شئون امام در سرای آخرت: تفاوت میان نسخه‌ها

[[شیخ مفید]]، [[شیخ طوسی]] و [[عبدالجلیل قزوینی]] به این [[شأن]] اشاره کرده‌اند. [[شیخ مفید]] بر اساس [[روایات]]، [[امام علی|امیرالمؤمنین]] {{ع}} را [[قسمت‌کننده بهشت و جهنم]] می‌داند.<ref>همو، تفضیل امیرالمؤمنین {{ع}}، ص۲۹-۳۱.</ref>[[شیخ طوسی]] نیز در روایاتی، [[امام علی]] {{ع}} را ### [[313]]### معرفی کرده است.<ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان، ج ۴، ص ۴۱۱.</ref> مرحوم قزوینی درباره [[شئون امام]] در [[قیامت]] تنها به همین [[شأن]] -آن هم برای [[امام علی]] {{ع}}- اشاره کرده است. وی [[روایت]] معروفی را می‌پذیرد که بر اساس آن، [[امام علی]] {{ع}} [[قسمت‌کننده بهشت و جهنم]] است. قزوینی شبهه‌ای را از سوی [[اهل سنت]] علیه [[شیعه]] این‌گونه مطرح می‌کند که [[شیعه]] مفوّضه است؛ زیرا ایشان معتقدند [[خداوند]] [[امر]] تقسیم [[بهشت و جهنم]] را به [[علی]] {{ع}} واگذار کرده است. وی به صورت نقضی پاسخ می‌دهد که به [[اجماع امت]]، [[خداوند]] کار [[تقسیم ارزاق]] [[بندگان]]، [[ثبت]] [[اعمال]] ایشان و شمارش قطرات [[باران]] را به [[فرشتگان]] داده است [[دنیا]] نیز برخی [[فرشتگان]] را [[مأمور]] [[دوزخ]] و [[بهشت]] ساخته است. [[شریعت]] و [[کتاب آسمانی]] را نیز به [[پیامبران]] و [[اولیا]] واگذار کرده، کار قبض [[جان]] [[انسان‌ها]] را بر [[عزرائیل]] نهاده است. خلاصه آنکه [[تفویض]] برخی امور به برخی [[فرشتگان]] یا [[پیامبران]]، مورد [[تأیید]] [[قرآن]] و [[اجماع]] [[امت]] است. قزوینی در [[مقام اثبات]] نیز، [[روایت]] بیانگر [[شأن]] یادشده برای [[امام علی]] {{ع}} را میان تمام [[محدثان]] شناخته‌شده می‌داند. وی این [[شأن]] را موجب شراکت [[امام علی]] {{ع}} با [[خداوند]] نمی‌داند<ref>همان، ص ۵۸۸.</ref>.

از جمله شئونی که بیشتر [[متکلمان]] بدان اشاره کرده‌اند، [[شفاعت]] است. [[شیخ مفید]] بدون استناد به [[روایات]] از اتفاق‌نظر [[امامیه]] بر شفیع بودن [[پیامبر]] و [[امامان]] {{عم}} [[سخن]] به میان می‌آورد؛ بدین بیان که [[پیامبر]] شفیع [[امت]] خود، و [[امامان]] نیز شفیع شیعیان‌اند و بسیاری از [[گنهکاران]] [[نجات]] می‌یابند.<ref>محمد بن محمد بن نعمان مفید، أوائل المقالات، ص۴۷ و ۷۹-۸۰.</ref> مرحوم [[سید]] نیز همچون دیگر [[اندیشمندان]] این [[اندیشه]] را پذیرفته، اما چندان به بسط آن [[همت]] نگمارده است. وی بیشتر تلاش خود را در بحث [[شفاعت]] به [[اثبات]] این امر اختصاص داده که [[شفاعت]] تنها در مورد برداشتن [[عذاب]] است نه آنکه رسیدن نفع از سوی شفیع به شفاعت‌شونده.<ref>سید مرتضی علم الهدی، الذخیرة فی علم الكلام، تحقیق احمد حسینی، ص ۵۰۵-۵۰۶. </ref> همچنین [[سید]] بیشتر درباره [[شفاعت]] [[پیامبر خاتم|نبی اکرم]] {{صل}} صحبت کرده و به طور صریح از [[شفاعت]] [[ائمه]] اطهار {{عم}} [[سخن]] نگفته است. اگر می‌توانیم [[اعتقاد]] به [[شفاعت]] [[امامان]] {{عم}} را به [[سید]] نسبت دهیم، بر این اساس است که وی [[شفاعت]] را منحصر به [[پیامبر]] نمی‌داند، بلکه بر این [[باور]] است که [[مؤمنان]] نیز یکدیگر را [[شفاعت]] می‌کنند. روشن است وقتی [[مؤمنان]] [[حق]] [[شفاعت]] دارند، [[امامان]] [[معصوم]] {{عم}}، به طریق اولی چنین شأنی را دارایند.<ref>همو، الرسائل، تحقیق مهدی رجایی، ج۳، ص۳۶۸-۳۶۹.</ref> کراجکی [[روایت]] دیگری نیز [[نقل]] کرده که در آن [[امام علی]] {{ع}} خود را صاحب [[مقام]] [[شفاعت]] [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} معرفی کرده است.<ref>ابوالفتح کراجکی، الاستنصار، ص ۲۱-۲۲.</ref>[[شیخ طوسی]] نیز تصریح می‌کند که [[شأن]] [[شفاعت]] برای [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}}، بسیاری از [[صحابه]] ایشان، [[امامان]] [[معصوم]] و نیز بسیاری از [[مؤمنان]] [[صالح]] مسلّم و ثابت است.<ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان، ج ۱، ص ۲۱۳-۲۱۴.</ref> وی در متون [[روایی]] خود نیز روایاتی [[نقل]] می‌کند که بیانگر این [[شأن]] برای [[امامان]] {{عم}} است.<ref>همو، الامالی، ص ۱۸۷ و ۲۸۱.</ref> [[عبدالجلیل قزوینی]] نیز به مسئله [[شفاعت]] پرداخته، اما تنها بر [[شفاعت]] [[پیامبران]] تأکید کرده و از [[شفاعت]] [[امامان]] سخنی به میان نیاورده است.<ref>عبدالجلیل قزوینی، نقض، تعلیق و تصحیح سیدجلال الدین حسینی ارموی، ص۲۹۵.</ref> [[علامه حلی]] از [[شفاعت]] [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} فراوان سخن گفته،<ref>حسن بن یوسف حلی، انوار الملكوت، تحقیق محمد نجفی زنجانی، ص ۱۷۵؛ همو، تسلیک النفس الی حظیرة القدس، تحقیق فاطمه رمضانی، ص ۲۲۵؛ همو، کشف المراد، تحقیق حسن حسن زاده آملی، ص۴۱۷؛ همو، معارج الفهم، ص ۵۷۴؛ همو، مناهج الیقین، ص۵۲۸.</ref> اما درباره [[شفاعت]] [[امامان]] {{عم}} تنها به روایتی بسنده کرده که در آن، [[امام علی]] {{ع}} به عنوان شفیع [[روز قیامت]] معرفی شده<ref>همو، کشف الیقین، ص ۴۶۶؛ همو، اجوبة المسائل المنهائیة، ص۶۶.</ref> و نیز ذیل یکی از [[براهین]] [[عصمت امام]] به [[شفاعت]] [[امامان]] {{عم}} اشاره کرده است.<ref>همو، الالفین، ج۲، ص۲۱۹.</ref> [[فاضل مقداد]]، مسئله [[شفاعت]] را با جزئیات آن بیان می‌کند، اما بیشتر درباره [[مقام]] [[شفاعت]] [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} [[سخن]] می‌گوید.<ref>فاضل مقداد سیوری، ارشاد الطالبین، تحقیق مهدی رجایی، ص۴۲۸-۴۳۰؛ همو، الانوار الجلالیة، تحقیق علی حاجی آبادی و عباس جلالی نیا، ص۱۸۶.</ref> در جایی نیز به [[شفاعت]] [[امامان]] {{عم}} اشاره می‌کند و [[دلیل]] آن را [[اجماع]] [[شیعیان]] می‌داند<ref>همو، اللوامع الالهیة، تحقیق شهید قاضی طباطبایی، ص۴۵۱.</ref>.

[[متکلمان]] وارد این قسمت نشده‌اند. تنها [[کراجکی]] و [[علامه حلی]] روایتی در‌این‌باره [[نقل]] کرده‌اند که بر اساس آن، [[امام علی]] {{ع}} [[خلیفه]] [[پیامبر]] بر [[حوض کوثر]] است<ref>ابوالفتح کراجکی، کنز الفوائد، ج ۲، ص۱۷۹؛ حسن بن یوسف حلی، کشف الیقین، ص۱۰۸.</ref>.

# جایگاه [[امامان]] {{عم}} در [[بهشت]] نیز مورد توجه متكلمان نبوده است و تنها برخی از ایشان به [[نقل]] روایتی پرداخته‌اند که [[امام علی]] {{ع}} را [[جانشین]] [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} در [[حوض کوثر]] دانسته است. دیگر [[متکلمان]] درباره بیشتر [[شئون]] چیزی بیان نکرده‌اند<ref>ر.ک: [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]]، ص ۳۳۸ الی ۳۵۳.</ref>.