بیت المال در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

چون عمر، دیوان را مرتب ساخت به وی پیشنهاد کردند که از خویش آغاز نماید او نپذیرفت و این کار را از عموی پیامبر{{صل}}، عباس بن عبدالمطلب شروع کرد و آن گاه از [[خویشاوندان]] و [[نزدیکان]] [[رسول خدا]]{{صل}} به ترتیب درجه [[خویشاوندی]]. برای عباس، ۲۵ هزار درهم سالیانه تعیین کرد. برخی گفته‌اند ۱۲ هزار درهم. برای شرکت کنندگان در [[جنگ بدر]]، پنج هزار درهم و برای چهار نفر که در جنگ بدر شرکت نداشتند؛ مانند بدری‌ها مقرری قرار داد که عبارت بودند از: حسن، حسین، [[ابوذر]] و [[سلمان]]. برای کسانی که از جنگ بدر تا [[صلح حدیبیه]] شرکت داشتند چهار هزار درهم و از صلح حدیبیه تا [[جنگ با مرتدان]] سه هزار درهم معین کرد. برای کسانی که در جنگ‌های [[شام]] و [[قادسیه]] شرکت داشتند دو هزار درهم مقرر ساخت و برای کسانی از ایشان که سختکوش‌تر بودند دو هزار و پانصد درهم و برای افراد پس از [[قادسیه]] و یرموک هزار درهم مقرر ساخت. برای [[همسران پیامبر]]، ده هزار درهم؛ برای [[زنان]] [[اهل بدر]]، پانصد درهم و برای زنان پس از بدر تا [[صلح حدیبیه]] چهارصد درهم و تا پیش از قادسیه سیصد درهم و برای زنان قادسیه دویست درهم معین کرد. بقیه زنان را نیز به گونه مساوی مقرری داد و برای [[کودکان]] صد درهم قرار داد<ref>نهایة الإرب، ج۴، ص۲۸۶؛ الخراج، ص۴۳-۴۴؛ فتوح البلدان، ص۴۲۶-۴۳۹؛ تاریخ طبری (۸جلدی)، ج۳، ص۱۰۹.</ref>. از این پرداخت نقدی سالیانه، به عطاء تعبیر می‌شود که دریافت کنندگان آن [[مجاهدان]] و [[خانواده]] آنها بودند؛ اما بخشی دیگر از بخشش‌های [[بیت المال]] عنوان «[[رزق]]» داشت و آن اجناس خوراکی بود که به افراد می‌دادند. به نظر می‌رسد رزق مخصوص مجاهدان نبوده است؛ بلکه به [[فقرا]] و [[مستمندان]] نیز داده می‌شده؛ از این رو نوشته‌اند: [[عمر]] دستور داد شصت مستمند را آوردند و به آنها نان خورانیدند و حساب کردند که چقدر خوردند و چون دو انبان شد، برای هر یک از مستمندان و عیالش در ماه دو انبان غله مقرر داشت<ref>نهایة الارب، ح۴، ص۲۸۷.</ref>.

[[عمر بن خطاب]] درباره سهم خود از بیت المال از [[یاران پیامبر]]{{صل}} نظر خواست و هر یک سخنی گفتند. علی{{ع}} در جمع خاموش بود. [[عمر]] گفت: ای علی تو چه می‌گویی؟ فرمود: «چندان که هزینه تو و [[خانواده]] ات را به طور معمول کفایت کند و [[حق]] دیگری نداری». [[مردم]] همه گفتند: پیشنهاد علی{{ع}} [[سخن]] [[درستی]] است، و عمر برابر آن عمل می‌کرد<ref>نهایة الإرب، ج۴، ص۲۸۶.</ref>. عمر گرچه به ظاهر زاهدانه [[زندگی]] کرد؛ ولی طرحی که در تقسیم بیت المال پی ریخت، باعث [[مشکلات]] فراوان در [[جامعه اسلامی]] شد و فاصله طبقاتی را در [[جامعه]] دو چندان کرد. درآمد [[خراج]] [[عراق]] در دوران عمر به صد و بیست میلیون درهم می‌رسید و این رقم در دوران [[حکومت]] [[عبیدالله بن زیاد]] به صد و سی میلیون درهم افزایش یافت<ref>ماوردی، أحکام السلطانیه، ص۱۷۵.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۳، ص ۳۹۶ ـ ۴۰۰.</ref>