←مقدمه
(←پانویس) |
(←مقدمه) |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[پایداری]] | [[پایداری]] روابط مطلوب در [[خانواده]] مرهون ابراز [[مودت]] و [[رحمت]] به صورت‌های گوناگون در [[سلوک]] و [[رفتار]]، با توجه به تفاوت‌های فردی و ویژگی‌های [[فرهنگی]] اشخاص است. در خبری چنین آمده است: {{متن حدیث|وَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} فَقَالَ إِنَّ لِي زَوْجَةً إِذَا دَخَلْتُ تَلَقَّتْنِي وَ إِذَا خَرَجْتُ شَيَّعَتْنِي وَ إِذَا رَأَتْنِي مَهْمُوماً قَالَتْ مَا يُهِمُّكَ إِنْ كُنْتَ تَهْتَمُّ لِرِزْقِكَ فَقَدْ تَكَفَّلَ لَكَ بِهِ غَيْرُكَ وَ إِنْ كُنْتَ تَهْتَمُّ بِأَمْرِ آخِرَتِكَ فَزَادَكَ اللَّهُ هَمّاً فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} إِنَّ لِلَّهِ عُمَّالًا وَ هَذِهِ مِنْ عُمَّالِهِ لَهَا نِصْفُ أَجْرِ الشَّهِيدِ}}<ref>کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۳۸۹؛ مکارم الاخلاق، ص۲۰۰؛ تذکرة الفقهاء، ج۲، ص۵۶۹؛ عوالی اللآلی، ج۳، ص۲۹۱؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۱۷.</ref>. | ||
مردی نزد [[رسول خدا]] {{صل}} آمد و گفت: مرا همسری است که چون به [[خانه]] [[روم]] به استقبالم آید و چون بیرون شوم بدرقه‌ام نماید، و چون مرا اندوهناک بیند به من گوید: چه چیز اندوهناکت ساخته؟ اگر [[اندوه]] روزی‌ات را داری، دیگری آن را برایت تکفل کرده است؛ و اگر اندوه کار آخرتت را داری، [[خداوند]] آن را فزونی بخشد. پس رسول خدا {{صل}} فرمود: خداوند را کارگزارانی است و [[همسر]] تو از جمله آنان است که نیمی از | مردی نزد [[رسول خدا]] {{صل}} آمد و گفت: مرا همسری است که چون به [[خانه]] [[روم]] به استقبالم آید و چون بیرون شوم بدرقه‌ام نماید، و چون مرا اندوهناک بیند به من گوید: چه چیز اندوهناکت ساخته؟ اگر [[اندوه]] روزی‌ات را داری، دیگری آن را برایت تکفل کرده است؛ و اگر اندوه کار آخرتت را داری، [[خداوند]] آن را فزونی بخشد. پس رسول خدا {{صل}} فرمود: خداوند را کارگزارانی است و [[همسر]] تو از جمله آنان است که نیمی از پاداش شهید برای اوست. | ||
این موارد نمونه‌هایی از جلوه‌های مودت و رحمت در سلوک و رفتار [[خانوادگی]] است. همسری که هنگام ورود و خروج شوهرش به خانه این‌گونه رفتار می‌کند، بنیان‌های [[عشق]] و علاقه را [[استوار]] می‌سازد. هنگامی که مرد یا [[زن]] خسته از بیرون پا به خانه می‌گذارد نوع استقبال و رفتار [[شریک]] زندگی‌اش بسیار تأثیرگذار است. استقبال کردن از یکدیگر، آن هم با روی باز و گشاده، و ظاهر [[زیبا]] و آراسته، و نیز بدرقه همراه با اظهار علاقه، و سخنانی این‌گونه [[آرامش‌بخش]] و امیددهنده، دریچه‌های [[دوستی]] و پیوند را می‌گشاید و [[راه]] دشوار [[زندگی]] را هموار و شیرین می‌سازد. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[پیروان]] خود را به روابط محبت‌آمیز در [[خانواده]] فرامی‌خواند و آنان را با بیان‌های مختلف بدین امر [[ترغیب]] می‌کرد. گاهی می‌فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ الرَّجُلَ إِذَا سَقَى امْرَأَتَهُ مِنَ الْمَاءِ أُجِرَ}}<ref>«بی‌گمان هر مردی [از سر محبت]به همسرش آب بدهد پاداش برد». مسند احمد بن حنبل، ج۴، ص۱۲۸؛ أبوبکر عبد الله بن محمد بن عبید المعروف بابن أبی الدنیا، کتاب العیال، قدم له و حققه و علق علیه نجم عبدالرحمن خلف، الطبعة الاولی، دار ابن القیم، بیروت، ۱۴۱۰ ق. ج۲، ص۶۹۴ [“من سقی” آمده است]؛ المعجم الکبیر، ج۱۸، ص۲۵۹؛ مجمع الزوائد، ج۳، ص۱۱۹، ج۴، ص۳۲۵؛ الدر المنثور، ج۱، ص۳۳۸؛ عبدالوهاب بن احمد بن علی الحنفی الشعرانی، العهود المحمدیة، الطبعة الثانیة، شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی و اولاده، مصر، ۱۳۹۳ ق. ص۳۳۹؛ کنز العمال، ج۶، ص۴۲۵.</ref> | |||
این موارد نمونه‌هایی از جلوه‌های مودت و رحمت در سلوک و رفتار [[خانوادگی]] است. همسری که هنگام ورود و خروج شوهرش به خانه این‌گونه رفتار می‌کند، بنیان‌های [[عشق]] و علاقه را [[استوار]] می‌سازد. هنگامی که مرد یا [[زن]] خسته از بیرون پا به خانه می‌گذارد نوع استقبال و رفتار [[شریک]] زندگی‌اش بسیار تأثیرگذار است. استقبال کردن از یکدیگر، آن هم با روی باز و گشاده، و ظاهر [[زیبا]] و آراسته، و نیز بدرقه همراه با اظهار علاقه، و سخنانی این‌گونه [[آرامش‌بخش]] و امیددهنده، دریچه‌های [[دوستی]] و پیوند را می‌گشاید و [[راه]] دشوار [[زندگی]] را هموار و شیرین می‌سازد. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[پیروان]] خود را به روابط محبت‌آمیز در [[خانواده]] فرامی‌خواند و آنان را با بیان‌های مختلف بدین امر [[ترغیب]] می‌کرد. گاهی می‌فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ الرَّجُلَ إِذَا سَقَى امْرَأَتَهُ مِنَ الْمَاءِ أُجِرَ}}<ref>«بی‌گمان هر مردی [از سر محبت]به همسرش آب بدهد پاداش برد». مسند احمد بن حنبل، ج۴، ص۱۲۸؛ أبوبکر عبد الله بن محمد بن عبید المعروف بابن أبی الدنیا، کتاب العیال، قدم له و حققه و علق علیه نجم عبدالرحمن خلف، الطبعة الاولی، دار ابن القیم، بیروت، ۱۴۱۰ ق. ج۲، ص۶۹۴ [“من سقی” آمده است]؛ المعجم الکبیر، ج۱۸، ص۲۵۹؛ مجمع الزوائد، ج۳، ص۱۱۹، ج۴، ص۳۲۵؛ الدر المنثور، ج۱، ص۳۳۸؛ عبدالوهاب بن احمد بن علی الحنفی الشعرانی، العهود المحمدیة، الطبعة الثانیة، شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی و اولاده، مصر، ۱۳۹۳ ق. ص۳۳۹؛ کنز العمال، ج۶، ص۴۲۵.</ref>. | |||
و زمانی می‌فرمود: {{متن حدیث|مَا مِنِ امْرَأَةٍ تَسْقِي زَوْجَهَا شَرْبَةً مِنْ مَاءٍ إِلَّا كَانَ خَيْراً لَهَا مِنْ عِبَادَةِ سَنَةٍ صِيَامٍ نَهَارُهَا وَ قِيَامٍ لَيْلُهَا وَ يَبْنِي اللَّهُ لَهَا بِكُلِّ شَرْبَةٍ تَسْقِي زَوْجَهَا مَدِينَةً فِي الْجَنَّةِ- وَ غَفَرَ لَهَا سِتِّينَ خَطِيئَةً}}<ref>«هیچ زنی جرعه‌ای آب به شوهرش نمی‌دهد مگر آنکه این کار برای او از یک سال عبادتی که روزهایش به روزه و شب‌هایش به نماز شب بگذرد بهتر است، و خداوند در ازای چنین کاری شهری در بهشت برای آن زن ایجاد کند و شصت خطای او را بیامرزد». أبومحمد الحسن بن محمد الدیلمی، ارشاد القلوب، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۳۹۸ ق. ج۱، ص۱۷۵؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۱۲۳.</ref>. | و زمانی می‌فرمود: {{متن حدیث|مَا مِنِ امْرَأَةٍ تَسْقِي زَوْجَهَا شَرْبَةً مِنْ مَاءٍ إِلَّا كَانَ خَيْراً لَهَا مِنْ عِبَادَةِ سَنَةٍ صِيَامٍ نَهَارُهَا وَ قِيَامٍ لَيْلُهَا وَ يَبْنِي اللَّهُ لَهَا بِكُلِّ شَرْبَةٍ تَسْقِي زَوْجَهَا مَدِينَةً فِي الْجَنَّةِ- وَ غَفَرَ لَهَا سِتِّينَ خَطِيئَةً}}<ref>«هیچ زنی جرعه‌ای آب به شوهرش نمی‌دهد مگر آنکه این کار برای او از یک سال عبادتی که روزهایش به روزه و شب‌هایش به نماز شب بگذرد بهتر است، و خداوند در ازای چنین کاری شهری در بهشت برای آن زن ایجاد کند و شصت خطای او را بیامرزد». أبومحمد الحسن بن محمد الدیلمی، ارشاد القلوب، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۳۹۸ ق. ج۱، ص۱۷۵؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۱۲۳.</ref>. | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۷: | ||
[[زن]] وظیفه‌ای برای کار کردن در [[خانه]] برعهده ندارد، و این‌گونه [[کارها]] جلوه‌هایی از [[عشق]] و علاقه در [[زندگی خانوادگی]] است و در نظر [[رسول خدا]] {{صل}} این‌چنین گرانقدر است. [[بهترین]] زندگی خانوادگی، زندگی با عشق و علاقه است، و [[پیشوایان دین]] سفارش کرده‌اند که [[روابط]] زن و مرد در خانواده، روابطی عاشقانه و پرلطافت باشد. از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] شده است که فرمود: {{متن حدیث|خَيْرُ نِسَائِكُمْ... أَلْطَفُهُنَّ بِأَزْوَاجِهِنَّ وَ أَرْحَمُهُنَّ بِأَوْلَادِهِنَّ}}<ref>«بهترین زنان شما... بامحبت‌ترینشان نسبت به شوهرانشان و مهربان‌ترین مادران نسبت به فرزندانشان هستند». الکافی، ج۵، ص۳۲۶؛ تهذیب الاحکام، ج۷، ص۴۰۴؛ بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۳۹؛ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۶۷.</ref>. | [[زن]] وظیفه‌ای برای کار کردن در [[خانه]] برعهده ندارد، و این‌گونه [[کارها]] جلوه‌هایی از [[عشق]] و علاقه در [[زندگی خانوادگی]] است و در نظر [[رسول خدا]] {{صل}} این‌چنین گرانقدر است. [[بهترین]] زندگی خانوادگی، زندگی با عشق و علاقه است، و [[پیشوایان دین]] سفارش کرده‌اند که [[روابط]] زن و مرد در خانواده، روابطی عاشقانه و پرلطافت باشد. از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] شده است که فرمود: {{متن حدیث|خَيْرُ نِسَائِكُمْ... أَلْطَفُهُنَّ بِأَزْوَاجِهِنَّ وَ أَرْحَمُهُنَّ بِأَوْلَادِهِنَّ}}<ref>«بهترین زنان شما... بامحبت‌ترینشان نسبت به شوهرانشان و مهربان‌ترین مادران نسبت به فرزندانشان هستند». الکافی، ج۵، ص۳۲۶؛ تهذیب الاحکام، ج۷، ص۴۰۴؛ بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۳۹؛ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۶۷.</ref>. | ||
[[عشق]] و علاقه میان [[زن]] و مرد، آنان را به روابطی گرم و صمیمی و توأم با [[عفت]] و [[پاکدامنی]] سوق می‌دهد. پیام‌آور [[خوبی‌ها]] و زیبایی‌ها، | [[عشق]] و علاقه میان [[زن]] و مرد، آنان را به روابطی گرم و صمیمی و توأم با [[عفت]] و [[پاکدامنی]] سوق می‌دهد. پیام‌آور [[خوبی‌ها]] و زیبایی‌ها، حضرت ختمی‌مرتبت فرموده است: {{متن حدیث|خَيْرُ نِسَائِكُمْ الْعَفِيفَةُ الْغَلِمَةُ الْعَفِيفَةُ فِي فَرْجِهَا غَلِمَةٌ عَلَى زَوْجِهَا}}<ref>«بهترین زنان شما زن عفیف راغب است که در عین حفظ ناموس خود، نسبت به همسرش رغبت و تمایل داشته باشد». الجعفریات، ص۹۲؛ الکافی، ج۵، ص۳۲۴ [فقط جمله نخست]؛ دعائم الاسلام، ج۲، ص۱۹۷؛ ترتیب نوادر الراوندی، ص۱۳؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۱۵ [فقط جمله نخست]؛ بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۳۷؛ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۵۹؛ در برخی منابع {{متن حدیث|الْغَلِمَةُ عَفِيفَةٌ فِي فَرْجِهَا، غَلِمَةٌعَلَى زَوْجِهَا}} آمده است.</ref>. | ||
چون بنای [[زندگی]] بر [[دوستی]] و [[عشق‌ورزی]] [[استوار]] شود، [[تنگ‌نظری]] و [[خودخواهی]] رنگ می‌بازد، و روابطی لطیف و [[انسانی]] در زندگی مشترک [[حاکم]] می‌گردد؛ و در همه چیز خود را نشان می‌دهد. | چون بنای [[زندگی]] بر [[دوستی]] و [[عشق‌ورزی]] [[استوار]] شود، [[تنگ‌نظری]] و [[خودخواهی]] رنگ می‌بازد، و روابطی لطیف و [[انسانی]] در زندگی مشترک [[حاکم]] می‌گردد؛ و در همه چیز خود را نشان می‌دهد. | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۷: | ||
امکان ندارد که [[آدمی]] فارغ از [[عشق]] و [[دوستی]] از دایره تنگ [[خودخواهی]] بیرون شود و در رابطه با دیگران [[رفتاری]] مناسب و [[انسانی]] و [[ایمانی]] پیش گیرد. الگوی تام چنین زیستن، [[رسول خدا]] {{صل}} است که از هرگونه [[خودبینی]] و خودخواهی رسته بود و جز [[رحمت]] و [[محبت]] از او دیده نمی‌شد و در [[روابط خانوادگی]] نیز رحمت و [[مودت]] او فراگیر بود و در همه چیزش جلوه داشت و هرگز خودخواهی ننمود. در خبری آمده است: {{متن حدیث|قیل لأم أیوب أی الطعام کان أحب إلی رسول الله {{صل}} فإنکم عرفتم ذلک لمقامه عندکم؟ قالت: ما رأیته [[أمر]] بطعام فصنع له بعینه، و لا رأیناه أتی بطعام قط فعابه}}<ref>امتاع الاسماع، ج۷، ص۲۹۹؛ نور الدین علی بن احمد السمهوری، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفی، تحقیق محمد محیی الدین عبدالحمید، الطبعة الرابعة، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۴ ق. ج۱، ص۲۶۶؛ سبل الهدی و الرشاد، ج۳، ص۲۷۵، ج۷، ص۱۹۴؛ قاموس الرجال، ج۱۲، ص۱۹۴.</ref>. | امکان ندارد که [[آدمی]] فارغ از [[عشق]] و [[دوستی]] از دایره تنگ [[خودخواهی]] بیرون شود و در رابطه با دیگران [[رفتاری]] مناسب و [[انسانی]] و [[ایمانی]] پیش گیرد. الگوی تام چنین زیستن، [[رسول خدا]] {{صل}} است که از هرگونه [[خودبینی]] و خودخواهی رسته بود و جز [[رحمت]] و [[محبت]] از او دیده نمی‌شد و در [[روابط خانوادگی]] نیز رحمت و [[مودت]] او فراگیر بود و در همه چیزش جلوه داشت و هرگز خودخواهی ننمود. در خبری آمده است: {{متن حدیث|قیل لأم أیوب أی الطعام کان أحب إلی رسول الله {{صل}} فإنکم عرفتم ذلک لمقامه عندکم؟ قالت: ما رأیته [[أمر]] بطعام فصنع له بعینه، و لا رأیناه أتی بطعام قط فعابه}}<ref>امتاع الاسماع، ج۷، ص۲۹۹؛ نور الدین علی بن احمد السمهوری، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفی، تحقیق محمد محیی الدین عبدالحمید، الطبعة الرابعة، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۴ ق. ج۱، ص۲۶۶؛ سبل الهدی و الرشاد، ج۳، ص۲۷۵، ج۷، ص۱۹۴؛ قاموس الرجال، ج۱۲، ص۱۹۴.</ref>. | ||
از [[ام ایوب]]<ref>ام ایوب انصاری خزرجی همسر ابو ایوب دختر قیس بن سعد بن امری القیس خزرجی از اصحاب رسول خدا {{صل}} زنی گرانمایه و راویی ثقه است. وقتی رسول خدا {{صل}} وارد مدینه شد تا زمانی که خانه‌اش آماده شود در خانه آنان اقامت کرد. ر. ک: أبوحاتم محمد بن حبان بن احمد التمیمی البستی، الثقات، الطبعة الاولی، مؤسسة الکتب الثقافیة، حیدرآباد الدکن، ۱۳۹۳ ق. ج۳، ص۴۵۹؛ تهذیب الکمال، ج۳۵، ص۳۳۱؛ الاصابة، ج۴، ص۴۱۷؛ شهاب الدین احمد بن علی ابن حجر العسقلانی، تهذیب التهذیب، دارالفکر، بیروت، ج۱۲، ص۴۸۶-۴۸۷.</ref> پرسیده شد که با توجه به جایگاه [[رسول خدا]] {{صل}} نزد شما آن | از [[ام ایوب]]<ref>ام ایوب انصاری خزرجی همسر ابو ایوب دختر قیس بن سعد بن امری القیس خزرجی از اصحاب رسول خدا {{صل}} زنی گرانمایه و راویی ثقه است. وقتی رسول خدا {{صل}} وارد مدینه شد تا زمانی که خانه‌اش آماده شود در خانه آنان اقامت کرد. ر. ک: أبوحاتم محمد بن حبان بن احمد التمیمی البستی، الثقات، الطبعة الاولی، مؤسسة الکتب الثقافیة، حیدرآباد الدکن، ۱۳۹۳ ق. ج۳، ص۴۵۹؛ تهذیب الکمال، ج۳۵، ص۳۳۱؛ الاصابة، ج۴، ص۴۱۷؛ شهاب الدین احمد بن علی ابن حجر العسقلانی، تهذیب التهذیب، دارالفکر، بیروت، ج۱۲، ص۴۸۶-۴۸۷.</ref> پرسیده شد که با توجه به جایگاه [[رسول خدا]] {{صل}} نزد شما آن حضرت کدام [[خوراک]] را بیش‌تر [[دوست]] داشت؟ گفت: هیچ‌وقت ندیدم که به خوراکی [[فرمان]] دهد، و هرگز ندیدم که درباره خوراکی که برایش آورده می‌شود ایراد گیرد و بد بگوید. | ||
این نمونه‌های [[رفتاری]] بیانگر آن اصل کلی است، اصلی که فارغ از آن و منهای جلوه‌های آن [[زندگی]] [[انسانی]] و [[ایمانی]] بی‌معناست؛ و اساساً [[آدمی]] با [[عشق]] و [[دوستی]] کمال می‌یابد و به کمال می‌رساند | |||
این نمونه‌های [[رفتاری]] بیانگر آن اصل کلی است، اصلی که فارغ از آن و منهای جلوه‌های آن [[زندگی]] [[انسانی]] و [[ایمانی]] بی‌معناست؛ و اساساً [[آدمی]] با [[عشق]] و [[دوستی]] کمال می‌یابد و به کمال می‌رساند<ref>[[مصطفی دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی، مصطفی]]، [[سیره نبوی ج۴ (کتاب)|سیره نبوی ج۴]]، ص ۷۹.</ref>. | |||
== جلوه‌های [[مودت]] و [[رحمت]] == | == جلوه‌های [[مودت]] و [[رحمت]] == | ||