←منابع
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
==مبارزه با فساد اداری== | ==مبارزه با فساد اداری== | ||
{{اصلی|مبارزه با فساد اداری}} | {{اصلی|مبارزه با فساد اداری}} | ||
==فساد اداری== | |||
فساد اداری عبارت از استفاده غیر قانونی از [[اختیارات]] [[اداری]] -دولتی برای نفع شخصی است. در این تعریف به طور ضمنی فرض شده است که مجموعه‌ای از [[قوانین]] و ضوابط اداری وجود دارد که چارچوب فعالیت‌های مجاز اداری را تعیین می‌کنند، آن‌گاه هر گونه [[رفتار]] اداری که مغایر با این قوانین بوده و انگیزه ارتکاب آن انتفاع شخصی باشد فساد اداری تلقی می‌شود. چنین تعریفی از [[فساد]] هنگامی [[جامعیت]] می‌یابد که [[قوانین اداری]] کامل، واضح، عادلانه و فراگیر باشند و برای کلیه فعالیت‌های اداری و دولتی ضوابط دقیقی را معرفی کنند<ref>Theobald، Robin، Corruption، Development، and Underdevelopment.</ref>. بنا بر تعریف ویتو تانزی، هنگامی یک [[مسئول]] یا [[کارگزار]] دولتی، مرتکب فساد می‌شود که در اتخاذ تصمیم‌های اداری، تحت تأثیر [[منافع شخصی]] یا روابط و علائق [[خانوادگی]] و دلبستگی‌های [[اجتماعی]] قرار گیرد. همچنین بر اساس [[قانون]] جزایی [[هند]]، اگر صاحب [[شغل]] دولتی و مانند آن، از هر کسی [[هدیه]] یا شیرینی یا انعام یا رشوه‌ای به هر شکلی، برای خود یا برای کسی دیگر قبول کند یا [[وعده]] قبول آن را بدهد تا در اجرای [[وظایف]] خود، کار کسی را راه بیندازد و یا نسبت به کسی [[حبّ]] یا بغضی را روا بدارد یا اینکه به ازای آن برای کسی خدمتی انجام دهد یا به کسی زیانی برساند و یا بکوشد که چنین کند، [[مجرم]] به فساد است<ref>Tanzi، Vito. (۱۹۹۴). Corruption Government Activities، and markets. IMF Working Papers. WP/۹۴/gg، Internaonal Monetary Fund Washington D.C.</ref>؛ لذا سه انگیزه ۱- نفع شخصی مستقیم ۲- دریافت [[رشوه]] نقدی یا غیر نقدی از شخص ثالث و ۳- کمک به [[دوستان]] و [[خویشاوندان]] به عنوان اساسی‌ترین ارکان تعاریف فساد اداری تلقی می‌شوند<ref>عباس‌زاده واقفی، شیرین السادات؛ دلخواه، جلیل؛ فروزنده دهکردی، لطف الله، «شناسایی علل بومی بروز فساد اداری: مورد مطالعه شهرداری تهران»، دانش حسابرسی، سال ۱۷، شماره ۶۸، ص۵–۴۰.</ref>. از آنجا که فساد اداری [[سوء استفاده]] از [[امکانات عمومی]] به نفع [[منافع شخصی]] است، مسأله‌ای در ساحت [[اخلاق]] محسوب می‌شود. شاید در وهله اول چنین به نظر برسد که [[مقابله با فساد اداری]] یک [[رفتار]] [[اخلاقی]] هزینه‌زاست، اما [[واقعیت]] این است که پیامدهای نادیده گرفتن اخلاق گران‌بارتر است؛ زیرا نه تنها باعث ناکارآمدی [[اقتصادی]] می‌شود، بلکه فرصت‌سوز نیز هست<ref>Zekos، Georgios l. (۲۰۰۴). “Ethics versus corruption in globalization”، Journal of Management Development، Vol. ۲۳، No. ۷، P. ۶۳۱-۶۴۷.</ref>. فساد اداری از طریق [[هدایت]] ناصواب استعدادها و منابع بالقوه و بالفعل [[انسانی]] به سمت فعالیت‌های نادرست برای دست‌یابی به درآمدهای سهل الوصول، زمینه رکود در تمام ابعاد را فراهم می‌کند<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
فساد اداری در واقع همان نبودن [[سلامت]] [[اداری]] است. به تعبیری می‌توان گفت این دو مفهوم دو سر یک پیوستار است. هر چه نقطه وضعیت [[سازمان]] از سلامت مطلق به سمت دیگر حرکت کند سلامت اداری کاهش می‌یابد و به سمت [[فساد]] حرکت می‌کند<ref>شفیع‌پور، فاطمه، «نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال ۲، شماره ۵ (پیاپی ۷)، دی ماه ۱۳۹۶، ص۲۳–۳۴.</ref>. فساد اداری رفتار منحرفی است که خود را در [[سوء استفاده]] از وظیفه‌ای در [[سیستم]] سازمان و [[جامعه]] به نفع فردی دیگر یا نهاد و مؤسسه‌ای نشان می‌دهد. این سوء استفاده از [[وظیفه]] توسط خود فرد یا افراد دیگر آغاز می‌شود تا به منفعتی برای خود یا طرف سومی منتهی شود. در نتیجه آسیب یا ضرری به سیستم و جامعه وارد می‌شود و [[انتظار]] می‌رود [[اعمال]] [[فاسد]] به صورت توافقی مخفی و دو [[طرفه]]، محفوظ بماند<ref>Rabl، Tanja & Kühlmann، Torsten. M. (۲۰۰۸). “Understanding corruption in organizations development and empirical assessment of an action model”، Journal of business ethics، ۸۲ (۲)، P. ۴۷۷-۴۹۵.</ref>. | |||
از نظر هانتینگتون، فساد اداری به مجموعه رفتارهای آن دسته از [[کارکنان دولتی]] اطلاق می‌شود که در جهت [[منافع]] غیر سازمانی، ضوابط و عرف پذیرفته شده را نادیده می‌گیرند. به [[عقیده]] کلیتگارد منظور از [[منافع]] غیر سازمانی، [[منفعت]] شخصی است که [[مأمور]] دولتی به خاطر آن از [[وظایف]] رسمی خود تخطی می‌کند<ref>نامور، احسان، «فساد اداری در سازمان، علل و پیامدها»، فصلنامه مطالعات مدیریت و حسابداری، دوره ۴، شماره ۱، بهار ۱۳۹۷، ص۱–۷.</ref>. به [[زعم]] جیمز اسکات فساد اداری به [[رفتاری]] اطلاق شود که ضمن آن فرد به دلیل تحقق منافع خصوصی خود و دست‌یابی به [[رفاه]] بیشتر یا موقعیت بهتر، خارج از چارچوب رسمی وظایف یک نقش دولتی عمل می‌کند<ref>حسن‌پور، حمیدرضا؛ رضوی، بهزاد، «اهمیت پیشگیری از فساد اداری و تأثیر آن بر سلامت اجتماعی»، مجله آموزش و سلامت جامعه، دوره ۵، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۷، ص۷۲–۸۱.</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۵.</ref> | |||
==فساد اداری و تفاوت آن با تخلفات و کج‌روی‌های [[اداری]]== | |||
برخی تخلفات اداری و فساد اداری را با هم یکی می‌دانند و به جای یکدیگر به کار می‌گیرند، در حالی که این دو مفهوم متفاوتند. فساد اداری بیشتر با تخلفات مکرر و مستمر کارکنان به وجود می‌آید و آن را از [[کارایی]] مطلوب و اثربخش مورد [[انتظار]] بازمی‌دارد. بنابراین تخلفات اداری باعث فساد اداری می‌شوند و در واقع تخلفات اداری علت و فساد اداری معلول است. البته هر تخلفی باعث فساد اداری نمی‌شود، بلکه باید ویژگی‌هایی شامل مکرر بودن، [[استمرار]] داشتن، نهادینه بودن و تأثیر نسبتاً زیاد داشتن در سطوح مختلف سازمانی است<ref>عریضی، حمیدرضا، «نظریه ضد سرمایه‌ای فساد اداری و نقد مفهوم سرمایه اجتماعی»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ۱۸، شماره ۶۹، تابستان ۱۳۹۷.</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۶.</ref> | |||
==عوامل مؤثر بر بروز فساد اداری== | |||
در خصوص عوامل ایجاد کننده فساد اداری از دیدگاه‌های مختلف موارد متفاوتی نام برده شده که در نگاهی کلی تمام آنها را می‌توان به [[درستی]] از علل اصلی ایجاد فساد اداری دانست. این دسته‌بندی‌ها بر اساس دیدگاه برخی از نویسندگان ارائه شده‌اند و در واقع علل ثابت و مشخصی را نمی‌توان به عنوان تنها [[دلایل]] وقوع فساد اداری دانست. به هر حال می‌توان عوامل مؤثر بر بروز فساد اداری را از حیث [[اقتصادی]]، [[اجتماعی]]- [[فرهنگی]]، [[سیاسی]]، عوامل [[اداری]]، ساختاری، [[مدیریتی]] و عوامل [[حقوقی]] بررسی نمود. عوامل مذکور در جدول شماره (۱) به تصویر کشیده شده است.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۶.</ref> | |||
==عوامل مؤثر بر بروز فساد اداری== | |||
===عوامل اقتصادی=== | |||
# [[اختلاف]] فاحش میان [[سطح زندگی]] [[کارمندان]] [[دولت]] و سایر [[شهروندان]] | |||
#عدم [[ثبات]] اقتصادی و چند نرخی بودن ارز | |||
#سوبسیدهای ([[یارانه]]) دولتی | |||
#اندازه [[آزادی]] کارمندان برای پرداختن به کارهای تولیدی و [[بازرگانی]] در بخش خصوصی | |||
#دولتی بودن [[اقتصاد]] و دخالت چشمگیر دولت در عرضه کالاها و خدمات | |||
#وجود انحصارات دولتی در پهنه اقتصاد و غیر رقابتی بودن زمینه‌های اقتصادی | |||
# [[تبعیض]] و [[توزیع]] ناعادلانه منابع بین افراد [[جامعه]] | |||
===عوامل اجتماعی فرهنگی=== | |||
# [[ضعف]] باورهای [[اخلاقی]] و [[ارزش‌های انسانی]] (کنترل درونی) | |||
#کاهش سطح [[وجدان کاری]] و [[انضباط اجتماعی]] در جامعه | |||
#ترجیح [[منافع]] فردی به منافع سازمانی | |||
# [[شهرنشینی]] | |||
# [[چیرگی]] روابط بر ضوابط ([[قوم‌گرایی]]) | |||
#هم‌رنگ [[جماعت]] شدن | |||
#عادی شدن فساد اداری و از بین رفتن [[قبح]] [[اعمال]] مفسدانه | |||
===عوامل سیاسی=== | |||
#جابه جا شدن [[دولت‌ها]] و دگرگونی‌های گسترده در سطح [[مدیران]] و کارمندان | |||
#جناح‌بندی‌های سیاسی در [[نظام اداری]] | |||
#وجود برخی محدودیت‌ها و نبود [[آزادی‌های سیاسی]] | |||
#مصلحت‌اندیشی‌ها و نبود [[اراده]] سیاسی برای [[مبارزه با فساد]] اداری | |||
#حکومت‌های تمامیت‌خواه و یا [[استبدادی]] | |||
#فاصله [[مردم]] از مراکز [[قدرت]] | |||
#فقدان شفافیت و [[پاسخگویی]] | |||
===عوامل اداری، ساختاری، مدیریتی=== | |||
#وجود [[نظام]] [[بوروکراتیک]] عریض و طویل و در نتیجه طولانی و پیچیده شدن روند [[کارها]] | |||
# [[بی‌ثباتی]] و نبود [[امنیت شغلی]] | |||
#نبود [[سیستم]] [[تشویق]] و [[تنبیه]] مناسب | |||
#فقدان [[شایسته‌سالاری]] | |||
#عدم تناسب [[شخصیت]] با [[شغل]] کارکنان | |||
# [[ارتباط مستقیم]] و مکرر ارباب [[رجوع]] با کارکنان دولت | |||
#تمرکز در نظام اداری و عدم مشارکت کارکنان در [[تصمیم‌گیری‌ها]] | |||
===عوامل حقوقی=== | |||
# تبعیض در [[اجرای قوانین]] و کیفرها | |||
#نبود تعریف‌های روشن و مشخص برای جرایم [[مالی]] - اداری و دسته‌بندی نشدن آنها | |||
#وجود [[قوانین]] [[متعارض]] و نفی‌کننده یکدیگر و روشن نبودن [[ناسخ و منسوخ]] در آنها | |||
#خلأ و ابهام در قوانین | |||
#ناکارآمدی سازمان‌های نظارتی | |||
==پیامدهای فساد اداری== | |||
پیامد فساد اداری صرفاً جنبه‌های منفی دربر ندارد، بلکه در شرایط نامساعد اقتصادی و اجتماعی، [[فساد]] و پیامدهای آن می‌تواند هم از لحاظ اجتماعی و هم از لحاظ فردی، کارساز باشد؛ اما اکثر [[محققان]] برای [[فساد]] پیامدهای منفی در نظر گرفته‌اند و آن را برای [[رشد]] و [[توسعه]]، مخرب می‌دانند که برخی از این پیامدها عبارتند از: | |||
===پیامدهای [[اقتصادی]]=== | |||
فساد [[رشد اقتصادی]] را کاهش می‌دهد و [[سرمایه‌گذاری]] مستقیم خارجی را [[تشویق]] می‌کند. فساد در نهادهای درآمدزا به معنای [[پول]] کمتر برای [[بودجه]] [[دولت]] و بنابراین [[منابع مالی]] کمتر برای [[پاسخگویی]] به نیازهای [[جامعه]] به خصوص در بخش‌های [[فقیر]] است<ref>قلی‌پور، رحمت‌الله و نیک‌رفتار، طیبه، «فساد اداری و راهکارهای مناسب برای مبارزه با آن»، مجلس و پژوهش، سال ۱۳، شماره ۵۳، ص۳۳-۵۳.</ref>. فساد موجب کاهش [[تولید]] نسبت به تقاضا و کاهش [[اشتغال]] است. از طرفی، از آثار کاهش تولید، افزایش نرخ [[تورم]] است. همچنین فساد موجب کاهش سرمایه‌گذاری مولد و درازمدت، [[توزیع]] ناعادلانه فرصت‌های اقتصادی و درآمدها، افزایش نرخ خطر‌پذیری سرمایه‌گذاری، [[فرار]] [[سرمایه]]، افزایش قلمرو [[اقتصاد]] زیرزمینی ([[واردات]] کالاهای [[قاچاق]] ارزان قیمت)، اتلاف منابع، افزایش [[هزینه]] [[معاملات]] [[تجارت]] رسمی، منع رشد [[رقابت]] و افزایش [[ناامنی]] اقتصادی می‌شود<ref>حسن‌پور، حمیدرضا و رضوی، بهزاد، «اهمیت پیشگیری از فساد اداری و تأثیر آن بر سلامت اجتماعی»، مجله آموزش و سلامت جامعه، دوره ۵، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۷، ص۷۲–۸۱.</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۷.</ref> | |||
===پیامدهای [[اداری]]=== | |||
شیوع و [[گسترش فساد]] در هر سازمانی، پیامدهایی دربر دارد. مثلاً باعث می‌شود [[سازمان]] نتواند براساس اطلاعات و آمار صحیح [[برنامه‌ریزی]] کند. بهره‌وری [[نیروی انسانی]] و به طور کلی کارآیی منابع، بسیار کاهش پیدا می‌کند و موجب ایجاد شکاف عمیق بین هزینه‌های سازمان و تولیدات آن شود. همچنین [[نارضایتی]] مشتریان، به دلیل عملکرد [[ضعیف]] سازمان افزایش می‌یابد و به دلیل نبودن امکان تأمین نیازهای ضروری و [[رفاه]] کارکنان خود سازمان، آنها هم به تدریج ابراز نارضایتی می‌کنند. به طوری که [[میزان]] [[تمرد]] از [[دستورات]] [[مقامات]] مافوق افزایش می‌یابد<ref>حسن‌پور، حمیدرضا و رضوی، بهزاد، «اهمیت پیشگیری از فساد اداری و تأثیر آن بر سلامت اجتماعی»، مجله آموزش و سلامت جامعه، دوره ۵، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۷، ص۷۲–۸۱.</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۷.</ref> | |||
===پیامدهای [[سیاسی]]=== | |||
فساد اداری از [[میزان]] اثربخشی و [[مشروعیت]] [[دولت‌ها]] می‌کاهد، [[امنیت]] و [[ثبات]] [[جوامع]] را به خطر می‌اندازد و ارزش‌های [[دموکراسی]] و [[اخلاقیات]] را مخدوش ساخته، از این طریق مانع [[توسعه سیاسی]]، [[اجتماعی]] و [[اقتصادی]] می‌شود<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>؛ لذا یکی از آثار تداوم [[فساد]] آشکار شدن [[ضعف]] [[دولت]] در مقابله با آن است. این قضیه موجب [[تضعیف]] [[اعتقاد]] و [[اعتماد]] [[مردم]] به [[توانایی]] و اداره سیاسی دولت، [[قطع امید]] مردم به [[آینده]]، زیر سؤال رفتن مشروعیت، کاهش [[مقبولیت عمومی]] دولت و [[ناامیدی]] مردم از تلاش و توانایی دولت برای نیل به اهداف عالیه [[کشور]] می‌شود<ref>حسن‌پور، حمیدرضا؛ رضوی، بهزاد، «اهمیت پیشگیری از فساد اداری و تأثیر آن بر سلامت اجتماعی»، مجله آموزش و سلامت جامعه، دوره ۵، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۷، ص۷۲–۸۱.</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۸.</ref> | |||
===پیامدهای [[فرهنگی]] و اجتماعی=== | |||
[[دستگاه قضایی]] و کارکنانی که [[رشوه]] می‌گیرند بر عناصر فساد و [[جرم]] در [[جامعه]] تأثیر می‌گذارند؛ بنابراین فساد در دستگاه قضایی سبب معافیت از [[مجازات]] و ایجاد عدم [[اطمینان]] برای کسانی می‌شود که به دنبال [[انصاف]] و [[عدل]] به خصوص برای افراد [[فقیر]] هستند<ref>قلی‌پور، رحمت‌الله؛ نیک‌رفتار، طیبه، «فساد اداری و راهکارهای مناسب برای مبارزه با آن»، مجلس و پژوهش، سال ۱۳، شماره ۵۳، ص۳۳-۵۳.</ref>؛ لذا فساد موجب تضعیف [[فرهنگ]] [[قبح]] اجتماعی [[اعمال]] مفسدانه، تضعیف فرهنگ کار، [[فرار]] مغزها می‌شود<ref>حسن‌پور، حمیدرضا؛ رضوی، بهزاد، «اهمیت پیشگیری از فساد اداری و تأثیر آن بر سلامت اجتماعی»، مجله آموزش و سلامت جامعه، دوره ۵، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۷، ص۷۲–۸۱.</ref>. فساد اداری مانع از [[رشد]] [[رقابت]] سالم و موجب خنثی شدن تلاش‌ها در جهت کاهش [[فقر]] و [[تبعیض]] اجتماعی می‌شود. فساد اداری منجر به هدر رفتن سرمایه‌گذاری‌های انجام شده روی منابع [[انسانی]]، کم‌رنگ شدن [[فضایل اخلاقی]] و ایجاد [[ارزش‌های منفی]] در [[سازمان]] می‌شود<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۸.</ref> | |||
==راهکارهای [[مبارزه با فساد]] [[اداری]]== | |||
===راهکارهای [[اقتصادی]]=== | |||
#آزادسازی (از میان برداشتن تعرفه‌ها، سهمیه‌ها، محدودیت‌های ارزی، کنترل‌های قیمتی و صدور سریع و آسان مجوزها)<ref>ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).</ref>. | |||
#رقابتی کردن فرایند تهیه و [[توزیع]] کالا و [[خدمت]] و فراهم نمودن [[حق انتخاب]] برای [[شهروندان]]<ref>ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).</ref>. | |||
#حذف یارانه‌ها<ref>ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).</ref>. | |||
#کوچک کردن [[دولت]] و [[خصوصی‌سازی]]<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴؛ ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).</ref>. | |||
# [[تشویق]] و [[ترویج]] اتحادیه‌های [[تجاری]]، [[انجمن‌های صنفی]] و [[احزاب]] مربوطه<ref>ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).</ref>. | |||
#ایجاد انگیزه و ارتقای سیستم‌های رفاهی و [[حقوقی]] کارکنان<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴؛ ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۸.</ref> | |||
===راهکارهای [[فرهنگی]] - [[اجتماعی]]=== | |||
#نهادینه کردن ارزش‌هایی چون [[صداقت]]، [[وظیفه‌شناسی]]، [[احترام]] و توجه به [[انصاف]] و [[عدالت]] در راستای تدوین منشور [[اخلاقی]]<ref>کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.</ref>. | |||
# [[توسعه]] [[فرهنگ]] سازمانی ضد [[فساد]]<ref>شفیع‌پور، فاطمه، «نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال ۲، شماره ۵ (پیاپی ۷)، دی ماه ۱۳۹۶، ص۲۳–۳۴.</ref>. | |||
#فرایند [[جامعه‌پذیری]] تازه‌واردان (به جهت [[آلوده]] نشدن به [[مفاسد اداری]])<ref>کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۸.</ref> | |||
===راهکارهای [[سیاسی]]=== | |||
# [[جلب حمایت]] سیاسی<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#سیاست‌زدایی از [[نظام اداری]]<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#ملزم ساختن دستگاه‌ها به [[پاسخگویی]] درونی و بیرونی<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
# [[توسعه]] [[مشارکت مردم]] در [[مبارزه با فساد]] ([[سازمان‌های مدنی]] نظیر گروه‌های [[شهروندی]]، سازمان‌های [[مردم نهاد]]، کانون‌های [[فرهنگی]] و هیأت‌های مذهبی)<ref>کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.</ref>. | |||
#تقویت نقش و جایگاه مطبوعات و [[رسانه‌های آزاد]] و مستقل<ref>کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.</ref>. | |||
#شفاف‌سازی و [[اطلاع‌رسانی]] امور<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴؛ ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۹.</ref> | |||
===راهکارهای [[اداری]]، ساختاری و [[مدیریتی]]=== | |||
#استقرار [[نظام]] [[شایسته‌سالاری]]<ref>شفیع‌پور، فاطمه، «نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال ۲، شماره ۵ (پیاپی ۷)، دی ماه ۱۳۹۶، ص۲۳–۳۴؛ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#ایجاد نظام [[تشویق]] و [[تنبیه]] مناسب<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#استاندارد‌سازی خدمات قابل ارائه دستگاه‌ها به [[مردم]]<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
# [[تفویض]] [[اختیار]] و کاهش مراحل [[تصمیم‌گیری]]<ref>شفیع‌پور، فاطمه، «نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال ۲، شماره ۵ (پیاپی ۷)، دی ماه ۱۳۹۶، ص۲۳–۳۴؛ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#ایجاد تغییرات اصولی و اساسی در خط مشی‌های موجود. | |||
#تناسب [[شخصیت]] با [[شغل]] کارکنان<ref>کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.</ref>. | |||
#جلوگیری از هرگونه [[تبعیض]] و [[اعمال]] نفود و [[انحراف]] از اصول<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#برقراری سیستم‌های کنترل و [[نظارت]] در امور و زمینه‌های مختلف<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#اطلاع از [[میزان]] [[دارایی]] و موجودی سالانه [[صاحب منصبان]] و [[مسئولان]] ارشد<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری؛ کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶؛ شفیع‌پور، فاطمه، «نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال ۲، شماره ۵ (پیاپی ۷)، دی ماه ۱۳۹۶، ص۲۳–۳۴.</ref>. | |||
#ارزیابی عملکرد دستگاه‌ها<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#کوتاه کردن مسیر انجام کار با حذف و ادغام مراحل مختلف کار<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#اجرای اتوماسیون [[اداری]]<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>. | |||
#کاهش ارتباط و برخورد مستقیم ارباب [[رجوع]] با [[کارمندان]]<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
# [[مسئول]] کردن بیش از یک نفر برای انجام کاری واحد که احتمال [[فساد]] در آن وجود دارد<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#تهیه کتب [[راهنما]] به منظور دست‌یابی [[آحاد]] [[مردم]] به اطلاعات مورد نیاز درباره فعالیت‌ها، [[قوانین]] و مقررات مورد عمل<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#تجدید نظر [[منظم]] در روش‌های انجام کار و سیستم‌های کنترل و ارزشیابی<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#دسترسی به اینترنت، وجود [[دولت]] الکترونیک و بهره‌برداری از سیستم‌های اطلاعاتی<ref>مهرگان و همکاران، ۱۳۹۴؛ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴؛ کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.</ref>. | |||
#توانمندسازی [[شهروندان]] در جهت به دست آوردن اطلاعات لازم درباره فساد<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
# [[آموزش]] [[مدیران دولتی]] و کارکنان در مورد نحوه [[برخورد با فساد]] [[اداری]]<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری؛ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>. | |||
#گنجاندن اصول و [[معیارهای اخلاقی]] در برنامه‌های [[آموزشی]]<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#اجرای مطالعات و پژوهش‌های [[راهبردی]]<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۹.</ref> | |||
===راهکارهای [[حقوقی]]=== | |||
#ایجاد و تقویت نهادهای مستقل و دائمی برای [[مبارزه با فساد]] اداری و ارتقای [[پویایی]] و [[هماهنگی]] دستگاه‌های نظارتی برای حذف فساد اداری. | |||
#ارتقای نظام‌های [[امنیتی]]. | |||
#برخورد [[قاطع]] و بدون [[تبعیض]] با مرتکبان مصادیق [[فساد مالی]]<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>. | |||
#جرم‌انگاری، [[شناسایی]] و کدبندی عناوین مجرمانه فساد اداری در [[قوانین موضوعه]] و [[اعمال]] [[تنبیه]] و جریمه‌های سنگین و پرداخت [[هزینه]] بالای عمل<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>. | |||
#روزآمد کردن [[قوانین]] با توجه به شرایط [[اقتصادی]]، [[اجتماعی]] و ایجاد [[تحول]] در آنها<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>. | |||
#رعایت [[احترام]] و [[حفظ استقلال]] [[قوه قضاییه]] و تضمین [[استقلال]] و [[امنیت]] [[قضات]] در برخورد با عاملان [[فساد]]، در عمل و نه در [[شعار]]<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۱۰.</ref> | |||
===نتیجه‌گیری=== | |||
[[گسترش فساد]] [[اداری]] در یک [[جامعه]] باعث ناکارآمدی و [[ضعف]] [[نظام اداری]] آن [[کشور]] و در نتیجه آن کاهش [[سرمایه اجتماعی]]، افزایش [[تورم]] و [[بیکاری]]، کاهش [[رشد اقتصادی]]، [[فرار]] مغزهای متفکر به علت [[وضع نابسامان]] [[اقتصادی]] و [[اجتماعی]]، [[گسترش فقر]] و [[تبعیض]]، [[توزیع]] ناعادلانه درآمدها و افزایش [[فاصله طبقاتی]]، تبعیض [[دمکراسی]] و نهایتاً کاهش [[مشروعیت حکومت]] و [[دولت]] در بین [[مردم]] و افزایش [[نارضایتی]] عمومی می‌شود. در واقع [[فساد]] مانعی اساسی برای رشد اقتصادی و بهبود [[سطح زندگی]] افراد [[سازمان]] و افزایش بهره‌وری می‌باشد. نتایج به دست آمده حاکی است که مهم‌ترین عامل فساد [[فقر]] می‌باشد و عدم [[اطمینان]] به [[آینده]]. | |||
در واقع می‌توان گفت کاهش دادن سطح فقر به معنای کاهش یافتن [[فساد اداری]] است. یکی از راهکارهای اساسی در جلوگیری از بروز فساد در نظام اداری، توجه به راه حل‌هایی است که [[اسلام]] در این زمینه ارائه کرده است. از آنجا که [[دین مبین اسلام]] [[دینی]] جامع و کامل است و پاسخگوی [[نیازهای بشری]] است، در این زمینه نیز دستوراتی دارد و [[مدیران]] [[مسلمان]] را به داشتن نظامی دقیق جدی و عادلانه سفارش می‌کند. | |||
[[مبارزه با فساد]] اداری نیازمند مطالعات جامع‌نگر می‌باشد. نکته مهم این است که برای مبارزه با فساد اداری نمی‌توان تنها به یک بعد خاص تمرکز کرد، بلکه باید تمامی ابعاد در نظر گرفته شود. در این مقاله مروری بر عوامل مؤثر بر فساد اداری در [[سازمان‌های دولتی]] [[جمهوری اسلامی]] به عمل آمد. براساس یافته‌ها و در بررسی و تعیین و [[اولویت‌بندی]] عوامل مؤثر بر فساد عواملی شامل عوامل [[اخلاقی]]، [[مدیریتی]] و قانونی، ارتباطی، روانی، کنترل سازمانی، [[نظام]] [[حقوق]] و دستمزد، [[امنیت شغلی]]، [[فرهنگ]] سازمانی و سابقه شغلی، وضعیت تأهل بر فساد اداری در [[ایران]] مؤثرند که مهم‌ترین علل آنکه توجه دولت را به آن می‌طلبد، فرهنگ و مسائل اقتصادی می‌باشد. | |||
مبارزه با فساد با [[شعار]] دادن تحقق نمی‌یابد. این کار مستلزم [[عزم]] ملی، خواست همگانی و [[جدیت]] [[دولت]] است. این [[مبارزه]] باید ساختاریافته، هماهنگ و [[برنامه‌ریزی]] شده انجام گیرد. این مبارزه باید ابتدا از بخش‌ها و نقاط حساس شروع شود و [[هدف]] خشکاندن ریشه باشد و نه قطع کردن شاخ و برگ‌ها، که در این صورت شاخ و برگ‌های جدیدی به وجود خواهد آمد. مقصود از ریشه کلیه عواملی است که سبب فراهم شدن [[فرصت]] ارتکاب [[فساد]] می‌شوند و کلیه افرادی که ممکن است حتی حضور ملموس در [[سازمان‌های دولتی]] نداشته باشند اما حضور پشت پرده آنها کاملاً محسوس باشد. [[مجازات]] مرتکبان فساد و افزایش شدید [[هزینه]] ارتکاب به فساد (به عنوان اقدام پس از وقوع) و [[اصلاح]] روش‌ها، بهبود سیستم‌های کاری، [[شناسایی]] و حذف نقاط مستعد فساد، افزایش شفافیت و [[پاسخگویی]] در عملکرد سازمان‌های دولتی و به طور کلی [[اصلاح نظام اداری]] (به عنوان اقدام پیش‌نگر) دو روی سکه مبارزه موفق با فساد تلقی می‌شوند و مکمل یکدیگرند و هیچ یک به [[تنهایی]] کارساز نخواهد بود.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۱۰.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||