←پرسش مستقیم
(←منابع) |
|||
خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
# به اسیری گرفتن [[فرزندان]] باغی هرچند پس از خروج وی بر امام{{ع}} متولّد شده باشند و نیز تملّک [[همسر]] وی جایز نیست<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۳۴.</ref>. | # به اسیری گرفتن [[فرزندان]] باغی هرچند پس از خروج وی بر امام{{ع}} متولّد شده باشند و نیز تملّک [[همسر]] وی جایز نیست<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۳۴.</ref>. | ||
# تملّک داراییهای باغی جز مقداری که در [[جنگ]] به دست سپاهیان [[حق]] میافتد جایز نیست. [[غنیمت]] بودن آن مقدار نیز اختلافی است. بنابر قول به غنیمت بودن، [[اموال]] به غنیمت گرفته شده تنها میان [[مجاهدان]] تقسیم میگردد؛ یک سهم به پیاده، دو سهم به کسی که یک اسب با خود آورده و سه سهم به کسی که همراه دو اسب یا بیشتر در جنگ شرکت کرده است داده میشود<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۳۹ ـ ۳۴۲.</ref>. کسی ضامن اموال تلف شده [[باغی]] در جنگ نیست<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۴۱.</ref>، امّا اگر اموال و [[نفوس]] افراد جبهه حق توسط باغی تلف شود، وی ضامن است<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۴۷.</ref>.<ref>[[اصغرآقا مهدوی|مهدوی، اصغرآقا]] و [[سید محمد صادق کاظمی|کاظمی، سید محمد صادق]]، [[کلیات فقه سیاسی (کتاب)|کلیات فقه سیاسی]]، ص۱۱۷؛ [[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص۲۰۴.</ref> | # تملّک داراییهای باغی جز مقداری که در [[جنگ]] به دست سپاهیان [[حق]] میافتد جایز نیست. [[غنیمت]] بودن آن مقدار نیز اختلافی است. بنابر قول به غنیمت بودن، [[اموال]] به غنیمت گرفته شده تنها میان [[مجاهدان]] تقسیم میگردد؛ یک سهم به پیاده، دو سهم به کسی که یک اسب با خود آورده و سه سهم به کسی که همراه دو اسب یا بیشتر در جنگ شرکت کرده است داده میشود<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۳۹ ـ ۳۴۲.</ref>. کسی ضامن اموال تلف شده [[باغی]] در جنگ نیست<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۴۱.</ref>، امّا اگر اموال و [[نفوس]] افراد جبهه حق توسط باغی تلف شود، وی ضامن است<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۴۷.</ref>.<ref>[[اصغرآقا مهدوی|مهدوی، اصغرآقا]] و [[سید محمد صادق کاظمی|کاظمی، سید محمد صادق]]، [[کلیات فقه سیاسی (کتاب)|کلیات فقه سیاسی]]، ص۱۱۷؛ [[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص۲۰۴.</ref> | ||
== جهاد با اهل بغی == | |||
{{اصلی|جهاد با باغیان}} | |||
مقابله با [[اهل بغی]] باید با ظرافت و دقت و استفاده از راهحلهای [[فرهنگی]] و سیاسی انجام شود و دولت اسلامی پس از گفتوگو و بحث و [[مذاکره]] در راه حل مشکل [[اعتقادی]]، [[فقهی]] و [[اجتماعی]] آنان بکوشد و از آنان به روش مسالمتآمیز بخواهد که از حکومت و امام [[پیروی]] کنند و [[وحدت]] [[جامعه اسلامی]] و [[رفتار]] به مقتضای [[اخوت اسلامی]] و [[انصاف]] و [[عدل]] را رعایت کنند. | |||
[[شورشیان]] هرگاه مهلت بطلبند، باید به آنها فرصت داده شود و در این مدت لازم است دولت اسلامی از جریان امر مطلع باشد و با [[مراقبت]] کامل مقاصد آنها را دریابد. اگر تمایلی به [[فرمانبرداری]] از آنها مشاهده کرد، مهلت کافی بدهد، و هرگاه نیاز به مطالعه و بحث و تحقیق دارند از مساعدت و [[همکاری]] فروگذار نباشد و در صورتی که قصد [[فریب]] دارند و به این بهانه درصدد تقویت خود و جمعآوری نیرو و امکانات هستند، چنین فرصتی را از آنان بگیرد<ref>جواهرالکلام، ج۲۱، ص۵۵۶.</ref> و همچنین اگر خطر به حدی باشد که فرصتی برای اعمال راههای مسالمتآمیز در میان نباشد<ref>جواهرالکلام، ج۲۱، ص۵۵۴.</ref>. | |||
[[جنگ]] با [[بغاة]] مانند [[جهاد]] با [[مشرکین]] است و به مقتضای [[آیه]] ۹ [[سوره زخرف]] تا دست از شورش برنداشته و به [[حکم خدا]] [[راضی]] نشده و به [[اطاعت امام]] بازنگشتهاند، تحت تعقیب نظامی قرار میگیرند<ref>تذکرةالفقهاء، ج۱، ص۴۵۵؛ جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۲۶.</ref>. درخواست [[آتشبس]] و [[مهادنه]] از شورشیان پذیرفته نمیشود<ref>تذکرةالفقهاء، ج۱، ص۴۵۶.</ref> و به خاطر جنایاتی که به هنگام شورش مرتکب شدهاند، پس از سرکوب و فرونشاندن [[فتنه]] طبق [[مقررات اسلامی]] مجازات میشوند<ref>تذکرةالفقهاء، ج۱، ص۴۵۷.</ref>.<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی ج۱]]، ص ۴۱۰.</ref> | |||
=== شیوه مقابله با بغات و براندازان === | |||
با توجه به رویکرد [[عدالت]] خواهانه فقه شیعه، [[فقها]] در مقام مقابله با [[باغیان]]، آنها را به دو دسته تقسیم میکنند که [[احکام]] مقابله با هر یک از این دو گروه، متفاوت است: | |||
# '''باغیان ذیفئه:''' باغیانی که دارای گروه و سازماندهی و [[تشکیلات]] هستند. [[حکومت اسلامی]] در مقابله با این دسته از [[بغات]] باید آنان را سرکوب کند و مجروحشان را که [[اسیر]] میشوند، اعدام نماید و فراریهای از [[جنگ]] را تحت تعقیب قرار دهد تا [[سازمان]] آنها کاملاً فرو پاشد<ref>علامه حلی، تبصره المتعلمین، ص۸۱.</ref>. از مصادیق [[تاریخی]] فعالیت این گروه میتوان به [[قاسطین]] و سپاهیان معاویه در جنگ صفین اشاره کرد که [[امام علی]]{{ع}} در مقابله با آنها احکام فوق را اجرا کردند<ref>رسول جعفریان، تاریخ سیاسی اسلام، ج۲، ص۴۶۵-۴۷۰.</ref>. | |||
# '''باغیان غیرذیفئه:''' این بغات سازماندهی و تشکیلات پشت جبهه ندارند، بلکه تنها همان ستیزهجویان و [[شورشیان]] در معرکه جنگ هستند. فقها در مورد این دسته از بغات معتقدند مجروحان این گروه را نمیشود اعدام کرد، فراریان آنها تحت تعقیب قرار نمیگیرند و فقط تا حد تفریق و پراکندهسازی با آنان برخورد میشود<ref>علامه حلی، تبصره المتعلمین، ص۷۱.</ref>. | |||
نکته مهم این است که طبق مبانی [[فقهی]] [[اسلام]]، [[اموال]] [[اهل بغی]] را نمیشود به [[غارت]] برد و به غنیمت جنگی گرفت؛ همچنین [[زنان]] و فرزندانشان را نمیتوان [[اسیر]] کرد. دلیل این [[احکام]] نیز [[مسلمان]] بودن آنان است؛ اگرچه فقط در ظاهر مسلمان باشند و به آن تظاهر بکنند<ref>[[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص۲۰۵.</ref>.<ref>[[محمد اسماعیل نباتیان|نباتیان، محمد اسماعیل]]، [[فقه و امنیت (کتاب)|فقه و امنیت]]، ص ۱۷۱.</ref> | |||
=== دلایل [[قتال با اهل بغی]] === | |||
# '''وجوب حفظ نظام:''' دقت نظر در مباحث [[فقهی]] بغی نشان میدهد دلیل [[حرمت]] بغی و وضع [[تعزیر]] و وجوب دفع آن توسط [[حاکم اسلامی]] و مسلمانان، همانا به خطر افتادن [[امنیت]] [[نظام اسلامی]] و مصونیت آحاد [[جامعه اسلامی]] است. اساساً [[هدف]] بغی برهم زدن [[نظم]] و امنیت موجود در [[جامعه]] است؛ در حالی که [[وجوب حفظ نظام]] به عنوان یک قاعده، مورد توجه فقهاست و بر مبنای آن، [[احکام]] بسیاری را [[استنباط]] کردهاند. [[تحریم]] بغی و وجوب دفع آن، افزون بر مستندات [[شرعی]] [[نقلی]]، از احکام عقلی نیز به شمار میرود؛ چراکه هر [[عقل]] سالمی [[حفظ نظام]] و امنیت در جامعه را ـ چه برای تأمین معاش و چه برای [[عبادت]] و [[معنویات]] ـ ضروری میداند<ref>[[محمد اسماعیل نباتیان|نباتیان، محمد اسماعیل]]، [[فقه و امنیت (کتاب)|فقه و امنیت]] ص ۱۷۱.</ref>. | |||
# '''سیره امام علی{{ع}}:''' [[وجوب]] [[جنگ]] و [[جهاد با اهل بغی]] مستند به [[قرآن]] و [[سنت]] است. در سنت به روش [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} در سرکوبی باغیان [[جنگ جمل]] و [[جنگ صفین]] و [[نهروان]] استناد و استدلال شده است. هم [[شیعه]] و هم فقهای [[اهل تسنن]] به روش [[علی]] {{ع}} استناد کردهاند<ref>[[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص ۲۰۶.</ref>. | |||
== پرسش مستقیم == | == پرسش مستقیم == |