بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
[[سمعانی]] ذیل عنوان الشقصی: {{عربی|الشقصی بکسر الشین المعجمة و سکون القاف و فی آخرها الصاد المهملة، هذه النسبة إلی شقص، و هی قریة من سراة بجیلة بنواحی مکة}}؛ (الأنساب (سمعانی)، ج۸، ص۱۲۹، ش۲۳۵۷).</ref> بوده و از [[راویان]] [[کوفی]] شمرده می‌شود که در [[کتاب‌های رجالی]] [[اهل سنت]] یاد شده است. | [[سمعانی]] ذیل عنوان الشقصی: {{عربی|الشقصی بکسر الشین المعجمة و سکون القاف و فی آخرها الصاد المهملة، هذه النسبة إلی شقص، و هی قریة من سراة بجیلة بنواحی مکة}}؛ (الأنساب (سمعانی)، ج۸، ص۱۲۹، ش۲۳۵۷).</ref> بوده و از [[راویان]] [[کوفی]] شمرده می‌شود که در [[کتاب‌های رجالی]] [[اهل سنت]] یاد شده است. | ||
اسماعیل بن زکریا در سال ۱۰۸ هجری [[قمری]] در [[شهر کوفه]] به [[دنیا]] آمد. مدتی در این [[شهر]] [[زندگی]] کرد و سپس وارد شهر [[بغداد]]<ref>ر.ک: تاریخ بغداد، ج۶، ص۲۱۴.</ref> و در [[منزل]] [[حمید بن قحطبه]]<ref>حمید بن قحطبه از فرماندهان بنی عباس در شهر بغداد بود و در زمان خلافت منصور و مهدی عباسی والی خراسان گردید. (ر.ک: تاریخ مدینة دمشق، ج۱۵، ص۲۸۹، ش۱۸۰۷).</ref> ساکن گردید. وی به [[شغل]] [[تجارت]] طعام<ref>{{عربی|و کان تاجرا فی الطعام}}؛ (تاریخ بغداد، ج۶، ص۲۱۶).</ref> مشغول بوده و گاه به فروش جامه‌های کهنه می‌پرداخت و به همین جهت به [[الخلقانی]]<ref>{{عربی|بالضم فالسکون أی بیع الخلق من الثیاب}}.</ref> [[لقب]] یافت.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 122-123.</ref> | [[اسماعیل بن زکریا]] در سال ۱۰۸ هجری [[قمری]] در [[شهر کوفه]] به [[دنیا]] آمد. مدتی در این [[شهر]] [[زندگی]] کرد و سپس وارد شهر [[بغداد]]<ref>ر.ک: تاریخ بغداد، ج۶، ص۲۱۴.</ref> و در [[منزل]] [[حمید بن قحطبه]]<ref>حمید بن قحطبه از فرماندهان بنی عباس در شهر بغداد بود و در زمان خلافت منصور و مهدی عباسی والی خراسان گردید. (ر.ک: تاریخ مدینة دمشق، ج۱۵، ص۲۸۹، ش۱۸۰۷).</ref> ساکن گردید. وی به [[شغل]] [[تجارت]] طعام<ref>{{عربی|و کان تاجرا فی الطعام}}؛ (تاریخ بغداد، ج۶، ص۲۱۶).</ref> مشغول بوده و گاه به فروش جامه‌های کهنه می‌پرداخت و به همین جهت به [[الخلقانی]]<ref>{{عربی|بالضم فالسکون أی بیع الخلق من الثیاب}}.</ref> [[لقب]] یافت.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 122-123.</ref> | ||
==[[طبقه راوی]]== | ==[[طبقه راوی]]== | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]== | ==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]== | ||
در [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]]، [[احمد بن سعید العمار]] از اسماعیل بن زکریا و ایشان از [[محمد بن عون]] [[روایت]] کرده؛ ولی [[مزی]] از [[رجالیان]] معروف [[اهل سنت]] شمار بسیاری از [[شاگردان]] و [[استادان]] وی را نام برده است. | در [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]]، [[احمد بن سعید العمار]] از [[اسماعیل بن زکریا]] و ایشان از [[محمد بن عون]] [[روایت]] کرده؛ ولی [[مزی]] از [[رجالیان]] معروف [[اهل سنت]] شمار بسیاری از [[شاگردان]] و [[استادان]] وی را نام برده است. | ||
برخی استادان [[حدیثی]] وی بدین شرح‌اند: [[ابراهیم بن میمون الخیاط]] المعروف [[بالنحاس]]، [[اسماعیل بن ابی خالد]]، [[حجاج بن دینار]]، [[حسن بن الحکم النخعی]]، [[سعید بن طریف الإسکاف]]، [[ابو اسحاق سلیمان بن فیروز الشیبانی]]، [[سلیمان الأعمش]]، [[سهیل بن أبی صالح]]، [[عاصم الأحول]]، [[عبدالرحمان بن زید بن أسلم]]، [[عیسی بن عبدالرحمان السلمی]]، [[لیث بن أبی سلیم]]، [[مالک بن مغول]]، [[محمد بن سوقة]]، [[محمد بن عجلان]]، [[محمد بن قیس الأسدی]]، [[مسعر بن کدام]]. | برخی استادان [[حدیثی]] وی بدین شرح‌اند: [[ابراهیم بن میمون الخیاط]] المعروف [[بالنحاس]]، [[اسماعیل بن ابی خالد]]، [[حجاج بن دینار]]، [[حسن بن الحکم النخعی]]، [[سعید بن طریف الإسکاف]]، [[ابو اسحاق سلیمان بن فیروز الشیبانی]]، [[سلیمان الأعمش]]، [[سهیل بن أبی صالح]]، [[عاصم الأحول]]، [[عبدالرحمان بن زید بن أسلم]]، [[عیسی بن عبدالرحمان السلمی]]، [[لیث بن أبی سلیم]]، [[مالک بن مغول]]، [[محمد بن سوقة]]، [[محمد بن عجلان]]، [[محمد بن قیس الأسدی]]، [[مسعر بن کدام]]. | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
علامه سید شرف الدین: {{عربی|و أمره فی التشیع ظاهر معروف حتی نسبوا إلیه القول: بأن الذی نادی عبده من جانب الطور إنما هو علی بن أبی طالب، و أنه کان یقول: الأول و الآخر و الظاهر و الباطن علی بن أبی طالب، و هذا من إرجاف المرجفین بالرجل لکونه من شیعة علی، و المقدمین له علی من سواه. قال الذهبی فی ترجمته من المیزان بعد نقل هذا الأبطیل عنه: لم یصح عن الخلقانی هذا الکلام فإنه من کلام الزنادقة}}. (المراجعات، ص۱۰۸، ش۶).</ref>. | علامه سید شرف الدین: {{عربی|و أمره فی التشیع ظاهر معروف حتی نسبوا إلیه القول: بأن الذی نادی عبده من جانب الطور إنما هو علی بن أبی طالب، و أنه کان یقول: الأول و الآخر و الظاهر و الباطن علی بن أبی طالب، و هذا من إرجاف المرجفین بالرجل لکونه من شیعة علی، و المقدمین له علی من سواه. قال الذهبی فی ترجمته من المیزان بعد نقل هذا الأبطیل عنه: لم یصح عن الخلقانی هذا الکلام فإنه من کلام الزنادقة}}. (المراجعات، ص۱۰۸، ش۶).</ref>. | ||
بعضی از نویسندگان هم وی را از [[راویان]] شیعی‌ای نام برده که در [[اسناد]] [[روایات اهل سنت]] قرار گرفته‌اند<ref>رجال الشیعة فی أسانید السنه، ص۵۳.</ref>. | بعضی از نویسندگان هم وی را از [[راویان]] شیعی‌ای نام برده که در [[اسناد]] [[روایات اهل سنت]] قرار گرفته‌اند<ref>رجال الشیعة فی أسانید السنه، ص۵۳.</ref>. [[محقق شوشتری]] نیز با استناد به [[کلام]] [[ذهبی]] و [[ابن حجر]] [[تشیع]] [[راوی]] را [[تأیید]]، و نام وی را در کتاب رجالی خود ذکر کرده است<ref>قاموس الرجال، ج۲، ص۵۵، ش۸۱۱.</ref>. | ||
[[محقق شوشتری]] نیز با استناد به [[کلام]] [[ذهبی]] و [[ابن حجر]] [[تشیع]] [[راوی]] را [[تأیید]]، و نام وی را در کتاب رجالی خود ذکر کرده است<ref>قاموس الرجال، ج۲، ص۵۵، ش۸۱۱.</ref>. | |||
در برابر، بعضی از [[محققان]]، [[انحراف اعتقادی]] او را ترجیح داده و ذکر نامش را در [[رجال شیعه]] مناسب ندانسته‌اند<ref>{{عربی|و یظهر أنه من المنحرفین، و من رواتهم، أو من الغلاة، و علی کل حال لیس من الإمامیة، و عنوانه فی رجال الشیعة لیس فی محله}}؛ (تنقیح المقال، ج۱۰، ص۹۶، ش۲۲۸۱).</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 124-125.</ref> | در برابر، بعضی از [[محققان]]، [[انحراف اعتقادی]] او را ترجیح داده و ذکر نامش را در [[رجال شیعه]] مناسب ندانسته‌اند<ref>{{عربی|و یظهر أنه من المنحرفین، و من رواتهم، أو من الغلاة، و علی کل حال لیس من الإمامیة، و عنوانه فی رجال الشیعة لیس فی محله}}؛ (تنقیح المقال، ج۱۰، ص۹۶، ش۲۲۸۱).</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 124-125.</ref> | ||
==تحقیق== | ==تحقیق== | ||
خاستگاه [[اختلاف]] در [[اعتقاد]] راوی، [[روایات]] اوست. مستند کسانی که تشیع اسماعیل بن زکریا را استظهار کرده‌اند، دو چیز است: | خاستگاه [[اختلاف]] در [[اعتقاد]] راوی، [[روایات]] اوست. مستند کسانی که تشیع [[اسماعیل بن زکریا]] را استظهار کرده‌اند، دو چیز است: | ||
#تصریح ذهبی و ابن حجر به تشیع وی. | #تصریح ذهبی و ابن حجر به تشیع وی. | ||
#بعضی روایات اسماعیل بن زکریا درباره [[فضائل اهل بیت]]{{عم}}؛ نمونه‌ها: | #بعضی روایات اسماعیل بن زکریا درباره [[فضائل اهل بیت]]{{عم}}؛ نمونه‌ها: | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۲: | ||
پیداست که [[نقل روایت]] در [[فضائل اهل بیت]]{{عم}} به [[تنهایی]] نمی‌تواند [[اثبات]] کننده [[تشیع]] [[اعتقادی]] [[راوی]] باشد؛ زیرا کم نیستند غیر شیعیانی که به نقل روایاتی در فضائل اهل بیت{{عم}} پرداختند؛ اما قرائن [[سنی]] بودن راوی، قوی‌تر است، به چند دلیل: | پیداست که [[نقل روایت]] در [[فضائل اهل بیت]]{{عم}} به [[تنهایی]] نمی‌تواند [[اثبات]] کننده [[تشیع]] [[اعتقادی]] [[راوی]] باشد؛ زیرا کم نیستند غیر شیعیانی که به نقل روایاتی در فضائل اهل بیت{{عم}} پرداختند؛ اما قرائن [[سنی]] بودن راوی، قوی‌تر است، به چند دلیل: | ||
#اسماعیل بن زکریا از [[رجال]] اصول سته [[اهل سنت]] است و [[روایات]] متعددی از ایشان در اصول سته اهل سنت نقل شده است. | #[[اسماعیل بن زکریا]] از [[رجال]] اصول سته [[اهل سنت]] است و [[روایات]] متعددی از ایشان در اصول سته اهل سنت نقل شده است. | ||
#روایات متعددی از وی در [[فضائل]] [[خلفای سه گانه]] گزارش شده است؛ نمونه‌ها: | #روایات متعددی از وی در [[فضائل]] [[خلفای سه گانه]] گزارش شده است؛ نمونه‌ها: | ||
##{{متن حدیث|إِسْمَاعِيلُ بْنُ زَكَرِيَّا، عَنْ نَضْرٍ الْخَزَّازُ، عَنْ عِكْرِمَةَ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} عَلَى حِرَاءٍ فَتَزَلْزَلَ الْجَبَلُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: اثْبَتْ حِرَاءُ مَا عَلَيْكَ إِلا نَبِيٌّ أَوْ صِدِّيقٌ أَوْ شَهِيدٌ وَعَلَيْهِ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} وَ أَبُو بَكْرٍ وَ عُمَرُ وَعَلِيٌّ وَطَلْحَةُ وَالزُّبَيْرُ وَعَبْدُ الرَّحْمَنِ...}}<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج۲۱، ص۷۹.</ref>. | ##{{متن حدیث|إِسْمَاعِيلُ بْنُ زَكَرِيَّا، عَنْ نَضْرٍ الْخَزَّازُ، عَنْ عِكْرِمَةَ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} عَلَى حِرَاءٍ فَتَزَلْزَلَ الْجَبَلُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: اثْبَتْ حِرَاءُ مَا عَلَيْكَ إِلا نَبِيٌّ أَوْ صِدِّيقٌ أَوْ شَهِيدٌ وَعَلَيْهِ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} وَ أَبُو بَكْرٍ وَ عُمَرُ وَعَلِيٌّ وَطَلْحَةُ وَالزُّبَيْرُ وَعَبْدُ الرَّحْمَنِ...}}<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج۲۱، ص۷۹.</ref>. | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۷: | ||
[[ذهبی]]: {{عربی|"صدوق"}}<ref>میزان الاعتدال، ج۱، ص۲۲۸.</ref>. | [[ذهبی]]: {{عربی|"صدوق"}}<ref>میزان الاعتدال، ج۱، ص۲۲۸.</ref>. | ||
به نظر، خاستگاه این [[اختلاف]] در [[توثیق]] و [[تضعیف راوی]]، روایات اسماعیل بن زکریا در [[فضیلت]] [[حضرت علی]]{{ع}}، نیز روایاتش در فضیلت [[عمر]] و [[ابوبکر]] است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 128-129.</ref> | به نظر، خاستگاه این [[اختلاف]] در [[توثیق]] و [[تضعیف راوی]]، روایات [[اسماعیل بن زکریا]] در [[فضیلت]] [[حضرت علی]]{{ع}}، نیز روایاتش در فضیلت [[عمر]] و [[ابوبکر]] است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۴ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۴، ص 128-129.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
| خط ۸۲: | خط ۷۹: | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده:رجال تفسیری]] | [[رده:رجال تفسیری]] | ||
[[رده:طبقه چهارم راویان]] | |||
[[رده:طبقه پنجم راویان]] | |||
[[رده:اصحاب امام باقر]] | |||
[[رده:اصحاب امام کاظم]] | |||
[[رده:اصحاب امام صادق]] | |||
[[رده: کوفیان]] | |||