امامت امام زین العابدین: تفاوت میان نسخه‌ها

[[حضرت علی بن الحسین]]{{ع}} در [[تاریخ]] پنجم [[شعبان]] سال ۳۸ هجری [[قمری]] در [[مدینه]] [[چشم]] به [[جهان]] گشود، پدر بزرگوار او [[امام حسین]]{{ع}} و مادر او [[شهربانو]]، از شاهزادگان [[ایرانی]] است. کنیه مشهور آن حضرت ابوالحسن است<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۱۳۷.</ref>. [[القاب]] مشهور آن بزرگوار [[زین العابدین]]<ref>اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۲۸۶؛ عسقلانی، ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۷، ص۲۶۹؛ ابن کثیر، اسماعیل، البدایة والنهایة، ج۹، ص۱۲۱.</ref>[[سجاد]]<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، ج۱، ص۱۴۹؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۲۸۶؛ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۳، ص۳۰۴.</ref> زکی<ref>اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۲۸۶.</ref> ذوالثفنات<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، علل الشرایع، ج۱، ص۲۳۳؛ ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، ج۱، ص۱۴۹؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۲۸۶.</ref> است.

آن حضرت در سال ۹۵ هجری قمری به [[شهادت]] رسید<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۱۳۷.</ref>. وقایع مهمی که در دوران عمر شریفِ آن حضرت و [[امامت]] او رخ داد یکی [[واقعه کربلا]] در سال ۶۱ هجری قمری بود که منجر به [[اسارت]] آن بزرگوار به همراه [[خاندان اهل بیت]]{{عم}} شد<ref>یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ج۲ ص، ۲۴۳ به بعد؛ ابن کثیر، اسماعیل، البدایة والنهایة، ج۲، ص۲۸۶.</ref> و دیگری [[واقعه حره]] در سال ۶۲ هجری قمری بود که در مدینه واقع شد<ref>نوادر المعجزات، ص۱۱۳؛ طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۱۹۹- ۱۹۸؛ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۵۱- ۲۵۰.</ref>.

آغاز امامت آن حضرت در سال ۶۱ هجری قمری است و امامتش ۳۵ سال به طول انجامید. دوران امامت آن حضرت توأم با اختناق شدید و سخت گیری‌های [[حاکمان بنی امیه]] علیه [[شیعیان]] بود؛ به گونه‌ای که بنا به روایتی در ابتدای امر تنها [[اصحاب]] آن حضرت [[پنج تن]] بوده‌اند که این خود دلالت بر وضعیت خاص آن [[زمان]] می‌کند. حضرت در این دورانِ سخت شاگردانی را [[تربیت]] کرد از جمله: [[سعید بن جبیر]]، [[سعید بن مسیب]]، [[محمد بن جبیر بن مطعم]]، یحیی بن ام الطول و [[ابوخالد کابلی]]<ref>شیخ کشی، ابن عمرو، محمد، رجال کشی، ص۱۰۷؛ کوفی، حسین بن سعید، کتاب الزهد، ص۱۰۴- با اندکی اختلاف در اسامی؛ مفید، محمد بن نعمان، الاختصاص، ص۸ و ۶۱ با قدری اختلاف در اسامی افراد-؛ طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۲۳۲.</ref>. آن حضرت فعالیت سیاسی، [[اجتماعی]] و [[فرهنگی]] خود را در قالب [[دعا]] آغاز می‌کند و در [[سایه]] [[راز و نیاز]] با [[خدا]] بسیاری از معارف اسلام را به [[گوش]] [[امت اسلامی]] می‌رساند. مجموعه [[صحیفه سجادیه]]، نتیجه کار او در آن دوران بسیار سخت و دشوار است<ref>[[محسن میرزاپور|میرزاپور، محسن]]، [[امامت امام زین العابدین (مقاله)|امامت امام زین العابدین]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)| دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۳۶.</ref>.

# '''نصوص امامت امام سجاد{{ع}}:''' علاوه بر نصوص عامه و سایر مربوط به [[امامان دوازده‌گانه]] که [[امام سجاد]]{{ع}} نیز در شمار آنان است<ref>مفید، محمد بن نعمان، الاختصاص، ص۲۰۷- ۲۰۸؛ خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الاثر، ص۵۳ و ۵۹.</ref> [[نصوص]] دیگری نیز بر [[امامت]] وی دلالت می‌کند مانند:

## [[جابر بن عبدالله انصاری]] گوید: فردی [[یهودی]] به‌نام جندل بن جنادة بن [[جبیر]] که به دست [[رسول خدا]]{{صل}} [[ایمان]] آورده بود از اسامی [[اوصیای پیامبر]] سؤال کرد. [[رسول الله]]{{صل}} در پاسخ فرمود: {{متن حدیث|"ُسَيِّدَ الْأَوْصِيَاءِ وَ وَارِثَ الْأَنْبِيَاءِ وَ أَبَا الْأَئِمَّةِ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ بَعْدِي ثُمَّ ابْنَهُ الْحَسَنَ ثُمَّ الْحُسَيْنَ فَاسْتَمْسِكْ بِهِمْ مِنْ بَعْدِي وَ لَا يَغُرَّنَّكَ جَهْلُ الْجَاهِلِينَ فَإِذَا انْقَضَتْ مُدَّةُ الْحُسَيْنِ قَامَ بِالْأَمْرِ بَعْدَهُ ابْنُهُ عَلِيٌّ وَ يُلَقَّبُ بِزَيْنِ الْعَابِدِينَ فَإِذَا انْقَضَتْ مُدَّةُ عَلِيٍّ قَامَ بِالْأَمْرِ بَعْدَهُ مُحَمَّدٌ ابْنُهُ يُدْعَى بِالْبَاقِرِ فَإِذَا انْقَضَتْ مُدَّةُ مُحَمَّدٍ قَامَ بِالْأَمْرِ بَعْدَهُ ابْنُهُ جَعْفَرٌ يُدْعَى بِالصَّادِقِ فَإِذَا انْقَضَتْ مُدَّةُ جَعْفَرٍ قَامَ بِالْأَمْرِ بَعْدَهُ ابْنُهُ مُوسَى يُدْعَى بِالْكَاظِمِ ثُمَّ إِذَا انْتَهَتْ مُدَّةُ مُوسَى قَامَ بِالْأَمْرِ بَعْدَهُ ابْنُهُ عَلِيٌّ يُدْعَى بِالرِّضَا فَإِذَا انْقَضَتْ مُدَّةُ عَلِيٍّ قَامَ بِالْأَمْرِ بَعْدَهُ مُحَمَّدٌ ابْنُهُ يُدْعَى بِالزَّكِيِّ فَإِذَا انْقَضَتْ مُدَّةُ مُحَمَّدٍ قَامَ بِالْأَمْرِ بَعْدَهُ عَلِيٌّ ابْنُهُ يُدْعَى بِالنَّقِيِّ فَإِذَا انْقَضَتْ مُدَّةُ عَلِيٍّ قَامَ بِالْأَمْرِ بَعْدَهُ الْحَسَنُ ابْنُهُ يُدْعَى بِالْأَمِينِ ثُمَّ ابْنُهُ الْحُجَّةُ"}}. جندل فرمایش [[رسول خدا]] درباره [[امامان]] را مطابق با [[تورات]] دانست و رسول خدا{{صل}} نیز ضمن بیان اسامی امامان [[سرنوشت]] جندل را هم به او فرمودند که [[زین العابدین]] را خواهی دید و آخرین توشه تو از [[دنیا]] شیری است که می‌نوشی. وی در آخر عمرش در [[طائف]] [[بیمار]] شد وقتی شیر نوشید گفت: {{عربی|"هَكَذَا عَهِدَ إِلَيَّ رَسُولُ اَللَّهِ{{صل}} أَنَّهُ يَكُونُ آخِرُ زَادِي مِنَ اَلدُّنْيَا شَرْبَةً مِنْ لَبَنٍ"}}<ref>کفایه الاثر، ص۵۸ و ینابیع المودة، ج ۳، ص۲۸۴ و إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، ج ۲، ص۱۵۶. إحقاق الحق و إزهاق الباطل، ج ۱۳، ص۵۳.</ref>.

## [[امیرمؤمنان]]{{ع}} در هنگام [[شهادت]]، وقتی [[امام حسن]]{{ع}} را به عنوان [[امام]] بعد از خود معرفی فرمود به او توصیه کرد که مواریث را به برادرت حسین{{ع}} بده، آن گاه به [[امام حسین]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|ان رسول الله یأمرک أن تدفع المواریث من بعدک إلی وُلدک زین العابدین فانه الحجة من بعدک ثم أخذ بید زین العابدین وکان طفلاً وقال له: ان رسول الله یأمرک أن توصی بالامامة من بعدک إلی ولدک محمد الباقر واقرئه من رسول الله ومنی السلام}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱ ص۲۹۷- ۲۹۸، باب نص بر امامت امام حسن{{ع}}.</ref>.  

## از [[زهری]] [[تابعی]]، [[فقیه]] و [[محدث]] نقل شده خدمت [[امام حسین]]{{ع}} بودم که [[علی بن حسین]]{{عم}} وارد شد، پس [[امام]] او را‌طلبید و در بغل گرفت و بین هر دو چشم او را بوسید... پس من گفتم پس از شما به چه کسی باید مراجعه کنم، امام حسین{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|إِلَى عَلِيٍّ ابْنِي هَذَا هُوَ الْإِمَامُ وَ أَبُو الْأَئِمَّةِ...}}<ref>خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الاثر، ص۲۳۴.</ref>.

## از جمله مواردی که امام سجاد{{ع}} برای اثبات امامت خود و بیان مصادیق امام به نصوص امامت استناد فرموده‌اند روایتی است که [[امام صادق]]{{ع}} از [[امام باقر]]{{ع}} و ایشان از امام سجاد{{ع}} نقل می‌کنند که فرمود: مائیم [[امامان]] [[مسلمین]]، و [[حجت‌های خدا]] بر جهانیان، و سروران [[أهل]] [[ایمان]]، و [[رهبران]] پیشانی سفیدان از [[وضو]]، و اولیای [[مؤمنین]]، و مائیم [[امان]] أهل [[زمین]]، مانند [[ستارگان]] که امان أهل آسمانند، و مائیم کسانی که [[خداوند]] بخاطرشان زمین را از نابودی با اهلش باز می‌دارد، و بخاطر ما [[باران]] را می‌باراند، و [[رحمت]] را نشر می‌دهد، و [[برکات]] [[زمین]] را خارج می‌سازد، و اگر ما در زمین نبودیم؛ زمین با اهلش فرو می‌رفتند. سپس فرمود: از [[آفرینش زمین]] و خلق آدم تا حال؛ زمین از [[حجت خدا]] خالی نمانده، که آنان یا ظاهر و مشهور هستند یا غایب و پنهان، و تا [[روز قیامت]] از حجتی [[الهی]] خالی نخواهد ماند، و گرنه [[خداوند]] [[عبادت]] نمی‌شد<ref>{{متن حدیث|نَحْنُ أَئِمَّةُ اَلْمُسْلِمِينَ وَ حُجَجُ اَللَّهِ عَلَى اَلْعَالَمِينَ وَ سَادَةُ اَلْمُؤْمِنِينَ وَ قَادَةُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِينَ وَ مَوَالِي اَلْمُؤْمِنِينَ وَ نَحْنُ أَمَانٌ لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ كَمَا أَنَّ اَلنُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ وَ نَحْنُ اَلَّذِينَ بِنَا يُمْسِكُ اَلسَّمٰاءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى اَلْأَرْضِ إِلاّٰ بِإِذْنِهِ وَ بِنَا يُمْسِكُ اَلْأَرْضَ أَنْ تَمِيدَ بِأَهْلِهَا وَ بِنَا يُنَزِّلُ اَلْغَيْثَ وَ يَنْشُرُ اَلرَّحْمَةَ وَ تَخْرُجُ بَرَكَاتُ اَلْأَرْضِ وَ لَوْ لاَ مَا فِي اَلْأَرْضِ مِنَّا لَسَاخَتِ اَلْأَرْضُ بِأَهْلِهَا ثُمَّ قَالَ وَ لَمْ تَخْلُ اَلْأَرْضُ مُنْذُ خَلَقَ اَللَّهُ آدَمَ مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ فِيهَا ظَاهِرٍ مَشْهُورٍ أَوْ غَائِبٍ مَسْتُورٍ وَ لاَ تَخْلُو إِلَى أَنْ تَقُومَ اَلسَّاعَةُ مِنْ حُجَّةِ اَللَّهِ وَ لَوْ لاَ ذَلِكَ لَمْ يُعْبَدِ اَللَّهُ}}؛ الإحتجاج علی أهل اللجاج، ج ۲، ص۳۱۷.</ref>.

# '''معجزه امام زین العابدین{{ع}}:''' درباره [[معجزه]] آن حضرت نقل شده بین [[محمد بن حنفیه]] و [[امام]] بر سر [[امامت]] [[اختلاف]] شد، هر دو [[حجرالاسود]] را حَکم گرفتند، آنگاه [[امام سجاد]]{{ع}} از [[حجرالأسود]] خواست تا امام را معرفی کند و حجرالأسود به امامت [[علی بن حسین]]{{عم}} [[شهادت]] داد، آنگاه محمد بن حنفیه به امامت آن حضرت اعتراف کرد<ref>طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۱۸.</ref>.

# '''افضلیت امام زین العابدین{{ع}}:''' [[زهری]]<ref>قمی، شیخ عباس، سفینة البحار، ج۳، ص۵۵۱.</ref> درباره امام [[زین العابدین]]{{ع}} گفته است: {{عربی| ما رأیت قریشیاً أورع ولا أفضل منه <ref>ابن کثیر، اسماعیل، البدایة والنهایه، ج۹، ص۱۲۲؛ عسقلانی، ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۷، ص۲۶۹؛ ابن عساکر، علی بن حسن شافعی، تاریخ دمشق، ج۴۱، ص۳۶۶ با اندکی تفاوت.</ref> و کان علی بن الحسین أفضل أهل بیته وأحسنهم طاعة}}<ref>تهذیب الکمال، ج۲۰، ص۳۸۶؛ تاریخ دمشق، ج۴۱، ص۳۷۲.</ref>. [[سعید بن مسیب]] که از فقهای برجسته در یثرب بوده است<ref>عسقلانی، ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۴ ص۷۶.</ref> درباره امام سجاد{{ع}} گفته است: {{عربی|ما رأیت قط أفضل من علی بن الحسین<ref>یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۰۳.</ref> و {{عربی|ما رأیت أورع منه}}<ref>عسقلانی، ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۷، ص۲۶۹؛ ابن عساکر، علی بن حسن شافعی، تاریخ دمشق، ج۴۱، ص۳۷۶.</ref>. [[زید بن اسلم]] [[فقیه]] [[مفسر قرآن]]<ref>عسقلانی، ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۳، ص۳۴۲.</ref> درباره آن حضرت این چنین گفته است: {{عربی|ما جالست فی أهل القبلة مثله أی مثل علی بن الحسین}}<ref>ابن عساکر، علی بن حسن شافعی، تاریخ دمشق، ج۴۱، ص۳۷۳.</ref>. [[احمد]] بن ابو یعقوب درباره او گفته است: {{عربی|کان أفضل الناس وأشدهم عبادة وکان یسمی زین العابدین...}}<ref>یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۰۳.</ref>. [[واقدی]] گفته است: {{عربی|کان من أورع الناس وأعبدهم وأتقاهم لله عزوجل...}}<ref>ابن کثیر، اسماعیل، البدایة والنهایة، ج۹، ص۱۲۲.</ref>.

یکی از [[دلایل]] و شواهد [[امامت]] آن حضرت تحویل گرفتن مواریث امامت است که حضرت پس از مراجعت از [[اسارت]]، آنها را از [[ام سلمه]] تحویل گرفت؛ چنان که در [[روایات]] آمده [[امام حسین]]{{ع}} قبل از حرکت به سمت [[مکه]] این مواریث را به ام سلمه سپرد<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۳۰۴.</ref>؛ لذا مواریث امامت به دست امام [[زین العابدین]]{{ع}} رسید و این، از جمله اموری است که در منابع اهل سنت هم بدان تصریح شده است<ref>ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۱، ص۴۸۶ و ۴۸۸.</ref>.

علاوه بر دلایل و شواهد یاد شده، با توجه به [[وجوب وجود امام]] [[معصوم]] در هر [[زمان]]<ref>سید مرتضی، علی بن الحسین، المقنع فی الغیبة، ص۳۴- ۳۶، طوسی، محمد بن حسن، الاقتصاد، ص۱۸۷؛ حلی، جعفر بن حسن، المسلک فی اصول الدین، ص۳۰۶.</ref> و اینکه در زمان امام زین العابدین{{ع}} برای کسی جز او ادعای [[عصمت]] نشده است، لازمه عدم پذیرش امامت آن حضرت، خالی بودن [[امت اسلامی]] از [[حجت]] است که نادرستی آن مورد اجماع امت اسلامی است.

با توجه به دلایل و شواهد یاد شده بر امامت امام زین العابدین{{ع}} [[عقیده]] [[کیسانیه]] در مورد امامت [[محمد بن حنفیه]] پنداری بیش نخواهد بود. وجوهی که آنان در [[عقیده]] خود به آن استناد کرده‌اند نیز بی‌اساس است<ref>مفید، محمد بن نعمان، الفصول المختاره، ص۲۹۶- ۳۵۰، ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۳۲.</ref>.<ref>[[محسن میرزاپور|میرزاپور، محسن]]، [[امامت امام زین العابدین (مقاله)|امامت امام زین العابدین]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)| دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۳۷؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ج ۲ ص۳۵-۳۸.</ref>