|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = صحابه| عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }}
| | #تغییر_مسیر [[سماک بن حرب ذهلی بکری]] |
| == مقدمه ==
| |
| [[ابن عبد ربه]] در [[عقد الفرید]] آنجا که [[کاتبان علی]]{{ع}} را بر می‌شمارد از [[سعید بن نمران]]، [[عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب]]، [[عبیدالله بن ابی رافع]] و سماک بن حرب یاد می‌کند و می‌نویسد: [[روایت]] شده که [[عبدالله بن حسن]] نیز برای حضرت می‌نوشته است<ref>عقد الفرید، ج۴، ص۲۱۸.</ref>. از نسخه [[فارسی]] الوزراء و الکتاب جهشیاری نیز نقل شده که سماک بن حرب، جزو [[کاتبان امیرالمؤمنین]]{{ع}} بوده است<ref>ابو رافع، مولی رسول الله{{صل}}، ص۹۲ به نقل از الوزراء و الکتاب (فارسی)، ص۵۰.</ref>؛ ولی در دو نسخۀ [[عربی]] که [[مشاهده]] شد چنین مطلبی نیامده است <ref>الوزراء و الکتاب، ص۲۱.</ref>. در کتاب عقد الفرید نامه‌ای را نقل کرده که [[حضرت علی]]{{ع}} آن را به [[ابوموسی اشعری]] پس از [[حکمیت]] و رفتن وی به [[مکه]] نوشته که کاتب آن سماک بن حرب است<ref>عقد الفرید، ج۵، ص۹۱؛ نهج السعاده، ج۵، ص۴۴، نامه ۱۲۲؛ الامامة و السیاسه، ج۱، ص۱۴۰.</ref>. در نتیجه، سماک را می‌‌توان از کاتبان حضرت دانست.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج3، ص 146.</ref>
| |
| | |
| ==شرح حال سماک بن حرب==
| |
| [[خطیب بغدادی]]، سماک بن حرب را این گونه معرفی می‌کند: «[[سماک بن حرب بن اوس]]، [[ابو مغیره ذهلی بکری]]، او [[برادر]] [[محمد بن حرب]] و [[ابراهیم بن حرب]] است. مغیره را دیده و از [[نعمان بن بشیر]] و [[جابر بن سمره]] و دیگران [[حدیث]] شنیده است و [[سفیان ثوری]] از او روایت کرده است. سماک از [[مردمان]] [[کوفه]] است. [[حماد بن سلمه]] از او نقل کرده که: هشتاد تن از [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}} را دیده است. [[ابن معین]] او را [[ثقه]] دانسته و شعبه او را [[ضعیف]] می‌داند. سماک از [[شعر]] و ایام و حوادث [[مردم]] [[آگاه]] بود و مردی [[فصیح]] می‌نمود»<ref>تاریخ بغداد، ج۹، ص۲۱۶، ش۴۷۹۱.</ref>.
| |
| | |
| ممکن است یکی از هشتاد تن صحابی‌ای که دیده علی{{ع}} بوده باشد.
| |
| | |
| دیگران نیز [[دانش]] او را ستوده‌اند. [[یعقوبی]] [[سماک بن حرب ذهلی]] را از فقهای دوران [[هشام بن عبدالملک]] دانسته است<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۲۹.</ref>.
| |
| | |
| [[ابن سعد]] در طبقات نقل می‌کند که [[ابوبکر عیاش]] به نقل از [[ابواسحاق سبیعی]] می‌‌گفته: از [[عبدالملک بن عمیر]] و [[سماک بن حرب]] سؤال کنید و [[مشکلات]] خویش را بر طرف نمایید<ref>طبقات الکبری، ج۶، ص۳۲۹.</ref>.
| |
| | |
| [[شیخ طوسی]] او را از [[اصحاب امام سجاد]]{{ع}} شمرده است<ref>رجال طوسی، ص۹۲، ش۱۳؛ معجم رجال الحدیث، ج۸، ص۳۰۳.</ref>.
| |
| | |
| سماک بن حرب از [[عکرمه]] از [[ابن عباس]] نقل می‌کند که علی{{ع}} چهار [[خصلت]] ارزنده داشت: اول مرد [[عرب]] و [[عجم]] بود که با [[پیامبر]]{{صل}} [[نماز]] خواند. او کسی است که در هر [[جنگی]] پرچم‌دار پیامبر{{صل}} بود. کسی است که در [[روز]] [[احد]]؛ مانند دیگران فرار نکرد و کسی است که پیامبر{{صل}} را [[غسل]] داد و در [[قبر]] نهاد<ref>خوارزمی، المناقب، ص۵۸، ج۲۶.</ref>.
| |
| | |
| [[ابن عبدالبر]]<ref>الاستیعاب، ج۲، ص۴۶۲.</ref>، [[ابن سعد]]<ref>طبقات الکبری، ج۳، ص۳۲۶.</ref>، [[ابن قتیبه]]<ref>المعارف، ص۱۸۱.</ref> و دیگران<ref>طبرانی، معجم الکبیر، ج۲، ص۴۷، ح۶۰.</ref>، گزارشی از سماک بن حرب در روش [[راه رفتن]] [[عمر]] در هنگام [[خلافت]] نقل کرده‌اند که نشان می‌دهد وی آن دوران را [[درک]] کرده است. گزارش دیگری از گفت و گوی علی{{ع}} با عمر از وی نقل شده که پس از پاسخ علی{{ع}} به سؤالات [[عمر بن خطاب]] عمر می‌گوید: [[خداوند]] مرا پس از تو نگه ندارد ای [[ابوالحسن]]<ref>مقتل الامام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب{{ع}}، ص۱۰۷، ح۹۶.</ref>!
| |
| | |
| [[ذهبی]] گوید: او از [[علمای کوفه]] بوده که در سال ۱۲۳هجری از [[دنیا]] رفته است<ref>تاریخ الاسلام، «عهد الخلفاء»، ص۲۵۵؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۶۸.</ref>. بنابراین، در صورتی که وی از دارندگان [[عمر طولانی]] بالای صد سال باشد، امکان [[کتابت]] او برای [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} بعید نمی‌نماید. گرچه [[روایات]] وی از علی{{ع}} با واسطه است<ref>ر.ک: وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۱۷۰؛ ج۱۷، ص۵۹۵؛ ج۱۹، ص۱۷۳.</ref>. [[ابن حجر]] وی را از صغار [[تابعان]] دانسته است<ref>الإصابه، ج۵، ص۴۰۷.</ref>.
| |
| | |
| در [[شرح الأخبار]] به نقل از کتاب [[عبیدالله بن ابی رافع]]، سماک بن حرب [[بدری]] [[خزرجی]] را جزو [[یاران علی]]{{ع}} بیان کرده است<ref>شرح الأخبار، ج۲، ص۲۲.</ref>. در این صورت، وی جزو [[صحابه]] است که کاتب حضرت بوده نه آن کسی که یاد شد و جزو [[تابعین]] بود. و گزارش‌های وی درباره [[خلیفه دوم]] درست خواهد بود. در روایتی وی از [[عبدالله بن خباب ارت]] که به دست [[خوارج]] پیش از [[جنگ نهروان]] [[شهید]] شده [[حدیث]] نقل کرده است. در [[مستدرک حاکم]]، [[حدیث]] با تعبیر «به من خبر داد»، آمده<ref>حاکم، مستدرک، ج۱، ص۷۸؛ احمد حنبل، مسند، ج۵، ص۷۱؛ ج۶، ص۳۹۵؛ طبرانی، معجم الکبیر، ج۴، ص۵۹.</ref>. در نقل دیگری سماک از [[زید بن صوحان]] خبری را از وی درباره [[اسلام]] [[سلمان]] نقل نموده است<ref>بیهقی، سنن الکبری، ج۱۰، ص۳۲۲.</ref>. [[زید بن صوحان]] جزو شهدای [[جنگ جمل]] بود. در نتیجه می‌‌توان گفت: وی کاتب حضرت بوده است.
| |
| | |
| اما این که مراد از سماک، [[سماک بن خرشه انصاری]] معروف به [[ابودجانه]] باشد، درست نیست؛ زیرا وی در [[جنگ]] با [[مسیلمه]] کشته شد<ref>المعارف، ص۷۱؛ معجم رجال الحدیث، ج۸، ص۳۰۴، ش۵۵۵۲.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج3، ص 147 - 149.</ref>
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده: 1100830.jpg|22px]] [[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۳ (کتاب)|'''سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۳''']]
| |
| | |
| {{پایان منابع}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
