|
|
| خط ۸: |
خط ۸: |
| == معناشناسی بغی و باغی == | | == معناشناسی بغی و باغی == |
| === معنای لغوی === | | === معنای لغوی === |
| بغی در لغت به‌معنای "تعدّی"، "ظلم"<ref>مجمع‌البحرین، ج۱، ص ۲۲۵، ۲۲۷، «بغی»؛ لسان‌العرب، ج۱، ص ۷۶، ۷۹؛ تاج‌العروس، ج ۱۰، ص ۳۸، ۴۰، «بغا».</ref> و طلب همراه با [[تجاوز]] از حد است<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات، ص۱۳۶؛ ابن‌فارس، معجم مقائیس اللغة، ج۱، ص۲۷۱.</ref> و در دو معنای کلی به کار رفته است:
| | «بغی» در لغت به معنای طلب کردن<ref>فیّومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ج۲، ص۵۷.</ref>، [[فسق]]، [[فساد]] و [[روابط]] [[نامشروع]]<ref>طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ج۱، ص۵۳؛ مرتضی زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، ج۱۹، ص۲۰۶؛ إبن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۴، ص۷۷.</ref>، [[حسد]]<ref>إبن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۴، ص۷۹.</ref>، [[تسلط]] پیدا کردن بر کسی و [[ظلم]] کردن<ref>إبن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۴، ص۷۸.</ref>، خروج بر کسی با [[هدف]] ظلم و فساد<ref>زمخشری، محمود بن عمر، اساس البلاغه، ص۴۶.</ref> و [[نافرمانی]] و [[عصیان]]<ref>دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه، ج۴، ص۴۸۹۷.</ref> آمده است. در مجموع، این واژه در اکثر موارد استعمال آن، دارای معنایی [[مذموم]] است<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ج۱، ص۱۳۷.</ref>.<ref>[[سید جواد ورعی|ورعی، سید جواد]]، [[سید امین ورعی|ورعی، سید امین]]، [[مستند قرآنی بغی در اصطلاح فقهی (مقاله)|مستند قرآنی بغی در اصطلاح فقهی]]، ص ۷۵؛ [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[بغی - صادقی فدکی (مقاله)|مقاله «بغی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۵]].</ref> |
| # طلب، درخواست: از این ماده "بُغیه" به معنای [[حاجت]] و "ابتغاء" به معنای طلب کردن استعمال شده است.
| |
| # [[تجاوز]]، [[تعدی]]، [[عصیان]] و [[سرکشی]]: مشتق از این ماده "باغی" و "[[فرقه باغیه]]" به معنای [[شورشگری]] و [[قیام علیه امام حق]] است و بَغی به عنوان صفت [[زن]] [[فاجر]] و [[فاسق]] استعمال می‌شود<ref>محمود سرمدی، «بغی»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۱، ص۳۷۹.</ref>.
| |
| | |
| برخی از لغویان با توجه به آیاتی که بغی در آن [[مقید]] {{متن قرآن|بِغَيْرِ الْحَقِّ}} شده {{متن قرآن|فَلَمَّا أَنْجَاهُمْ إِذَا هُمْ يَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا بَغْيُكُمْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ مَتَاعَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ثُمَّ إِلَيْنَا مَرْجِعُكُمْ فَنُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ}}<ref>«و چون رهاییشان دهد ناگاه به ناحقّ بر زمین، ستم می‌ورزند، ای مردم! ستم شما به زیان خودتان است، (چند روزی) بهره زندگانی این جهان را می‌برید سپس به سوی ما باز می‌گردید و شما را از آنچه انجام می‌دادید آگاه می‌گردانیم» سوره یونس، آیه ۲۳.</ref>؛ بغی را بر دو گونه دانسته‌اند: بغی [[پسندیده]] و جایز که حرکت از [[عدالت]] به سوی [[احسان]] و از [[واجب]] به سمت [[مستحب]] است و بغی [[ناپسند]] که تجاوز از حق به سوی [[باطل]] و [[شبهات]] است، هرچند کاربرد آن در تجاوزهای ناپسند شایع‌تر است<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات، ص۵۵، «بغی»؛ تاج العروس، ج ۱۰، ص۳۹، «بغا».</ref>.<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[بغی - صادقی فدکی (مقاله)|مقاله «بغی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref>
| |
|
| |
|
| === معنای اصطلاحی === | | === معنای اصطلاحی === |
