بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = سیره | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} | {{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = سیره | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} | ||
== | == مقدمه == | ||
متأسفانه یکی از اموری که در [[جامعه]] ما چندان مهم نیست، | متأسفانه یکی از اموری که در [[جامعه]] ما چندان مهم نیست، فرصت و وقت است. ما برای وقت خود و دیگران کمتر اهمیت میدهیم، در حالی که در [[دنیا]] هیچ چیزی با ارزش‌تر و گران‌بهاتر از وقت برای [[انسان]] نیست. در [[حدیثی]] آمده است که در [[قیامت]]، [[انسان]] قادم از قدم بر نمی‌دارد مگر این که چهار چیز از او سؤال می‌شود: اولین سؤال از عمر انسان است که در چه راهی آن را [[مصرف]] کرده است؛ در راه [[اطاعت خدا]] یا در راه [[معصیت]] و [[نافرمانی]] از [[دستورهای الهی]]<ref>اشاره به حدیثی دارد که از پیامبر اسلام{{صل}} روایت شده است: {{متن حدیث|لَا تَزُولُ قَدَمَا عَبْدٍ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حَتَّى يُسْأَلَ عَنْ أَرْبَعٍ عَنْ عُمُرِهِ فِيمَا أَفْنَاهُ وَ عَنْ شَبَابِهِ فِيمَا أَبْلَاهُ وَ عَنْ مَالِهِ مِنْ أَيْنَ اكْتَسَبَهُ وَ فِيمَا أَنْفَقَهُ وَ عَنْ حُبِّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ}}؛ (چهل حدیث، رسولی محلاتی، ج۱، ص۲۵۹. به نقل از: خصال صدوق، ج۱، ص۲۵۳).</ref>. | ||
بی‌تردید دیدار از [[دوستان]] و آشنایان، اثر مطلوبی در ایجاد و | بی‌تردید دیدار از [[دوستان]] و آشنایان، اثر مطلوبی در ایجاد و استحکام ارتباط دارد. [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: [[زیارت]] (دیدار از دوستان و آشنایان) [[محبت]] و [[دوستی]] را در [[دل انسان]] می‌کارد: {{متن حدیث| الزِّيَارَةُ تنبي الْمَوَدَّةَ}}<ref>میزان الحکمه، ح۷۹۳۹.</ref> دید و بازدید نباید به [[افراط]] یا تفریط کشیده شود؛ مثلاً اگر شخصی بدون دلیلی هر [[روز]] به دیدن [[دوست]] خود برود این امر موجب می‌شود تا محبت از میان آنها برود و آهسته آهسته دوست عزیزش از او رنجیده خاطر گشته، متنفر شود. | ||
در | در حدیث نبوی آمده است: شما با [[نزدیکان]] خود [[صله رحم]] نمایید، اما [[همسایه]] ایشان مشوید که [[همسایگی]] موجب پدید آمدن [[کینه‌ها]] در میان شما می‌گردد: {{متن حدیث| صَلُّوا قراباتكم وَ لَا تجاوروهم فَإِنِ الْجِوَارِ يُورِثُ بَيْنَكُمْ الضَّغَائِنَ }}<ref>نهج الفصاحه، ح۱۸۴۳.</ref>. | ||
برای این که | برای این که دید و بازدید ملال‌آور نگردد<ref>اشاره به حدیثی دارد که از امام علی{{ع}} نقل شده است: {{متن حدیث|إِغْبَابُ الزِّيَارَةِ أَمَانٌ مِنَ الْمَلَالَةِ}}؛ (میزان الحکمه، ح۷۹۴۲).</ref> بهتر است [[انسان]] جانب [[اعتدال]] را گرفته، گاه‌گاهی به دوستانش سر بزند که این امر موجب ازدیاد [[محبت]] می‌شود. [[پیامبر اسلام]] می‌فرماید: {{متن حدیث| زُرْ غِبّاً تَزِدْ حُبّاً }}<ref>میزان الحکمه، ح۷۹۴۱.</ref>؛ همدیگر را یک [[روز]] در میان و به صورت متناوب [[زیارت]] کنید که این امر محبت را زیاد می‌کند. | ||
از اموری که در این خصوص مطرح است، رعایت حال دیگران می‌باشد، به این معنا که باید مخاطب‌شناس باشیم و بدانیم که او از نشستن ما [[راضی]] است یا خیر؟ برای مثال، با وجود این که | از اموری که در این خصوص مطرح است، رعایت حال دیگران می‌باشد، به این معنا که باید مخاطب‌شناس باشیم و بدانیم که او از نشستن ما [[راضی]] است یا خیر؟ برای مثال، با وجود این که عیادت از بیمار [[ثواب]] دارد، اما در [[روایات]] سفارش شده است که در کنار [[بیمار]] زیاد ننشینید، مگر این که بیمار بخواهد تا در کنارشان بنشینید<ref>میزان الحکمه، ح۱۸۸۱۲.</ref>. افراد دیگری نیز اگر کار داشته باشند و با مراوده زیاد وقت‌شان ضایع شود همین [[حکم]] بیمار را دارند و رعایت حال آنان نیز ضروری است. | ||
بنابراین انسان باید در [[میزان]] ارتباط حد اعتدال را رعایت و از افراط و تفریط | بنابراین انسان باید در [[میزان]] ارتباط حد اعتدال را رعایت و از افراط و تفریط پرهیز کند. | ||
در [[اسلام]] سفارش شده رابطه صمیمی و [[دینی]] خود را در هر صورت ادامه بدهیم و به | در [[اسلام]] سفارش شده رابطه صمیمی و [[دینی]] خود را در هر صورت ادامه بدهیم و به استحکام آن بیندیشیم؛ اگر به هم دیگر دسترسی داریم به دیدن هم برویم و چنان چه دور از هم هستیم، با مکاتبه و فرستادن [[نامه]] این پیوند را [[حفظ]] کنیم. از [[امام صادق]]{{ع}} نقل شده است: پیوند بین [[برادران]] در حضور بازدید از هم دیگر است و در [[سفر]] با نامه‌نگاری صورت می‌گیرد<ref>{{متن حدیث|التَّوَاصُلُ بَيْنَ الْإِخْوَانِ فِي الْحَضَرِ التَّزَاوُرُ، وَ فِي السَّفَرِ التَّرَاسُلُ}}اصول کافی، ج۲، کتاب العشره، باب تکاتب، ح۱.</ref>. در حدیث نبوی آمده است که جواب نامه مانند جواب [[سلام]] [[واجب]] است<ref>{{متن حدیث| إِنَّ لِجَوَابِ الْكِتَابِ حَقّاً كردّ السَّلَامُ }}؛ نهج الفصاحه، ۸۸۰.</ref>؛ [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: دادن جواب نامه مانند جواب [[سلام]] [[واجب]] است: <ref>{{متن حدیث|رَدُّ جَوَابِ الْكِتَابِ وَاجِبٌ كَوُجُوبِ رَدِّ السَّلَامِ}}؛ اصول کافی، ج۲، کتاب العشره، باب تکاتب، ح۲.</ref>؛ اگر در گذشته جز فرستادن [[نامه]] وسیله ارتباطی دیگر نبود، امروزه با وسایل ارتباطی پیشرفته، از قبیل [[پست]] الکترونیک، تلفن، دورنگار، ارسال [[پیام]] کوتاه، چت (گفت‌و‌گو از طریق رایانه) و... رابطه‌ای سالم به آسانی میسور است و با رعایت اصول روابط کارآمد، [[انسان]] می‌تواند رابطه صمیمی با افراد [[جامعه]] برقرار کند<ref>[[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم (کتاب)|سیره اجتماعی پیامبر اعظم]]، ص ۵۷-۶۰.</ref> | ||
==طعنه‌زدن== | ==طعنه‌زدن== | ||
{{اصلی|طعنه}} | {{اصلی|طعنه}} | ||
یکی از عواملی که می‌تواند [[روابط اجتماعی]] را به هم بزند زخم زبان و طعنه زدن است. امروزه [[مردم]] بدون توجه به آبروی کسی به هم دیگر زخم زبان میزنند که این امر باعث از بین رفتن ارتباط‌ها می‌شود. از سویی طعنه زننده محبوبیت خود را در [[جامعه]] از دست می‌دهد و مردم به راحتی با او ارتباط برقرار نمی‌کنند و از وی فاصله میگیرند تا از شرش در [[امان]] بمانند. از طرف دیگر آبروی شخص طعنه و زخم زبان خورده تا حدودی به خطر می‌افتد و عده‌ای [[باور]] می‌کنند که او چنین فردی بوده است؛ لذا از وی دوری می‌کنند. | |||
[[قرآن کریم]] با این عادت ناپسند آشکارا [[مخالفت]] کرده است: {{متن قرآن|وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ}}<ref>«و (همدیگر را) با لقب‌های ناپسند مخوانید! پس از ایمان، بزهکاری نامگذاری ناپسندی است و آنان که (از این کارها) بازنگردند ستمکارند» سوره حجرات، آیه ۱۱.</ref>، [[مسلمانان]] نباید به همدیگر [[لقب]] [[زشت]] از قبیل [[فاسق]]، [[سفیه]] و امثال آن بدهند. [[مؤمن]] شایسته کسی است که از او به [[نیکی]] یاد گردد و به وی طعنه و برچسب زده نشود<ref>ترجمه المیزان، ج۱۸، ص۴۸۲.</ref>.<ref>[[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم - برهانی (کتاب)| سیره اجتماعی پیامبر اعظم]]، ص ۱۳۴.</ref> | |||
==[[ترش‌رویی]] و بی‌اعتنایی== | ==[[ترش‌رویی]] و بی‌اعتنایی== | ||
{{اصلی|ترش‌رویی}} | {{اصلی|ترش‌رویی}} | ||
بی‌اعتنایی موجب می‌شود [[محبت]] و صمیمیت از بین برود و روابط اجتماعی شکل نگیرد؛ زیرا ترش‌رویی به دیگران باعث فاصله گرفتن مخاطبان و کم شدن انس و محبت آنها با فرد بی‌اعتنا می‌شود. از این رو، دلیلی وجود ندارد که مخاطب، ارتباط خود را با فرد ترش‌رو ادامه دهد و اگر به دلیل حل مشکل خود نیز مجبور به ارتباط باشد، ظاهری و مقطعی خواهد بود. [[قرآن کریم]] این [[حقیقت]] را چنین بیان می‌فرماید: {{متن قرآن|عَبَسَ وَتَوَلَّى أَن جَاءَهُ الأَعْمَى وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّهُ يَزَّكَّى أَوْ يَذَّكَّرُ فَتَنفَعَهُ الذِّكْرَى}}<ref>«روی ترش کرد و رخ بگردانید، که آن نابینا نزد وی آمد، و تو چه دانی، بسا او پاکیزگی یابد، یا در یاد گیرد و آن یادکرد، او را سود رساند» سوره عبس، آیه ۱-۴.</ref> در این [[آیات]]، فرد ترش‌رو و بی‌اعتنا نکوهش شده است. | |||
در حدیث نبوی آمده است: [[خداوند]] کسی را که در مقابل برادرش ترش‌رو و عبوس باشد، [[دشمن]] می‌دارد<ref>{{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ يُبْغِضُ الْمُعَبِّسَ فِي وُجُوهٍ إِخْوَانِهِ}}؛ نهج الفصاحه، ح۷۴۰.</ref>.<ref>[[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم - برهانی (کتاب)| سیره اجتماعی پیامبر اعظم]]، ص ۱۳۹-۱۴۰.</ref> | |||
از نظر [[اسلام]] معیار در | |||
==مضر برای [[دین]]== | |||
از نظر [[اسلام]] معیار در روابط انسان‌ها [[دین]] است. اگر کسی برای دین [[انسان]] ضرر داشته باشد باید از او اجتناب کرد و اگر کسی برای دین انسان مفید باشد باید با او در ارتباط بود. از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] شده است که فرمود: بنگر، کسی که برای دین تو فایده نداشته باشد به او اعتماد نکن و به صحبت با او رغبت نشان مده؛ زیرا هر چه غیر از [[خدا]] باشد نابود و عاقبت آن بد است. | |||
از [[پیامبر اسلام]] سؤال شد: کدام هم‌نشین بهتر است؟ حضرت برای [[دوست]] و هم‌نشین سه معیار معرفی کرد و فرمود: [[هم‌نشینی]] خوب است که: | از [[پیامبر اسلام]] سؤال شد: کدام هم‌نشین بهتر است؟ حضرت برای [[دوست]] و هم‌نشین سه معیار معرفی کرد و فرمود: [[هم‌نشینی]] خوب است که: | ||
#دیدن او شما را به [[یاد خدا]] بیندازد: {{متن حدیث|مَنْ ذَكَّرَكُمْ بِاللَّهِ رُؤْيَتُهُ}} | # دیدن او شما را به [[یاد خدا]] بیندازد: {{متن حدیث|مَنْ ذَكَّرَكُمْ بِاللَّهِ رُؤْيَتُهُ}}؛ | ||
#[[سخن]] او بر دانش‌تان بیفزاید: {{متن حدیث|وَ زَادَكُمْ فِي عِلْمِكُمْ مَنْطِقُهُ}} | # [[سخن]] او بر دانش‌تان بیفزاید: {{متن حدیث|وَ زَادَكُمْ فِي عِلْمِكُمْ مَنْطِقُهُ}}؛ | ||
#عمل او شما را به [[آخرت]] علاقه‌مند سازد: {{متن حدیث|وَ ذَكَّرَكُمْ بِالْآخِرَةِ عَمَلُهُ}}<ref>نهج الفصاحه، ح۴۸۴.</ref>. | # عمل او شما را به [[آخرت]] علاقه‌مند سازد: {{متن حدیث|وَ ذَكَّرَكُمْ بِالْآخِرَةِ عَمَلُهُ}}<ref>نهج الفصاحه، ح۴۸۴.</ref>. | ||
اگر هم‌نشین، [[انسان]] را از یاد خدا [[غافل]] بسازد و برای دین و دنیای انسان فایده‌ای نداشته باشد، باید از وی | |||
اگر هم‌نشین، [[انسان]] را از یاد خدا [[غافل]] بسازد و برای دین و دنیای انسان فایده‌ای نداشته باشد، باید از وی پرهیز نمود که از مار خطرناک‌تر است<ref>[[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم - برهانی (کتاب)| سیره اجتماعی پیامبر اعظم]]، ص ۱۶۵-۱۶۶.</ref>. | |||
==[[بخیل]]== | ==[[بخیل]]== | ||