مدیران رابط کاربری، مدیران، templateeditor
۲۴٬۴۶۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'سال' به 'سال') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[ابوالعالیه ریاحی در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط = }} | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = ابوالعالیه ریاحی | مداخل مرتبط = [[ابوالعالیه ریاحی در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
{{جعبه اطلاعات اصحاب | |||
| نام = ابوالعالیه ریاحی | |||
| مشهور به = | |||
| نام تصویر = تصویر قدیمی از بصره.jpg | |||
| عرض تصویر = | |||
| توضیح تصویر = تصویر قدیمی از بصره | |||
| نام کامل = رُفَیع بن مهران بصری | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| جنسیت = مرد | |||
| کنیه = | |||
| لقب = | |||
| اهل = | |||
| از قبیله = | |||
| از تیره = | |||
| پدر = | |||
| مادر = | |||
| همسر = | |||
| پسر = | |||
| دختر = | |||
| خواهر = | |||
| برادر = | |||
| خویشاوندان = | |||
| وابستگان = | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = | |||
| محل زندگی = [[بصره]] | |||
| تاریخ درگذشت = [[۹۶ هجری]] | |||
| محل درگذشت = | |||
| تاریخ شهادت = | |||
| محل شهادت = | |||
| طول عمر = | |||
| محل دفن = | |||
| دین = | |||
| مذهب = | |||
| از اصحاب = | |||
| از طبقه = | |||
| در جنگ = [[فتح اصفهان]] | |||
| نقش‌ها = | |||
| فعالیت‌ها = | |||
| علت شهرت = | |||
| علت درگذشت = | |||
| علت شهادت = | |||
| راوی از = | |||
| روایات مشهور = | |||
| مشایخ او = | |||
| راویان از او = | |||
| آخرین راوی از او = | |||
}} | |||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
نامش [[رُفَیع بن مهران بصری]] و یا [[رفیق بن مهران بصری]] است<ref>بخاری، ج۳، ص۳۲۶؛ عجلی، ج۲، ص۴۱۲؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۴۷.</ref>. وی [[آزاد]] شده زنی از بنو ریاح بود؛ از این رو او را | نامش [[رُفَیع بن مهران بصری]] و یا [[رفیق بن مهران بصری]] است<ref>بخاری، ج۳، ص۳۲۶؛ عجلی، ج۲، ص۴۱۲؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۴۷.</ref>. وی [[آزاد]] شده زنی از بنو ریاح بود؛ از این رو او را «ابوالعالیه ریاحی» گویند<ref>بلاذری، ج۳، ص۵۰۷؛ ابن سعد، ج۷، ص۱۱۲-۱۱۳.</ref>. او به [[زبان فارسی]] [[سخن]] می‌گفت<ref>ابن ابی شیبه، ج۶، ص۲۰۸؛ ابن عساکر، ج۱۸، ص۱۶۴.</ref>. در [[زمان رسول خدا]] {{صل}} [[جوان]] بود، ولی [[حضرت]] را ندید و دو یا سه سال پس از [[وفات]] آن حضرت، [[مسلمان]] و بر [[ابوبکر]] و [[عمر]] وارد شد<ref>بخاری، ج۳، ص۳۲۶؛ ابن حبان، ج۴، ص۲۳۹؛ ذهبی، ج۳، ص۲۰۷.</ref>. وی [[خطبه]] خواندن ابوبکر را دیده و [[روایت]] کرده است<ref>ابن عدی، ج۳، ص۱۶۵-۱۶۶.</ref>. صرف نظر از اینکه خود او به [[تابعی]] بودنش اعتراف کرده<ref>مغلطای، ج۱، ص۲۱۷.</ref>، [[دولابی]]<ref>دولابی، ج۲، ص۴.</ref> و بسیاری دیگر از تراجم نگاران او را تابعی دانسته‌اند. [[ابواحمد عسکری]] نیز نام او را در شمار افرادی آورده که [[رسول خدا]] را ندیده، ولی از رسول خدا {{صل}} به صورت مرسل روایت کرده است<ref> مغلطای، ج۱، ص۲۱۸.</ref>. عبدالغنی مقدسی<ref>ابن سرور عبد الغنی بن عبد الواحد [ص۵۴۱-۶۰۰] نویسنده کتاب تبیین الاصابه لأوهام حصلت فی معرفة الصحابه.</ref> [[تصور]] کرده که [[ابونعیم]]، فرد مورد بحث را از [[صحابه]] دانسته، ولی این برداشت او [[نادرست]] است. ابونعیم<ref>معرفه، ج۲، ص۱۰۶۹.</ref> تنها می‌گوید: ابو العالیه زمان رسول خدا {{صل}} را [[درک]] کرده است. سپس اعتراف خود او را به اینکه او دو یا سه سال پس از آن حضرت به [[مدینه]] آمده، نقل می‌کند. با این حال، ابونعیم<ref>معرفه، ج۲، ص۱۰۶۹.</ref> ابوالعالیه ریاحی را با تابعی دیگر، «ابوالعالیة البراء»، [[زیاد بن فیروز]]<ref>بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۶۱ و ج۳، ص۳۶۵.</ref> خلط کرده است<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۴۷.</ref>. | ||
تراجم نویسان، ابوالعالیه ریاحی را از بزرگان [[تابعین]] برشمرده‌اند<ref>عجلی، ج۲، ص۴۱۲؛ ابن حجر، مقدمه فتح، ص۲۳۹ و ۴۰۰.</ref> و حتی گفته‌اند [[روایات]] او از بسیاری از [[اصحاب]]، مانند [[امام علی]] {{ع}}، [[ابوذر]]، [[ابن مسعود]]، [[ابوموسی اشعری]] و دیگران مرسل است<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۴۷.</ref>. ابوالعالیه می‌گوید: در [[بصره]] [[احادیث]] را از [[اصحاب پیامبر]] می‌شنیدیم، ولی به [[مدینه]] رفتم تا آن احادیث را از [[اصحاب]] آنجا نیز بشنوم<ref>ابن عدی، ج۲، ص۱۶۲.</ref>. [[شافعی]]، نظر [[بدی]] درباره او داشته<ref>ابن حبان، ج۴، ص۲۳۹.</ref> و برخلاف [[بخاری]]<ref>بخاری، ج۹، ص۸۹.</ref> و برخی دیگر از منابع، تصریح کرده که او از [[عمر]] [[حدیث]] نشنیده است<ref>بیهقی، سنن، ج۳، ص۱۶۹.</ref>. | تراجم نویسان، ابوالعالیه ریاحی را از بزرگان [[تابعین]] برشمرده‌اند<ref>عجلی، ج۲، ص۴۱۲؛ ابن حجر، مقدمه فتح، ص۲۳۹ و ۴۰۰.</ref> و حتی گفته‌اند [[روایات]] او از بسیاری از [[اصحاب]]، مانند [[امام علی]] {{ع}}، [[ابوذر]]، [[ابن مسعود]]، [[ابوموسی اشعری]] و دیگران مرسل است<ref>ابن حجر، ج۷، ص۲۴۷.</ref>. ابوالعالیه می‌گوید: در [[بصره]] [[احادیث]] را از [[اصحاب پیامبر]] می‌شنیدیم، ولی به [[مدینه]] رفتم تا آن احادیث را از [[اصحاب]] آنجا نیز بشنوم<ref>ابن عدی، ج۲، ص۱۶۲.</ref>. [[شافعی]]، نظر [[بدی]] درباره او داشته<ref>ابن حبان، ج۴، ص۲۳۹.</ref> و برخلاف [[بخاری]]<ref>بخاری، ج۹، ص۸۹.</ref> و برخی دیگر از منابع، تصریح کرده که او از [[عمر]] [[حدیث]] نشنیده است<ref>بیهقی، سنن، ج۳، ص۱۶۹.</ref>. | ||
| خط ۱۲: | خط ۶۰: | ||
وی مردی [[شوخ طبع]] بود، ولی در کلامش [[فحش]]، [[بدگویی]]، [[غیبت]] و [[دروغ]] نمی‌گفت <ref>ابن قتیبه، ص۲۷۴.</ref>. او همیشه بر دو [[نعمت]]، [[خدا]] را سپاسگزار بود: یکی [[مسلمان]] شدن و دیگری خارجی نشدن<ref>ابن سعد، ج۷، ص۱۱۳.</ref>. وی [[خمس]] [[اموال]] خود را به اهل بیت {{ع}} می‌داد<ref>ابن سعد، ج۷، ص۱۱۶.</ref>. هنگام [[مرگ]] نیز [[وصیت]] کرد پس از پرداخت [[حق]] همسرش، یک ثلث مالش در [[راه خدا]] و یک ثلث دیگر به اهل بیت {{ع}} و پیامبر<ref>یا آل علی {{ع}}؛ ر. ک: ابن عدی، ج۳، ص۱۶۲.</ref> و ثلث سوم به [[نیازمندان]] مسلمان داده شود<ref>ابن سعد، ج۷، ص۱۱۲.</ref>. | وی مردی [[شوخ طبع]] بود، ولی در کلامش [[فحش]]، [[بدگویی]]، [[غیبت]] و [[دروغ]] نمی‌گفت <ref>ابن قتیبه، ص۲۷۴.</ref>. او همیشه بر دو [[نعمت]]، [[خدا]] را سپاسگزار بود: یکی [[مسلمان]] شدن و دیگری خارجی نشدن<ref>ابن سعد، ج۷، ص۱۱۳.</ref>. وی [[خمس]] [[اموال]] خود را به اهل بیت {{ع}} می‌داد<ref>ابن سعد، ج۷، ص۱۱۶.</ref>. هنگام [[مرگ]] نیز [[وصیت]] کرد پس از پرداخت [[حق]] همسرش، یک ثلث مالش در [[راه خدا]] و یک ثلث دیگر به اهل بیت {{ع}} و پیامبر<ref>یا آل علی {{ع}}؛ ر. ک: ابن عدی، ج۳، ص۱۶۲.</ref> و ثلث سوم به [[نیازمندان]] مسلمان داده شود<ref>ابن سعد، ج۷، ص۱۱۲.</ref>. | ||
[[روایات]] زیادی از او در [[ابواب فقه]]، [[تاریخ]] و تفسیر آمده که در مجامع [[حدیثی]] [[اهل سنت]] روایت شده است. از جمله روایات او این است که گفت: رسول خدا {{صل}} فرمود: | [[روایات]] زیادی از او در [[ابواب فقه]]، [[تاریخ]] و تفسیر آمده که در مجامع [[حدیثی]] [[اهل سنت]] روایت شده است. از جمله روایات او این است که گفت: رسول خدا {{صل}} فرمود: «نخستین کسی که [[سنت]] مرا [[تغییر]] خواهد داد، مردی از [[بنی امیه]] به نام [[یزید]] خواهد بود»<ref>ابن عدی، ج۳، ص۱۶۴.</ref>. همچنین می‌گوید: [[امام علی]] {{ع}} فرمود: «قاضیان سه گروه‌اند: دو گروه در [[جهنم]] و یک گروه در بهشت‌اند. قاضی‌ای که به [[ظلم]] [[قضاوت]] کند و قاضی‌ای که به [[خطا]] [[اجتهاد]] کند در جهنم‌اند و تنها آن [[قاضی]] که به [[ثواب]] قضاوت کند، وارد [[بهشت]] می‌شود». [[قتاده]] پرسید: [[گناه]] آن [[مجتهد]] [[خاطی]] چیست؟ ابو العالیه گفت: کسی که نمی‌داند، نباید [[قاضی]] شود<ref>ابن الجعد، ص۱۵۵؛ ابن ابی شیبه، ج۵، ص۳۵۵.</ref>. | ||
سال‌های ۹۶ - ۹۳ - ۹۰ و ۹۸، تاریخ‌هایی است که برای [[مرگ]] او گفته‌اند<ref>بخاری، ج۳، ص۳۲۶؛ ابن سعد، ج۷، ص۱۱۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۴۸.</ref>، مدائنی سال ۹۶ [[ابن حجر]]<ref>الاصابه، ج۷، ص۲۴۸.</ref>، و [[ابن حبان]]<ref>مشاهیر، ص۱۵۳ و الثقات، ج۴، ص۲۳۹.</ref>سال ۹۳ را پذیرفته‌اند، ولی ابن حجر<ref>الاصابه، ج۷، ص۲۴۸.</ref> که گویا [[اشتباه]] کرده یا نسخه دیگری از الثقات ابن حبان داشته، می‌گوید: ابن حبان سال ۹۸ را پذیرفته است.<ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوالعالیه ریاحی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۴۱۱-۴۱۲.</ref> | سال‌های ۹۶ - ۹۳ - ۹۰ و ۹۸، تاریخ‌هایی است که برای [[مرگ]] او گفته‌اند<ref>بخاری، ج۳، ص۳۲۶؛ ابن سعد، ج۷، ص۱۱۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۴۸.</ref>، مدائنی سال ۹۶ [[ابن حجر]]<ref>الاصابه، ج۷، ص۲۴۸.</ref>، و [[ابن حبان]]<ref>مشاهیر، ص۱۵۳ و الثقات، ج۴، ص۲۳۹.</ref>سال ۹۳ را پذیرفته‌اند، ولی ابن حجر<ref>الاصابه، ج۷، ص۲۴۸.</ref> که گویا [[اشتباه]] کرده یا نسخه دیگری از الثقات ابن حبان داشته، می‌گوید: ابن حبان سال ۹۸ را پذیرفته است.<ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوالعالیه ریاحی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۴۱۱-۴۱۲.</ref> | ||
| خط ۲۸: | خط ۷۶: | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||