انجمن حجتیه در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۶۴: خط ۶۴:


== انجمن در آستانه [[انقلاب اسلامی]] ==
== انجمن در آستانه [[انقلاب اسلامی]] ==
با گسترش [[نهضت اسلامی]] نیروهای انجمن به چند دسته تقسیم شدند: [[اکثریت]] نیروهای فعال، [[جوان]]، [[مؤمن]] و [[معتقد]] به دلیل گرایش‌های مذهبی به [[انقلاب]] پیوستند و پس از [[پیروزی]]، جذب نهادهای انقلاب شدند.<ref>تبریزی، روزنامه ایران، ۱۴.</ref> بسیاری از اعضای مرکزی<ref>حسینیان، بیست سال تکاپوی اسلام شیعی در ایران (۱۳۲۰–۱۳۴۰)، ۴۶۷.</ref> و اصلی انجمن<ref>احمد، خاطرات احمد احمد، ۵۲.</ref> ازجمله سیدعلی‌اکبر پرورش<ref>شرق، ۶؛ حنیف، اصفهان در انقلاب (۱۳۳۳–۱۳۴۰)، ۱/۳۸۱.</ref> [[جواد]] منصوری<ref>رفیق‌دوست، خاطرات محسن رفیق‌دوست، ۱۸۰.</ref> فضل‌الله صلواتی<ref>حنیف، اصفهان در انقلاب (۱۳۳۳–۱۳۴۰)، ۱/۳۸۲.</ref> قاسم صادقی، عبدالکریمی (استاد [[دانشگاه]] [[مشهد]])، عبدالعلی [[مصحف]]، [[مهدی]] [[طیب]] و غلام‌حسین حقانی<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران، ۶۴۹.</ref> به صف [[انقلاب]] پیوستند. دسته‌ای در برابر انقلاب بی‌توجه ماندند و دسته سوم، به صف [[مخالفان]] پیوستند<ref>علیانسب و علوی‌نیک، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۴۴–۱۴۵؛ صدقی، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۴۶–۱۴۷.</ref>
با گسترش [[نهضت اسلامی]] نیروهای انجمن به چند دسته تقسیم شدند: [[اکثریت]] نیروهای فعال، [[جوان]]، [[مؤمن]] و [[معتقد]] به دلیل گرایش‌های مذهبی به [[انقلاب]] پیوستند و پس از [[پیروزی]]، جذب نهادهای انقلاب شدند.<ref>تبریزی، روزنامه ایران، ۱۴.</ref> بسیاری از اعضای مرکزی<ref>حسینیان، بیست سال تکاپوی اسلام شیعی در ایران (۱۳۲۰–۱۳۴۰)، ۴۶۷.</ref> و اصلی انجمن<ref>احمد، خاطرات احمد احمد، ۵۲.</ref> از جمله [[سید علی‌ اکبر پرورش]]<ref>شرق، ۶؛ حنیف، اصفهان در انقلاب (۱۳۳۳–۱۳۴۰)، ۱/۳۸۱.</ref> [[جواد منصوری]]<ref>رفیق‌دوست، خاطرات محسن رفیق‌دوست، ۱۸۰.</ref> [[فضل‌الله صلواتی]]<ref>حنیف، اصفهان در انقلاب (۱۳۳۳–۱۳۴۰)، ۱/۳۸۲.</ref> [[قاسم صادقی]]، [[عبدالکریمی]] (استاد [[دانشگاه]] [[مشهد]])، [[عبدالعلی مصحف]]، [[مهدی طیب]] و [[غلام‌ حسین حقانی]]<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران، ۶۴۹.</ref> به صف [[انقلاب]] پیوستند. دسته‌ای در برابر انقلاب بی‌توجه ماندند و دسته سوم، به صف [[مخالفان]] پیوستند<ref>علیانسب و علوی‌نیک، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۴۴–۱۴۵؛ صدقی، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۴۶–۱۴۷.</ref>
[[انجمن حجتیه]] در آستانه [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، با انقلاب اعلامِ [[همراهی]] کرد و در آغاز [[پیروزی]]، [[تشکیلات]] آن چند ماه در [[انتخاب]] راه در تردید بود. انجمن پس از آن [[تغییر]] موضع داد و به تدریج جلسات آن تعطیل شد و بر اثر فشار عده‌ای از اعضای آن، [[تغییر]] اساسنامه داد.<ref>علیانسب و علوی‌نیک، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۲۷–۲۸، ۳۱، ۳۷، ۵۵، ۱۱۳، ۱۴۵ و ۱۴۷.</ref> [[حلبی]] [[پیروزی انقلاب]] را به امام‌ خمینی تبریک گفت<ref>خزعلی، خاطرات آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی، ۱۴۶.</ref> و انجمن با انتشار بیانیه‌هایی در [[حمایت]] از انقلاب، خود را پیرو [[رهبری]] امام‌ خمینی شمرد.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران، ۶۵۰–۶۵۴.</ref> وی مخالفت‌های گذشته خود با امام‌ خمینی را به‌شکلی [[انکار]] کرد و شائبه [[جعل]] در سخنرانی‌های خود را مطرح ساخت و منع شرکت اعضا در دسته‌جات [[سیاسی]] برداشته شد.<ref>باقی، در شناخت حزب قاعدین، ۷۳–۷۶؛ علیانسب و علوی‌نیک، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۵۱–۱۵۳.</ref> [[ابوالقاسم خزعلی]] در سال ۱۳۵۸ به پیشنهاد [[مرتضی مطهری]] [[نماینده]] امام‌ خمینی در انجمن شد.<ref>سبحانی، درآمدی بر جربان‌شناسی اندیشه اجتماعی دینی در ایران معاصر، ۲۴۹؛ باقی، در شناخت حزب قاعدین، ۲۰۲ و ۲۳۶–۲۳۷.</ref> از سوی دیگر، امام‌ خمینی برای تدوین پیش‌نویس [[قانون اساسی]] فراخوان عمومی داد<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۸/۱۸۴.</ref> و گفته شده به پیشنهاد [[مطهری]] انجمن به [[نگارش]] پیش‌نویسی برای قانون اساسی [[اقدام]] کرد<ref>حسینی شیرازی، خاطرات آیت‌الله سیدمنیرالدین حسینی شیرازی، ۲۴۸.</ref> و اصل [[ولایت فقیه]] را در آن گنجانید.<ref>سبحانی، درآمدی بر جربان‌شناسی اندیشه اجتماعی دینی در ایران معاصر، ۲۴۹.</ref> حلبی در سال ۱۳۵۸ از سوی [[حزب]] [[خلق]] [[مسلمان]] [[ایران]] نامزد [[مجلس خبرگان]] شد<ref>باقی، در شناخت حزب قاعدین، ۷۵–۷۶.</ref> که [[رأی]] نیاورد؛ اما ضمن بیانیه‌ای [[قانون اساسی]] را [[تأیید]] کرد.<ref>خسروپناه، جریان‌شناسی، آشنایی با انجمن حجتیه، ۱۶۳.</ref>
 
با این حال، برخی مواضع [[انجمن حجتیه]] و جریان‌های همسو دربارهٔ پاره‌ای مسائل [[انقلاب]] و [[نظام اسلامی]] [[پرسش‌ها]] و نقدهایی را متوجه این جریان کرده است؛ ازجمله برخورد دادگاه‌های انقلاب با [[اموال]] [[نامشروع]] عوامل [[رژیم]] و [[مصادره]] آنها، اقدامات هیئت‌های هفت‌نفره در تقسیم [[اراضی]] [[وحدت]] [[شیعه]] و [[سنّی]] و نیز مشارکت در [[دفع تجاوز]] رژیم [[عراق]] در [[جنگ]] تحمیلی و [[حمایت]] از [[جهاد]] و [[دفاع]]؛ چنان‌که با وجود شرکت شمار بسیاری از هواداران انجمن بدون [[وابستگی حزبی]] در جنگ تحمیلی، سران این [[تشکل]] در سخنانی، [[جنگ]] را مخصوص [[امام]] [[معصوم]]{{ع}}، (و نه [[امام عادل]]) دانستند و سعی کردند فعالیت‌های ایران در این عرصه را نامشروع جلوه دهند.<ref>صدقی، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۵۰؛ اخگری، ولایتی‌های بی‌ولایت، ۷۹.</ref>
[[انجمن حجتیه]] در آستانه [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، با انقلاب اعلامِ [[همراهی]] کرد و در آغاز [[پیروزی]]، [[تشکیلات]] آن چند ماه در [[انتخاب]] راه در تردید بود. انجمن پس از آن [[تغییر]] موضع داد و به تدریج جلسات آن تعطیل شد و بر اثر فشار عده‌ای از اعضای آن، [[تغییر]] اساسنامه داد.<ref>علیانسب و علوی‌نیک، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۲۷–۲۸، ۳۱، ۳۷، ۵۵، ۱۱۳، ۱۴۵ و ۱۴۷.</ref> [[حلبی]] [[پیروزی انقلاب]] را به امام‌ خمینی تبریک گفت<ref> خزعلی، خاطرات آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی، ۱۴۶.</ref> و انجمن با انتشار بیانیه‌هایی در [[حمایت]] از انقلاب، خود را پیرو [[رهبری]] امام‌ خمینی شمرد.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران، ۶۵۰–۶۵۴.</ref> وی مخالفت‌های گذشته خود با امام‌ خمینی را به‌شکلی [[انکار]] کرد و شائبه [[جعل]] در سخنرانی‌های خود را مطرح ساخت و منع شرکت اعضا در دسته‌جات [[سیاسی]] برداشته شد.<ref>باقی، در شناخت حزب قاعدین، ۷۳–۷۶؛ علیانسب و علوی‌نیک، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۵۱–۱۵۳.</ref> [[ابوالقاسم خزعلی]] در سال ۱۳۵۸ به پیشنهاد [[مرتضی مطهری]] [[نماینده]] امام‌ خمینی در انجمن شد.<ref>سبحانی، درآمدی بر جربان‌شناسی اندیشه اجتماعی دینی در ایران معاصر، ۲۴۹؛ باقی، در شناخت حزب قاعدین، ۲۰۲ و ۲۳۶–۲۳۷.</ref> از سوی دیگر، امام‌ خمینی برای تدوین پیش‌نویس [[قانون اساسی]] فراخوان عمومی داد<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۸/۱۸۴.</ref> و گفته شده به پیشنهاد [[مطهری]] انجمن به [[نگارش]] پیش‌نویسی برای قانون اساسی [[اقدام]] کرد<ref>حسینی شیرازی، خاطرات آیت‌الله سیدمنیرالدین حسینی شیرازی، ۲۴۸.</ref> و اصل [[ولایت فقیه]] را در آن گنجانید.<ref>سبحانی، درآمدی بر جربان‌شناسی اندیشه اجتماعی دینی در ایران معاصر، ۲۴۹.</ref> حلبی در سال ۱۳۵۸ از سوی [[حزب]] [[خلق]] [[مسلمان]] [[ایران]] نامزد [[مجلس خبرگان]] شد<ref>باقی، در شناخت حزب قاعدین، ۷۵–۷۶.</ref> که [[رأی]] نیاورد؛ اما ضمن بیانیه‌ای [[قانون اساسی]] را [[تأیید]] کرد.<ref>خسروپناه، جریان‌شناسی، آشنایی با انجمن حجتیه، ۱۶۳.</ref>
 
با این حال، برخی مواضع [[انجمن حجتیه]] و جریان‌های همسو دربارهٔ پاره‌ای مسائل [[انقلاب]] و [[نظام اسلامی]] [[پرسش‌ها]] و نقدهایی را متوجه این جریان کرده است؛ ازجمله برخورد دادگاه‌های انقلاب با [[اموال]] [[نامشروع]] عوامل [[رژیم]] و [[مصادره]] آنها، اقدامات هیئت‌های هفت‌ نفره در تقسیم [[اراضی]] [[وحدت]] [[شیعه]] و [[سنّی]] و نیز مشارکت در [[دفع تجاوز]] رژیم [[عراق]] در [[جنگ]] تحمیلی و [[حمایت]] از [[جهاد]] و [[دفاع]]؛ چنان‌که با وجود شرکت شمار بسیاری از هواداران انجمن بدون [[وابستگی حزبی]] در جنگ تحمیلی، سران این [[تشکل]] در سخنانی، [[جنگ]] را مخصوص [[امام]] [[معصوم]]{{ع}}، (و نه [[امام عادل]]) دانستند و سعی کردند فعالیت‌های ایران در این عرصه را نامشروع جلوه دهند.<ref>صدقی، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۵۰؛ اخگری، ولایتی‌های بی‌ولایت، ۷۹.</ref>
 
در برابرِ [[اعتراض]] انقلابیان، انجمن حمایت خود از موضع ایران در جنگ تحمیلی را اعلام کرد<ref>سبحانی، درآمدی بر جربان‌شناسی اندیشه اجتماعی دینی در ایران معاصر، ۲۴۸.</ref> و در مهر ۱۳۶۰ [[اقدام]] به انتشار ویژه‌نامه‌ای به مناسبت هفته جنگ به نام «مرزبانان» کرد و نام بیش از بیست [[شهید]] عضو انجمن را یادآور شد<ref>صدقی، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۵۱–۱۵۲؛ کیهان، ۱۴/۸/۱۳۸۶.</ref> که برخی انقلابیان پاسخ دادند شهدای منسوب به انجمن، خود را ملزم به دیدگاه‌های سیاسیِ آن نمی‌دانستند و برخی از آنان مقلد امام‌ خمینی بودند و به‌صراحت مواضع ایشان را بر [[تفکر]] انجمن ترجیح می‌دادند.<ref>مهدوی کنی، خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی، ۱۹۸–۱۹۹.</ref>
در برابرِ [[اعتراض]] انقلابیان، انجمن حمایت خود از موضع ایران در جنگ تحمیلی را اعلام کرد<ref>سبحانی، درآمدی بر جربان‌شناسی اندیشه اجتماعی دینی در ایران معاصر، ۲۴۸.</ref> و در مهر ۱۳۶۰ [[اقدام]] به انتشار ویژه‌نامه‌ای به مناسبت هفته جنگ به نام «مرزبانان» کرد و نام بیش از بیست [[شهید]] عضو انجمن را یادآور شد<ref>صدقی، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۵۱–۱۵۲؛ کیهان، ۱۴/۸/۱۳۸۶.</ref> که برخی انقلابیان پاسخ دادند شهدای منسوب به انجمن، خود را ملزم به دیدگاه‌های سیاسیِ آن نمی‌دانستند و برخی از آنان مقلد امام‌ خمینی بودند و به‌صراحت مواضع ایشان را بر [[تفکر]] انجمن ترجیح می‌دادند.<ref>مهدوی کنی، خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی، ۱۹۸–۱۹۹.</ref>
امام‌ خمینی در سوم اسفند ۱۳۶۷ در [[پیام]] مبسوط خود به [[علما]] و [[روحانیان]] سراسر [[کشور]] در بیانی کلی ازجمله در [[نقد]] دسته‌ای از [[روحانی]] نماهایی که پیش از انقلاب[[دین]] را از [[سیاست]] جدا می‌دانستند و سر به آستانه دربار می‌ساییدند، اما یکباره [[متدین]] شده و به روحانیان [[مبارز]] و زجرکشیده [[تهمت]] وهابی‌بودن و بدتر از آن زدند، اشاره می‌کند و تلویحاً جریان یادشده را سخت [[نکوهش]] می‌کند که دیروز [[مبارزه]] با [[محمدرضا پهلوی]] را [[حرام]] می‌شمردند و امروز [[تهمت]] کمونیست‌بودن را به مسئولین [[نظام]] می‌زنند؛ چنان‌که تا دیروز [[فساد]] و [[فحشا]] و [[فسق]] و [[حکومت ظالمان]] را برای [[ظهور امام زمان]]{{ع}}، مفید و راهگشا می‌دانستند و امروز به دلیل یک [[خلاف شرع]] ناخواسته فریاد وا [[اسلام]] را سر می‌دهند.
 
امام‌ خمینی در ادامه [[پیام]] خود به [[صراحت]] می‌افزاید که دیروز حجیته‌ای‌ها مبارزه را حرام کرده بودند و در بحبوحه [[مبارزات]] تمام تلاش خود را کردند تا [[اعتصاب]] چراغانی [[نیمه شعبان]] را به نفع محمدرضا پهلوی بشکنند و امروز انقلابی‌تر از [[انقلابیون]] شده‌اند. ایشان در ادامه به [[سکوت]] و [[تحجر]] جریانی که به نام «[[ولایت]]» [[حسرت]] «ولایت» دوران [[رژیم پهلوی]] را می‌خورد اشاره می‌کند و برخی اقدامات دیگر مقدس‌نماهای [[متحجر]] و بی‌شعور را مانند واردکردن [[اتهام]] آمریکایی، روسی و التقاطی، اتهام حلال‌کردن [[حرام‌ها]] و حرام‌کردن [[حلال‌ها]]، اتهام کشتن [[زنان]] باردار و حلّیت قمار و [[موسیقی]]، [[تحریم]] [[نبرد با دشمنان]] [[خدا]] و به سخره‌گرفتن [[فرهنگ]] [[شهادت]] و [[شهیدان]] و خدشه در [[مشروعیت]] [[نظام اسلامی]] یادآور می‌شود.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۸۱.</ref> در این میان برخی از گروه‌ها و [[مساجد]]، به برگزاری [[جشن]] [[اقدام]] کردند.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌ خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۷/۴۰۹، ۴۱۶، ۴۲۱ و ۴۲۵.</ref><ref>[[عبدالوهاب فراتی|فراتی، عبدالوهاب]]، [[انجمن حجتیه (مقاله)|مقاله «انجمن حجتیه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۲، ص ۳۱۸ – ۳۳۰.</ref>
امام‌ خمینی در سوم اسفند ۱۳۶۷ در [[پیام]] مبسوط خود به [[علما]] و [[روحانیان]] سراسر [[کشور]] در بیانی کلی ازجمله در [[نقد]] دسته‌ای از [[روحانی]] نماهایی که پیش از انقلاب[[دین]] را از [[سیاست]] جدا می‌دانستند و سر به آستانه دربار می‌ساییدند، اما یکباره [[متدین]] شده و به روحانیان [[مبارز]] و زجر کشیده [[تهمت]] وهابی‌ بودن و بدتر از آن زدند، اشاره می‌کند و تلویحاً جریان یاد شده را سخت [[نکوهش]] می‌کند که دیروز [[مبارزه]] با [[محمدرضا پهلوی]] را [[حرام]] می‌شمردند و امروز [[تهمت]] کمونیست‌بودن را به مسئولین [[نظام]] می‌زنند؛ چنان‌که تا دیروز [[فساد]] و [[فحشا]] و [[فسق]] و [[حکومت ظالمان]] را برای [[ظهور امام زمان]]{{ع}}، مفید و راهگشا می‌دانستند و امروز به دلیل یک [[خلاف شرع]] ناخواسته فریاد وا [[اسلام]] را سر می‌دهند.
 
امام‌ خمینی در ادامه [[پیام]] خود به [[صراحت]] می‌افزاید که دیروز حجیته‌ای‌ها مبارزه را حرام کرده بودند و در بحبوحه [[مبارزات]] تمام تلاش خود را کردند تا [[اعتصاب]] چراغانی [[نیمه شعبان]] را به نفع محمدرضا پهلوی بشکنند و امروز انقلابی‌تر از [[انقلابیون]] شده‌اند. ایشان در ادامه به [[سکوت]] و [[تحجر]] جریانی که به نام «[[ولایت]]» [[حسرت]] «ولایت» دوران [[رژیم پهلوی]] را می‌خورد اشاره می‌کند و برخی اقدامات دیگر مقدس‌نماهای [[متحجر]] و بی‌شعور را مانند واردکردن [[اتهام]] آمریکایی، روسی و التقاطی، اتهام حلال‌کردن [[حرام‌ها]] و حرام‌کردن [[حلال‌ها]]، اتهام کشتن [[زنان]] باردار و حلّیت قمار و [[موسیقی]]، [[تحریم]] [[نبرد با دشمنان]] [[خدا]] و به سخره‌ گرفتن [[فرهنگ]] [[شهادت]] و [[شهیدان]] و خدشه در [[مشروعیت]] [[نظام اسلامی]] یادآور می‌شود.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۸۱.</ref> در این میان برخی از گروه‌ها و [[مساجد]]، به برگزاری [[جشن]] [[اقدام]] کردند.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌ خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۷/۴۰۹، ۴۱۶، ۴۲۱ و ۴۲۵.</ref><ref>[[عبدالوهاب فراتی|فراتی، عبدالوهاب]]، [[انجمن حجتیه (مقاله)|مقاله «انجمن حجتیه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۲، ص ۳۱۸ – ۳۳۰.</ref>


== تعطیلی انجمن ==
== تعطیلی انجمن ==
۱۱۵٬۱۸۲

ویرایش