←منابع
(←پانویس) |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
گفته شد که [[اصلاح]] فرهنگ عمومی بسیار مورد توجه [[حضرت]] [[آیتالله العظمی خامنهای]] است. حل مسائل و معضلات، تابع [[حل مشکلات]] در فرهنگ عمومی است. برای نمونه، گرایشات [[اشرافیگری]]، سختتر از آن است که بشود با [[قانون]]، [[دادگاه]] و مانند اینها حل کرد؛ بلکه بایستی فضای عمومی [[کشور]] و فرهنگ عمومی [[مردم]]، یعنی [[احساسات مردم]] و [[خواست مردم]] آن را دفع کند؛ چنان که [[اهل]] [[اشرافیت]] نیز دید و ذهنیت مردم را نسبت به آن مثبت میکند<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار از دانشگاه صنعتی شریف، ۱/۹/۱۳۷۸.</ref>. اما [[اصلاح]] فرهنگ عمومی به مواردی از این قبیل ختم نمیشود و برای کار در زمینه فرهنگ عمومی، میدان [[بازی]] وجود دارد. [[توسعه اقتصادی]] به معنای صحیح کلمه، [[فرهنگ]] تحقیق و [[پژوهش]]، فرهنگ کار و [[وجدان]] کار و [[عشق]] به کار و امور بسیار دیگری وابسته به اصلاح فرهنگ عمومی است؛ به ویژه وقتی محور [[توسعه]] فرهنگ باشد و [[توسعه اقتصاد]] [[راهبردی]] برای توسعه و اصلاح فرهنگ به شمار آید<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۱۹/۹/۱۳۶۹.</ref>. اگرچه [[سازندگی]] کشور [[وظیفه]] مهم [[کارگزاران]] [[نظام]] است، اما [[عزم]] و تلاش کارگزاران وقتی به نتیجه میرسد که فرهنگ عمومی مردم، باورهای مردم و سرمایههای [[معنوی]] و مادی مردم وارد صحنه شود؛ یعنی مردم کار و [[سرمایهگذاری]] را [[ارزش]] بدانند؛ دانشجو و دانشآموز درس خواندن را ارزش بداند؛ [[ایثار]] و [[مجاهدت]]، ترجیح [[مصالح عمومی]] بر [[مصالح]] فردی، [[وحدت]] و [[هماهنگی]] [[آحاد]] [[ملت]]، حضور در صحنههای [[سیاسی]]، در یک کلمه: سرمایههای معنوی کشور و ملت، ارزش به شمار آیند<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در اجتماع بزرگ مردم همدان، ۱۵/۴/۱۳۸۳.</ref>. همچنین، اگرچه [[تکلیف]] [[اجرای عدالت]] بر دوش کارگزاران نظام است، اما تکلیف مطالبه آن بر عهده مردم است و این باید بیشترین خواسته مردم، هم در امور داخل کشور و هم در مسائل جهانی باشد<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم، ۲۶/۴/۱۳۸۷.</ref>. وظیفه [[نظام اسلامی]] اقامه معروف، اقامه [[روح]] [[دینی]]، استقرار [[اخلاق اسلامی]]، استقرار روح [[برادری]] و [[صمیمیت]] در میان همه آحاد ملت و احیای روح [[عزت]] و [[استقلال]] است تا مانع تن دادن ملت به [[پستی]] و [[سستی]] و [[ذلت]] باشد؛ به گونهای که فضای عمومی [[کشور]] فضای معروف، [[اقامه حق]]، اقامه [[عدالت]] و میل به [[معنویت]] شود<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در جمع یکصد و ده هزار نفر از نیروهای بسیجی شرکت کننده در اردوی رزمی- فرهنگی علویون، ۲۱/۱/۱۳۸۰.</ref>. | گفته شد که [[اصلاح]] فرهنگ عمومی بسیار مورد توجه [[حضرت]] [[آیتالله العظمی خامنهای]] است. حل مسائل و معضلات، تابع [[حل مشکلات]] در فرهنگ عمومی است. برای نمونه، گرایشات [[اشرافیگری]]، سختتر از آن است که بشود با [[قانون]]، [[دادگاه]] و مانند اینها حل کرد؛ بلکه بایستی فضای عمومی [[کشور]] و فرهنگ عمومی [[مردم]]، یعنی [[احساسات مردم]] و [[خواست مردم]] آن را دفع کند؛ چنان که [[اهل]] [[اشرافیت]] نیز دید و ذهنیت مردم را نسبت به آن مثبت میکند<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار از دانشگاه صنعتی شریف، ۱/۹/۱۳۷۸.</ref>. اما [[اصلاح]] فرهنگ عمومی به مواردی از این قبیل ختم نمیشود و برای کار در زمینه فرهنگ عمومی، میدان [[بازی]] وجود دارد. [[توسعه اقتصادی]] به معنای صحیح کلمه، [[فرهنگ]] تحقیق و [[پژوهش]]، فرهنگ کار و [[وجدان]] کار و [[عشق]] به کار و امور بسیار دیگری وابسته به اصلاح فرهنگ عمومی است؛ به ویژه وقتی محور [[توسعه]] فرهنگ باشد و [[توسعه اقتصاد]] [[راهبردی]] برای توسعه و اصلاح فرهنگ به شمار آید<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۱۹/۹/۱۳۶۹.</ref>. اگرچه [[سازندگی]] کشور [[وظیفه]] مهم [[کارگزاران]] [[نظام]] است، اما [[عزم]] و تلاش کارگزاران وقتی به نتیجه میرسد که فرهنگ عمومی مردم، باورهای مردم و سرمایههای [[معنوی]] و مادی مردم وارد صحنه شود؛ یعنی مردم کار و [[سرمایهگذاری]] را [[ارزش]] بدانند؛ دانشجو و دانشآموز درس خواندن را ارزش بداند؛ [[ایثار]] و [[مجاهدت]]، ترجیح [[مصالح عمومی]] بر [[مصالح]] فردی، [[وحدت]] و [[هماهنگی]] [[آحاد]] [[ملت]]، حضور در صحنههای [[سیاسی]]، در یک کلمه: سرمایههای معنوی کشور و ملت، ارزش به شمار آیند<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در اجتماع بزرگ مردم همدان، ۱۵/۴/۱۳۸۳.</ref>. همچنین، اگرچه [[تکلیف]] [[اجرای عدالت]] بر دوش کارگزاران نظام است، اما تکلیف مطالبه آن بر عهده مردم است و این باید بیشترین خواسته مردم، هم در امور داخل کشور و هم در مسائل جهانی باشد<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم، ۲۶/۴/۱۳۸۷.</ref>. وظیفه [[نظام اسلامی]] اقامه معروف، اقامه [[روح]] [[دینی]]، استقرار [[اخلاق اسلامی]]، استقرار روح [[برادری]] و [[صمیمیت]] در میان همه آحاد ملت و احیای روح [[عزت]] و [[استقلال]] است تا مانع تن دادن ملت به [[پستی]] و [[سستی]] و [[ذلت]] باشد؛ به گونهای که فضای عمومی [[کشور]] فضای معروف، [[اقامه حق]]، اقامه [[عدالت]] و میل به [[معنویت]] شود<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در جمع یکصد و ده هزار نفر از نیروهای بسیجی شرکت کننده در اردوی رزمی- فرهنگی علویون، ۲۱/۱/۱۳۸۰.</ref>. | ||
[[پیشرفت]] در [[فرهنگ]] و [[اخلاق]] عمومی [[مردم]] بایستی [[روز]] به روز باشد<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در خطبههای نماز جمعه تهران، ۲۳/۲/۱۳۷۹.</ref>. اما این امر بدون برنامه ممکن نیست. تلاش موفق در این زمینه نیاز به یافتن اولویتها دارد. باید هر دو بخش فرهنگ عمومی را مطالعه کرد و به ویژه مطالعه در بخش [[باطنی]] فرهنگ نیاز به مطالعه بیشتر دارد تا در بین امور [[اخلاقی]]، عناصر مهمتر، ریشهایتر و اساسیتری را پیدا کرد که [[فروع]] بسیاری، از آنها ریشه میگیرد و این مطالعات نقطه تمرکز تلاشهای [[فرهنگی]] شود<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با وزیر و مسئولان وزارت ارشاد و اعضای شوراهای فرهنگی عمومی کشور، ۱۹/۴/۱۳۷۴.</ref>.<ref>[[ابوالحسن حسنی|حسنی، ابوالحسن]]، [[نظام فرهنگ اسلامی - حسنی (مقاله)|مقاله «نظام فرهنگ اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۱ (کتاب)|منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۱]] ص ۵۳۸.</ref> | [[پیشرفت]] در [[فرهنگ]] و [[اخلاق]] عمومی [[مردم]] بایستی [[روز]] به روز باشد<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در خطبههای نماز جمعه تهران، ۲۳/۲/۱۳۷۹.</ref>. اما این امر بدون برنامه ممکن نیست. تلاش موفق در این زمینه نیاز به یافتن اولویتها دارد. باید هر دو بخش فرهنگ عمومی را مطالعه کرد و به ویژه مطالعه در بخش [[باطنی]] فرهنگ نیاز به مطالعه بیشتر دارد تا در بین امور [[اخلاقی]]، عناصر مهمتر، ریشهایتر و اساسیتری را پیدا کرد که [[فروع]] بسیاری، از آنها ریشه میگیرد و این مطالعات نقطه تمرکز تلاشهای [[فرهنگی]] شود<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در دیدار با وزیر و مسئولان وزارت ارشاد و اعضای شوراهای فرهنگی عمومی کشور، ۱۹/۴/۱۳۷۴.</ref>.<ref>[[ابوالحسن حسنی|حسنی، ابوالحسن]]، [[نظام فرهنگ اسلامی - حسنی (مقاله)|مقاله «نظام فرهنگ اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۱ (کتاب)|منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۱]] ص ۵۳۸.</ref> | ||
==[[فرهنگ عمومی در اسلام]]== | |||
منظور از [[فرهنگ عمومی]]، [[آداب و رسوم]]، [[عادات]] و [[فرهنگی]] است که با گذشت [[زمان]] و به تدریج در یک [[جامعه]] شکل گرفته و تمامی یا بیشتر افراد جامعه به آن پایبندند و آن را انجام میدهند. [[اسلام]] با وجود اینکه خود دارای [[فرهنگ]] خاص و [[ایدئولوژی]] منسجم و هماهنگ با فرهنگ عمومی است، اما در برخورد با فرهنگهای اختصاصی [[ملتها]] و آداب و رسوم آنها هرگز حالت [[ترقی]] نداشته و با [[تساهل و تسامح]] خاصی در کنار آنها قرار میگیرد و بخشی از فرهنگهای اختصاصی را تثبیت و [[امضا]] کرده و بخشی دیگر را تصحیح میکند. | |||
در دیدگاه اسلام آداب و رسوم ملی و فرهنگ عمومی جامعه تا آنجا که به [[شرک]] [[آلوده]] و مضرّ نیستند، قابل [[تحمل]] و حتی مورد [[تأیید]] هم هستند. به همین لحاظ باید گفت کاربرد قاعدة عرف در [[فقه]] و [[حقوق اسلامی]] میتواند نقش زیربنایی در تبیین [[حقوق عمومی]] داشته باشد. | |||
در بیشتر موارد، معیار اصلی در تشخیص موضوعات، عرف است. چنانکه در [[احکام قضایی]] نیز گاه عرف، [[مبین]] [[حکم]] یک قضیه نامشخص محسوب میشود، مانند: عرف خاص در تحویل صاداق قبل از زفاف. | |||
عرف نشأت گرفته از بنای عقلا و نوعی [[تعقل]] عمومی در مسائل [[اجتماعی]] است عرف در واقع عبارت از [[رفتار]] مکرری است که نوع [[مردم]] آن را بدون [[احساس]] [[نفرت]] و [[ناراحتی]] انجام میدهند و این رفتار شامل تمامی [[رسوم]] و عاداتی است که به طور یکنواخت و به تدریج و با گذشت زمان در یک جامعه شکل گرفته و همه یا بیشتر افراد آن جامعه الزامی بودن آن را میپذیرند. | |||
در اصطلاح [[فقهی]] به قاعدة عرف، بناء عقلا نیز گفته میشود و میدان کاربرد آن در [[استنباط]] [[قواعد]] [[حقوقی]] اسلام بسیار وسیع است و [[فقها]] اغلب در مستندات [[عرفی]]، جملۀ {{عربی|العرف ببابك}} (عرف بر در [[خانه]] است) را به کار میبرند. | |||
برخی از فقها، مستند اعتبار عرف را [[سنت]] میدانند و بر اساس [[حدیث نبوی]]{{صل}}: {{متن حدیث|مَا رَآهُ الْمُسْلِمُونَ حَسَناً فَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ حَسَنٌ}}<ref>حقوق اسلام، ص۲۲.</ref> (هر چیز که عامۀ [[مردم]] [[مسلمان]] [[نیک]] شمردند، نزد [[خدا]] نیک است). | |||
عرف در [[فقه اسلامی]] کاربرد گستردهای دارد و گاه به صورت یک عامل مستقل پدیدآورندۀ [[قواعد]] [[حقوقی]] و گاه به عنوان یک اصل در تبیین موضوعات [[احکام]] مورد استناد قرار گرفته و به طور غیرمستقیم در [[کشف]] و [[استنباط]] قواعد حقوقی اثر میگذارد. | |||
در شکلگیری عرف، دو شرط اساسی باید احراز شود: | |||
#تکرار مستمر [[رفتار]] و عمل؛ | |||
#جنبه الزامی بودن آنکه همه یا [[اکثریت]] آن را قبول کرده باشند. | |||
همچنین در استناد به عرف نیز باید دو نکته زیر مراعات شود: | |||
#هیچگونه قاعدۀ حقوقی که از دو منبع اصلی یعنی [[کتاب و سنت]] به دست آمده، وجود نداشته باشد؛ | |||
#[[شرع]] از [[تبعیت]] عرف در مورد خاص استناد شده، [[نهی]] و منع نکرده باشد. | |||
مبنای عرف مانند: تمامی قلمروهای [[عقل عملی]] اصل [[حسن و قبح عقلی]] است که در نهایت به آرای محموده باز میشود<ref>اصول مظفر، ج۲، ص۲۴؛ الاصول العامه، ص۲۸۳. </ref>.<ref>فقه سیاسی، ج۷، ص۶۵۰-۶۵۱.</ref>.<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۲ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی ج۲]]، ص ۲۸۶.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:1100619.jpg|22px]] [[ابوالحسن حسنی|حسنی، ابوالحسن]]، [[نظام فرهنگ اسلامی - حسنی (مقاله)|مقاله «نظام فرهنگ اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۱ (کتاب)|'''منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۱''']] | # [[پرونده:1100619.jpg|22px]] [[ابوالحسن حسنی|حسنی، ابوالحسن]]، [[نظام فرهنگ اسلامی - حسنی (مقاله)|مقاله «نظام فرهنگ اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۱ (کتاب)|'''منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۱''']] | ||
# [[پرونده:1100701.jpg|22px]] [[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه فقه سیاسی ج۲''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||