محبت و عشق در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

در [[نظام‌های سیاسی]] [[دیکتاتوری]] مبنای نفوذ و اعمال قدرت [[هیبت]] [[حاکمان]] در [[دل]] محکومان، و [[ترس]] محکومان از [[عقاب]] و [[کیفر]] حاکمان است، و در نظام‌های سیاسی لیبرال دموکرات از آنجا که [[قدرت سیاسی]] - به صورت ظاهر- مبتنی بر [[اراده]] و [[انتخاب مردم]] است سعی می‌شود تا با ایجاد [[محبوبیت]] برای حاکمان اگرچه از طریق [[تبلیغات]] [[دروغین]] و [[فریب افکار عمومی]] زمینۀ نفوذ و [[اعمال قدرت سیاسی]] برای [[رهبران]] فراهم شود.

 

در نظام سیاسی اسلام رابطۀ حاکمان با محکومان براساس [[محبّت]] پایه‌گذاری شده؛ لذا در [[روایات]] وارده از [[معصومین]]{{عم}} محبّت و [[عشق]] مساوی با «[[دین]]»<ref>در گذشته توضیح دادیم كه كاربری دین در منابع اسلامی به معنای نظام زندگی است.</ref> و «ایمان» بلکه جوهر و اساس دین و ایمان به شمار آمده است: ‌[[احمد بن محمد بن خالد برقی]] به [[سند صحیح]] و نیز [[کلینی]] به سند صحیح [[روایت]] کرده‌اند: {{متن حدیث|عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} عَنِ الْحُبِّ وَ الْبُغْضِ أَ مِنَ الْإِيمَانِ هُوَ؟ فَقَالَ: وَ هَلِ الْإِيمَانُ إِلَّا الْحُبُّ وَ الْبُغْضُ؟ ثُمَّ تَأَوَّلَ هَذِهِ الْآيَةَ: {{متن قرآن|حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ أُولَئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ}}<ref>«خداوند ایمان را برای شما محبوب ساخت و در دل‌هایتان زیبایش نمود، و کفر و زشت‌کاری و معصیت را برای شما منفور و زشت نمود، آنانند درستکاران» سوره حجرات، آیه ۷.</ref>}}<ref>وسائل الشیعة، ج۱۶‌، ابواب الامر والنهی، باب ۱۵، ص۱۷۰‌، ح۱۶.</ref>.

 

همچنین [[برقی]] به [[سند صحیح]] از [[امام باقر]]{{ع}} [[روایت]] کرده است که به [[ابوعبیده زیاد الحذّاء]] فرمود: {{متن حدیث|يَا زِيَادُ وَيْحَكَ وَ هَلِ الدِّينُ إِلَّا الْحُبُّ؟ أَ لَا تَرَى إِلَى قَوْلِهِ: {{متن قرآن|قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ}}<ref>«بگو، اگر دوست دار خدائید پس از من پیروی کنید تا خدا شما را دوست بدارد، و گناهان شما را ببخشاید» سوره آل عمران، آیه ۳۱.</ref> أَ وَ لَا تَرَى قَوْلَ اللَّهِ لِمُحَمَّدٍ{{صل}}: {{متن قرآن|حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ}}<ref>«ایمان را برای شما محبوب ساخت و در دل‌هایتان زیبایش نمود» سوره حجرات، آیه ۷.</ref> وَ قَالَ: {{متن قرآن|يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ}}<ref>«دوست دارند آنان را که به سویشان هجرت کرده‌اند» سوره حشر، آیه ۹.</ref> فَقَالَ: الدِّينُ هُوَ الْحُبُّ وَ الْحُبُّ هُوَ الدِّينُ}}<ref>وسائل الشیعة، ج۱۶‌، ابواب الامر والنهی، باب ۱۵، ص۱۷۰‌، ح۱۷.</ref>.

 

این مطلب در [[قرآن کریم]] مورد تأکید قرار گرفته است: [[خدای متعال]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْدَادًا يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللَّهِ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ وَلَوْ يَرَى الَّذِينَ ظَلَمُوا إِذْ يَرَوْنَ الْعَذَابَ أَنَّ الْقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا وَأَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعَذَابِ * إِذْ تَبَرَّأَ الَّذِينَ اتُّبِعُوا مِنَ الَّذِينَ اتَّبَعُوا وَرَأَوُا الْعَذَابَ وَتَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبَابُ}}<ref>«بعضی از مردم، غیر از خداوند همتایانی (برای پرستش) انتخاب می‌کنند؛ و آنها را همچون خدا دوست دارند؛ امّا کسانی که ایمان آورده‌اند، محبتشان به خدا، شدیدتر است. و کسانی که ستم کردند، (و معبودی غیر خدا برگزیدند) هرگاه عذاب الهی را مشاهده کنند، خواهند دانست که تمامِ قدرت، از آنِ خداست؛ و خداوند، سخت کیفر است * در آن هنگام، پیشوایان (گمراه کننده) از پیروان خود، بیزاری می‌جویند؛ و عذاب الهی را مشاهده می‌کنند؛ و دستشان از همه جا کوتاه می‌شود» سوره بقره، آیه ۱۶۵-۱۶۶.</ref>.

در [[آیات]] دیگر [[اجر]] [[رسول خدا]] عین اتخّاذ [[سبیل الله]] دانسته شده است: {{متن قرآن|قُلْ مَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَنْ شَاءَ أَنْ يَتَّخِذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا}}<ref>«بگو: من در برابر آن رسالت از شما هیچ‌گونه پاداشی نمی‌طلبم؛ مگر کسی که بخواهد راهی به سوی پروردگارش برگزیند (و این پاداش من است)» سوره فرقان، آیه ۵۷.</ref> و در جای دیگر [[سبیل]] [[خدا]] همان سبیل [[رسول]] معرفی شده است: {{متن قرآن|وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا * يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا * لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنِي وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنْسَانِ خَذُولًا}}<ref>«روزی که ستمکار دستان خود را (از شدّت حسرت) به دندان می‌گزد و می‌گوید: «ای کاش با رسول (خدا) راهی برگزیده بودم! * ای وای بر من، کاش فلان (شخص گمراه) را به دوستی انتخاب نکرده بودم! * او مرا از یاد (حق) گمراه ساخت بعد از آنکه (یاد حق) به سراغ من آمده بود» و شیطان همیشه انسان را تنها و بی‌یاور می‌گذارد» سوره فرقان، آیه ۲۷-۲۹.</ref>.

 

# شرط و نشانۀ [[ایمان]]، مقدم داشتن [[محبت خدا]] و رسول و ذی‌القربای او بر هر محبّت دیگری است؛

# بنیاد [[قدرت]] و [[نفوذ]] حاکم در نظام سیاسی اسلام محبّت و [[عشق]] متقابل مردم و [[رهبری سیاسی]] است.

 

 

[[بخاری]] در کتاب الجامع الصحیح [[روایت]] می‌کند: {{متن حدیث|عَنْ أَنَسٍ، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ{{صل}}: لاَ يؤْمِنُ أَحَدُكمْ حَتَّى أَكونَ أَحَبَّ إِلَيهِ مِنْ وَالِدِهِ وَ وَلَدِهِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِينَ}}<ref>الجامع الصحیح، ج۱، باب حبّ الرسول من الایمان، ص۱۲. </ref>. انس گفت: [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: کسی از شما ایمان نمی‌آورد مگر آنکه من نزد او محبوب‌‌‌تر از پدر و فرزند و همۀ مردم باشم و نیز بخاری روایت می‌کند: {{متن حدیث|عن عَبْدَ اللهِ بْنَ هِشَامٍ قَالَ: كُنَّا مَعَ النَّبِيّ{{صل}} وَ هْوَ آخِذٌ بِيدِ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ، فَقَالَ لَهُ عُمَرُ؛ يَا رَسُولَ اللهِ! لأَنْتَ أَحَبُّ إِلَى مِنْ كُلِّ شَيءٍ إِلاَّ مِنْ نَفْسي فَقَالَ النَّبِيّ{{صل}}؛ لاَ وَ الَّذِي نَفْسِي بِيدِهِ حَتَّى أَكونَ أَحَبَّ إِلَيْكَ مِنْ نَفْسِكَ، فَقَالَ لَهُ عُمَرُ: فَإِنَّهُ الآنَ وَ اللهِ لأَنْتَ أَحَبُّ إِلَيَ مِنْ نَفْسِي. فَقَالَ النَّبِيّ{{صل}}: الآنَ يا عُمَرُ؟}}<ref>الجامع الصحیح، ج۱، باب کیفَ كَانَتْ یمینُ النَّبِی، ح۶.</ref>.

این تأکید فراوان در [[قرآن کریم]] و روایات رسول اکرم{{صل}} بر وجوب محبّت [[رسول]] و [[اهل]] بیتش به دلیل جایگاه حاکمیتی آنها در [[شریعت اسلام]] است. جایگاه حاکمیتی رسول اکرم{{صل}} و اهل بیت گرامی‌اش وجوب [[مودت]] و محبّت آنها را نتیجه می‌دهد؛ زیرا رابطۀ [[دستگاه حاکمیت]] در [[اسلام]] با تودۀ [[مردم]] رابطه [[محبت]] و مودت است، و همین محبت و مودت است که به [[امر و نهی]] [[حاکمان الهی]] قوۀ [[نفوذ]] و تأثیر می‌بخشد، و مردم را به [[اطاعت]] و [[فرمانبری]] از آنان وادار می‌کند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۲ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام ج۲]]، ص ۱۹۷-۲۱۲.</ref>.