غصب در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

به نظر می‌‌رسد که هر گونه تصرفی در مال یا حقی به گونه‌ای که مالک آن نتواند در آن تصرفات مالکانه داشته باشد، به عنوان غصب تلقی شود، هر چند که غاصب خود در آن مال یا حق هیچ گونه تصرفی نداشته باشد؛ زیرا [[خلع]] ید از مالک و در اختیار گرفتن مال به گونه ای که مالک نتواند در آن تصرف کند، خود نوعی غصب است؛ هر چند غاصب با خلع ید از مالک، خود تصرفی در [[ملک]] مغصوب یا حق مغصوب نداشته باشد؛ زیرا غصب با [[استیلاء]] در مال یا حق غیر به [[ستم]] و عداون تحقق یافته است، هر چند که غاصب تصرفی جز [[استیلا]] بر مال یا حق غیر نداشته باشد<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>.

از لحاظ [[اجتماعی]] و حفظ [[نظم عمومی]] نیز حفظ مال و حقوق مالی اشخاص از عوامل مهم حفظ [[نظم اجتماعی]] است که شایسته است هر [[نظام حقوقی]] به آن توجه داشته باشد؛ زیرا کمتر دعوا و اختلافی را در سطح جامعه می‌توان مشاهده کرد که منشأ آن تضییع حق [[مالی]] نباشد و یا حقوق مالی در آن نقشی نداشته باشد. بنابراین، با توجه به این که یکی از [[اهداف]] علم حقوق، [[برقراری نظم]] و [[امنیت اجتماعی]] است، این [[هدف]] در زمانی محقق است که [[حقوق مردم]]، خصوصاً [[حقوق مالی]] [[شناسایی]] و به نحو کامل و مؤثر از آن حمایت شود<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>.

# از نظر [[حکم]] نیز تفاوت معنا داری میان سرقت و غصب است؛ زیرا در سرقت حدود قانونی و [[کیفری]] به عنوان [[مجازات]] وجود دارد که از جمله آنها حدّ قطع انگشتان است؛ اما در خلاف غصب حدّی به عنوان [[کیفر]] قانونی و [[شرعی]] وجود ندارد<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>.

این تصرف می‌‌تواند در انتفاع یا خوردن یا هر گونه تصرفات دیگری [[خودنمایی]] کند. همچنین فرقی ندارد که این تصرفات غاصبانه با بهره‌گیری از قوه [[قضایی]] و حکم قضایی باشد یا غیر؛ زیرا حکم قضایی در مواردی که شخص [[یقین]] عدم ملکیت خود دارد، هیچ گونه تاثیری ندارد و موجب حکم قضایی موجب [[حلال]] خواری و [[مالکیت]] در این گونه موارد نمی‌شود. پس هر گونه تصرفی در [[مال]] غیر بدون [[رضایت]] حتی به حکم قضایی جایز نیست. {{متن قرآن|وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ وَتُدْلُوا بِهَا إِلَى الْحُكَّامِ لِتَأْكُلُوا فَرِيقًا مِنْ أَمْوَالِ النَّاسِ بِالْإِثْمِ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref>«و دارایی‌های همدیگر را میان خود به نادرستی مخورید و آنها را (با رشوه) به سوی داوران سرازیر نکنید تا بخشی از دارایی‌های مردم را آگاهانه به حرام بخورید» سوره بقره، آیه ۱۸۸.</ref> از نظر [[قرآن]] تصرفات مالکانه در اموال [[یتیم]] که به [[امانت]] در دست [[وصی]] و [[وکیل]] و [[قیم]] است، جایز نیست، بلکه از مصادیق [[باطل]] خواری و حرام خواری است. {{متن قرآن|وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا}}<ref>«و به مال یتیم نزدیک نشوید مگر به گونه‌ای که (برای یتیم) نیکوتر است تا او به برنایی خود برسد و به پیمان وفا کنید که از پیمان خواهند پرسید» سوره اسراء، آیه ۳۴.</ref> [[علامه طباطبایی]] می‌‌نویسد: [[نهی]] از نزدیک شدن به اموال [[یتیمان]]، هرگونه تصرّف خارج از طریق احسن را شامل می‌‌شود. <ref>المیزان، ج ۷، ص ۳۷۵.</ref> پس کسی که رویه [[نیک]] و نیکوتر را نسبت به اموال یتیم مراعات نمی‌کند در [[حقیقت]] غصب مال کرده است<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>.

از نظر حقوق اسلامی، اگر [[انسان]] نتواند مال و [[حق]] خویش را بازستاند و [[قدرت]] و [[زور]] قانونی برای بازپس‌گیری ندارد، می‌‌تواند تقاص کند و [[حقوق]] خویش را به گونه ای بازگرداند. اگر [[مالی]] را غصب کرده‌اند می‌‌تواند به همان [[میزان]] از [[مال]] [[غاصب]] به طریق تقاص کند؛ زیرا قاعده اولی [[عدالت]] مقتضی این معنا است که [[انسان]] [[مقابله به مثل]] کند و [[حق]] مقابله به مثل در [[اسلام]] [[ثابت]] است و شخص با [[احتیاط]] و بدون [[زیاده روی]] و [[تجاوز]] می‌‌تواند تقاص کرده و مقابله به مثل نماید. {{متن قرآن|الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«(این) ماه حرام در برابر (آن) ماه حرام است و حرمت شکنی‌ها قصاص دارد پس هر کس بر شما ستم روا داشت همان‌گونه که با شما ستم روا داشته است با وی ستم روا دارید، و از خداوند پروا کنید و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۱۹۴.</ref>، {{متن قرآن|وَالَّذِينَ كَسَبُوا السَّيِّئَاتِ جَزَاءُ سَيِّئَةٍ بِمِثْلِهَا وَتَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ مَا لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عَاصِمٍ كَأَنَّمَا أُغْشِيَتْ وُجُوهُهُمْ قِطَعًا مِنَ اللَّيْلِ مُظْلِمًا أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ}}<ref>«و کیفر هر بدی (برای) آنان که بدی کنند، همانند آنست و (غبار) خواری (چهره) آنها را می‌پوشاند؛ در برابر خداوند هیچ پناهی ندارند گویی چهره‌های آنان را با پاره‌هایی از شب تاریک پوشانده‌اند، آنان دوزخیند، آنها در آن جاودانند» سوره یونس، آیه ۲۷.</ref>، {{متن قرآن|وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ}}<ref>«و اگر کیفر می‌کنید مانند آنچه خود کیفر شده‌اید کیفر کنید و اگر شکیبایی پیشه کنید همان برای شکیبایان بهتر است» سوره نحل، آیه ۱۲۶.</ref>، {{متن قرآن|وَجَزَاء سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِّثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ لا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ وَلَمَنِ انتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ فَأُولَئِكَ مَا عَلَيْهِم مِّن سَبِيلٍ إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَيَبْغُونَ فِي الأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ أُوْلَئِكَ لَهُم عَذَابٌ أَلِيمٌ وَلَمَن صَبَرَ وَغَفَرَ إِنَّ ذَلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الأُمُورِ }}<ref>«و کیفر هر بدی بدی‌یی، مانند آن است پس هر که درگذرد و به راه آید پاداش وی بر خداوند است، بی‌گمان او ستمگران را دوست نمی‌دارد و بر آنانکه پس از ستم دیدن داد ستانند ایرادی نیست. ایراد تنها بر کسانی‌ست که به مردم ستم می‌ورزند و ناحقّ در زمین گردنکشی می‌کنند، آنان عذابی دردناک خواهند داشت. و هر آنکه شکیب ورزد و درگذرد بی‌گمان این از کارهایی است که آهنگ آن می‌کنند» سوره شوری، آیه ۴۰-۴۳.</ref>.<ref>زبده البیان، ص ۵۹۱؛ جواهرالکلام، ج ۳۷، ص ۳۳.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>

به هر حال از بیان [[حرمت]] آدمکشی در کنار تصرّفات ناروا در اموال دیگران، خود [[بهترین]] نشانه همسانی آن دو [[گناه]] است. پس [[باطل]] [[خواری]] با خودکشی و آدمکشی همسان و هم رتبه است. البته این مطلب را می‌‌توان از آیات دیگر نیز به دست آورد. نگاه کنید: {{متن قرآن|وَمَنْ يَفْعَلْ ذَلِكَ عُدْوَانًا وَظُلْمًا فَسَوْفَ نُصْلِيهِ نَارًا وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا}}<ref>«و هر کس به تجاوز و ستم آن را انجام دهد او را در آتشی (دردناک) درخواهیم آورد و این بر خداوند آسان است» سوره نساء، آیه ۳۰.</ref>، {{متن قرآن|وَأَخْذِهِمُ الرِّبَا وَقَدْ نُهُوا عَنْهُ وَأَكْلِهِمْ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا}}<ref>«و (نیز) برای رباخواری آنان با آنکه از آن نهی شده بودند و ناروا خوردن دارایی‌های مردم؛ و برای کافرانشان عذابی دردناک آماده کرده‌ایم» سوره نساء، آیه ۱۶۱.</ref>؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ كَثِيرًا مِنَ الْأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنْفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ}}<ref>«ای مؤمنان! بسیاری از دانشوران دینی (اهل کتاب) و راهبان، دارایی‌های مردم را به نادرستی می‌خورند و (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند؛ (ایشان) و آنان را که زر و سیم را می‌انبارند و آن را در راه خداوند نمی‌بخشند به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳۴.</ref>؛{{متن قرآن|وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ}}<ref>«وای بر کم‌فروشان!» سوره مطففین، آیه ۱.</ref>.<ref>مجمع البیان، ج ۱ – ۲، ص ۵۰۶؛ تفسیر التحریر والتنویر، ج ۶، جزء ۱۰، ص ۱۷۸؛ زبده البیان، ص ۱۵۹؛ زبده البیان، ص ۵۹۱؛ جواهرالکلام، ج ۳۷، ص ۱۲.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>

خدا در آیه {{متن قرآن|وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ وَتُدْلُوا بِهَا إِلَى الْحُكَّامِ لِتَأْكُلُوا فَرِيقًا مِنْ أَمْوَالِ النَّاسِ بِالْإِثْمِ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref>«و دارایی‌های همدیگر را میان خود به نادرستی مخورید و آنها را (با رشوه) به سوی داوران سرازیر نکنید تا بخشی از دارایی‌های مردم را آگاهانه به حرام بخورید» سوره بقره، آیه ۱۸۸.</ref> [[حرمت]] تصرفات باطل را زمانی دانسته که انسان نسبت به بطلان تصرف [[علم]] و [[آگاهی]] داشته باشد؛ یعنی بداند که این موردی که تصرف می‌‌کند [[ملک]] غیر و باطل است؛ پس این که انسان بداند این [[مالی]] که تصرف می‌‌کند [[ملک]] غیر است، در تحقق [[باطل]] [[خواری]] نقش دارد؛ اما از همین [[آیه]] نیز به دست می‌‌آید که [[مردم]] نسبت به [[احکام]] باطل خواری و مصادیق باطل خواری [[علم]] دارند و در [[حقیقت]] از [[احکام شرعی]] [[آگاهی]] دارند. پس در تحقق باطل خواری دو علم نقش دارد: یکی [[علم کلی]] به احکام شرعی؛ دوم علم مصداقی نسبت به ملک غیر. بنابراین، جمله {{متن قرآن|وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ}} ناظر به هر دو حوزه [[علمی]] است. اگر مفعول {{متن قرآن|تَعْلَمُونَ}} [[حرمت]] تصرّف باشد که از جمله {{متن قرآن|وَلَا تَأْكُلُوا}} به دست می‌‌آید، معنا این خواهد بود که این [[حکم]] [[حرمت]] را همگان از آن [[آگاه]] هستند و می‌‌دانند<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>.

غصب می‌‌تواند نسبت به ملک یا حقی باشد. بنابراین باید ازهر گونه تصرفاتی در ملک بی [[اذن]] و اجازه پرهیز کرد. این در حالی است که در [[شرایع]] پیشین برخی از [[مسلمانان]] هم چون [[یهودیان]] با آنکه از این حکم آگاهی داشتند، ولی به تصرفات غاصبانه نسبت به سرزمین و خانه حتی همکیشان خویش [[اقدام]] می‌‌کردند. {{متن قرآن|وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ لَا تَسْفِكُونَ دِمَاءَكُمْ وَلَا تُخْرِجُونَ أَنْفُسَكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ ثُمَّ أَقْرَرْتُمْ وَأَنْتُمْ تَشْهَدُونَ}}<ref>«و (یاد کنید) آنگاه را که از شما پیمان گرفتیم که خون همدیگر را نریزید و یکدیگر را از خانه‌هاتان آواره نسازید سپس اقرار کردید در حالی که خود (بر آن) گواهی می‌دهید» سوره بقره، آیه ۸۴.</ref>، {{متن قرآن|ثُمَّ أَنْتُمْ هَؤُلَاءِ تَقْتُلُونَ أَنْفُسَكُمْ وَتُخْرِجُونَ فَرِيقًا مِنْكُمْ مِنْ دِيَارِهِمْ تَظَاهَرُونَ عَلَيْهِمْ بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَإِنْ يَأْتُوكُمْ أُسَارَى تُفَادُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيْكُمْ إِخْرَاجُهُمْ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ فَمَا جَزَاءُ مَنْ يَفْعَلُ ذَلِكَ مِنْكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَدُّونَ إِلَى أَشَدِّ الْعَذَابِ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ}}<ref>«آنگاه، این شمایید که یکدیگر را می‌کشید و دسته‌ای از خودتان را از خانه‌هاشان بیرون می‌رانید در حالی که با گناه و ستم به زیان آنها از یکدیگر پشتیبانی می‌کنید و (با این حال) اگر به اسیری نزد شما آیند آنان را (بنابر حکم تورات) با دادن سربها آزاد می‌کنید با آنکه بیرون راندنشان بر شما حرام است. آیا به بخشی از کتاب (تورات) ایمان می‌آورید و به بخشی (دیگر) کفر می‌ورزید؟ کیفر کسانی از شما که چنین کنند جز خواری در این جهان چیست؟ و در رستخیز به سوی سخت‌ترین عذاب باز برده می‌شوند؛ و خداوند از آنچه می‌کنید غافل نیست» سوره بقره، آیه ۸۵.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>

از دیگر احکامی است که در [[قرآن]] بیان شده است {{متن قرآن|وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَيْءٍ مِنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَرِيئًا}}<ref>«و کابین زنان را با خشنودی به آنان بپردازید و اگر با خوشدلی چیزی از آن را به شما بخشیدند نوش و گوارا بخورید» سوره نساء، آیه ۴.</ref>؛ زیرا از مفهوم آیه، و نه منطوق آن، حرمت تصرّف بدون [[رضایت]] فهمیده می‌‌شود. همچنین از آیه به دست می‌‌آید که همان طوری که تصرف در ملک دیگری جایز نیست، تصرف در [[حق دیگران]] نیز ممنوع و [[حرام]] است؛ زیرا مهریه [[حق]] و [[دینی]] است که بر گردن و عهده شوهر است و عدم ادای این حق نوعی غصب حق دیگران شمرده شده است<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>.

از نظر قرآن، برخی از تصرفات غاصبانه جایز شمرده شده است که از جمله آنها تصرفاتی است که برای دفع مفسده بزرگ‌تر انجام می‌‌گیرد. در داستان [[خضر]] {{ع}} آمده است که ایشان برای جلوگیری از تصرف کشتی از سوی [[حاکم]] وقت، ناچار می‌‌شود تا تصرفات غاصبانه در کشتی انجام داده و آن را با سوراخ کردن معیوب کند. {{متن قرآن|أَمَّا السَّفِينَةُ فَكَانَتْ لِمَسَاكِينَ يَعْمَلُونَ فِي الْبَحْرِ فَأَرَدْتُ أَنْ أَعِيبَهَا وَكَانَ وَرَاءَهُمْ مَلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِينَةٍ غَصْبًا}}<ref>«امّا آن کشتی از آن مستمندانی بود که (با آن) در دریا کار می‌کردند؛ بر آن شدم به آن آسیب رسانم چون در پی آن پادشاهی بود که هر کشتی (بی‌آسیب) را به زور می‌گرفت» سوره کهف، آیه ۷۹.</ref> پس بر اساس این آیه زیان رساندن به [[مال]] غیر، به منظور دفع غصب از آن جایز و روا است؛ چنان که [[اقدام]] [[خضر]] {{ع}} برای [[حمایت]] از [[مساکین]] و پیشگیری از غصب مال آنان با معیوب ساختن کشتی آنان در همین راستا انجام گرفته است. در [[حقیقت]] آن حضرت {{ع}} با اقدام پیشگیرانه خویش توانست از ضرر بسیار بزرگی جلوگیری به عمل آورد که همانا غصب کامل کشتی توسط حاکم و از میان رفتن منبع درآمدی [[یتیمان]] بوده است.<ref>روح المعانی، ج ۹، جزء ۱۶، ص ۱۵؛ مجمع البیان، ج ۵ – ۶، ص ۷۵۱.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>

آیه فوق در مقام توبیخ بسیاری ازعلمای [[یهود]] و [[مسیحی]] است، که [[ربا]] می‌خورند و [[رشوه]] می‌گیرند واموال مخالفانشان را غصب می‌کنند تا [[حکم]] به ناحق نمایند یا از مردم [[پول]] می‌گیرند و به آنها اوراقی مبنی بر آمرزیده شدن می‌دهند<ref>عبدالحسین طیّب، اطیب البیان فی [[تفسیر القرآن]]، ج۶، ص۲۱۲.</ref>. جالب این که این [[کارها]] را کسانی می‌‌کردند که [[معتقد]] به [[رهبانیت]] و [[ریاضت]] بودند و تلاش خویش را برای [[آخرت]] و کسب [[رضایت خدا]] قرار داده بودند، اما بیش از دیگران به [[دنیا]] و مادیات دلبسته شده و تمام تلاش ایشان مبذول این معنا می‌‌شد تا به هر شکلی شده [[اموال]] [[مردم]] را به [[باطل]] از دست ایشان خارج ساخته و خود از آن اموال بهره گیرند و به [[عیش و نوش]] بپردازند. {{متن قرآن|ثُمَّ قَفَّيْنَا عَلَى آثَارِهِمْ بِرُسُلِنَا وَقَفَّيْنَا بِعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ وَآتَيْنَاهُ الْإِنْجِيلَ وَجَعَلْنَا فِي قُلُوبِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ رَأْفَةً وَرَحْمَةً وَرَهْبَانِيَّةً ابْتَدَعُوهَا مَا كَتَبْنَاهَا عَلَيْهِمْ إِلَّا ابْتِغَاءَ رِضْوَانِ اللَّهِ فَمَا رَعَوْهَا حَقَّ رِعَايَتِهَا فَآتَيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا مِنْهُمْ أَجْرَهُمْ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ فَاسِقُونَ}}<ref>«سپس پیامبران خود را در پی آنان آوردیم و (نیز) عیسی پسر مریم را و به او انجیل دادیم و در دل پیروان او مهر و بخشایشی نهادیم و ما رها کردن این جهان را که از خود درآوردند بر آنان مقرّر نداشتیم جز آنکه برای رسیدن به خشنودی خداوند چنین کردند امّا آن را چنان که سزاوار نگاهداشت آن است نگاه نداشتند آنگاه ما پاداش مؤمنانشان را ارزانی داشتیم و بسیاری از آنان بزهکارند» سوره حدید، آیه ۲۷.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>

یکی از بزرگ ترین [[مشکلات]] [[جوامع]] غصب ارثی از سوی افراد [[حقیقی]] و حقوقی و عدم دسترسی صاحبان به [[حق]] و [[حقوق]] خویش است. در [[عصر جاهلیت]] این گونه بود که سهم [[ارث]] برخی از افراد از جمله [[دختران]] و [[زنان]] داده نمی‌شد و مردم [[جاهلیّت]]، زنان و کودکان را از ارث [[محروم]] می‌‌کردند. {{متن قرآن|وَتَأْكُلُونَ التُّرَاثَ أَكْلًا لَمًّا}}<ref>«و میراث (خود و یتیمان) را یکجا می‌خورید،» سوره فجر، آیه ۱۹.</ref>.<ref>تفسیر التحریروالتنویر، ج ۳۰، جزء ۳۰، ص ۳۳۴.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>

همان طوری که اموال شخصی نباید مورد تصرفات غاصبانه قرار گیرد، نباید در بیت المال و اموال عمومی از [[فیء]] و [[انفال]] و مانند آنها تصرفات مالکانه داشت و غصب نمود: {{متن قرآن|وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ وَتُدْلُوا بِهَا إِلَى الْحُكَّامِ لِتَأْكُلُوا فَرِيقًا مِنْ أَمْوَالِ النَّاسِ بِالْإِثْمِ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref>«و دارایی‌های همدیگر را میان خود به نادرستی مخورید و آنها را (با رشوه) به سوی داوران سرازیر نکنید تا بخشی از دارایی‌های مردم را آگاهانه به حرام بخورید» سوره بقره، آیه ۱۸۸.</ref> برخی بر این باورند که اموال [[الناس]] در آیه مورد نظر همان اموال عمومی و بیت المال است که باید از آن پرهیز کرد<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>.

یکی از مواردی که احتمال دارد [[انسان]] گرفتار غصب شود، مال شریک است. در گذشته این مسأله بسیار [[مبتلا]] به بوده است {{متن قرآن|إِذْ دَخَلُوا عَلَى دَاوُودَ فَفَزِعَ مِنْهُمْ قَالُوا لَا تَخَفْ خَصْمَانِ بَغَى بَعْضُنَا عَلَى بَعْضٍ فَاحْكُمْ بَيْنَنَا بِالْحَقِّ وَلَا تُشْطِطْ وَاهْدِنَا إِلَى سَوَاءِ الصِّرَاطِ}}<ref>«آنگاه که بر داود وارد شدند و او از ایشان ترسید؛ گفتند: نترس! ما دو داد خواهیم که یکی بر دیگری ستم کرده است، میان ما به درستی داوری کن و ستم مکن و ما را به راه میانه راهنما باش!» سوره ص، آیه ۲۲.</ref>، {{متن قرآن|قَالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤَالِ نَعْجَتِكَ إِلَى نِعَاجِهِ وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ الْخُلَطَاءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَقَلِيلٌ مَا هُمْ وَظَنَّ دَاوُودُ أَنَّمَا فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَخَرَّ رَاكِعًا وَأَنَابَ}}<ref>«(داود) گفت: بی‌گمان او با خواستن میش تو برای افزودن به میش‌های خویش، به تو ستم کرده است و بسیاری از همکاران بر یکدیگر ستم روا می‌دارند جز آنان که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند و آنان اندکند؛ و داود دانست که ما او را آزموده‌ایم و از پروردگار» سوره ص، آیه ۲۴.</ref> و امروز نیز این گونه است<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>.

از مهم‌ترین آثاری که [[قرآن]] برای غصب بیان می‌کند، تباهی و نابودی جامعه است؛ زیرا هر گونه تصرف غصبی [[حق]] و یا [[مال]] دیگری، نوعی جا به جایی [[نامشروع]] و [[باطل]] است که فرصت سرمایه گذاری، اعتماد و [[اطمینان]] [[اجتماعی]] را از میان می‌برد. این در حالی است که مهم‌ترین سرمایه اجتماعی هر جامعه‌ای اعتماد و [[امنیت]] در [[تولید]] و [[مالکیت]] است. در [[تفسیر نمونه]] آمده است: "اکنون این سؤال پیش می‌آید که چه ارتباطی میان مسئله ([[قتل]] نفس) و (تصرف باطل و ناحق در [[اموال]] مردم) وجود دارد؟! پاسخ این سؤال روشن است و در [[حقیقت قرآن]] به یک نکته مهم اجتماعی اشاره کرده است و آن اینکه اگر [[روابط مالی]] [[مردم]] بر اساس صحیح [[استوار]] نباشد و [[اقتصاد جامعه]] به صورت سالم پیش نرود و در اموال یکدیگر به ناحق تصرف و غصب کنند، جامعه گرفتار یک نوع خودکشی و انتحار خواهد شد، و علاوه بر اینکه انتحارهای شخصی افزایش خواهد یافت، انتحار اجتماعی هم از آثار ضمنی آن است. حوادث و انقلاب‌هایی که در [[جوامع]] مختلف دنیای معاصر روی داده، [[شاهد]] گویای این [[حقیقت]] می‌باشد، و از آنجا که [[خداوند]] نسبت به [[بندگان]] خود، [[مهربان]] است به آنها هشدار می‌دهد و اعلام خطر می‌کند که مراقب باشند مبادا مبادلات [[مالی]] [[نادرست]] و [[اقتصاد]] ناسالم، [[اجتماع]] آنها را به نابودی و [[سقوط]] بکشاند"<ref>تفسیر نمونه، ج‏۳، ص۳۵۷.</ref>. با [[عدم امنیت]] مالی، سرمایه‌ها و منابع [[اقتصادی]] از جامعه خارج می‌شود. بی‌گمان خروج سرمایه‌ها و [[سرمایه]] گذاران به معنای فقدان منابع مفید و کامل برای [[رشد]] و شکوفایی اقتصادی و نابودی و تباهی جامعه است<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>.

از نظر قرآن، غصب گناهی بزرگ است. از همین رو، خداوند، در کمین غصب کنندگان به ویژه غصب [[ارث]] دیگران است: {{متن قرآن| إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ فَأَمَّا الإِنسَانُ إِذَا مَا ابْتَلاهُ رَبُّهُ فَأَكْرَمَهُ وَنَعَّمَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَكْرَمَنِ وَأَمَّا إِذَا مَا ابْتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهَانَنِ كَلاَّ بَل لّا تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ وَلا تَحَاضُّونَ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ وَتَأْكُلُونَ التُّرَاثَ أَكْلا لَّمًّا}}<ref>«بی‌گمان پروردگارت در کمینگاه است اما انسان، چون پروردگارش او را بیازماید و گرامی دارد و نعمت دهد، می‌گوید: پروردگارم مرا گرامی داشت، و چون پروردگارش او را بیازماید و روزی‌اش را بر او تنگ گیرد می‌گوید پروردگارم مرا خوار داشت، نه چنین است، بلکه شما یتیم را گرامی نمی‌دارید، و بر خوراک دادن به بینوا، یکدیگر را برنمی‌انگیزید، و میراث (خود و یتیمان) را یکجا می‌خورید» سوره فجر، آیه ۱۴-۱۹.</ref>.<ref>[[تفسیر]] التحریروالتنویر، ج ۳۰، جزء ۳۰، ص ۳۳۴.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>

غصب ارث دیگران، مایه گرفتاری به [[عذاب]] بی نظیر در [[قیامت]] خواهد بود. {{متن قرآن|وَتَأْكُلُونَ التُّرَاثَ أَكْلًا لَمًّا}}<ref>«و میراث (خود و یتیمان) را یکجا می‌خورید،» سوره فجر، آیه ۱۹.</ref>، {{متن قرآن|كَلَّا إِذَا دُكَّتِ الْأَرْضُ دَكًّا دَكًّا}}<ref>«نه چنین است، که چون زمین، سخت در هم کوبیده گردد،» سوره فجر، آیه ۲۱.</ref>، {{متن قرآن|فَيَوْمَئِذٍ لَا يُعَذِّبُ عَذَابَهُ أَحَدٌ}}<ref>«پس در آن روز، کسی چون عذاب کردن او عذاب نکند» سوره فجر، آیه ۲۵.</ref> از [[پیغمبر اکرم]] {{صل}} [[روایت]] شده است که: "هر کسی یک وجب از [[زمین]] دیگری غصب کند، [[خداوند]] در قیامت آن زمین را از هفت طبقه آن مثل طوق به گردن او می‌اندازد"<ref>{{متن حدیث|مَنْ غَصِبَ شِبْراً مِنَ الأرضِ طَوَّقَهُ اللّه مِنْ سَبْع أرَضین یومَ القِیمةِ}}؛ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۰، ص۲۳۱.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>

[[خدا]] غاصبان به ویژه غاصبان [[حق]] سهم [[ارث]] را توبیخ و سرزنش می‌‌کند. اصولاً [[دنیا‌طلبی]] و [[دنیا خواهی]] مهم ترین عامل در رفتارهای [[زشت]] و بدی چون [[حرام]] [[خواری]] و [[باطل]] خواری است. این افراد بیش‌تر از آنکه به [[آخرت]] [[ایمان]] داشته باشند به [[دنیا]] و به ویژه [[مال]] و پسر [[گرایش]] دارند و همه هستی خویش را در این [[راه]] مصروف می‌‌دارند. {{متن قرآن|وَتَأْكُلُونَ التُّرَاثَ أَكْلًا لَمًّا}}<ref>«و میراث (خود و یتیمان) را یکجا می‌خورید،» سوره فجر، آیه ۱۹.</ref>، {{متن قرآن|وَتُحِبُّونَ الْمَالَ حُبًّا جَمًّا}}<ref>«و دارایی را بسیار دوست می‌دارید،» سوره فجر، آیه ۲۰.</ref> از همین روست که [[ائمه معصومین]] {{ع}}، [[پیروان]] خود را به شدّت از غصب [[اموال]] و [[حقوق]] همدیگر [[نهی]] و غاصبین را به شدّت توبیخ و مذمّت کرده‌اند<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>.

[[پیامبر اکرم]] {{صل}} می‌فرماید: "هر کسی به همسایه‌اش به اندازه یک وجب از زمین او [[خیانت]] کند، خداوند آن را طوقی از اعماق زمین هفتم بر گردنش می‌نهد تا اینکه در [[روز قیامت]] در این حال خدا را [[ملاقات]] کند، مگر اینکه [[توبه]] کند ورجوع نماید".<ref>{{متن حدیث|مَنْ خَانَ جَارَهُ شِبْراً مِنَ الْأَرْضِ جَعَلَهُ اللَّهُ طَوْقاً فِی عُنُقِهِ مِنْ تُخُومِ الْأَرْضِ السَّابِعَهِ حَتَّی یَلْقَی اللَّهَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ مُطَوَّقاً إِلَّا أَنْ یَتُوبَ وَ یَرْجِعَ}}؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعه ج ۱۷، کتاب الغصب، باب ۱، ص ۳۰۹، ح ۲.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>

[[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "کسی که مال برادرش را به [[ظلم]] بخورد و به او برنگرداند در قیامت قطعه‌ای از [[آتش جهنم]] را خواهد خورد"<ref>{{متن حدیث|مَنْ أَکَلَ مَالَ أَخِیهِ ظُلْماً وَ لَمْ یَرُدَّ عَلَیْهِ أَکَلَ جَذْوَهً مِنَ النَّارِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص۲۷۳.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>

[[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمود: "کسی که [[مال]] [[مسلمانی]] را به ناحقّ غصب کند، [[خداوند]] پیوسته از او رویگردان باشد و از هر کار [[نیکی]] که می‌کند در [[خشم]] باشد و آنها را در شمار حسناتش ثبت نکند، تا آن گاه که [[توبه]] کند و [[مالی]] را که گرفته است به صاحبش برگرداند"<ref>{{متن حدیث|مَنِ اقْتَطَعَ مَالَ مُؤْمِنٍ غَصْباً بِغَیْرِ حَقِّهِ لَمْ یَزَلِ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مُعْرِضاً عَنْهُ مَاقِتاً لِأَعْمَالِهِ الَّتِی یَعْمَلُهَا مِنَ الْبِرِّ وَ الْخَیْرِ لَا یُثْبِتُهَا فِی حَسَنَاتِهِ حَتَّی یَتُوبَ وَ یَرُدَّ الْمَالَ الَّذِی أَخَذَهُ إِلَی صَاحِبِهِ}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص۲۷۳.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>

[[امیرالمؤمنین علی]] {{ع}} در گفتار حکیمانه‌ای، [[آینده]] شوم بناهایی را بیان می‌کند که با وسائل غصبی ساخته شوند و می‌فرماید: "سنگ غصبی در سرای هر که باشد در گرو ویرنی آن سراست"<ref>{{متن حدیث|الْحَجَرُ الْغَصْبُ‏ الْغَصِیبُ فِی الدَّارِ رَهْنٌ عَلَی خَرَابِهَا}}؛ سید رضی، نهج البلاغه، للصبحی صالح، ص۵۱۰.</ref> اشاره به این که همان گونه که "رهن" و گروگان، سبب می‌شود [[انسان]]، مطالباتش را وصول کند، سنگ غصبی هم سبب می‌شود که ویرانی برای [[خانه]] وصول شود. مرحوم مغنیه در [[کتاب]] [[فی ظلال نهج البلاغه]] در شرح این [[کلام]] حکیمانه می‌گوید: "کسی که بنایی کند یا چیزی در [[اختیار]] بگیرد یا بخورد یا بنوشد یا به هر صورتی، از [[اموال]] دیگران (بدون رضای آنها) بهره گیرد، سرانجام کارش وبال و [[خسران]] است، هرچند این زیان پس از مدتی صورت گیرد و اگر کسی بپرسد این [[آسمان]] خراش‌هایی که از [[خون]] ملت‌های بی [[گناه]] بنا شده و محکم در جای خود ایستاده و ویران نمی‌شود چگونه است؟ در پاسخ آنها می‌گوییم: اگر اینها ویران نشود بناکننده آنها به زودی آنها را ترک گفته و به [[قبور]] تاریک و متعفنی [[پناه]] می‌برند".<ref>[[محمد جواد مغنیه]]، فی ظلال نهج البلاغه، ج۴، ص۳۶۱.</ref> مرحوم دیلمی از علمای [[قرن نهم]] در کتاب [[ارشاد القلوب]] خود [[حدیث]] را به این صورت از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} نقل کرده است: "پنج جمله در [[تورات]] آمده است که سزاوار است با آب طلا نوشته شود: نخستین آنها این است که سنگ غصبی در بنای [[خانه]] گروگان ویرانی آن است و آن کس که با [[ظلم]] [[غلبه]] می‌کند در [[حقیقت]] مغلوب و [[شکست]] خورده است و کسی که از طریق [[گناه]] [[پیروز]] شود در واقع پیروز نشده است و کمترین حق خداوند بر تو این است که از نعمت‌های او برای معصیتش کمک نگیرید و آبروی تو همچون آب منجمدی است که تقاضا آن را آب می‌کند مراقب باش نزد چه کسی آن را آب می‌کنی".<ref>{{متن حدیث|خَمْسُ کَلِمات فِی التَّوْراهِ وَیَنْبَغی أَنْ تُکْتَبَ بِماءِ الذَّهَبِ أَوَّلُها حَجَرُ الْغَصْبِ فِی الدّارِ رَهْنٌ عَلی خَرابِها وَالْغالِبُ بِالظُّلْمِ هُوَ الْمَغْلُوبُ وَما ظَفَرَ مَنْ ظَفَرَ الاْثْمُ بِهِ وَمَنْ أَقَلَّ حَقَّ اللهِ عَلَیْکَ أنْ لا تَسْتَعینَ بِنِعَمِهِ عَلی مَعاصِیهِ وَوَجْهُکَ ماءٌ جامِدٌ یَقْطُرُ عِنْدَ السُّؤالِ فَانْظُرْ عِنْدَ مَنْ تَقْطُرُهُ}}؛ [[ارشاد القلوب]] الی الصواب، ج۱، ص۱۹۵.</ref> به نظر می‌‌رسد همان طوری که سنگ غصبی موجب ویرانی خانه است، موجب ویرانی خانه [[اجتماع]] نیز است<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>.

علاوه بر بازگرداندن شیء غصبی، غصب کننده باید منافعی را که [[مالک]] اصلی در مدت غصب [[مال]] از دست داده، بپردازد، مثلًا اگر شیء غصبی اتومبیلی باشد، غصب کننده علاوه بر اعاده آن باید اجرت استفاده از آن را در خلال مدت غصب نیز بپردازد، همینطور است [[خانه]] غصبی، که باید اجرت سکونت در آن را بدهد، ودر مورد این [[حکم]] تفاوتی ندارد که [[غاصب]] از منافع شیء غصبی "یعنی سوار شدن بر اتومبیل وسکونت در خانه" استفاده کرده باشد یا نه<ref>سید محمد تقی مدرسی، احکام معاملات، ج۱، ص۴۴۸.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>

# '''فقدان [[عمل صالح]]:''' از نظر [[قرآن]] کم‌تر افرادی هستند که به عمل صالح گرایش داشته باشند. از این رو، گرایش به غصب در کسانی است که [[اهل]] عمل صالح نیستند<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [http://www.samamos.com/%D8%BA%D8%B5%D8%A8%D8%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85/ مقاله '''«غصب»''']</ref>.