عبایة بن ربعی اسدی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶۶: خط ۶۶:
== [[مقام علمی]] ==
== [[مقام علمی]] ==
در منابع رجالی و [[تاریخی]] به [[مقام علمی]] عبایه اشاره‌ای نشده، اما نزدیکی او به [[حضرت علی]] {{ع}} و [[روحیه]] پرسشگری و نوع سؤالات [[اعتقادی]]، [[کلامی]] و [[فقهی]] او نشان‌دهنده [[مقام علمی]] اوست؛ مانند روایت‌های زیر:
در منابع رجالی و [[تاریخی]] به [[مقام علمی]] عبایه اشاره‌ای نشده، اما نزدیکی او به [[حضرت علی]] {{ع}} و [[روحیه]] پرسشگری و نوع سؤالات [[اعتقادی]]، [[کلامی]] و [[فقهی]] او نشان‌دهنده [[مقام علمی]] اوست؛ مانند روایت‌های زیر:
# روزی عبایه درباره [[استطاعت]] که نیروی نشست و برخاست و انجام کارهاست، از آن [[حضرت]] پرسید؛ آن [[حضرت]] فرمود: درباره "استطاعت" پرسیدی؛ آیا به دست توست، بدون دخالت [[خداوند]]؟ یا به دست تو و او با هم است؟ پس عبایه جوابی نداد. فرمود: بگو! گفت: چه بگویم؟ فرمود: اگر بگویی به دست تو و خداست، تو را می‌کشم و اگر بگویی به دست تو است، نه به [[دست خدا]]، باز هم تو را می‌کشم؛ گفت: یا [[امیر المؤمنین]] {{ع}} پس چه بگویم؟ فرمود: بگو، به دست توست اما آن را خدایی داده که همه اختیارش به دست اوست. اگر بدهد، عطاست و اگر بگیرد، [[بلا]]؛ او مالک هر چیزی است که [[ملک]] تو ساخته، و [[قادر]] بر هر چیزی است که تو را بر آن توانا کرده است؛ نشنیده‌ای که [[مردم]] "حول" و "قوه" از [[خدا]] می‌طلبند و می‌گویند: {{متن حدیث|لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ}}؟ عبایه گفت: یا [[امیرالمؤمنین]] {{ع}}، [[تفسیر]] این جمله چیست؟ فرمود: [[تحول]] از [[معاصی]] [[خدا]] جز با نگهداری وی ممکن نیست، و قدرتی بر [[اطاعت خدا]] جز با کمک او نداریم. پس عبایه از جا برخاست و دست و پای [[علی]] {{ع}} را بوسید<ref>{{متن حدیث|عَبَايَةَ بْنَ رِبْعِيٍّ الْأَسَدِيَ حِينَ سَأَلَهُ عَنِ الِاسْتِطَاعَةِ الَّتِي بِهَا يَقُومُ وَ يَقْعُدُ وَ يَفْعَلُ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} سَأَلْتَ عَنِ الِاسْتِطَاعَةِ تَمْلِكُهَا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْ مَعَ اللَّهِ فَسَكَتَ عَبَايَةُ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} قُلْ يَا عَبَايَةُ؛ قَالَ وَ مَا أَقُولُ؟ قَالَ {{ع}}: إِنْ قُلْتَ إِنَّكَ تَمْلِكُهَا مَعَ اللَّهِ قَتَلْتُكَ وَ إِنْ قُلْتَ تَمْلِكُهَا دُونَ اللَّهِ قَتَلْتُكَ؛ قَالَ عَبَايَةُ فَمَا أَقُولُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ؟ قَالَ {{ع}}: تَقُولُ إِنَّكَ تَمْلِكُهَا بِاللَّهِ الَّذِي يَمْلِكُهَا مِنْ دُونِكَ فَإِنْ يُمَلِّكْهَا إِيَّاكَ كَانَ ذَلِكَ مِنْ عَطَائِهِ وَ إِنْ يَسْلُبْكَهَا كَانَ ذَلِكَ مِنْ بَلَائِهِ هُوَ الْمَالِكُ لِمَا مَلَّكَكَ وَ الْقَادِرُ عَلَى مَا عَلَيْهِ أَقْدَرَكَ أَ مَا سَمِعْتَ النَّاسَ يَسْأَلُونَ الْحَوْلَ وَ الْقُوَّةَ حِينَ يَقُولُونَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ؛ قَالَ عَبَايَةُ وَ مَا تَأْوِيلُهَا يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ؟ قَالَ {{ع}}: لَا حَوْلَ عَنْ مَعَاصِي اللَّهِ إِلَّا بِعِصْمَةِ اللَّهِ وَ لَا قُوَّةَ لَنَا عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ إِلَّا بِعَوْنِ اللَّهِ؛ قَالَ فَوَثَبَ عَبَايَةُ فَقَبَّلَ يَدَيْهِ وَ رِجْلَيْهِ}}؛ تحف العقول عن آل رسول الله، ابن شعبه حرانی، ص۴۶۸.</ref>.
# روزی عبایه درباره [[استطاعت]] که نیروی نشست و برخاست و انجام کارهاست، از آن [[حضرت]] پرسید؛ آن [[حضرت]] فرمود: درباره «استطاعت» پرسیدی؛ آیا به دست توست، بدون دخالت [[خداوند]]؟ یا به دست تو و او با هم است؟ پس عبایه جوابی نداد. فرمود: بگو! گفت: چه بگویم؟ فرمود: اگر بگویی به دست تو و خداست، تو را می‌کشم و اگر بگویی به دست تو است، نه به [[دست خدا]]، باز هم تو را می‌کشم؛ گفت: یا [[امیر المؤمنین]] {{ع}} پس چه بگویم؟ فرمود: بگو، به دست توست اما آن را خدایی داده که همه اختیارش به دست اوست. اگر بدهد، عطاست و اگر بگیرد، [[بلا]]؛ او مالک هر چیزی است که [[ملک]] تو ساخته، و [[قادر]] بر هر چیزی است که تو را بر آن توانا کرده است؛ نشنیده‌ای که [[مردم]] «حول» و «قوه» از [[خدا]] می‌طلبند و می‌گویند: {{متن حدیث|لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ}}؟ عبایه گفت: یا [[امیرالمؤمنین]] {{ع}}، [[تفسیر]] این جمله چیست؟ فرمود: [[تحول]] از [[معاصی]] [[خدا]] جز با نگهداری وی ممکن نیست، و قدرتی بر [[اطاعت خدا]] جز با کمک او نداریم. پس عبایه از جا برخاست و دست و پای [[علی]] {{ع}} را بوسید<ref>{{متن حدیث|عَبَايَةَ بْنَ رِبْعِيٍّ الْأَسَدِيَ حِينَ سَأَلَهُ عَنِ الِاسْتِطَاعَةِ الَّتِي بِهَا يَقُومُ وَ يَقْعُدُ وَ يَفْعَلُ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} سَأَلْتَ عَنِ الِاسْتِطَاعَةِ تَمْلِكُهَا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْ مَعَ اللَّهِ فَسَكَتَ عَبَايَةُ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} قُلْ يَا عَبَايَةُ؛ قَالَ وَ مَا أَقُولُ؟ قَالَ {{ع}}: إِنْ قُلْتَ إِنَّكَ تَمْلِكُهَا مَعَ اللَّهِ قَتَلْتُكَ وَ إِنْ قُلْتَ تَمْلِكُهَا دُونَ اللَّهِ قَتَلْتُكَ؛ قَالَ عَبَايَةُ فَمَا أَقُولُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ؟ قَالَ {{ع}}: تَقُولُ إِنَّكَ تَمْلِكُهَا بِاللَّهِ الَّذِي يَمْلِكُهَا مِنْ دُونِكَ فَإِنْ يُمَلِّكْهَا إِيَّاكَ كَانَ ذَلِكَ مِنْ عَطَائِهِ وَ إِنْ يَسْلُبْكَهَا كَانَ ذَلِكَ مِنْ بَلَائِهِ هُوَ الْمَالِكُ لِمَا مَلَّكَكَ وَ الْقَادِرُ عَلَى مَا عَلَيْهِ أَقْدَرَكَ أَ مَا سَمِعْتَ النَّاسَ يَسْأَلُونَ الْحَوْلَ وَ الْقُوَّةَ حِينَ يَقُولُونَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ؛ قَالَ عَبَايَةُ وَ مَا تَأْوِيلُهَا يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ؟ قَالَ {{ع}}: لَا حَوْلَ عَنْ مَعَاصِي اللَّهِ إِلَّا بِعِصْمَةِ اللَّهِ وَ لَا قُوَّةَ لَنَا عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ إِلَّا بِعَوْنِ اللَّهِ؛ قَالَ فَوَثَبَ عَبَايَةُ فَقَبَّلَ يَدَيْهِ وَ رِجْلَيْهِ}}؛ تحف العقول عن آل رسول الله، ابن شعبه حرانی، ص۴۶۸.</ref>.
# [[عبایه بن ربعی]] گوید: به [[عبدالله بن عباس]] گفتم: چرا [[پیامبر خدا]] {{صل}} [[کنیه]] [[علی]] {{ع}} را [[ابوتراب]] نهاد؟ گفت: زیرا او مالک و صاحب کره [[زمین]]، و بعد از [[پیغمبر]] {{صل}} [[حجّت]] [[خدا]] بر ساکنان [[زمین]] و بقای [[زمین]] به او، و [[آرامش]] [[زمین]] از [[برکت]] وجود اوست؛ از [[پیامبر خدا]] {{صل}} شنیدم که فرمود: [[روز قیامت]] چون شخص [[کافر]] نعمت‌هایی را که [[خداوند]] برای [[پاداش]] و کامیابی [[شیعه]] [[علی]] {{ع}} فراهم آورده است، بنگرد، گوید: ای کاش من هم [[شیعه]] [[علی]] {{ع}} بودم! و این است که [[خداوند]] فرموده است: {{متن قرآن|وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا}}<ref>«و کافر می‌گوید: ای کاش خاک بود» سوره نبأ، آیه ۴۰.</ref>.<ref>{{متن حدیث|عَبَايَةَ بْنِ رِبْعِيٍّ قَالَ: قُلْتُ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ لِمَ كَنَّى رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} عَلِيّاً {{ع}} أَبَا تُرَابٍ؟ قَالَ لِأَنَّهُ صَاحِبُ الْأَرْضِ وَ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَى أَهْلِهَا بَعْدَهُ وَ بِهِ بَقَاؤُهَا وَ إِلَيْهِ سُكُونُهَا وَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ‌{{صل}} يَقُولُ إِنَّهُ إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ وَ رَأَى الْكَافِرُ مَا أَعَدَّ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لِشِيعَةِ عَلِيٍّ {{ع}} مِنَ الثَّوَابِ وَ الزُّلْفَى وَ الْكَرَامَةِ قَالَ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَاباً يَعْنِي مِنْ شِيعَةِ عَلِيٍّ {{ع}} وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ {{متن قرآن|وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا}}}}؛ علل الشرایع، شیخ صدوق، ج۱، ص۱۵۶.</ref>.
# [[عبایه بن ربعی]] گوید: به [[عبدالله بن عباس]] گفتم: چرا [[پیامبر خدا]] {{صل}} [[کنیه]] [[علی]] {{ع}} را [[ابوتراب]] نهاد؟ گفت: زیرا او مالک و صاحب کره [[زمین]]، و بعد از [[پیغمبر]] {{صل}} [[حجّت]] [[خدا]] بر ساکنان [[زمین]] و بقای [[زمین]] به او، و [[آرامش]] [[زمین]] از [[برکت]] وجود اوست؛ از [[پیامبر خدا]] {{صل}} شنیدم که فرمود: [[روز قیامت]] چون شخص [[کافر]] نعمت‌هایی را که [[خداوند]] برای [[پاداش]] و کامیابی [[شیعه]] [[علی]] {{ع}} فراهم آورده است، بنگرد، گوید: ای کاش من هم [[شیعه]] [[علی]] {{ع}} بودم! و این است که [[خداوند]] فرموده است: {{متن قرآن|وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا}}<ref>«و کافر می‌گوید: ای کاش خاک بود» سوره نبأ، آیه ۴۰.</ref>.<ref>{{متن حدیث|عَبَايَةَ بْنِ رِبْعِيٍّ قَالَ: قُلْتُ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ لِمَ كَنَّى رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} عَلِيّاً {{ع}} أَبَا تُرَابٍ؟ قَالَ لِأَنَّهُ صَاحِبُ الْأَرْضِ وَ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَى أَهْلِهَا بَعْدَهُ وَ بِهِ بَقَاؤُهَا وَ إِلَيْهِ سُكُونُهَا وَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ‌{{صل}} يَقُولُ إِنَّهُ إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ وَ رَأَى الْكَافِرُ مَا أَعَدَّ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لِشِيعَةِ عَلِيٍّ {{ع}} مِنَ الثَّوَابِ وَ الزُّلْفَى وَ الْكَرَامَةِ قَالَ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَاباً يَعْنِي مِنْ شِيعَةِ عَلِيٍّ {{ع}} وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ {{متن قرآن|وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا}}}}؛ علل الشرایع، شیخ صدوق، ج۱، ص۱۵۶.</ref>.
# [[عبایه ربعی]] گوید: از [[ابن عباس]] پرسیدم: آیا برای [[روزه‌دار]] جایز است که حجامت کند؟ گفت: بله، اگر نترسد که [[ضعف]] او را فرا گیرد؛ گفتم: آیا حجامت، [[روزه]] او را [[باطل]] می‌کند؟ گفت: نه؛ گفتم: پس معنی فرمایش [[پیغمبر اکرم]] {{صل}} چیست؛ آن‌گاه که دید، شخصی در [[ماه رمضان]] حجامت می‌کند؛ پس فرمود: حجامت ‌کننده و حجامت شده هر دو [[افطار]] کردند؟ پاسخ داد: آنها [[روزه]] خود را [[باطل]] کرده بودند؛ چون به یکدیگر [[دشنام]] دادند و در [[دشنام]] خود، بر [[پیغمبر]] [[خدا]] {{صل}} [[دروغ]] بستند؛ [[باطل]] شدن [[روزه]] آنها به خاطر حجامت نبود<ref>{{متن حدیث|عَبَايَةَ بْنِ رِبْعِيٍّ قَالَ: سَأَلْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ عَنِ الصَّائِمِ يَجُوزُ لَهُ أَنْ يَحْتَجِمَ؟ قَالَ نَعَمْ مَا لَمْ يَخْشَ ضَعْفاً عَلَى نَفْسِهِ؛ قُلْتُ فَهَلْ تَنْقُضُ الْحِجَامَةُ صَوْمَهُ؟ فَقَالَ لَا؛ فَقُلْتُ فَمَا مَعْنَى قَوْلِ النَّبِيِّ {{صل}} حِينَ رَأَى مَنْ يَحْتَجِمُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ أَفْطَرَ الْحَاجِمُ وَ الْمَحْجُومُ؟ فَقَالَ إِنَّمَا أَفْطَرَا لِأَنَّهُمَا تَسَابَّا وَ كَذَبَا فِي سَبِّهِمَا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} لَا لِلْحِجَامَةِ}}؛معانی الأخبار، شیخ صدوق، ص۳۱۹.</ref>.<ref>[[محمد جبله|جبله، محمد]]، [[عبایه بن ربعی الأسدی (مقاله)|مقاله «عبایه بن ربعی الأسدی»]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۴۳۲-۴۳۵.</ref>
# [[عبایه ربعی]] گوید: از [[ابن عباس]] پرسیدم: آیا برای [[روزه‌دار]] جایز است که حجامت کند؟ گفت: بله، اگر نترسد که [[ضعف]] او را فرا گیرد؛ گفتم: آیا حجامت، [[روزه]] او را [[باطل]] می‌کند؟ گفت: نه؛ گفتم: پس معنی فرمایش [[پیغمبر اکرم]] {{صل}} چیست؛ آن‌گاه که دید، شخصی در [[ماه رمضان]] حجامت می‌کند؛ پس فرمود: حجامت ‌کننده و حجامت شده هر دو [[افطار]] کردند؟ پاسخ داد: آنها [[روزه]] خود را [[باطل]] کرده بودند؛ چون به یکدیگر [[دشنام]] دادند و در [[دشنام]] خود، بر [[پیغمبر]] [[خدا]] {{صل}} [[دروغ]] بستند؛ [[باطل]] شدن [[روزه]] آنها به خاطر حجامت نبود<ref>{{متن حدیث|عَبَايَةَ بْنِ رِبْعِيٍّ قَالَ: سَأَلْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ عَنِ الصَّائِمِ يَجُوزُ لَهُ أَنْ يَحْتَجِمَ؟ قَالَ نَعَمْ مَا لَمْ يَخْشَ ضَعْفاً عَلَى نَفْسِهِ؛ قُلْتُ فَهَلْ تَنْقُضُ الْحِجَامَةُ صَوْمَهُ؟ فَقَالَ لَا؛ فَقُلْتُ فَمَا مَعْنَى قَوْلِ النَّبِيِّ {{صل}} حِينَ رَأَى مَنْ يَحْتَجِمُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ أَفْطَرَ الْحَاجِمُ وَ الْمَحْجُومُ؟ فَقَالَ إِنَّمَا أَفْطَرَا لِأَنَّهُمَا تَسَابَّا وَ كَذَبَا فِي سَبِّهِمَا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} لَا لِلْحِجَامَةِ}}؛معانی الأخبار، شیخ صدوق، ص۳۱۹.</ref>.<ref>[[محمد جبله|جبله، محمد]]، [[عبایه بن ربعی الأسدی (مقاله)|مقاله «عبایه بن ربعی الأسدی»]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۴۳۲-۴۳۵.</ref>
۲۴٬۴۴۹

ویرایش