بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
کلمه «زنان جهان» نیز هیچگونه منافات با این سخن ندارد؛ زیرا این کلمه در قرآن و عبارات معمولی به معنی مردمی که در یک عصر و زمان [[زندگی]] می‌کنند آمده است، چنانکه درباره [[بنی‌اسرائیل]] می‌خوانیم: «و من شما را بر جهانیان برتری بخشیدم» [[بدیهی]] است منظور برتری [[مؤمنان]] بنی‌اسرائیل بر [[مردم]] عصر خود بوده است.</ref>. | کلمه «زنان جهان» نیز هیچگونه منافات با این سخن ندارد؛ زیرا این کلمه در قرآن و عبارات معمولی به معنی مردمی که در یک عصر و زمان [[زندگی]] می‌کنند آمده است، چنانکه درباره [[بنی‌اسرائیل]] می‌خوانیم: «و من شما را بر جهانیان برتری بخشیدم» [[بدیهی]] است منظور برتری [[مؤمنان]] بنی‌اسرائیل بر [[مردم]] عصر خود بوده است.</ref>. | ||
[[فرشتگان]] به دنبال [[بشارت]] دادن به مریم دربارۀ [[برگزیده شدن]] از طرف [[خداوند]]، به او گفتند: «اکنون در برابر [[پروردگار]] [[خضوع]] کن، و [[سجده]] و [[رکوع]] بجا بیاور»<ref>{{متن قرآن|يَا مَرْيَمُ اقْنُتِي لِرَبِّكِ وَاسْجُدِي وَارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ}} «ای مریم! پروردگارت را به فروتنی فرمان بر و سجده کن و با نمازگزاران نماز بگزار» سوره آل عمران، آیه ۴۳.</ref> و این در [[حقیقت]] شکرانه‌ای در برابر آن [[نعمت]] بزرگ بود.<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[قصه‌های قرآن (کتاب)|قصه‌های قرآن]] ص ۴۲۶.</ref> | [[فرشتگان]] به دنبال [[بشارت]] دادن به مریم دربارۀ [[برگزیده شدن]] از طرف [[خداوند]]، به او گفتند: «اکنون در برابر [[پروردگار]] [[خضوع]] کن، و [[سجده]] و [[رکوع]] بجا بیاور»<ref>{{متن قرآن|يَا مَرْيَمُ اقْنُتِي لِرَبِّكِ وَاسْجُدِي وَارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ}} «ای مریم! پروردگارت را به فروتنی فرمان بر و سجده کن و با نمازگزاران نماز بگزار» سوره آل عمران، آیه ۴۳.</ref> و این در [[حقیقت]] شکرانه‌ای در برابر آن [[نعمت]] بزرگ بود.<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[قصه‌های قرآن (کتاب)|قصه‌های قرآن]] ص ۴۲۶.</ref> | ||
==[[فضایل حضرت مریم]]== | |||
به موجب دو [[آیه]] از [[سوره آل عمران]] [[فرشتگان]] با [[مریم]] سخن می‌گفتند و او از جانب [[خدای تعالی]] به [[مقام]] [[پاکی]] و [[برگزیدگی]] بر [[زنان]] [[جهان]] مفتخر کرده و فرشتگان او را به ولادت کلمة‌اللّه ([[حضرت مسیح]]) مژده دادند. | |||
{{متن قرآن|وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ}}<ref>«و آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را برگزید و پاکیزه داشت و بر زنان جهان برتری داد» سوره آل عمران، آیه ۴۲.</ref>. | |||
{{متن قرآن|إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيهًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ}}<ref>«آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را به کلمه‌ای از خویش نوید می‌دهد (که) نامش مسیح پسر مریم است، در این جهان و در جهان واپسین آبرومند و از نزدیک‌شدگان (به خداوند) است» سوره آل عمران، آیه ۴۵.</ref>. | |||
و طبق دو آیه از [[سوره مریم]]، [[جبرئیل]] به صورت بشری بر وی نازل گشت و خود را به وی معرفی کرد تا پسری [[پاکیزه]] به وی بخشد<ref>ترجمه این آیات در فصل ولادت عیسی{{ع}} خواهد آمد.</ref>. | |||
{{متن قرآن|وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مَرْيَمَ إِذِ انْتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَكَانًا شَرْقِيًّا * فَاتَّخَذَتْ مِنْ دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَيْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِيًّا * قَالَتْ إِنِّي أَعُوذُ بِالرَّحْمَنِ مِنْكَ إِنْ كُنْتَ تَقِيًّا * قَالَ إِنَّمَا أَنَا رَسُولُ رَبِّكِ لِأَهَبَ لَكِ غُلَامًا زَكِيًّا...}}<ref>«و در این کتاب از مریم یاد کن هنگامی که از خانواده خویش در جایگاهی خاوری گوشه گزید * و از چشم آنان پنهان شد و ما روح خود را به سوی او فرو فرستادیم که چون انسانی باندام، بر او پدیدار گشت * (مریم) گفت: من از تو، به (خداوند) بخشنده پناه می‌برم؛ اگر پرهیزگاری (از من دور شو) * گفت: من، تنها فرستاده پروردگار تو هستم تا به تو پسری پاکیزه ببخشم» سوره مریم، آیه ۱۶-۱۹.</ref>. | |||
[[خداوند]] در آیه ۷۴ [[سوره مائده]]، [[حضرت مریم]] را به «[[صدیقه]]» ملقب فرموده و در [[سوره مؤمنون]] هم او را به مثابه [[آیت]] [[خدا]] معرفی فرموده... و سرانجام در [[سوره انبیاء]]، ضمن توصیف [[مریم]] به [[عفت]] و [[پاکی]]، پس از آنکه نام شانزده نفر از [[انبیای بزرگ]] خود را چون [[موسی]]، [[هارون]]، [[ابراهیم]]، [[لوط]]، [[اسحاق]]، [[یعقوب]] و دیگران می‌برد، [[عیسی]] را به وسیله مادرش معرفی فرموده و او را با مادرش مریم آیتی از [[آیات الهی]] قرار داده و چنین می‌گوید: | |||
{{متن قرآن|وَالَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهَا مِنْ رُوحِنَا وَجَعَلْنَاهَا وَابْنَهَا آيَةً لِلْعَالَمِينَ}}<ref>«و آن زن را (یاد کن) که پاکدامن بود و در او از روان خویش دمیدیم و او و پسرش را برای جهانیان نشانه‌ای (شگرف) گرداندیم» سوره انبیاء، آیه ۹۱.</ref>. | |||
با توجه و دقت در همین [[آیه]] کمال بزرگی و [[فضیلت]] مریم به خوبی معلوم می‌شود. | |||
[[شیخ طبرسی]] در [[مجمع البیان]] و [[زمخشری]] در [[کشاف]] از [[رسول خدا]]{{صل}} [[روایت]] کرده‌اند که فرمود: از مردان گروه بسیاری به کمال رسیدند، ولی از [[زنان]] فقط چهار [[زن]] به کمال رسیدند: | |||
# [[آسیه دختر مزاحم]] [[همسر فرعون]]؛ | |||
# [[مریم دختر عمران]]؛ | |||
# [[خدیجه دختر خویلد]]؛ | |||
# [[فاطمه دختر محمد]]{{صل}}<ref>مجمع البیان، ج۵، ص۳۲۰.</ref>. | |||
[[شیخ صدوق]] که به سندهای متعددی از رسول خدا{{صل}} روایت کرده که فرمود: [[بهترین زنان]] [[بهشت]] چهار زن هستند: مریم دختر عمران، خدیجه دختر خویلد، فاطمه دختر محمد و آسیه دختر مزاحم همسر فرعون<ref>کشاف، ج۳، ص۲۵۰؛ خصال، ج۱، ص۹۶.</ref>. | |||
در [[حدیث]] دیگری است که فرمود: [[خدای عزوجل]] از زنان عالم چهار زن را برگزید: مریم، [[آسیه]]، [[خدیجه]] و [[فاطمه]]<ref>خصال، ج۱، ص۱۰۷.</ref>. | |||
چنانکه [[شیخ کلینی]] در [[روضه کافی]] از [[امام صادق]]{{ع}} روایت کرده، مریم{{س}} از نظر عفت و پاکی در مرتبه‌ای است که [[خدای تعالی]] در [[روز قیامت]] او را نمونه و [[حجت]] برای زنان دیگر قرار می‌دهد و با او بر دیگران [[احتجاج]] می‌کند. [[متن حدیث]] این است: | |||
{{متن حدیث|عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى مَوْلَى آلِ سَامٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ يَقُولُ تُؤْتَى بِالْمَرْأَةِ الْحَسْنَاءِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ الَّتِي قَدِ افْتُتِنَتْ فِي حُسْنِهَا فَتَقُولُ يَا رَبِّ حَسَّنْتَ خَلْقِي حَتَّى لَقِيتُ مَا لَقِيتُ فَيُجَاءُ بِمَرْيَمَ{{ع}}فَيُقَالُ أَنْتِ أَحْسَنُ أَوْ هَذِهِ قَدْ حَسَّنَّاهَا فَلَمْ تُفْتَتَنْ وَ يُجَاءُ بِالرَّجُلِ الْحَسَنِ الَّذِي قَدِ افْتُتِنَ فِي حُسْنِهِ فَيَقُولُ يَا رَبِّ حَسَّنْتَ خَلْقِي حَتَّى لَقِيتُ مِنَ النِّسَاءِ مَا لَقِيتُ فَيُجَاءُ بِيُوسُفَ{{ع}}فَيُقَالُ أَنْتَ أَحْسَنُ أَوْ هَذَا قَدْ حَسَّنَّاهُ فَلَمْ يُفْتَتَنْ وَ يُجَاءُ بِصَاحِبِ الْبَلَاءِ الَّذِي قَدْ أَصَابَتْهُ الْفِتْنَةُ فِي بَلَائِهِ فَيَقُولُ يَا رَبِّ شَدَّدْتَ عَلَيَّ الْبَلَاءَ حَتَّى افْتُتِنْتُ فَيُؤْتَى بِأَيُّوبَ{{ع}}فَيُقَالُ أَ بَلِيَّتُكَ أَشَدُّ أَوْ بَلِيَّةُ هَذَا فَقَدِ ابْتُلِيَ فَلَمْ يُفْتَتَنْ}}<ref>ترجمه این حدیث در سرگذشت حضرت ایوب گذشت. (روضة کافی، ص۲۳۸).</ref>.<ref>[[سید هاشم رسولی محلاتی|رسولی محلاتی، سید هاشم]]، [[تاریخ انبیاء (کتاب)|تاریخ انبیاء]] ص۵۸۰.</ref> | |||
== عصمت حضرت مریم == | |||
از برخی آیات قرآن کریم می‌توان عصمت حضرت مریم {{س}} را به دست آورد: | |||
=== [[آیه اصطفاء]] === | |||
{{متن قرآن|وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ}}<ref>«و آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را برگزید و پاکیزه داشت و بر زنان جهان برتری داد» سوره آل عمران، آیه ۴۲.</ref>. | |||
این [[آیه]] سه ویژگی اصلی برای [[مردم]] بر می‌شمارد: همسخنی با [[فرشتگان]]، [[برتری]] بر زنان عالم، و طهارت و پاکی. در زمینه هر کدام از این ویژگی‌ها، سخنان فراوانی گفته شده است. | |||
برخی از [[مفسرین]]، ویژگی اول؛ یعنی، [[سخن گفتن]] فرشتگان با حضرت مریم {{س}} را [[دلیل]] بر [[پیامبر]] بودن ایشان شمرده‌اند<ref>روح المعانی، ج۳، ص۱۳۶.</ref>. ویژگی دوم نیز، مورد تفسیرهای گوناگونی واقع شده است. از جمله آنکه برخی، با بهره‌گیری از پاره‌ای از [[روایات]]، [[حضرت مریم]] را [[سرور]] تمامی زنان جهان، از آغاز تا انجام، دانسته‌اند. امّا بعضی دیگر از [[مفسّران]] [[اهل سنت]]، همانند [[آلوسی]]، این دیدگاه را مورد [[نقادی]] قرار داده، با اقامه شواهد گوناگونی، چنین نتیجه می‌گیرند که [[فاطمه زهرا]] {{س}} سرور تمامی زنان جهان است. اینان حتی بین پیامبر بودن مریم و برتری [[فاطمه]] {{س}} بر او، منافاتی نمی‌بینند<ref>روح المعانی، ج۳، ص۱۳۷.</ref>. | |||
آنچه با بحث کنونی ما رابطه مستقیم دارد، ویژگی سوم است. در زمینه اینکه [[خداوند]]، مریم {{س}} را از چه چیزهایی [[پاک]] گردانیده، وجوه گوناگونی بیان شده است؛ از جمله: ناپاکی‌های زنانه، [[اخلاق]] [[ناشایست]]، [[کفر]] و [[معصیت]]، تماس با مردان، و تهمت‌های [[یهودیان]]<ref>تفسیر فخر رازی، ج۲، ص۶۷۰؛ مجمع البیان، ج۱-۲، ص۷۴۵-۷۴۶؛ الکشاف، ج۱، ص۳۶۲.</ref>. به [[عقیده]] برخی از [[مفسران]]، سزاوارتر آن است که [[آیه]] را دارای معنای عامّ شمرده،، [[حضرت مریم]] را از تمامی پلیدی‌های حسّی، [[معنوی]] و [[قلبی]]، [[پاک]] بدانیم<ref>روح المعانی، ج۳، ص۱۳۷.</ref>. مرحوم [[علامه طباطبایی]] نیز دلالت آیه بر [[عصمت]] [[مریم]] را با [[سیاق آیات]]، سازگارتر می‌دانند<ref>المیزان، ج۳، ص۲۰۵.</ref>.<ref>[[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]]، ص۲۷۱.</ref> | |||
=== آیه ۵۰ سوره مومنون === | |||
قرآن کریم در [[آیه]] دیگر حضرت مریم را در کنار فرزند معصومش، حضرت عیسی{{ع}}، به عنوان دو آیه [[الهی]] بر [[مردم]] معرّفی می‌کند. می‌فرماید: {{متن قرآن|وَجَعَلْنَا ابْنَ مَرْيَمَ وَأُمَّهُ آيَةً وَآوَيْنَاهُمَا إِلَى رَبْوَةٍ ذَاتِ قَرَارٍ وَمَعِينٍ}}<ref>«و پسر مریم و مادرش را نشانه‌ای گرداندیم و آن دو را در پناه پشته‌ای هموار و دارای آبی روان جای دادیم» سوره مؤمنون، آیه ۵۰.</ref>.<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[عصمت در قرآن (کتاب)|عصمت در قرآن]] ص ۶۶.</ref>. حال با توجه به آنکه حضرت عیس {{ع}} در شمار انبیای الهی و بلکه از جمله انبیای اوالعزم است که شکی در معصوم بودنشان نیست، لذا می‌توان از کنار هم قرار دادن حضرت مریم {{س}} با حضرت عیسی{{ع}} و نام بردن از آن دو به عنوان نشانه‌های خدا، به عصمت حضرت مریم{{س}} نیز دست یافت. | |||
=== گستره عصمت حضرت مریم === | |||
{{همچنین|گستره عصمت}} | |||
برخی [[مفسران شیعه]] و [[سنی]]، با استناد به آیه «{{متن قرآن|وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ}}<ref>«و آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را برگزید و پاکیزه داشت و بر زنان جهان برتری داد» سوره آل عمران، آیه ۴۲.</ref>، وجوه مختلفی را در [[تفسیر]] عبارت {{متن قرآن|طَهَّرَكِ}} بیان کرده و بدین وسیله گستره عصمت حضرت مریم را مشخص نموده‌اند. اما اغلب آنها تطهیر از گناهان را نیز یکی از آن وجوه شمرده‌اند<ref>فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۷۴۶؛ محمد بن حسن شیبانی، نهج البیان، ج۲، ص۳۰؛ علی بن محمد علی دخیل، الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، ج۱، ص۷۴؛ محمد بن حبیب الله سبزواری نجفی، الجدید فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۵۴؛ محمد بن عمر فخر رازی، مفاتیح الغیب، ج۴، ص۳۸؛ عبدالکریم خطیب، التفسیر القرآنی للقرآن، ج۲، ص۴۴۵؛ عتیق بن محمد سورآبادی، تفسیر سورآبادی، ج۱، ص۲۸۲؛ سیدمحمود آلوسی، روح المعانی، ج۲، ص۱۴۹؛ عبدالرحمان بن علی بن جوزی، زاد المسیر فی علم التفسیر، ج۱، ص۲۸۱؛ احمد بن ابی اسعد رشیدالدین میبدی، کشف الاسرار، ج۲، ص۱۱۶.</ref> و برخی دیگر از مفسران نیز، به تبیین تطهیر [[مریم]] {{س}} از گناهان، از راه اطلاق عبارت یادشده یا از طریق [[سیاق آیه]] به منزله تفسیر درست این عبارت پرداخته‌اند<ref>مقاتل بن سلیمان بلخی، تفسیر مقاتل، ج۱، ص۲۷۵؛ محمد صادقی تهرانی، البلاغ، ج۱، ص۵۵؛ سید علی اکبر قرشی، احسن الحدیث، ج۲، ص۷۶؛ حسن مصطفوی، تفسیر روشن، ج۴، ص۱۹۴؛ سیدمحمد حسینی شیرازی، تقریب القرآن الی الأذهان، ج۱، ص۳۳۹؛ سیده نصرت امین اصفهانی، مخرن العرفان، ج۳، ص۱۰۸؛ سیدعلی عبدالاعلی موسوی سبزواری، مواهب الرحمان، ج۵، ص۲۸۱؛ سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۱۸۹؛ احمد بن محمد بن عجیبه، البحر المدید، تحقیق حسن عباس زکی، ج۱، ص۳۵۱؛ احمد بن مصطفی مراغی، تفسیر المراغی، ج۳، ص۱۵۱؛ محمد ثناء الله مظهری، تفسیر المظهری، ج۲، ص۱۴۸؛ ج۳، ص۲۲۴؛ وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۳، ص۲۲۴؛ سیدمحمد طنطاوی، تفسیر الوسیط، ج۲، ص۱۰۲؛ حسن بن محمد نیشابوری، تفسیر غرائب القرآن، ج۲، ص۱۵۹.</ref>.<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[عصمت امام (کتاب)|عصمت امام]]، ص۷۸.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||