←تفسیر توحید افعالی
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
== تفسیر توحید افعالی == | == تفسیر توحید افعالی == | ||
# توحید افعالی در اصطلاح [[فلاسفه]] و متکلمان اسلامی به این معنی است که [[خداوند]] در افعال خود به کسی و چیزی نیاز ندارد و در کارهایی که انجام می‌دهد مستقل و یگانه است<ref>الالهیات، ج۱، ص۴۴۹؛ آموزش عقاید، ص۱۲۷؛ معارف قرآن، ج۳-۱؛ ص۸۰.</ref> و همه [[کارها]]، حتی کارهای [[انسان]] به [[مشیت]] و [[اراده خداوند]] است<ref> کلیات علوم اسلامی، ص۱۷۱.</ref>. [[اشاعره]] به تأثیرگذاری هیچ پدیده‌ای در پدیده دیگر قائل نیستند و معتقدند همه حوادث مستقیماً و ابتداءاً مستند به خداوند است<ref>شرح المقاصد، ج۲، ص۱۳۶.</ref>، اما به [[اعتقاد]] [[فلاسفه]] و | # توحید افعالی در اصطلاح [[فلاسفه]] و متکلمان اسلامی به این معنی است که [[خداوند]] در افعال خود به کسی و چیزی نیاز ندارد و در کارهایی که انجام می‌دهد مستقل و یگانه است<ref>الالهیات، ج۱، ص۴۴۹؛ آموزش عقاید، ص۱۲۷؛ معارف قرآن، ج۳-۱؛ ص۸۰.</ref> و همه [[کارها]]، حتی کارهای [[انسان]] به [[مشیت]] و [[اراده خداوند]] است<ref> کلیات علوم اسلامی، ص۱۷۱.</ref>. [[اشاعره]] به تأثیرگذاری هیچ پدیده‌ای در پدیده دیگر قائل نیستند و معتقدند همه حوادث مستقیماً و ابتداءاً مستند به خداوند است<ref>شرح المقاصد، ج۲، ص۱۳۶.</ref>، اما به [[اعتقاد]] [[فلاسفه]] و متکلمان شیعی توحید افعالی به این معناست که نظام اسباب و مسببات اصالت داشته و هر اثری در عین اینکه مستند به سبب نزدیک خودش است، مستند به [[ذات حق تعالی]] است و این دو [[قیام]] در طول یکدیگر است نه در عرض هم<ref>مطهری، مرتضی، کلیات علوم اسلامی، ص۱۹۸.</ref>. | ||
# [[اشاعره]] بر اساس [[تفسیری]] که از توحید افعالی ارائه کرده‌اند تأثیر [[قدرت]] انسان در [[افعال]] وی را [[انکار]] کرده و معتقدند وقتی انسان قصد انجام کاری را می‌کند، [[خداوند]] آن فعل را پدید می‌آورد و همزمان با پدید آوردن آن فعل، قدرت را نیز در انسان ایجاد می‌کنند، اما قدرت در فعل او هیچ‌گونه تأثیری ندارد و مقارنت قدرت با فعل کافی است که فعل جبری نباشد و نام آن را «کسب» نهاده‌اند، یعنی فعل انسان مخلوق خدا و کسب انسان است<ref> الملل و النحل، ج۱، ص۹۷؛ شرح المواقف، ج۸، ص۱۴۶؛ شرح المقاصد، ج۴، ص۲۲۵-۲۲۶.</ref>. | # [[اشاعره]] بر اساس [[تفسیری]] که از توحید افعالی ارائه کرده‌اند تأثیر [[قدرت]] انسان در [[افعال]] وی را [[انکار]] کرده و معتقدند وقتی انسان قصد انجام کاری را می‌کند، [[خداوند]] آن فعل را پدید می‌آورد و همزمان با پدید آوردن آن فعل، قدرت را نیز در انسان ایجاد می‌کنند، اما قدرت در فعل او هیچ‌گونه تأثیری ندارد و مقارنت قدرت با فعل کافی است که فعل جبری نباشد و نام آن را «کسب» نهاده‌اند، یعنی فعل انسان مخلوق خدا و کسب انسان است<ref> الملل و النحل، ج۱، ص۹۷؛ شرح المواقف، ج۸، ص۱۴۶؛ شرح المقاصد، ج۴، ص۲۲۵-۲۲۶.</ref>. | ||
# متکلمان ماتریدی نیز در تفسیر توحید افعالی با اشاعره هماهنگ بوده و در باب افعال انسان به «[[خلق]] [[اعمال]]» معتقدند و قدرت انسان را در پیدایش فعل او مؤثر نمی‌دانند<ref> تبصرة الادلة، ج۱، ص۸۹ و ۹۳؛ اصول الدین، ص۱۶۶؛ شرح الفقه الاکبر، ص۸۹؛ شرح العقائد النسفیة، ص۶۰.</ref>. | # متکلمان ماتریدی نیز در تفسیر توحید افعالی با اشاعره هماهنگ بوده و در باب افعال انسان به «[[خلق]] [[اعمال]]» معتقدند و قدرت انسان را در پیدایش فعل او مؤثر نمی‌دانند<ref> تبصرة الادلة، ج۱، ص۸۹ و ۹۳؛ اصول الدین، ص۱۶۶؛ شرح الفقه الاکبر، ص۸۹؛ شرح العقائد النسفیة، ص۶۰.</ref>. | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
[[متکلمان امامیه]] برای [[قضا و قدر الهی]] سه معنا ذکر کرده‌اند که یک معنا، [[خلق]] و ایجاد است، آنان این معنا را در مورد افعال اختیاری [[انسان]] [[انکار]] کرده‌اند؛ زیرا افعال انسان صادر از او بوده و مخلوق از جانب [[خدا]] نیست<ref>المنقذ من التقلید، ج۱، ص۱۹۳؛ کشف المراد، ص۴۳۲-۴۳۳؛ اللوامع الإلهیة، ص۲۱۵.</ref>. بدون [[شک]] مقصود آنان این نیست که افعال انسان حتی به واسطه قدرت انسان نیز مخلوق خدا نیست، بلکه مقصودشان خلق مستقیم افعال از سوی [[خداوند]] و بدون واسطه قدرت انسان است<ref> الحکمة المتعالیة، ج۶، ص۳۷۱-۳۷۲.</ref>. | [[متکلمان امامیه]] برای [[قضا و قدر الهی]] سه معنا ذکر کرده‌اند که یک معنا، [[خلق]] و ایجاد است، آنان این معنا را در مورد افعال اختیاری [[انسان]] [[انکار]] کرده‌اند؛ زیرا افعال انسان صادر از او بوده و مخلوق از جانب [[خدا]] نیست<ref>المنقذ من التقلید، ج۱، ص۱۹۳؛ کشف المراد، ص۴۳۲-۴۳۳؛ اللوامع الإلهیة، ص۲۱۵.</ref>. بدون [[شک]] مقصود آنان این نیست که افعال انسان حتی به واسطه قدرت انسان نیز مخلوق خدا نیست، بلکه مقصودشان خلق مستقیم افعال از سوی [[خداوند]] و بدون واسطه قدرت انسان است<ref> الحکمة المتعالیة، ج۶، ص۳۷۱-۳۷۲.</ref>. | ||
[[نفی]] [[مخلوق بودن]] افعال اختیاری انسان از سوی خدا ناظر به جهات ذیل است: | |||
# نفی سخن مُجبّره که به وجود قدرت برای انسان [[معتقد]] نبودند و [[نفی]] سخن [[اشاعره]] که [[قدرت]] [[انسان]] را مؤثر در پیدایش فعل او نمی‌دانستند. | # نفی سخن مُجبّره که به وجود قدرت برای انسان [[معتقد]] نبودند و [[نفی]] سخن [[اشاعره]] که [[قدرت]] [[انسان]] را مؤثر در پیدایش فعل او نمی‌دانستند. | ||
# [[خالق]] و [[محدث]] به کسی گفته می‌شود که فعل بدون واسطه، یا واسطه‌ای غیر[[قادر]] و [[مرید]] از او صادر شود. | # [[خالق]] و [[محدث]] به کسی گفته می‌شود که فعل بدون واسطه، یا واسطه‌ای غیر[[قادر]] و [[مرید]] از او صادر شود. | ||