دعای ندبه: تفاوت میان نسخه‌ها

برخی در نامعتبر دانستن این [[دعا]] معتقدند، نمی‌شود این [[دعا]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده باشد؛ چراکه از زمان [[امام صادق]] {{ع}} تا روز تولد [[امام عصر]] بیش از یک قرن فاصله وجود داشت، چگونه ممکن است [[انسان]] نسبت به کسی که بعد از یک قرن به [[دنیا]] می‌آید، [[گریه و زاری]] کند و در فراقش [[اشک]] بریزد؟

در جواب گفته شده است ناله و [[زاری]] برای فراق افراد معمولی با چنین فاصله ای امری محال و قابل تصور نیست، اما اگر فرد مورد نظر شخصی باشد که همۀ [[پیامبران الهی]]، نوید او را به [[پیروان]] خود داده باشند و به [[امّت]] خود از [[غیبت طولانی]] و [[انتظار]] وی سخن گفته باشند، در این حالت دور از ذهن نیست که افرادی از جمله [[امام صادق]] {{ع}} از فراق او ناله و زاری و برای آمدنش ثانیه شماری کند<ref>[[علی اکبر مهدی‌پور|مهدی‌پور، علی اکبر]]، [[با دعای ندبه در پگاه جمعه (کتاب)|با دعای ندبه در پگاه جمعه]]، ص۳۰.</ref>.

راویان و دانشمندانی همچون [[سید بن طاووس]] و [[ابن مشهدی]] این [[دعا]] را در کتاب‌های خودشان مطرح کرده اند<ref>ر. ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۲۹ ـ ۲۳۱.</ref>، علاوه بر اینکه دعای ندبه با محتوایی مستدل، [[فصیح]]، [[عاطفی]] و حماسی دارای مضامین عالی و حقایق تابناکی است که حکایت از صدور آن از طرف [[امام]] [[معصوم]] دارد و ما را از ارائۀ هرگونه سند و منبع بی‌نیاز می‌کند، چرا که چنین دقایق درخشانی هرگز از هیچ منبعی، جز سرچشمۀ زلال [[ولایت]] صادر نمی‌شود<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۱۱.</ref>.

# '''[[حمد]] و [[صلوات]]''': این [[دعا]] با [[حمد]] و [[ستایش پروردگار]] و [[درود]] بر [[پیامبر]] {{صل}} گرامی [[اسلام]] و [[اهل بیت]] آغاز می‌‏شود. در [[آداب دعا]] بیان شده است [[دعا]] باید با [[نام خداوند]] و [[تمجید]] از او و صلوات بر محمد و [[آل]] او شروع شود که این امر، در این [[دعا]]، به [[زیبایی]] به چشم می‌‌خورد<ref>ر.ک: [[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص۹۱ ـ ۹۲؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۲۹ - ۲۳۱.</ref>.

# '''[[ضرورت وحی]] و [[نبوت]] و خالی نبودن زمین از حجت''': در بند بعدی [[دعا]] به [[ضرورت وحی]]، [[نبوت]] و خالی نبودن زمین از حجت [[الهی]] اشاره شده است: {{متن حدیث|فَبَعْضٌ أَسْکَنْتَه‏.... فَنَتَّبِعَ آیاتِکَ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَذِلَّ وَ نَخْزی}}، همچنین به [[پیامبران بزرگ الهی]] که صاحب [[دین]] و [[شریعت]] بودند همراه با بعضی از ویژگی‌هایشان اشاره شده است، از جمله این [[پیامبران]]: [[حضرت آدم]] [[حضرت نوح]] [[حضرت ابراهیم]] [[حضرت موسی]] و [[حضرت عیسی]] {{ع}} که [[خداوند]] برای هر یک از آنها جانشینانی قرار داد تا [[زمین]] هرگز از [[حجت الهی]] خالی نماند<ref>ر.ک: [[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص۹۰-۹۱؛ [[محسن کبیری|کبیری، محسن]]، [[بررسی مفاهیم سیاسی دعای ندبه (مقاله)|بررسی مفاهیم سیاسی دعای ندبه]]، ص۱۳۷.</ref>.

# '''[[شریعت]] [[پیامبر]] {{صل}} و [[اهل بیت]] ایشان''': در ادامۀ [[دعا]] به [[شریعت خاتم]] [[انبیا]]، [[حضرت محمد]] {{صل}}: {{متن حدیث|إِلَی أَنِ انْتَهَیْتَ بِالْأَمْرِ إِلَی حَبِیبِکَ وَ نَجِیبِکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه‏،... وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً}} اشاره شده است و [[دین اسلام]] را به عنوان آخرین، کامل‌ترین و [[غلبه]] کننده بر تمام [[ادیان]] معرفی کرده است. در این فراز از [[دعا]]، [[معصوم]] دانستن [[اهل بیت]] با ذکر [[آیۀ تطهیر]] تاکید شده و ماجرای [[مودت]] (علاقۀ [[قلبی]]) به [[اهل بیت]] به عنوان اجر رسالت و وظیفۀ امت در برابر آنان بیان شده است<ref>ر.ک: [[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص۹۰-۹۱.</ref>.

# '''[[امامت]] و [[فضائل]] امیرالمؤمنین علی {{ع}} و مظلومیت‌های [[خاندان رسالت]]''': در بخش بعدی [[دعا]] به [[امامت]]، [[ولایت]] و [[فضائل]] [[امیرالمؤمنین]] اشاره می‌‌کند. در فراز {{متن حدیث|فَلَمَّا انْقَضَتْ أَیَّامُهُ أَقَامَ وَلِیَّهُ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِمَا وَ آلِهِمَا هَادِیا}} با اشاره به [[سنت الهی]] در آیۀ {{متن قرآن|إِنَّمَا أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ}}<ref>«تو، تنها بیم‌دهنده‌ای و هر گروهی رهنمونی دارد» سوره رعد، آیه ۷.</ref> یعنی وجود ([[هادی]]) در هر زمان، [[ماجرای غدیر]] [[خم]] را تاکید می‌‌کند که در آن ماجرا [[پیامبر]] {{صل}} در جمع عظیم [[حجاج]] فرمود: {{متن حدیث|مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاه‏}}<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۲۹ ـ ۲۳۱؛ [[محسن کبیری|کبیری، محسن]]، [[بررسی مفاهیم سیاسی دعای ندبه (مقاله)|بررسی مفاهیم سیاسی دعای ندبه]]، ص۱۳۷.</ref>. سپس به [[انحراف]] [[امت اسلام]] و [[مظلومیت اهل بیت]] و در نهایت به [[شهادت]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} به دست [[شقی]] ترین افراد می‌‌پردازد: {{متن حدیث|وَ لَمَّا قَضی‏ نَحْبَهُ، وَ قَتَلَهُ أَشْقَی الْآخِرِینَ}} و در ادامه اشاره به قضایای پس از [[پیامبر]] و [[دشمنی]] [[قریش]] با [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} و کنار زدنش از [[خلافت]] و آواره ساختن فرزندانش و مظلومیت‌های [[خاندان رسالت]] دارد. از این جهت دعای ندبه را می‌توان منشور خط [[علوی]] و [[مظلومیت شیعه]] دانست که به فلسفۀ [[غیبت امام زمان]] {{ع}} و [[اعتقاد]] به ظهور منجی و احیای کتاب و [[سنّت]] گره می‌خورد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۲۹ ـ ۲۳۱.</ref>.

# '''بی قراری [[منتظران]]''': در این بخش از [[دعا]] با تعبیر "أَیْنَ" در حدود سی فراز، برنامه‌ها و هدف‌های ظهورِ حضرت و جایگاه و [[منزلت]] ایشان مورد توجه قرار می‌‌گیرد و خوانندۀ [[دعا]] با [[حزن]] [[اندوه]] در فراق امامش می‌‌سوزد و [[اشک]] می‌‌ریزد و خطاب به حضرت می‌‌گوید: «پدر و مادرم به فدای تو و جانم سپر و بلاگردان تو باشد»<ref>{{متن حدیث|بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی لَکَ الْوِقَاءُ وَ الْحِمَی}}</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۲۹ ـ ۲۳۱؛ [[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص۱۰۷-۱۰۸.</ref>

# '''استمداد و [[استغاثه]] به درگاه [[الهی]] برای پایان یافتن بلای [[غیبت]]'': استمداد و [[استغاثه]] به درگاه [[الهی]] برای پایان یافتن بلای [[غیبت]] و درد دوری از [[امام]]: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ أَنْتَ کَشَّافُ الْکُرَبِ وَ الْبَلْوَی‏،... وَ صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً لَا غَایَةَ لِعَدَدِهَا، وَ لَا نِهَایَةَ لِمَدَدِهَا وَ لَا نَفَادَ لِأَمَدِهَا}}. در واقع دعای ندبه ترکیبی از [[دعا]] و [[زیارت]] است؛ یعنی در بخشی از این [[دعا]] [[زیارت]] و [[نجوا]] کردن با [[امام عصر]] لحاظ شده و در بخش دیگر، این [[دعا]] از حالت [[زیارت]] درآمده و مخصوص [[مناجات]] و استمداد از [[خداوند]] شده است، مانند عبارت: «ای فریادرس درماندگان! به فریاد [[بنده]] گرفتارت برس و و آقا و مولایش را به او نشان بده و با این دیدار، [[اندوه]] و سوز دلش را برطرف کن»<ref>ر.ک: [[محمود اباذری|اباذری، محمود]]، [[ادعیه و زیارات مهدوی (کتاب)|ادعیه و زیارات مهدوی]]، ص۱۰۸-۱۰۹.</ref>

دعای ندبه، یکی از زیباترین و بهترین دعاهای عصر غیبت [[امام مهدی]] {{ع}} است که هر [[صبح]] [[جمعه]]، شیفتگان [[حضرت قائم]] {{ع}} با خواندن آن، [[عشق]] و ارادت خود را به آن حضرت ابراز می‌دارند. این [[دعا]]، در واقع یک دوره فشرده اصول عقاید اسلامی است که به گونه‌ای هنرمندانه، در قالب دعا و [[نیایش]] ارائه شده است. این دعا به «دعای ندبه» موسوم گردیده است. [[هدف]] اصلی از این ندبه و [[گریه]]، [[انتظار مثبت]] و زمینه‌سازی برای [[حکومت جهانی]] [[اهل بیت]] {{عم}} به رهبری امام [[مهدی]] {{ع}} است.

بر اساس [[روایات]] [[امامان معصوم]] {{عم}} خواندن دعای ندبه، در چهار [[عید]]، [[استحباب]] دارد؛ جمعه، فطر، قربان و [[غدیر]]، گفتنی است که در بخشی از دعای ندبه، رخداد عید سعید غدیر، این‌گونه آمده است: {{متن حدیث|فَلَمَّا انْقَضَتْ أَيَّامُهُ أَقَامَ وَلِيَّهُ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا وَ آلِهِمَا هَادِياً إِذْ كَانَ هُوَ الْمُنْذِرُ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ فَقَالَ وَ الْمَلَأُ أَمَامَهُ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ وَ قَالَ مَنْ كُنْتُ أَنَا نَبِيَّهُ فَعَلِيٌّ أَمِيرُهُ}}؛ پس چون [[روزگار]] [[پیامبر]] {{صل}} سپری گشت، ولی‌اش [[علی بن ابی طالب]] - که [[درود]] تو بر آن دو و خاندانشان باد - را بر جای خویش گماشت تا [[هدایت‌گر]] [[مردم]] باشد؛ زیرا او بیم دهنده بود و برای هر جامعه‌ای رهنمایی هست. آن‌گاه در پیش روی جمعیت گفت: هر که را من [[سرپرست]] اویم، علی سرپرست اوست. خداوندا! [[دوست]] بدار هر که او را دوست دارد و [[دشمن]] بدار هر که او را دشمن دارد و [[یاری]] ده هر کس او را یاری کند و [[خوار]] گردان هر که او را خوار سازد و گفت: هر کس من پیامبرش باشم، علی [[امیر]] اوست<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص۳۴۰.</ref>.