|
|
| خط ۱۴۷: |
خط ۱۴۷: |
| == [[خمس]] تَحلیل == | | == [[خمس]] تَحلیل == |
| خمسی که جهت [[حلال]] شدن [[مال]] آمیخته با [[حرام]] پرداخت میگردد. از آن در باب [[خمس]] سخن گفتهاند. [[اخراج]] [[خمس]] مال حلالی که با حرام مخلوط شده ـ جهت حلّیت تصرّف در آن ـ [[واجب]] است؛ و چنانچه خود مال حلال نیز متعلق خمس باشد، مانند اینکه از سود کسب به دست آمده باشد، پرداخت خمس آن نیز واجب است. بنابر این، در چنین [[مالی]] دو خمس واجب می‌شود. هرچند برخی، تنها خمس تحلیل را در آن واجب دانستهاند. بعضی در چگونگی اخراج دو خمس، اخراج خمس مال حلال را مقدم بر اخراج خمس مال مخلوط به حرام دانستهاند<ref>العروة الوثقی، ج۴، ص۲۶۶؛ مستند العروة (الخمس)، ص ۱۶۸ ـ ۱۷۰.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۳، ص ۵۰۴.</ref> | | خمسی که جهت [[حلال]] شدن [[مال]] آمیخته با [[حرام]] پرداخت میگردد. از آن در باب [[خمس]] سخن گفتهاند. [[اخراج]] [[خمس]] مال حلالی که با حرام مخلوط شده ـ جهت حلّیت تصرّف در آن ـ [[واجب]] است؛ و چنانچه خود مال حلال نیز متعلق خمس باشد، مانند اینکه از سود کسب به دست آمده باشد، پرداخت خمس آن نیز واجب است. بنابر این، در چنین [[مالی]] دو خمس واجب می‌شود. هرچند برخی، تنها خمس تحلیل را در آن واجب دانستهاند. بعضی در چگونگی اخراج دو خمس، اخراج خمس مال حلال را مقدم بر اخراج خمس مال مخلوط به حرام دانستهاند<ref>العروة الوثقی، ج۴، ص۲۶۶؛ مستند العروة (الخمس)، ص ۱۶۸ ـ ۱۷۰.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۳، ص ۵۰۴.</ref> |
|
| |
| ==[[تشریع]] [[خمس]] در اسلام==
| |
| [[قانون]] دریافت [[خمس]] در هنگام [[جنگ بدر]] و پس از گردآوری غنائم آن، تشریع شد. و اساس آن را [[آیه]] {{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِنْ كُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«و اگر به خداوند و به آنچه بر بنده خویش، روز بازشناخت درستی از نادرستی (در جنگ بدر)، روز رویارویی آن دو گروه (مسلمان و مشرک) فرو فرستادیم ایمان دارید بدانید که آنچه غنیمت گرفته‌اید از هرچه باشد یک پنجم آن از آن خداوند و فرستاده او و خویشاوند (وی) و یتیمان و بینوایان و ماندگان در راه (از خاندان او) است و خداوند بر هر کاری تواناست» سوره انفال، آیه ۴۱.</ref> تشکیل می‌دهد.
| |
|
| |
| وضع اولیه [[خمس]] درباره [[غنائم]] [[جنگ بدر]] بوده<ref>تحف العقول، ص۳۴۱، «رساله امام صادق{{ع}}».</ref> و خمس جزو [[اموال]] [[بیت المال]] و در [[اختیار]] [[حاکم اسلامی]] است. غنائم هر [[جنگی]] به پنج قسمت تقسیم می‌شود: ۵/۱ آن در اختیار حاکم اسلامی و ۵/۴ آن در میان جنگجویان تقسیم می‌شود. سخنی که در اینجا مطرح است این که آیا خمس، ویژه [[غنیمت‌های جنگی]] است یا خمس به هر غنیمتی که به دست [[مسلمانان]] در آید تعلق می‌گیرد.
| |
|
| |
| برخی بر این نظرند که خمس در غنائم از [[آیه قرآن]] استفاده می‌شود و خمس در موارد دیگر برابر [[سنت]] است <ref>وسائل الشیعه، ج۶، ص۳۳۸، باب دوم از ابواب «ما یجب فیه الخمس».</ref> و روایاتی از [[رسول خدا]]{{صل}} درباره خمس در «رکاز» وارد شده است. برابر [[باور]] [[شیعه]]، [[خمس]] در شش مورد دیگر وارد گردیده است:[[معادن]]، گنج، آنچه از دریا به دست آید، [[مال]] [[حلال]] مخلوط به [[حرام]]، [[سود]] [[مکاسب]]، زمینی که [[ذمی]] از [[مسلمان]] بخرد.
| |
|
| |
| برخی بر این باورند که با توجه به معنای لغوی [[غنیمت]]، می‌‌توان ادعا کرد که این واژه، دیگر موارد خمس را شامل می‌شود و [[شأن نزول آیه]] دربارۀ غنائم، باعث اختصاص خمس به [[غنیمت جنگی]] نمی‌گردد.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج3، ص 505 - 506.</ref>
| |
|
| |
|
| ==معنای غنیمت== | | ==معنای غنیمت== |
