←منابع
(←منابع) |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
||
خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
# '''تأمین نیازهای ضروری:''' در [[دین مبین اسلام]] آمده که یکی از [[وظایف]] شوهر فراهم کردن نیازهای ضروری زنش است. او باید استراحتگاه، [[لباس]] و خوراک همسرش را آنگونه که [[شأن]] و امکاناتشان اقتضا میکند، تهیه نماید. در [[رسالة الحقوق]] [[امام سجاد]] و همچنین [[فروع کافی]] آمده است: {{متن حدیث|تُطْعِمَهَا وَ تَكْسُوَهَا}}<ref>رسالة الحقوق، ص۹، فروع کافی، باب ۳۴۳، ح۱.</ref>؛ «شوهر باید خوراک و لباس زنش را فراهم کند». [[حدیثی]] از [[امام صادق]]{{ع}} نقل شده که: {{متن حدیث|يُشْبِعُهَا وَ يَكْسُوهَا وَ إِنْ جَهِلَتْ غَفَرَ لَهَا}}<ref>کافی، باب حق المرأة علی الزوج، ص۵۱۱.</ref>؛ «شوهر خوراک و لباس زنش را تهیه کند و اگر خطایی از وی دید، او را ببخشد». | # '''تأمین نیازهای ضروری:''' در [[دین مبین اسلام]] آمده که یکی از [[وظایف]] شوهر فراهم کردن نیازهای ضروری زنش است. او باید استراحتگاه، [[لباس]] و خوراک همسرش را آنگونه که [[شأن]] و امکاناتشان اقتضا میکند، تهیه نماید. در [[رسالة الحقوق]] [[امام سجاد]] و همچنین [[فروع کافی]] آمده است: {{متن حدیث|تُطْعِمَهَا وَ تَكْسُوَهَا}}<ref>رسالة الحقوق، ص۹، فروع کافی، باب ۳۴۳، ح۱.</ref>؛ «شوهر باید خوراک و لباس زنش را فراهم کند». [[حدیثی]] از [[امام صادق]]{{ع}} نقل شده که: {{متن حدیث|يُشْبِعُهَا وَ يَكْسُوهَا وَ إِنْ جَهِلَتْ غَفَرَ لَهَا}}<ref>کافی، باب حق المرأة علی الزوج، ص۵۱۱.</ref>؛ «شوهر خوراک و لباس زنش را تهیه کند و اگر خطایی از وی دید، او را ببخشد». | ||
# '''[[بخشش]] خطاها:''' امام سجاد{{ع}} میفرماید: {{متن حدیث|وَ إِذَا جَهِلَتْ عَفَوْتَ عَنْهَا}}<ref>رسالة الحقوق، ص۹.</ref>؛ اگر [[همسر]] کسی اشتباهی را مرتکب شد، [[انسان]] باید از اشتباهایش چشم بپوشد». نه این که در پی [[آزار]] او براید که به دور از [[مردانگی]] است<ref>[[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم - برهانی (کتاب)| سیره اجتماعی پیامبر اعظم]]، ص ۱۰۲-۱۰۶.</ref>. | # '''[[بخشش]] خطاها:''' امام سجاد{{ع}} میفرماید: {{متن حدیث|وَ إِذَا جَهِلَتْ عَفَوْتَ عَنْهَا}}<ref>رسالة الحقوق، ص۹.</ref>؛ اگر [[همسر]] کسی اشتباهی را مرتکب شد، [[انسان]] باید از اشتباهایش چشم بپوشد». نه این که در پی [[آزار]] او براید که به دور از [[مردانگی]] است<ref>[[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم - برهانی (کتاب)| سیره اجتماعی پیامبر اعظم]]، ص ۱۰۲-۱۰۶.</ref>. | ||
== [[مسئولیتپذیری]] [[زن]] و مرد در نگاه [[ائمه]]{{عم}} == | |||
ماهیت حیات مادی و شاکله طبیعی موجودات، بر جنس مذکر و مؤنث [[استوار]] است و در گردونه [[منظم]] آن، هر موجودی رسالتی در جهت کمال متناسب خویش و وظیفهای در همسویی و هماهنگی در بستر [[خانواده]] برعهده دارد. بر همین اساس، زوجیت نقشی تعیین کننده در رهسپاری به سوی کمال دارد و [[تشکیل خانواده]] عالیترین وجهه این [[رسالت]] است. | |||
بر این اساس، روابط زن و شوهر با تشکیل خانواده شکل میگیرد و در این محیط معنا مییابد؛ چراکه زن و مرد با [[ازدواج]]، به رابطهای فراتر از رابطه دو [[انسان]] [[بیگانه]] دست یافتهاند و [[خوشبختی]] و [[سعادت]]، یا [[بدبختی]] و [[شقاوت]] آنها به یکدیگر گره خورده است و بیش از پیش در یکدیگر اثر گذارند. نگاه آنها به یکدیگر، از سر [[مودت]] و [[رحمت]] است و [[رفتار]] و سخن آنها با یکدیگر معنای دیگری به [[زندگی]] بخشیده است. رابطه زن و شوهر، سرچشمه همه عاطفهها و بستر گیراترین رابطههاست. روابط زن و شوهر، جلوهای از [[برترین]] هنر زندگی و کاملترین شکل ارتباط [[انسانی]] است. | |||
از این رو، اهمیت این ارتباط که پایههای اصلی خانواده را تشکیل میدهد، هم به لحاظ [[اجتماعی]] و هم به لحاظ [[دینی]]، مورد توجه اندیشمندان علوم اجتماعی و [[عالمان دین]] واقع شده است. خانواده در اسلام، مأمنی برای رسیدن به [[آرامش]] و [[امنیت]] و محل انس و [[الفت]] [[انسانها]] با یکدیگر است که افراد خانواده از طریق آن به اهداف والای الهی میرسند. در [[قرآن کریم]] بارها به [[هدف آفرینش]] زن و مرد که رسیدن به آرامش در کنار یکدیگر است، اشاره شده است. | |||
=== [[وظایف]] زن و شوهر === | |||
اکنون با توجه به اهمیت خانواده و در نظر گرفتن رکن اصلی آن، که مرکب از [[زن]] و شوهر است، اهمیت ارتباط متقابل زن و شوهر نیز آشکار میگردد. رابطه زن و شوهر، رابطه [[مهرورزی]] و محبتپذیری، [[عهد]] و [[وفا]]، گذشت و [[ایثار]]، [[سخاوت]] و [[احسان]]، [[مودت]] و [[مروت]]، [[صداقت]] و [[درستی]] است. در این رابطه صمیمی، هر یک از زن و شوهر وظایفی در قبال یکدیگر دارند که این روابط دو طرفه را از سه جنبه میتوان بررسی کرد: | |||
# [[وظائف]] مشترک زن و شوهر؛ | |||
# [[وظایف]] خاص مرد؛ | |||
# وظایف خاص زن. | |||
==== وظایف متقابل زن و شوهر ==== | |||
# '''اظهار محبت''': آنچه اعضای [[خانواده]] را که رکن مهم آن زن و شوهر هستند، در خانواده گردهم میآورد، گذشته از ضرورتها، پیوندی [[مقدس]] و درونی است که همان [[محبت]] و [[احساس]] علاقه به یکدیگر است. اساس [[زندگی]] [[خانوادگی]] بر محبت است. [[قرآن کریم]] در این باره میفرماید: «و از نشانههای او اینکه از [نوع] خودتان همسرانی برای شما آفرید تا بدانها آرام گیرید و میانتان [[دوستی]] و [[رحمت]] نهاد. آری، در این [[نعمت]] برای مردمی که میاندیشند، قطعاً نشانههایی است»<ref>سوره روم، آیه ۲۱.</ref>. | |||
# '''[[خوش اخلاقی]]''': [[خداوند متعال]]، همانگونه که در [[قرآن کریم]] فرمود: {{متن قرآن|وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً}}<ref>«و از نشانههای او این است که از خودتان همسرانی برایتان آفرید تا کنار آنان آرامش یابید و میان شما دلبستگی پایدار و مهر پدید آورد؛ بیگمان در این، نشانههایی است برای گروهی که میاندیشند» سوره روم، آیه ۲۱.</ref> و [[مودت]] را میان زوجین قرار داد؛ اما این بدان معنا نیست که با پیوند زوجیت، این مودت محقق میگردد و به هیچ عنوان زایل نخواهد شد؛ بلکه عملکرد زوجین در تقویت یا کمرنگ کردن آن نقش بسزایی دارد. چنان که [[دشمنیها]] و کینهتوزیهای [[زن]] و شوهر در برخی [[خانوادهها]]، بیانگر این [[واقعیت]] است که نوع [[رفتار]] آنها در [[تحکیم]] و [[تضعیف]] این [[موهبت الهی]] نقش مهمی را ایفا میکند. در این میان، [[خوشاخلاقی]] نیز مودت و [[دوستی]] در [[محیط خانواده]] را تقویت کند؛ چنان که که در [[روایت نبوی]] آمده است: [[خوشخویی]]، دوستی را [[استوار]] میکند<ref>ابن شعبه حرانی، تحف العقول من آل الرسول، ص۴۵.</ref>. | |||
# '''[[آراستگی]]''': یکی از راههای نفوذ در [[قلب]] [[همسر]] و تعمیق ارتباط [[زناشویی]]، آراستگی آنها برای یکدیگر است. [[پاکیزگی]] و [[خودآرایی]] [[زن]] و شوهر برای یکدیگر، از عوامل [[تحکیم روابط زناشویی]] و سبب فراهم شدن محیطی [[لذتبخش]] در [[خانه]] است. از این رو، [[روایات]] متعددی در سفارش به پاکیزگی و [[آرایش]] برای [[استحکام خانواده]] وارد شده است. از جمله [[حضرت علی]]{{ع}} میفرماید: «هریک از شما [مردان] باید خود را برای همسرش آراسته کند؛ همچنان که [[دوست]] دارد همسرش خود را برای او بیاراید»<ref>نعمان مغربی، دعائم الإسلام، ج۱، ص۱۲۳.</ref>. | |||
# '''[[رفق و مدارا]]''': [[مدارا کردن]] در برابر [[مشکلات]] و بداخلاقیهای [[همسر]]، یکی دیگر از راهکارهای [[حفظ]] پیوند [[خانوادگی]] میان زوجین است؛ در مقابل، کم صبری در برابر خطای دیگران و [[خشونت]] در [[محیط خانواده]]، باعث آتشافروزی در این [[جامعه]] کوچک میگردد. [[رسول خدا]]{{صل}} فرمودند: «[[ملایمت]]، میمون است و خشونت، شوم. هرگاه خداوند برای خانوادهای خیری بخواهد، ملایمت را وارد آن [[خانواده]] میکند؛ زیرا ملایمت هیچگاه با هیچ چیز همراه نمیشود، مگر اینکه آن را زینت ببخشد؛ و خشونت هرگز با چیزی همراه نمیشود، مگر اینکه آن را [[زشت]] بگرداند»<ref>متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۳، ص۵۲ ـ ۵۱.</ref>. | |||
# '''رفتار نیکو''': [[خوشاخلاقی]] و خوشرفتاری، یکی دیگر از وظایفی است که در [[سیره]] [[ائمه معصوم]]{{عم}} به آن توجه ویژهای شده است. [[مدارا]] و معاشرت نیکو، جلوهای از این صفات برجسته است. یکی از [[اهداف]] [[ارزشمند]] [[ازدواج]]، رسیدن به [[آرامش]] است. از عوامل مؤثر در ایجاد این آرامش در کانون [[خانواده]]، رفتار نیکو و شایسته میان زن و مرد است. با توجه به اهمیت مسئله، خداوند در [[قرآن کریم]]، خطاب به مردان [[مؤمن]] در مورد برخورد با همسرانشان میفرماید: {{متن قرآن|وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ}}<ref>«و با آنان شایسته رفتار کنید» سوره نساء، آیه ۱۹.</ref>. | |||
# '''[[مهرورزی]]''': آنچه موجب [[حفظ]]، دوام و بقای خانواده است، رفتارهای محبتآمیز و مهربانانه میان [[همسران]] است. [[مهربانی]] و [[ملاطفت]] با خانواده، به ویژه با [[همسر]]، از [[دستورات]] [[دین]] و از [[اخلاق]] [[پیشوایان هدایت]] است؛ چنان که از [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} [[روایت]] شده که فرمودند: {{متن حدیث|أَحْسَنُ النَّاسِ إِيمَاناً أَحْسَنُهُمْ خُلُقاً- وَ أَلْطَفُهُمْ بِأَهْلِهِ وَ أَنَا أَلْطَفُكُمْ بِأَهْلِي}}<ref>زید بن علی، مسند زید بن علی، ص۴۷۶.</ref>. در این روایت با توجه به مطلق بودن واژه «ناس» و با در نظر گرفتن مفهوم آن، میتوان مهرورزی را [[وظیفه]] مشترک زوجین دانست. | |||
# '''[[احترام متقابل]]''': [[خداوند]] به [[انسان]] [[کرامت]] و [[بزرگواری]] بخشیده و فرموده است: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ...}}<ref>«و به راستی ما فرزندان آدم را ارجمند داشتهایم ...» سوره اسراء، آیه ۷۰.</ref>. بر این اساس، انسان از [[احترام]] و [[شخصیت]] [[الهی]] برخوردار است و هیچ کس [[اجازه]] [[بیاحترامی]] به او را ندارد؛ به ویژه همسر انسان. از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] شده است که فرمودند: «هر کس زنی را [به همسری] بگیرد، باید او را گرامی بدارد»<ref>حمیری قمی، ۱۴۱۳، ص۷۰.</ref>. | |||
# '''[[روح]] [[تعاون]] و همکاری در خانه''': از ارکان مهم [[تحکیم خانواده]] و تداوم [[خوشبختی]] آن، تعاون و [[همکاری]] میان [[زن]] و شوهر است. تعاون، پیوند زن و مرد را مستحکم میسازد. بیشتر کشمکشهای زوجین به دلیل دوری آنها از روحیه تعاون است و ریشه بیشتر شکایتها به همین عامل میرسد که هر کدام از زن و مرد، ادعای [[استقلال]] میکنند و [[زندگی]] را برای خود میخواهند؛ [[غافل]] از اینکه آنها دو نفر نیستند؛ بلکه با پیوند [[مقدس]] [[ازدواج]]، یکی گشتهاند و [[شریک]] [[حقیقی]] [[غم]] و [[شادی]] یکدیگر شدهاند. | |||
# '''اظهار [[دوستی]]''': یکی از عوامل [[خوشبختی]] و [[کامیابی]] خانواده در گرم و باصفا نگه داشتن کانون خانواده، [[اخلاق نیکو]] و [[اظهار محبت]] و [[مهربانی]] و [[وفاداری]] در خانواده است. از این رو [[امام علی]]{{ع}} میفرمایند: «هیچ [[همنشینی]] مانند نیکخویی و هیچ میراثی گرانبهاتر از [[ادب]] نیست»<ref>رشاد، دانشنامه امام علی{{ع}}، ج۱۰، ص۲۴.</ref>. ویژگی دیگر که در [[سیره ائمه اطهار]]{{عم}} به ویژه در [[روابط خانوادگی]] این بزرگواران دیده میشود، [[محبت]] و دوستی میان زوجین و اظهار محبت و علاقه و روابط نیکوست. | |||
# '''تلاش در راه [[رفاه]] و [[آسایش]] [[خانواده]]''': فرد بعد از [[ازدواج]]، وظایفی را بر عهده میگیرد که باید آنها را به بهترین شکل انجام دهد. یکی از مسئولیتهایی که در [[سیره ائمه]]{{عم}} نیز آشکارا میبینیم، تلاش و [[کوشش]] آنان در راستای رفاه و آسایش اعضای خانواده خویش است. از [[وظایف]] مرد بعد از ازدواج، تأمین [[خوراک]]، [[پوشاک]] و [[مسکن]] خانواده است. [[امام سجاد]]{{ع}} میفرمایند: اینکه داخل [[بازار]] شوم و با پولی که دارم مقداری گوشت برای [[خانه]] تهیه کنم، نزد من محبوبتر از آن است که بندهای را در [[راه خدا]] [[آزاد]] کنم<ref>طبرسی، مکارم الاخلاق، ص۲۴۱.</ref>.<ref>[[ابوالفضل سلمانی گواری|سلمانی گواری، ابوالفضل]]، [[سیره خانوادگی ائمه معصوم (کتاب)|سیره خانوادگی ائمه معصوم]]، ص ۱۷۲-۱۹۲.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == |