←بلوغ حلم
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
شماری از مفسران همانند برخی از احادیث<ref>مستدرک‌‌الوسائل، ج ۱۴، ص۱۲۴ ـ ۱۲۵؛ السنن الکبری، ج ۶، ص۵۷، ۵۹.</ref> مراد از این تعبیر را که یک بار در قرآن به کار رفته: {{متن قرآن|وَابْتَلُوا الْيَتَامَى حَتَّى إِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ }}<ref>«و یتیمان را تا زمانی که توانایی زناشویی یافته باشند بیازمایید» سوره نساء، آیه 6.</ref> احتلام ذکر کرده‌‌اند؛<ref>مجمع البیان، ج ۳، ص۱۶؛ الکشاف، ج ۱، ص۴۷۳، التفسیر الکبیر، ج ۹، ص۱۸۹.</ref> بدین معنا که [[کودک]] با فعلیت یافتن احتلام به مرحله بلوغ وارد شود؛<ref>جواهرالکلام، ج ۲۶، ص۲۱.</ref> ولی برخی دیگر مراد از آن را رسیدن به [[سنی]] دانسته‌‌اند که در آن [[توانایی]] نکاح و [[زناشویی]] پیدا می‌‌شود، حتی اگر بالفعل احتلام صورت نگیرد<ref>التبیان، ج ۳، ص۱۱۶؛ مجمع البیان، ج ۳، ص۱۶.</ref> که در برخی [[منابع فقهی]] این مفهوم پذیرفته شده است.<ref>ر. ک: کتاب البیع، ج ۲، ص۱۶؛ الاشباه والنظائر، ج ۱، ص۲۲۴.</ref><ref>[[سید رضا هاشمی|هاشمی، سید رضا]]، [[بلوغ (مقاله)|مقاله «بلوغ»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶، ص 66.</ref> | شماری از مفسران همانند برخی از احادیث<ref>مستدرک‌‌الوسائل، ج ۱۴، ص۱۲۴ ـ ۱۲۵؛ السنن الکبری، ج ۶، ص۵۷، ۵۹.</ref> مراد از این تعبیر را که یک بار در قرآن به کار رفته: {{متن قرآن|وَابْتَلُوا الْيَتَامَى حَتَّى إِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ }}<ref>«و یتیمان را تا زمانی که توانایی زناشویی یافته باشند بیازمایید» سوره نساء، آیه 6.</ref> احتلام ذکر کرده‌‌اند؛<ref>مجمع البیان، ج ۳، ص۱۶؛ الکشاف، ج ۱، ص۴۷۳، التفسیر الکبیر، ج ۹، ص۱۸۹.</ref> بدین معنا که [[کودک]] با فعلیت یافتن احتلام به مرحله بلوغ وارد شود؛<ref>جواهرالکلام، ج ۲۶، ص۲۱.</ref> ولی برخی دیگر مراد از آن را رسیدن به [[سنی]] دانسته‌‌اند که در آن [[توانایی]] نکاح و [[زناشویی]] پیدا می‌‌شود، حتی اگر بالفعل احتلام صورت نگیرد<ref>التبیان، ج ۳، ص۱۱۶؛ مجمع البیان، ج ۳، ص۱۶.</ref> که در برخی [[منابع فقهی]] این مفهوم پذیرفته شده است.<ref>ر. ک: کتاب البیع، ج ۲، ص۱۶؛ الاشباه والنظائر، ج ۱، ص۲۲۴.</ref><ref>[[سید رضا هاشمی|هاشمی، سید رضا]]، [[بلوغ (مقاله)|مقاله «بلوغ»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶، ص 66.</ref> | ||
===بلوغ | ===بلوغ حُلُم=== | ||
این تعبیر دو بار در [[آیات]] | این تعبیر دو بار در [[آیات]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِيَسْتَأْذِنْكُمُ الَّذِينَ مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ وَالَّذِينَ لَمْ يَبْلُغُوا الْحُلُمَ مِنْكُمْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ مِنْ قَبْلِ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَحِينَ تَضَعُونَ ثِيَابَكُمْ مِنَ الظَّهِيرَةِ وَمِنْ بَعْدِ صَلَاةِ الْعِشَاءِ ثَلَاثُ عَوْرَاتٍ لَكُمْ لَيْسَ عَلَيْكُمْ وَلَا عَلَيْهِمْ جُنَاحٌ بَعْدَهُنَّ طَوَّافُونَ عَلَيْكُمْ بَعْضُكُمْ عَلَى بَعْضٍ كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! باید کسانی که بردگان شمایند و نابالغان شما سه بار از شما رخصت بخواهند: پیش از نماز بامداد و هنگامی که نیمروز لباس خود را در می‌آورید و پس از نماز عشاء که سه هنگام برهنگی و تنهایی شماست پس از آن بر شما و ایشان گناهی نیست (اگر از شما رخصت نگیرند) که گرد شما در گردشند و با یکدیگر به سر می‌برید؛ بدین گونه خداوند آیات را برای شما روشن بیان می‌دارد و خداوند دانایی فرزانه است» سوره نور، آیه 58.</ref>، {{متن قرآن|وَإِذَا بَلَغَ الْأَطْفَالُ مِنْكُمُ الْحُلُمَ فَلْيَسْتَأْذِنُوا كَمَا اسْتَأْذَنَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«و چون کودکانتان به بلوغ رسیدند باید (هنگام ورود) اجازه بگیرند مانند کسانی که پیش از آنان اجازه می‌گرفتند، بدین گونه خداوند آیات خود را برای شما روشن می‌دارد و خداوند دانایی فرزانه است» سوره نور، آیه 59.</ref> آمده است. ماده «حِلْم» در لغت به معانی [[بردباری]]، [[عقل]]، [[خواب]] دیدن و جز اینها به کار رفته است<ref>مقاییس اللغه، ج ۲، ص۹۳؛ المصباح، ص۱۴۸؛ مفردات، ص۲۵۳ ـ ۲۵۴، «حلم».</ref> و واژه «حُلُم» به معنای [[خواب]] دیدن و آمیزش در خواب است.<ref>مقاییس اللغه، ج ۲، ص۹۳؛ تاج العروس، ج ۱۶، ص۱۶۶ ـ ۱۶۷، «حلم».</ref> به نظر [[مفسران]] مراد از تعبیر [[قرآنی]] «بلوغ حُلُم» رسیدن به [[اوان]] بلوغ جنسی با احتلام است.<ref>جامع البیان، مج ۶، ج ۱۰، ص۲۱۸؛ روح المعانی، مج ۶، ج ۱۰، ص۳۱۰؛ مجمع البیان، ج ۷، ص۲۴۲ ـ ۲۴۳.</ref> البته برخی [[فقها]] مراد از آن را هرگونه بیرون آمدن [[منی]] از مرد یا [[زن]] دانسته‌‌اند؛ در خواب باشد یا در [[بیداری]].<ref>مسالک الافهام، ج ۴، ص۱۴۳؛ جامع المدارک، ج ۳، ص۳۶۳؛ البلوغ، ص۱۰ ـ ۱۱.</ref> به نوشته [[راغب اصفهانی]]، [[زمان]] بلوغ از آن رو بلوغ حُلُم نامیده شده که [[انسان]] بالغ [[توانایی]] حِلم یعنی نگاهداری خود را از [[خشم]] دارد.<ref>مفردات، ص۲۵۳، «حلم».</ref> [[فخر رازی]] با اشاره به مفهوم عقل برای واژه حلم، همزمانیِ بلوغ جنسی با کمال [[عقلانی]] [[انسان]] را از جمله حکمتهای لطیف [[الهی]] دانسته است؛ زیرا در واقع،[[رشد]] عقلیِ انسان است که بلوغ [[شرعی]] او و ثبوت [[تکلیف]] را برای وی موجّه می‌‌سازد.<ref>التفسیر الکبیر، ج ۲۸، ص۲۵۷ ـ ۲۵۸.</ref> به تعبیر برخی دیگر، رسیدن فرد بالغ به این درجه از [[رشد]] جسمی و تواناییِ [[عقلی]]، مناط اصلی وجود [[تکلیف]] برای اوست.<ref>المدخل الفقهی العام، ص۷۷۷، ۷۸۰؛ الفقه الاسلامی، ج ۴، ص۱۲۳.</ref>.<ref>[[سید رضا هاشمی|هاشمی، سید رضا]]، [[بلوغ (مقاله)|مقاله «بلوغ»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶، ص 66.</ref> | ||
===بلوغ اشد=== | ===بلوغ اشد=== | ||