|
|
| خط ۲۳: |
خط ۲۳: |
| #علم در رأس تمام فضائل انسان است و انسان عالم از دیگران افضل است لذا کسانی که خازن علمند افضل از دیگرانند و پس امامان(علیهم السلام) افضل از تمام افراد و بلکه از تمام ملائکه‌اند چون هیچ مخلوقی غیر از ایشان خازن تمام علوم نیستند. و ... .<ref>ر.ک. طهرانی، عباس، دین و وجدان، ص 286 ـ 289؛ نقوی، سید محمد تقی، شرح زیارت جامعه کبیره، ص 45 ـ 50؛ بخارایی زاده، سید حبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل كتاب و سنت، ص 177؛ هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟؛ حسینی، سید مجتبی، مقامات اولیاء، ص 45</ref> | | #علم در رأس تمام فضائل انسان است و انسان عالم از دیگران افضل است لذا کسانی که خازن علمند افضل از دیگرانند و پس امامان(علیهم السلام) افضل از تمام افراد و بلکه از تمام ملائکه‌اند چون هیچ مخلوقی غیر از ایشان خازن تمام علوم نیستند. و ... .<ref>ر.ک. طهرانی، عباس، دین و وجدان، ص 286 ـ 289؛ نقوی، سید محمد تقی، شرح زیارت جامعه کبیره، ص 45 ـ 50؛ بخارایی زاده، سید حبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل كتاب و سنت، ص 177؛ هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟؛ حسینی، سید مجتبی، مقامات اولیاء، ص 45</ref> |
| *بنابراین بر اساس روایات امامان(علیهم السلام) به عنوان خزانه داران علم الهی محسوب می شوند. | | *بنابراین بر اساس روایات امامان(علیهم السلام) به عنوان خزانه داران علم الهی محسوب می شوند. |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| == امام معصوم در نقش نگهبان دانش خداوند==
| |
| * [[امامان]]{{ع}}، نگهبان دانش خداوند هستند و آن را به سان گنجی پر بها، پاس می‌دارند. در حدیث قدسی، گزارش شده که خداوند، [[اهل بیت]]{{عم}} ما را برای پیامبرش چنین توصیف فرموده است: ایشان، پس از تو، خزانه‌دار دانش من هستند.<ref>{{عربی|اندازه=155%|"هم ځزانی علی علمی من بعدک"}}؛ کافی ج ۱، ص۱۹۳، ح۴.</ref> [[امام باقر]]{{ع}}، در حدیثی فرموده است: به خدا سوگند، ما خزانه داران خدا در آسمان و زمینش هستیم، نه بر زر و سیم، که خزانه داران دانش اوییم.<ref>{{عربی|اندازه=155%|"والله انا لا الله فی سمائه و أرضه ، لا علی ذهب ولا علی فضة إلا علی علمه"}}؛ کافی ج ۱، ص۱۹۳، ح۲.</ref> ماهیت دانش الهی نیز برای ما مجهول است و [[ائمه]]{{عم}}، در توضیح دانش خداوند، فرموده‌اند: خداوند، دانشی خاص دارد و دانشی عام. دانش خاص او، همان دانشی است که فرشتگان مقرب و پیامبران فرستاده شده او هم بر آن، آگاهی ندارند؛ و دانش عام او، همان دانشی است که فرشتگان مقرب و پیامبران فرستاده شده او بر آن، آگاهی دارند و همانا آن، از [[پیامبر|پیامبر خدا]]{{صل}} به ما رسیده است.<ref>التوحید ص۱۳۸ ح۱۴.</ref> دانش خاص خداوند، اشاره به علم ذات باری تعالی است که سرچشمه همه دانش‌هاست و کسی از آن، آگاهی ندارد. دانش عام خداوند نیز تنها از طریق خاصان الهی انتقال می‌یابد و از این رو، [[اهل بیت]]{{عم}} ما هم از طریق [[پیامبر]]{{صل}} به آن، آگاه شده‌اند<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]] ، ص۷۶ الی ۸۲.</ref>.
| |
|
| |
| ==علم نامحدود خداوند==
| |
| *[[امامان معصوم]]{{عم}} خزانه‌دار علم ذات مقدّس ربوبی‌اند. علم خداوند، علم نامحدود است؛ چنان‌که می‌فرماید: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ }}﴾}}<ref> بدانید که خداوند به هر چیزی آگاه است؛ سوره بقره، آیه:۲۳۱.</ref>، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ }}﴾}}<ref> خداوند می‌داند آنچه در آسمان‌ها و زمین وجود دارد و خداوند به هر چیزی آگاه است؛ سوره بقره، آیه:۲۳۱.</ref>، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| أَلا إِنَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ مُّحِيطٌ }}﴾}}<ref> آگاه باشید! که خداوند بر هر چیزی، احاطه دارد؛ سوره فصلت، آیه:۵۴.</ref>، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|لا يَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلا فِي الأَرْضِ }}﴾}}<ref> همسنگ ذرّه‌ای در آسمان‌ها و زمین از دید او دور نمی‌ماند؛ سوره سبأ، آیه:۳.</ref>، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| إِنَّ اللَّهَ لاَ يَخْفَىَ عَلَيْهِ شَيْءٌ فِي الأَرْضِ وَلاَ فِي السَّمَاء }}﴾}}<ref> بی‌گمان خداوند است که هیچ چیز در زمین و آسمان بر او پوشیده نیست؛ سوره آل عمران، آیه:۵.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۱.</ref>.
| |
|
| |
| ==[[امامان معصوم]]{{عم}}، مظهر علوم خداوند==
| |
| *[[امامان معصوم]]{{عم}} مظهر این علم گسترده‌اند، با این تفاوت که علم خداوند، علم استقلالی است و علم [[امامان معصوم]]{{عم}} تبعی و عرضی و با اذن خداوند است، لذا حضرت [[امام صادق]]{{ع}} فرمود:"اگر [[امام]] بخواهد چیزی را بداند، خدا آن را به او می‌آموزد"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" إِذَا أَرَادَ الْإِمَامُ أَنْ يَعْلَمَ شَيْئاً أَعْلَمَهُ اللَّهُ ذَلِك "}}؛ اصول کافی، ج۱، ص:۲۵۸، ح٣.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۲.</ref>.
| |
| *براین اساس است که گاه اراده خداوند در مقطعی به این تعلّق می‌گیرد که علمی اعطا نگردد و در مقطعی دیگر، ذات مقدّس ربوبی اعطا می‌کند<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۲.</ref>.
| |
| *در داستان [[حضرت یعقوب]]{{ع}} می‌بینیم که [[حضرت یوسف]]{{ع}} در نزدیکی او؛ یعنی در سرزمین کنعان در چاه محبوس بود، ولی ندانست، اما از هشتاد فرسخی کنعان "مسیر ده روز آن زمان" گفت:{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَ لَوْلاَ أَن تُفَنِّدُونِ }}﴾}}<ref> من بوی یوسف را احساس می‌کنم اگر مرا به نادانی و کم عقلی نسبت ندهید؛ سوره یوسف، آیه:۹۴.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۲.</ref>.
| |
| *[[امامان معصوم]]{{عم}} را از این نظر، می‌توان به مسافرانی تشبیه کرد که در یک شب تاریک و ظلمانی، از بیابانی که ابرها آسمان را فرا گرفته است، می‌گذرند، لحظه‌ای در آسمان برق می‌زند و تا اعماق بیابان را روشن می‌سازد و همه چیز در برابر چشمان این مسافران روشن می‌شود، اما لحظه‌ای دیگر، خاموش می‌شود و تاریکی همه‌جا را فرا می‌گیرد به طوری که هیچ چیز به چشم نمی‌خورد<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۳.</ref>.
| |
| *در حدیثی از حضرت [[امام صادق]]{{ع}} می‌خوانیم:"خداوند در میان خودش و [[امام]]، ستونی از نور قرار داده که خداوند از این طریق به [[امام]] می‌نگرد و [[امام]] نیز از این طریق به پروردگارش و هنگامی که بخواهد چیزی را بداند، در آن ستون نور، نظر می‌افکند و از آن آگاه می‌شود"<ref>{{عربی|اندازه=150%|" جَعَلَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ الْإِمَامِ عَمُوداً مِنْ نُورٍ يَنْظُرُ اللَّهُ بِهِ إِلَى الْإِمَامِ وَ يَنْظُرُ الْإِمَامُ إِذَا أَرَادَ عِلْمَ شَيْءٍ نَظَرَ فِي ذَلِكَ النُّورِ فَعَرَفَه "}}؛ بحارالأنوار، ج۲۶، ص:۱۳۴.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۳.</ref>.
| |
| *در تاریخ نقل شده: "شتر [[پیامبر]]{{صل}} هنگام عزیمت به تبوک، گم شد، هیچ‌کس نمی‌دانست کجاست؟ برخی از منافقان از این ماجرا سوء استفاده کردند و این زمزمه را سر دادند که او چگونه پیامبری است؟ و چگونه ادّعای اخبار از آسمان را دارد که جای شتر گمشده خود را نمی‌داند؟! [[پیامبر]]{{صل}} فرمود:" من چیزی جز آنچه خدا به من می‌آموزد، نمی‌دانم، اکنون خدا مرا راهنمایی کرده که شتر من در این صحرا در فلان درّه است و زمام آن به درختی پیچیده و از رفتن بازمانده، بروید و آزادش کنید و بیاورید"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" انی والله ما اعلم الّا ما علّمنی الله وقد دلّنی الله علیها وهی فی هذا الوادی فی شعب کذا وکذا وقد حبستها شجرة بزمامها فانطلقوا حتّی تأتونی بها فذهبوا فجاؤا بها "}}؛ السیرة النبویّه، ج۴، ص:۱۶۶.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۳.</ref>.
| |
| ==علم گسترده [[اهل بیت]]{{عم}} در روایات [[اهل سنت]]==
| |
| *علم گسترده [[اهل بیت]]{{عم}} از حقایقی است که در روایات شیعه و [[اهل سنت]] بر آن تأکید شده است.
| |
| *[[حسکانی]] از علمای [[اهل سنت]] گوید: [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در رابطه با [[اهل بیت]]{{عم}} فرمود:"آنان دروازه‌های علم در امّت من هستند"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" هُمْ أَبْوَابُ الْعِلْمِ فِي أُمَّتِي "}}؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص:۵۸.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۴.</ref>.
| |
| *[[سیوطی]] در الدرّالمنثور نقل کرده است که [[پیامبراکرم]]{{صل}} فرمود:"ما اهل بیتی هستیم که معدن علم می‌باشیم"<ref>{{عربی|اندازه=120%|"نَحْنُ أَهْلُ بَيْتِ ... وَ مَعْدِنَ الْعِلْمِ"}}؛ الدر المنثور، ج۶، ص:۶۰۶.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۴.</ref>.
| |
| *[[بلاذری]] روایت کرده است که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود:"آل پیامبر، معدن علم و ریشه رحمت الهی هستند"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" آل محمّد معدن العلم و اصل الرحمه"}}؛ انساب الأشراف، ج۲، ص:۳۸۵؛ برای تفصیل بیشتر ر.ک: موسوعة الامامة فی نصوص اهل السنّه، ج۳، ص:۴۴۹ - ۴۳۷.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۴-۲۱۵.</ref>.
| |
|
| |
| ==علم گسترده [[امامان]]{{عم}} و در روایات شیعه==
| |
| *در روایات شیعه، از [[امامان معصوم]]{{عم}} به عنوان {{عربی|اندازه=150%|" خَزَنَةُ عِلْمِ اللَّهِ "}}، {{عربی|اندازه=150%|"عَيْبَةَ عِلْمِ اللَّهِ"}}، {{عربی|اندازه=150%|" أَعْلَمُ النَّاسِ "}}، {{عربی|اندازه=150%|" الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ"}}، {{عربی|اندازه=150%|"مَعْدِنَ الْعِلْمِ"}}، {{عربی|اندازه=150%|" عَيْشُ الْعِلْمِ"}} و ... یاد شده است<ref>اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص:۱۹۷ - ۱۸۳.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۵.</ref>.
| |
| * حضرت [[امام صادق]]{{ع}} فرمود:"من آنچه در آسمان‌ها و زمین است می‌دانم و آنچه در بهشت و دوزخ است و گذشته و آینده را می‌دانم، سپس اندکی تأمّل کرد و دید این سخن بر شنوندگان گران آمد، فرمود: من این مطالب را از کتاب خدای عزّوجلّ می‌دانم، خدای عزّوجلّ می‌فرماید: بیان هر چیز در قرآن است"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" إِنِّي لَأَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ أَعْلَمُ مَا فِي الْأَرَضِينَ وَ أَعْلَمُ مَا فِي الْجَنَّةِ وَ أَعْلَمُ مَا فِي النَّارِ وَ أَعْلَمُ مَا كَانَ وَ مَا يَكُونُ ثُمَ مَكَثَ هُنَيْئَةً فَرَأَى أَنَ ذَلِكَ كَبُرَ عَلَى مَنْ سَمِعَهُ فَقَالَ عَلِمْتُ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَقُولُ فِيهِ تِبْيَانُ كُلِّ شَيْء"}}؛ اصول کافی، ج۱، ص:۲۶۱، ح ۲.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۵.</ref>.
| |
| * حضرت [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "من زاده رسول خدایم و به قرآن دانایم، در قرآن است آغاز خلقت و آنچه تا روز قیامت رخ دهد و خبر آسمان و زمین و خبر بهشت و دوزخ و خبر گذشته و آینده، تمام اینها را می‌دانم؛ چنان‌که به کف دست خود می‌نگرم، همانا خدا می‌فرماید: در قرآن است بیان آشکار هر چیز"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" قَدْ وَلَدَنِي رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} وَ أَنَا أَعْلَمُ كِتَابَ اللَّهِ وَ فِيهِ بَدْءُ الْخَلْقِ وَ مَا هُوَ كَائِنٌ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ فِيهِ خَبَرُ السَّمَاءِ وَ خَبَرُ الْأَرْضِ وَ خَبَرُ الْجَنَّةِ وَ خَبَرُ النَّارِ وَ خَبَرُ مَا كَانَ وَ خَبَرُ مَا هُوَ كَائِنٌ أَعْلَمُ ذَلِكَ كَمَا أَنْظُرُ إِلَى كَفِّي إِنَّ اللَّهَ يَقُولُ فِيهِ تِبْيَانُ كُلِّ شَيْءٍ"}}؛ اصول کافی، ج۱، ص:۶۱، ح ۸.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۶.</ref>.
| |
| * [[ابو بصیر]] به [[امام باقر]]{{ع}} عرض کرد: "عالِمِ شما را چگونه بشناسیم؟. حضرت فرمود: عالِمِ ما از پیش خود [[علم غیب]] ندارد و اگر خداوند او را به خود واگذارد مانند یکی از شما خواهد بود ولکن الآن خبر داده می‌شود به آنچه در شب اتّفاق خواهد افتاد و در شب خبر داده می‌شود به آنچه در روز اتّفاق خواهد افتاد؛ اینها یکی پس از دیگری به ما گفته می‌شود، به این ترتیب از حوادث تا روز قیامت آگاه خواهیم شد"<ref>{{عربی|اندازه=120%|"إِنَ عَالِمَنَا لَا يَعْلَمُ الْغَيْبَ، وَ لَوْ وَكَلَهُ اللَّهُ إِلَى نَفْسِهِ لَكَانَ كَبَعْضِكُمْ، وَ لَكِنْ يُحَدَّثُ فِي السَّاعَةِ بِمَا يَحْدُثُ بِاللَّيْلِ وَ فِي السَّاعَةِ بِمَا يَحْدُثُ بِالنَّهَارِ، الْأَمْرَ بَعْدَ الْأَمْرِ، وَ الشَّيْءَ بَعْدَ الشَّيْءِ بِمَا يَكُونُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ"}}؛مختصر بصائر الدرجات: ۱۱۳.</ref>. این روایت به صراحت، هم سنخن از این دارد که [[امامان معصوم {{عم}} خزاین علم خداوندند و هم اینکه این علمشان برخاسته از خداوند است و به اذن اوست و بدون آن، [[ائمه]]{{عم}} از این موهبت، بهره‌مند نمی‌گردند<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۶.</ref>.
| |
| * در کتاب اصول کافی بابی تحت این عنوان آمده است: {{عربی|اندازه=150%|" بَابُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ {{عم}} وُلَاةُ أَمْرِ اللَّهِ وَ خَزَنَةُ عِلْمِه"}}<ref>[[امامان]]{{عم}} والیان امر الهی و خزانه‌دار علم او هستند.</ref>، در این باب شش روایت نقل شده از جمله آن‌که: حضرت [[امام صادق]]{{ع}} فرمود:"ما ولیّ امر خدا بوده، نیز گنجینه علم خدا و صندوق [[وحی]] او هستیم"<ref>{{عربی|اندازه=120%|"نَحْنُ وُلَاةُ أَمْرِ اللَّهِ وَ خَزَنَةُ عِلْمِ اللَّهِ وَ عَيْبَةُ وَحْيِ اللَّه"}}؛ اصول کافی، ج۱، ص:۱۹۲، ح۱.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۶.</ref>.
| |
| * حضرت [[امام کاظم]]{{ع}} از پدر بزرگوارش [[امام صادق]]{{ع}} چنین روایت می‌کند: "خدای عزّوجلّ ما را آفرید و آفرینش ما را نیکو ساخت و ما را صورتگری کرد و نیکو تصویر نمود و ما را در آسمان و زمینش خزانه‌دار ساخت و برای ما درخت سخن گفت و به وسیله عبادت ما خدای عزّوجلّ عبادت شد و اگر ما نبودیم، خدا پرستیده نمی‌شد"<ref>{{عربی|اندازه=120%|"إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَنَا فَأَحْسَنَ خَلْقَنَا وَ صَوَّرَنَا فَأَحْسَنَ صُوَرَنَا وَ جَعَلَنَا خِزَانَةً فِي سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ وَ لَنَا نَطَقَتِ الشَّجَرَةُ وَ بِعِبَادَتِنَا عُبِدَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَوْلَانَا مَا عُبِدَ اللَّهُ"}}؛ اصول کافی، ج۱، ص:۱۹۳، ح ۶.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۷.</ref>.
| |
|
| |
| ==اقسام علوم خداوند==
| |
| *علوم خداوند بر دو قسم است<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۷.</ref>:
| |
| # برخی از علوم، اختصاص به ذات اقدس الهی دارد و کسی از آن مطّلع نیست حتّی ملائکه مقرّب و انبیای مرسلش<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۷.</ref>.
| |
| # و برخی از علوم است که خداوند آن را در اختیار بندگان برگزیده‌اش قرار داده است<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۷.</ref>.
| |
| *حضرت [[امام صادق]]{{ع}} از پدر بزرگوارش [[امام باقر]]{{ع}} نقل کرده است که:"خداوند را علمی اختصاصی است و علمی عمومی؛ اما علم خاصّ خداوند علمی است که اختصاصی اوست و حتّی ملائکه مقرّب خویش و انبیای مرسلش را از آن مطّلع نساخته است و اما علم عامّ خداوند علمی است که خداوند، ملائکه مقرّبش را و نیز انبیای مرسلش را بر آن مطّلع ساخته و آن علم از سوی [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به ما منتقل شده است"<ref>{{عربی|اندازه=120%|"إِنَّ لِلَّهِ تَعَالَى عِلْماً خَاصّاً وَ عِلْماً عَامّاً فَأَمَّا الْعِلْمُ الْخَاصُّ فَالْعِلْمُ الَّذِي لَمْ يُطْلِعْ عَلَيْهِ مَلَائِكَتَهُ الْمُقَرَّبِينَ وَ أَنْبِيَاءَهُ الْمُرْسَلِينَ وَ أَمَّا عِلْمُهُ الْعَامُّ فَإِنَّهُ عِلْمُهُ الَّذِي أَطْلَعَ عَلَيْهِ مَلَائِكَتَهُ الْمُقَرَّبِينَ وَ أَنْبِيَاءَهُ الْمُرْسَلِينَ وَ قَدْ وَقَعَ إِلَيْنَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}}"}}؛ التوحید، ص:۱۳۸، ح ۱۴.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۸.</ref>.
| |
|
| |
| ==تفاوت دو وصف {{عربی|اندازه=150%|" خُزَّانَ الْعِلْمِ "}} و {{عربی|اندازه=150%|" خَزَنَةً لِعِلْمِهِ "}}==
| |
| *در یکی از فرازهای گذشته [[امامان معصوم]]{{عم}} را به عنوان {{عربی|اندازه=150%|" خُزَّانَ الْعِلْمِ "}} خواندیم و اینک در این فراز آنان را به عنوان {{عربی|اندازه=150%|" خَزَنَةً لِعِلْمِهِ "}} می‌خوانیم، تفاوت این دو وصف چیست؟<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۸.</ref>. '''پاسخ آن است که:''' در {{عربی|اندازه=150%|" خُزَّانَ الْعِلْمِ "}} سخن این است که [[امامان معصوم]]{{عم}} خزانه‌دار علم خداوندند، اما اینکه چه کسی این سمت را به آنان وا گذاشته، محور نظر نیست، ولی در {{عربی|اندازه=150%|" خَزَنَةً لِعِلْمِهِ "}} نظر به این است که این خزانه‌داری را خداوند به آنان عنایت کرده است<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۸.</ref>. به عبارت فنّی: {{عربی|اندازه=150%|" خُزَّانَ الْعِلْمِ "}} نظر به مبدأ قابلی دارد و {{عربی|اندازه=150%|" خَزَنَةً لِعِلْمِهِ "}} نظر به مبدأ فاعلی دارد، از سوی دیگر، در {{عربی|اندازه=150%|" خُزَّانَ الْعِلْمِ "}} مطلق علم مطرح و از علم الهی ساکت است، اما در {{عربی|اندازه=150%|" خَزَنَةً لِعِلْمِهِ "}} آن ذوات مقدّس، خزینه علم الهی شمرده شده‌اند که مقامی برتر است<ref>ادب فنای مقرّبان، ج۴، ص:۱۳۱ - ۱۳۰.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۸.</ref>.
| |
| * خداوند [[علم غیب]] خود را در اختیار هرکس نمی‌گذارد و تنها ویژگانی که مورد رضایت حضرتش هستند، از این نعمت متنعّم می‌گردند: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|[[با توجه به آیه ۲۶ و ۲۷ سوره جن غیر از خدا چه کسی از غیب خبر دارد؟ (پرسش)|عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلاَّ مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ]]}}﴾}}<ref>او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند. جز فرستاده‌ای را که بپسندد؛ سوره جن، آیه:۲۶ - ۲۷</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۹.</ref>.
| |
| *[[امامان معصوم]]{{عم}} که خزانه‌دار علم خداوندند نیز این علم را آنجا که مُجازند، تنها در اختیار شایستگان می‌گذارند و سفارش کلّی [[اهل بیت]]{{عم}} این است که "حکمت" را در اختیار نااهلان قرار ندهید.
| |
| *حضرت [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "حدیث ویژه ما را حتّی انبیا و فرشتگان و انسان‌های امتحان داده نیز تحمّل نمی‌کنند البتّه مراد، انبیای غیر اولوالعزم‌اند"<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۹.</ref>.
| |
| *از [[امام هادی]]{{ع}} سؤال شد که منظور [[امام صادق]]{{ع}} از این جمله چیست؟ جواب چنین آمد که:"منظور این است که ما مخزن علوم و اسرار هستیم، ما می‌توانیم علوم را در خود نگه داریم ولی آنها قدرت نگهداری ندارند و به افراد دیگر منتقل می‌کنند"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" إِنَ الْمَلَكَ لَا يَحْتَمِلُهُ حَتَّى يُخْرِجَهُ إِلَى مَلَكٍ غَيْرِهِ وَ النَّبِيُّ لَا يَحْتَمِلُهُ حَتَّى يُخْرِجَهُ إِلَى نَبِيٍّ غَيْرِهِ وَ الْمُؤْمِنُ لَا يَحْتَمِلُهُ حَتَّى يُخْرِجَهُ إِلَى مُؤْمِنٍ غَيْرِهِ فَهَذَا مَعْنَى قَوْلِ جَدِّي {{ع}} "}}؛ اصول کافی، ج۱، ص:۴۰۱، ح ۴.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۱۹.</ref>.
| |
| *[[رسول اکرم]]{{صل}} فرمود: "حکمت را به غیر اهلش عرضه نکنید؛ چون به حکمت، ظلم خواهید کرد و از غیر اهلش کتمان نکنید که به آنان ظلم خواهید کرد"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" لَا تُؤْتُوا الْحِكْمَةَ غَيْرَ أَهْلِهَا فَتَظْلِمُوهَا وَ لَا تَمْنَعُوهَا أَهْلَهَا فَتَظْلِمُوهُم"}}؛ بحارالأنوار، ج۲، ص:۷۸.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۲۰.</ref>.
| |
| *[[سید حیدر آملی]]، قبل از طرح برخی از مباحث عمیق توحیدی و امثال آن، بحث مفصّلی درباره "تقیّه و لزوم کتمان سرّ" مطرح کرده می‌گوید: "در عین حال که بیان اسرار الهی برای اهلش لازم است، افشای آن نیز نزد هر کسی جایز نیست"<ref>ادب فنای مقرّبان، ج۱، ص:۱۸۵؛ جامع الأسرار و منبع الأنوار (مقدمة مشتملة علی کتمان الأسرار و ....</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۲۰.</ref>.
| |
| *در روایت است: "شخصی که گمان می‌کرد تناقضاتی در قرآن کریم وجود دارد، بر [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} وارد شد و سؤالات خود را با آن حضرت در میان گذاشت، حضرت به تمام پرسش‌های او پاسخ داد تا به آخرین سؤال که درباره مرگ و فرشتگان مأمور آن بود، رسید، آنگاه فرمود: هر صاحب علمی نمی‌تواند علم خودش را برای همه مردم تفسیر کند؛ چون مردم دارای مراتبی هستند؛ برخی قوی و برخی ضعیف‌اند، از سوی دیگر، برخی از علوم، قابل تحمّل و برخی غیرقابل تحمّل است مگر آن‌که خداوند تحمّل آن را آسان گرداند و اولیای خاصّ خود را به کمک و یاری ایشان وا دارد. آنگاه به وی فرمود: همین مقدار تو را کفایت می‌کند که بدانی خدای سبحان محیی و ممیت است و بندگان خودش را به دست هرکس - ملائکه یا غیر ملائکه - که بخواهد، توفّی می‌کند..."<ref>بحارالأنوار، ج۹۳، ص:۱۴۱؛ ادب فنای مقرّبان، ج۱، ص:۱۸۶.</ref><ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۲۰.</ref>. کنایه از اینکه لازم نیست امثال تو دنبال ظرایف و لطایف بروند؛ چون ظرفیّت و تحمّل درک آن را ندارند<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|در آستان امامان معصوم]]؛ ج۲، ص:۲۲۱.</ref>.
| |
|
| |
|
| == پرسش‌های وابسته == | | == پرسش‌های وابسته == |
| * [[خزانه‌داری معصوم برای علوم الهی به چه معناست؟ (پرسش)]] | | * [[خزانه‌داری معصوم برای علوم الهی به چه معناست؟ (پرسش)]] |
|
| |
|
| |
|
| ==جستارهای وابسته== | | ==جستارهای وابسته== |
