بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲: | خط ۲: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[افطار]] | [[افطار]] یعنی [[باطل]] کردن [[روزه]]؛ رسیدن [[زمان]] گشودن روزه؛ خوردن اوّلین غذا بعد از مدّتی امساک. | ||
[[باطل]] کردن روزه به لحاظ [[حکم]] چند گونه است: | [[باطل]] کردن روزه به لحاظ [[حکم]] چند گونه است: | ||
#[[واجب]]: اگر [[روزهدار]] پیش از ظهر [[سفر]] کند، واجب است ـ هرچند با دست برداشتن از [[نیّت]] روزه ـ افطار کند. همچنین اگر شخص در میان [[روز]] متوجه شود که ادامه روزه برای وی [[زیان]] آور است | # [[واجب]]: اگر [[روزهدار]] پیش از ظهر [[سفر]] کند، واجب است ـ هرچند با دست برداشتن از [[نیّت]] روزه ـ افطار کند. همچنین اگر شخص در میان [[روز]] متوجه شود که ادامه روزه برای وی [[زیان]] آور است<ref>جواهر الکلام، ج۱۷، ص۱۳۳ و ج۱۶، ص۳۴۷.</ref>. نیز افطار بر [[زن]] آبستن که زاییدن وی نزدیک است و بر زن شیرده در صورت زیانآور بودن روزه برای وی یا کودک، واجب است<ref>جواهر الکلام، ج۱۷، ص۱۵۱ ـ ۱۵۴.</ref> اگر برای زن و [[مرد]] کهنسال و کسی که [[بیماری]] [[تشنگی]] دارد، روزه گرفتن [[مشقّت]] بسیار داشته باشد، در اینکه افطار بر آنان واجب است یا جایز، [[اختلاف]] است. نظر اکثر [[فقها]] [[وجوب]] افطار است<ref>جواهر الکلام، ج۱۷، ص۱۵۰.</ref>. | ||
#[[حرام]]: افطار روزه واجب معیّن، مانند روزه [[ماه رمضان]] و روزه [[نذر]] معیّن و قضای روزه ماه رمضان بعد از ظهر، و نیز به قول مشهور، افطار روزه ماه رمضان در سفر در صورت [[مسافرت]] بعد از ظهر و باطل کردن روزه [[اعتکاف]] بعد از واجب شدن آن، حرام و موجب کفّاره است | # [[حرام]]: افطار روزه واجب معیّن، مانند روزه [[ماه رمضان]] و روزه [[نذر]] معیّن و قضای روزه ماه رمضان بعد از ظهر، و نیز به قول مشهور، افطار روزه ماه رمضان در سفر در صورت [[مسافرت]] بعد از ظهر و باطل کردن روزه [[اعتکاف]] بعد از واجب شدن آن، حرام و موجب کفّاره است<ref>جواهر الکلام، ج ۱۶، ص۲۶۴ ـ ۲۶۶ و ج۲۹، ص۵۰.</ref>. | ||
#[[مکروه]]: افطار روزه [[مستحب]] بعد از زوال [[کراهت]] دارد | # [[مکروه]]: افطار روزه [[مستحب]] بعد از زوال [[کراهت]] دارد<ref>العروة الوثقی، ج ۲، ص۲۴۲؛ جواهر الکلام، ج ۱۷، ص۱۱۵.</ref>. | ||
#مستحب: کسی که روزه مستحب گرفته، اگر مهمان مؤمنی شود، مستحب است بدون آنکه میزبان را از روزه بودن خود مطّلع سازد، افطار کند | # مستحب: کسی که روزه مستحب گرفته، اگر مهمان مؤمنی شود، مستحب است بدون آنکه میزبان را از روزه بودن خود مطّلع سازد، افطار کند<ref>جواهر الکلام، ج ۲۹، ص۵۰ ـ ۵۱؛ وسائل الشیعة، ج ۱۰، ص۱۵۲.</ref>. | ||
#[[مباح]]: به قول مشهور، کسی که قضای روزه ماه رمضان را گرفته، میتواند پیش از | # [[مباح]]: به قول مشهور، کسی که قضای روزه ماه رمضان را گرفته، میتواند پیش از ظهر افطار کند؛ خواه با عذر یا بدون عذر<ref>جواهر الکلام، ج ۱۷، ص۵۱ ـ ۵۳.</ref>. افطار روزه مستحب قبل از ظهر مباح است<ref>العروة الوثقی، ج ۲، ص۲۴۲.</ref>. | ||
==نیّت افطار== | == نیّت افطار == | ||
نیّت افطار یا به معنای نیّت قطع (دست برداشتن از قصد [[روزه]]) است یا [[نیّت]] [[قاطع]] (قصد ارتکاب یکی از مفطرات روزه، مانند خوردن). در بطلان روزه به نیّت [[افطار]] سه قول معروف است: بطلان به طور مطلق، عدم بطلان به طور مطلق و تفصیل بین نیّت قطع که موجب بطلان روزه است و نیّت قاطع که پیش از ارتکاب، موجب بطلان نیست | نیّت افطار یا به معنای نیّت قطع (دست برداشتن از قصد [[روزه]]) است یا [[نیّت]] [[قاطع]] (قصد ارتکاب یکی از مفطرات روزه، مانند خوردن). در بطلان روزه به نیّت [[افطار]] سه قول معروف است: بطلان به طور مطلق، عدم بطلان به طور مطلق و تفصیل بین نیّت قطع که موجب بطلان روزه است و نیّت قاطع که پیش از ارتکاب، موجب بطلان نیست<ref>مستند العروة (الصوم)، ج ۱، ص۵۸ و ۸۳ ـ ۸۵.</ref>. | ||
==مفطرات== | ==مفطرات== | ||
# | # خوردن و آشامیدن؛ | ||
#آمیزش در قُبل و به قول مشهور، در | # آمیزش در قُبل و به قول مشهور، در دبُرُ؛ | ||
# | # دروغ بستن به خدا و [[معصومان]]{{عم}}؛ | ||
#فرو بردن سر در آب به قول | # فرو بردن سر در آب به قول مشهور؛ | ||
#رساندن غبار غلیظ بر حلق به قول | # رساندن غبار غلیظ بر حلق به قول مشهور؛ | ||
#باقی ماندن عمدی بر جنابت تا [[اذان]] صبح و نیز حیض و نفاس به قول | # باقی ماندن عمدی بر جنابت تا [[اذان]] صبح و نیز حیض و نفاس به قول مشهور؛ | ||
#استمناء<ref>جواهرالکلام، ج۱۶، ص۲۱۷ ـ ۲۵۳؛ العروة الوثقی، ج ۲، ص۱۷۶ ـ ۱۹۳.</ref> | # استمناء<ref>جواهرالکلام، ج۱۶، ص۲۱۷ ـ ۲۵۳؛ العروة الوثقی، ج ۲، ص۱۷۶ ـ ۱۹۳.</ref>؛ | ||
#در اینکه اماله با مایعات موجب بطلان روزه میشود یا نه، [[اختلاف]] است<ref>جواهر الکلام، ج ۱۶، ص۲۷۴ ـ ۲۷۵.</ref>. | # در اینکه اماله با مایعات موجب بطلان روزه میشود یا نه، [[اختلاف]] است<ref>جواهر الکلام، ج ۱۶، ص۲۷۴ ـ ۲۷۵.</ref>. | ||
==آثار افطار== | == آثار افطار == | ||
افطار عمدی روزه، موجب بطلان آن و در روزه ماهرمضان، موجب ثبوت [[قضا]] نیز میشود. افطار عمدی روزه [[واجب]] معیّن، مانند روزه [[ماه رمضان]]، [[نذر]] معیّن و نیز قضای روزه ماه رمضان در صورت افطار بعد از ظهر موجب ثبوت کفّاره است. | افطار عمدی روزه، موجب بطلان آن و در روزه ماهرمضان، موجب ثبوت [[قضا]] نیز میشود. افطار عمدی روزه [[واجب]] معیّن، مانند روزه [[ماه رمضان]]، [[نذر]] معیّن و نیز قضای روزه ماه رمضان در صورت افطار بعد از ظهر موجب ثبوت کفّاره است. | ||
افطار آگاهانه و عمدی در [[روز]] ماه رمضان، موجب ثبوت [[تعزیر]] در بار اول و دوم است و چنانچه شخصی بار سوم بنابر قولی یا چهارم بنابر قولی دیگر آن را تکرار کند کشته میشود، به شرط آنکه بار اول و دوم تعزیر شده باشد | افطار آگاهانه و عمدی در [[روز]] ماه رمضان، موجب ثبوت [[تعزیر]] در بار اول و دوم است و چنانچه شخصی بار سوم بنابر قولی یا چهارم بنابر قولی دیگر آن را تکرار کند کشته میشود، به شرط آنکه بار اول و دوم تعزیر شده باشد<ref>جواهر الکلام، ج ۱۶، ص۳۰۷ ـ ۳۰۸.</ref>. اگر افطار روزههایی که واجب است پی در پی گرفته شود ـ همچون شصت روز روزه کفّاره ـ از روی عذر، مانند حیض باشد، ضرری به تتابع نمیزند و پس از رفع عذر، روزه را ادامه میدهد. امّا اگر بدون عذر باشد، تتابع از بین میرود و باید روزه را از سر بگیرد<ref>جواهر الکلام، ج۱۷، ص۷۱ ـ ۷۷ و ج ۳۳، ص۲۵۵ ـ ۲۵۶.</ref>. | ||
==[[اضطرار]] به [[افطار]]== | == [[اضطرار]] به [[افطار]] == | ||
اگر [[روزهدار]] به گونهای که [[اختیار]] از او سلب گردد مجبور به افطار شود، روزهاش [[باطل]] نمیشود، کفّاره نیز ندارد؛ امّا اگر [[تهدید]] شود و او برای در [[امان]] ماندن از عواقب تهدید با اختیار خود افطار کند، روزهاش باطل میشود، ولی کفّاره ندارد | اگر [[روزهدار]] به گونهای که [[اختیار]] از او سلب گردد مجبور به افطار شود، روزهاش [[باطل]] نمیشود، کفّاره نیز ندارد؛ امّا اگر [[تهدید]] شود و او برای در [[امان]] ماندن از عواقب تهدید با اختیار خود افطار کند، روزهاش باطل میشود، ولی کفّاره ندارد<ref> العروة الوثقی، ج ۲، ص۱۹۸.</ref>. | ||
اگر روزهدار از روی [[تقیّه]] افطار کند، مانند افطار در [[روز]] عیدِ مخالفان یا پس از | اگر روزهدار از روی [[تقیّه]] افطار کند، مانند افطار در [[روز]] عیدِ مخالفان یا پس از غروب [[خورشید]] و پیش از [[مغرب]] [[شرعی]]، در صحّت و بطلان این [[روزه]] [[اختلاف]] است. بنابر قول به بطلان روزه، قضای آن [[واجب]] است؛ لکن کفّاره ندارد<ref>تحریر الوسیلة، ج ۱، ص۲۸۷؛ منهاج الصالحین (خویی)، ج۱، ص۲۶۹.</ref>. | ||
==استحلال افطار== | == استحلال افطار == | ||
[[حلال]] شمردن افطار روزه [[ماه رمضان]] از سوی [[مسلمان]] موجب [[ارتداد]] وی میگردد<ref>جواهرالکلام، ج ۱۶، ص۳۰۷</ref>. | [[حلال]] شمردن افطار روزه [[ماه رمضان]] از سوی [[مسلمان]] موجب [[ارتداد]] وی میگردد<ref>جواهرالکلام، ج ۱۶، ص۳۰۷.</ref>. | ||
==افطار روزهدار== | == افطار روزهدار == | ||
زمان افطار، غروب خورشید است که به قول مشهور با از بین رفتن سرخی از ناحیه [[مشرق]] تحقق مییابد <ref>جواهر الکلام، ج ۱۶، ص۳۸۴</ref> | زمان افطار، غروب خورشید است که به قول مشهور با از بین رفتن سرخی از ناحیه [[مشرق]] تحقق مییابد<ref>جواهر الکلام، ج ۱۶، ص۳۸۴.</ref>. | ||
برای افطار آدابی ذکر شده، از جمله: خواندن [[دعا]]، اعم از | برای افطار آدابی ذکر شده، از جمله: خواندن [[دعا]]، اعم از مأثور و غیر مأثور و [[تلاوت]] [[سوره قدر]] هنگام افطار [[مستحب]] است. نیز مستحب است افطار پس از [[خواندن نماز]] مغرب صورت گیرد، مگر روزهدار بسیار گرسنه یا [[تشنه]] باشد، به حدّی که [[خضوع]] و [[حضور قلب]] را از او سلب کند یا دیگران برای افطار [[منتظر]] او باشند<ref>وسائل الشیعة، ج ۱۰، ص۱۴۹ ـ ۱۵۱؛ جواهر الکلام، ج ۱۶، ص۳۸۴ ـ ۳۸۵.</ref>. افطار با آب، بهویژه آب نیمه گرم، شیر و شیرینی، بهویژه خرما مستحب است<ref>وسائل الشیعة، ج ۱۰، ص۱۵۶ ـ ۱۶۱.</ref>. | ||
==افطار غیر روزهدار== | == افطار غیر روزهدار == | ||
مستحب است افطار در روز [[عید فطر]]، پیش از [[نماز عید]] و در [[عید قربان]]، بعد از نماز عید صورت گیرد <ref>جواهر الکلام، ج ۱۱، ص۳۵۴؛ العروة الوثقی، ج ۲، ص۱۰۲.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۱، صفحه ۶۲۴ - ۶۲۶.</ref> | مستحب است افطار در روز [[عید فطر]]، پیش از [[نماز عید]] و در [[عید قربان]]، بعد از نماز عید صورت گیرد<ref>جواهر الکلام، ج ۱۱، ص۳۵۴؛ العروة الوثقی، ج ۲، ص۱۰۲.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۱، صفحه ۶۲۴ - ۶۲۶.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == |