سیره در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

سیره در کلام اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۵ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۳۴

۷٬۵۱۹ بایت حذف‌شده ، ۱۵ ژوئن

←‏سیره

دیداریویکی‌متن

Bahmani

مدیران

۱۱۲٬۶۳۷

ویرایش

@@ خط ۲۵: / خط ۲۵: @@
 کتاب‌های گوناگونی به عنوان سیره در شرح حال افراد نگاشته شده است: [[سیر]] الملوک یا سیاست‌نامه خواجه [[نظام]] الملک [[طوسی]]، سیر الأقطاب، سیر الأنبیاء و الائمه، سیرة ابن طولون، سیرة أجنبی، سیرة ابی بکر، سیرة الأسکندر، سیرة الأنبیاء، سیرة الصدیقة الکبری، سیرة [[القائم]] و...<ref>شیخ محسن آقابزرگ تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۱۲، ص۲۷۶-۲۸۱.</ref>. [[دائرة المعارف]] اسلامیه که توسط [[مستشرقان]] نگاشته شده، سیره را به همین معنا دانسته است<ref>مستشرقین، دائرةالمعارف الاسلامیه، ج۱۲، ص۴۳۹-۴۵۸.</ref>. [[حاجی خلیفه]] نیز [[علم]] سیره را به این معنا گرفته و نخستین کسی را که دراین باره کتاب نگاشته، [[محمد بن اسحاق]] (م۱۵۱) دانسته است<ref>مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۱۲.</ref>. [[سیدحسن صدر]] این نظر را [[تأیید]] می‌کند<ref>سیدحسن صدر، تأسیس الشیعه، ص۲۳۲.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص۶۹.</ref>
-==[[سیره]]==
-واژه‌شناسان معانی متعددی برای کلمه «سیره» ذکر کرده‌اند؛ مانند: روش، طریقه، [[سنت]]<ref>المصباح المنیر، ج۱، ص۳۶۱. {{عربی|السِّيرَةُ: الطَّريقةُ في الشَّي‏ءِ وَ السُّنَّةِ}} (معجم مقاییس اللغه، ج۳، ص۶۱).</ref>، سبک و نحوه انجام دادن کار، [[حرکت]] در [[روز]]، حرکت در شب و مطلق حرکت کردن و [[راه رفتن]]. سیره را مثل فطره بر وزن «فِعلَه» گرفته‌اند که بر نوع و [[سبک رفتار]] دلالت می‌کند<ref>لغت‌نامه، ص۱۲۲۴۱-۱۲۲۴۲؛ فرهنگ بزرگ جامع نوین، ج۱ و ۲، ص۶۹۰؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ص۳۳۶-۳۳۵، ماده سیر؛ مجمع البحرین، ج۳، ص۳۴۰؛ معجم مقاییس اللغه، ج۳، ص۶۱، لسان العرب، ج۶، ص۴۵۴.</ref>. [[راغب]] [[اصفهانی]] می‌گوید: سیره به معنای حالتی است که [[انسان]] یا غیر او بر آن حالت [[زندگی]] می‌کند؛ چه آن حالت غریزی باشد و چه اکتسابی<ref>مفردات الفاظ القرآن، واژه سار، ص۴۳۳.</ref>. چنان‌که سیره در [[قرآن]] به همین معنا به کار رفته است: {{متن قرآن|سَنُعِيدُهَا سِيرَتَهَا الْأُولَى}}<ref>«ما آن را به روال نخست آن، باز می‌گردانیم» سوره طه، آیه ۲۱.</ref>.
-به نظر [[اهل لغت]] یک نوع [[سیر]] و حرکت در قالب راه رفتن یا فعالیت‌های دیگر در مفهوم سیره نهفته است؛ همان‌گونه که مشتقات آن مانند {{عربی|سَارَ}}، {{عربی|سَيَرَ}}، {{عربی|يَسِيرُ}} و {{عربی|سِيرُوا}} به نوعی متضمن معنای [[رفتار]] و حرکت هستند. همچنین کاربرد مشتقات سیره در [[قرآن کریم]] به شکل امر: {{متن قرآن|سِيرُوا فِي الْأَرْضِ}}<ref>«روی زمین گردش کنید» سوره آل عمران، آیه ۱۳۷.</ref> و فعل مضارع: {{متن قرآن|أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ}}<ref>«و آیا در زمین گردش نکرده‌اند؟» سوره روم، آیه ۹.</ref> ناظر به همین معناست.
-سیره در اصطلاح به معانی متفاوتی به کار رفته و تعریف واحدی که مورد [[وفاق]] همه [[اندیشمندان]] باشد، تاکنون درباره آن وجود ندارد. برخی از [[سیره‌شناسان]] آن را به معنای طریقه و حالت دانسته که برگرفته از مفهوم لغوی آن است<ref>المیزان، ج۱۴، ص۱۹۹.</ref>. بعضی دیگر سیره را برابر با [[تاریخ]] و ثبت وقایع [[تاریخی]] قرار داده که دامنه وسیعی همانند تاریخ پیدا می‌کند<ref>سیره سیاسی معصومان{{عم}}، ص۲۱.</ref>. چنان که [[عرف]] [[تاریخ‌نویسان]] همین معنا را [[تأیید]] می‌کند و برداشت عمومی آنها از [[سیره]]، ذکر حوادث و سرگذشت افراد می‌باشد که سیره‌های تدوین یافته به وسیله آنان، [[گواه]] بر این امر است<ref>سیره‌های نوشته شده به وسیله تاریخ‌نگاران مانند سیره ابن هشام، سیره حلبی، سیره نبوی از ابن عساکر و امثال آن.</ref>. همچنین سیره را بر چگونگی [[رفتار انسان]] نیز اطلاق کرده‌اند که شامل همه فعالیت‌های فرد می‌شود<ref>سیره پیامبر و اهل بیت{{عم}}، ج۱، ص۱۰.</ref>.
-[[شهید مطهری]] بیش از دیگران در مفهوم‌شناسی سیره سخن گفته است. ایشان هم‌وزن بودن سیره با هیئت «فِعلَه» را دلیل بر این قرار داده که این هیئت معنای خاصی به آن می‌بخشد و آن معنا عبارت از نوع و سبک خاص [[رفتار]] است. به نظر ایشان هر [[رفتاری]] را نمی‌توان اصطلاحاً سیره نامید؛ بلکه رفتاری که دارای روش و سبک ویژه باشد، مصداق سیره خواهد بود<ref>سیره نبوی، ص۴۵.</ref>؛ چراکه هیئت مذکور در لغت [[عرب]] دلالت بر نوع و روش خاص دارد؛ چنان که اگر گفته شود {{عربی|جَلَسَتُ جِلْسَة}} نوع مخصوص نشستن را می‌رساند؛ برعکس اگر بگوییم {{عربی|جَلَسَتُ جَلْسَة}} به مطلق نشستن دلالت دارد<ref>سیره نبوی، ص۴۶.</ref>. برخی دیگر از [[سیره‌نویسان]] بر همین اساس «سبک و قاعده رفتار» را معنای سیره دانستند که بنابراین [[قواعد]] [[حاکم]] بر رفتار فرد را باید جست‌وجو کرد<ref>سیره پیامبر و اهل بیت{{عم}}، ج۱، ص۱۰.</ref>.
-در مجموع دو معنا از تعریف‌های پیش‌گفته به دست می‌آید: یکی معنای عام که عبارت است از ثبت وقایع [[تاریخی]] و سرگذشت افراد، دوم معنایی خاص که سبک و قاعده رفتار می‌باشد. تفاوت این دو معنا علاوه بر [[میزان]] شمول و فراگیری، در این جهت نیز ظاهر می‌شود که سیره به معنای اول، یکی از مصادر سیره به معنای دوم است؛ یعنی از بررسی عملکرد افراد در طول [[زندگی]] او، می‌توان به سبک و روش رفتاری وی دست یافت<ref>سیره پیامبر و اهل بیت{{عم}}، ج۱، ص۱۰.</ref>. منظور از سیره در این نوشتار نزدیک به معنای دوم، رفتارهای نسبتاً ثابتف روش‌مند و ضابطه‌مندی است که از مجموع عملکرد فرد در عرصه [[زندگی]] وی قابل استخراج می‌باشد.
-[[سیره]] به همین معنا در [[کلام امام حسین]]{{ع}} نیز به کار رفته است. آن حضرت ضمن وصیتی به [[محمد حنفیه]] فرمود: {{متن حدیث|أُرِيدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أَسِيرَ بِسِيرَةِ جَدِّي وَ أَبِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ{{ع}}}}<ref>فرهنگ جامع سخنان امام حسین{{ع}}، ص۳۲۹.</ref>؛ «تصمیم دارم [[امر به معروف و نهی از منکر]] کنم و روش جد و پدرم [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} را دنبال نمایم»؛ یعنی سبک و [[قانون]] [[رفتاری]] آنان را در [[اجرای احکام الهی]] پی گرفته، بدان عمل کنم.<ref>[[محمد احسانی|احسانی، محمد]]، [[سیره اخلاقی و تربیتی معصومین (کتاب)|سیره اخلاقی و تربیتی معصومین]]، ص ۱۱۶.</ref>.
 == انواع سیره ==