بیگانه: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط

| موضوع مرتبط =  

| عنوان مدخل  =  

| مداخل مرتبط =  

| پرسش مرتبط  =

}}

 

یکی از مقررات جالب [[اسلام]] در زمینه [[آداب جنگ]]، [[احترام]] به اتباع دشمن و [[محافظت]] کامل از [[اموال]] آنان است. در اسلام، [[جنگ]] با یک [[کشور]]، هیچ گونه قیدی را متوجه [[اتباع]] آن کشور که مقیم [[دارالاسلام]] هستند، نمی‌کند و تا وقتی که [[خوف]] [[خیانت]] از آنان نرود، بر اساس [[آیه]] ۵۸ از [[سوره انفال]] {{متن قرآن|وَإِمَّا تَخَافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِيَانَةً فَانْبِذْ إِلَيْهِمْ عَلَى سَوَاءٍ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْخَائِنِينَ}}<ref>«و اگر از گروهی بیم خیانتی (در پیمان) داری به گونه برابر (پیمانشان را) به سوی آنها بیفکن که خداوند خیانتکاران را دوست نمی‌دارد» سوره انفال، آیه ۵۸.</ref> باید با احترام ایشان را به [[خروج از دارالاسلام]]، [[راهنمایی]] کرد. اموال [[تبعه]] [[دشمن]] نیز هرگز [[مصادره]] نمی‌شود و آنان [[حق آزادی]] رفت و آمد و [[معامله]] با [[مسلمانان]] را - همچنانکه در حالت [[صلح]] دارند - خواهند داشت<ref>آثار الحرب، ص۵۱۸-۵۰۹.</ref>.

اما بر اساس رویّه معمول در سده اخیر، تبعه دشمن را در محل معینی توقیف می‌کرده‌اند. در جنگ جهانی اول و دوم، توقیف و نگهداری اتباع دشمن به صورت عرف در آمده بود. بر اساس ماده ۴۲ [[کنوانسیون]] ژنو [[مورخ]] ۱۲ اوت ۱۹۴۹ درباره [[حمایت]] از [[غیرنظامیان]] در [[زمان]] جنگ، توقیف و نگهداری یا [[اجبار]] به اقامت در محل معین، نباید در [[حق]] اتباع دشمن، [[اجرا]] شود، مگر [[امنیت]] دولتی که افراد مذکور تحت [[اختیار]] آن به سر می‌برند، چنین اقداماتی را مطلقا ایجاب کند. این عمل بر اساس ماده ۴۳ این کنوانسیون، باید در هر حال [[مقید]] به کنترل متناوب [[قضایی]] یا [[اداری]] [[دولت]] عامل باشد. کسانی که به این ترتیب نگهداری می‌شوند، به موجب ماده ۸۰؛ اهلیت [[مدنی]] خود را به طور کامل [[حفظ]] می‌کنند و تمامی [[حقوق]] ناشی از آن را در صورت عدم مغایرت با وضعیت خود استیفا می‌کنند. با این همه، بعضی [[علما]] در وجود یک قاعدة [[عرفی]] که مانع توقیف و نگهداری دسته جمعی اتباع غیرنظامی [[دشمن]] باشد، تردید دارند<ref>روسو، ص۵۸-۵۵.</ref>. در مورد [[تجارت]] [[اتباع دشمن]] نیز، طی [[جنگ]] اول و دوم جهانی، راهکار متّبع، ممنوعیت تجارت با اتباع دشمن بود. بلکه حتی در جریان جنگ جهانی دوم، [[تفسیر]] موسّع از ممنوعیت تجارت با دشمن قاعده عمومی شد و در نتیجه برای مثال پرداخت دیون یک شرکت متعلق به دشمن به مثابه عمل [[تجاری]] ممنوعه تلقی می‌شد و از ابتدای جنگ جهانی اول، دول درگیر تمامی قراردادهایی را که روابطی با دشمن [[تولید]] می‌کرد و بعد از آغاز جنگ منعقد شده بود، به علت مخالف بودن با [[نظم عمومی]]، مطلقاً [[باطل]] اعلام کردند و همین [[قواعد]] در جنگ جهانی دوم نیز به کار گرفته شد. جالب اینکه کمیسیون [[مصالحه]] [[فرانسه]]- ایتالیا که با قراداد [[صلح]] ۱۹۴۷ م تأسیس گردیده بود، پذیرفت که به طور کلی، شروع جنگ فسخ قراردادهای منعقده بین [[اتباع]] دول [[متخاصم]] را به دنبال دارد. در مورد وضعیت [[اموال]] دشمن، در جنگ اول و دوم جهانی [[تدابیر]] محدودکننده بسیار شدیدی شامل ضبط و توقیف و [[تصفیه]] و فروش اموال اتباع دشمن اتخاذ شد<ref>آثار الحرب، ص۵۰۹.</ref>.

دستور [[قرآن]] در این باره چنین آمده است:

{{متن قرآن|وَإِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ اسْتَجَارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّى يَسْمَعَ كَلَامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ}}<ref>«و اگر یکی از مشرکان از تو پناه خواست به او پناه ده تا کلام خداوند را بشنود سپس او را به پناهگاه وی برسان» سوره توبه، آیه ۶.</ref>.

و [[امام صادق]]{{ع}} جملۀ مزبور را چنین توضیح می‌دهد:

هر گاه سپاهی از [[مسلمانان]]، دسته‌ای از [[مشرکان]] را محاصره کردند و یکی از مشرکان در این بین درخواست [[امان]] نمود تا با فرماندۀ مسلمانان گفت و گو و [[مناظره]] کند، اگر ضعیف‌ترین و [[پست‌ترین]] فرد از مسلمانان به وی امان داد، بر بزرگترین [[شخصیت]] مسلمان لازم است که به [[تعهد]] مزبور گردن [[نهد]] و بدان به دیده [[احترام]] نگرد<ref>جواهر الکلام، ص۲۱، کتاب جهاد، الطرف الثالث، ص۲۱.</ref>.

امام صادق{{ع}} از پیامبر اکرم نقل می‌کند که فرمود:

هر مردی از مسلمانان چه ادنی و چه [[افضل]]، هرگاه مشرکی را [[مشاهده]] کند و وی را امان دهد، او در امان همه است، تا [[کلام خدا]] را بشنود، اگر از [[اسلام]] [[پیروی]] کرد، [[برادر دینی]] شما خواهد بود و اگر از [[قبول اسلام]] خودداری نمود، باید او را به مأمن و وطنش بازگردانید و برای کمک او از [[خدا]] [[یاری]] بطلبید<ref>جواهر الکلام، کتاب جهاد، فصل سابق الذکر.</ref>.