آیا دلیل قرآنی بر ضرورت رجعت وجود دارد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

:::::*'''[[آیه]] دابة''': {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِّنَ الأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لا يُوقِنُونَ}}؛ و چون [[فرمان]] [[عذاب]] آنها رسید موجودی را از [[زمین]] برای آنها بیرون آریم، تا با آنها تکلم کند و بگوید که این [[مردم]] آیه‌‌های ما را باور نمی‌‌کرده‌‌اند<ref>نمل: ۸۲.</ref>. این [[آیه]] و [[آیات]] بعد از آن، به اموری که در [[قیامت]] و قبل از [[قیامت]] رخ می‌دهد اشاره می‌‌کند. [[علامه]] در [[تفسیر]] این [[آیه]]، پس از اثبات این که مقصود از این [[آیه]] وقوع حادثه‌‌ای خارق العاده است، بیان می‌کند که این [[آیه]] نشان می‌‌دهد که مراد از اخراج از [[زمین]]، یا [[احیا]] و بعث بعد از مرگ است و یا امری است نزدیک به آن!<ref>المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۳۹۶.</ref>

::::::'''[[روایات]]، روشنگر مقصود [[آیه]]''': گرچه از قران به تنهایی نمی‌توان، به مقصود [[خداوند]] در این [[آیه]] پی‌‌برد ولی بر اساس [[روایات]] فراوان که [[علامه]] نیز بعضی از آنها را [[نقل]] می‌کند<ref>همان، جلد ۱۵، صفحه ۴۰۵.</ref>، مقصود از جنبنده در [[آیه شریفه]]، [[حضرت علی]] {{ع}} می‌‌باشد که در [[آخرالزمان]] و پس از [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} [[رجعت]] می‌کند. [[علامه]] از [[علی بن ابراهیم]] [[نقل]] می‌‌کند که در ذیل [[آیه]] {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ...}} می‌‌گوید پدرم از ابن ابی عمیر، از [[ابی بصیر]]، از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] کرده که فرمود: [[رسول خدا]] {{صل}} به امیرالمومنین {{ع}} برخورد و او در [[مسجد]] خوابیده بود، به این حال که مقداری ریگ جمع کرده و سرش را روی آن گذاشته، حضرت با پای خود حرکتش داد و فرمود: برخیز‌ای [[دابه الارض]]! مردی از [[اصحاب]] عرضه داشت: یا [[رسول الله]]! آیا ما هم می‌‌توانیم رفقای خود را به این نام بنامیم؟ فرمودند: به [[خدا]] سوگند این نام جز برای او نیست و او همان دابه است که خدای توانا در کتابش درباره او فرمود: {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِّنَ الأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لا يُوقِنُونَ}} آنگاه فرمود: [[یا علی]] چون [[آخرالزمان]] می‌شود [[خدای تعالی]] تو را در [[بهترین]] صورت بیرون می‌‌کند، در حالی که با تو است وسیله داغ نهادن، و [[دشمنان]] خود را با داغ نشان می‌‌کنی.  

::::::مردی به [[امام صادق]] {{ع}} عرضه داشت: [[عامه]] می‌گویند: این [[آیه شریفه]] به صورت {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|تُكَلِّمُهُمْ}}<ref>کلم، یکلم (بدون تشدید): مجروح کردن. المنجد.</ref> است، یعنی ایشان را جراحت میزنی! حضرت فرمود: [[خدا]] ایشان را در [[جهنم]] زخمی کند،<ref>این جمله نفرین است نه اینکه امام {{ع}} معنای مجبور کردن را تایید کند. «مولف».</ref> برای اینکه [[آیه شریفه]] از "[[کلام]]" می‌‌باشد نه از "کلم"<ref>تفسیر قمی، جلد ۲، صفحه ۱۳۰.</ref>.  

:::::*'''[[آیه]] حشر''': {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِن كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا مِّمَّن يُكَذِّبُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ يُوزَعُونَ}}؛ روزی را که از هر امتی دسته‌‌ای از آنها را که آیه‌های ما را [[دروغ]] شمرده‌‌اند محشور می‌کنیم و ردیف شوند<ref>نمل: ۸۳.</ref>. [[علامه]] در [[تفسیر]] این [[آیه]] توضیح می‌دهد که کلمه "فوج" به معنای [[جماعت]] است که به سرعت عبور کنند. کلمه "یوزعون" نیز از این به معنای نگاه داشتن و جلوگیری از حرکت آنان است، به طوری که اول جمعیت با آخرش یک جا گرد آیند؛ و مراد از "حشر" جمع کردن بعد از مرگ است. لذا معنی [[آیه]] این خواهد بود که روزی از هر امتی، جماعتی را پس از مرگ زنده و دور هم جمع می‌‌کنیم<ref>المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۳۹۶.</ref>.

:::::#حشر در [[روز قیامت]] اختصاص به یک فوج از [[امت]] ندارد، بلکه تمامی امت‌‌ها در آن محشور می‌‌شوند و حتی به [[حکم]] [[آیه]] {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|وَحَشَرْنَاهُمْ فَلَمْ نُغَادِرْ مِنْهُمْ أَحَدًا}}<ref>کهف: ۴۷.</ref> یک نفر هم از [[قلم]] نمی‌افتد، اما در این [[آیه]] می‌‌فرماید: از هر امتی فوجی را مشغول می‌‌کنیم.  

:::::#[[دلیل]] دیگر اینکه این [[آیه]] و دو [[آیه]] بعدش<ref>{{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|حَتَّى إِذَا جَاؤُوا قَالَ أَكَذَّبْتُم بِآيَاتِي وَلَمْ تُحِيطُوا بِهَا عِلْمًا أَمَّاذَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ * وَوَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِم بِمَا ظَلَمُوا فَهُمْ لا يَنطِقُونَ}}، تا زمانی که بیایند، گوید: چرا آیه‌های مرا که دانش شما به آن نمی‌‌رسید دروغ ‌شمردید، شما چه اعمالی انجام می‌‌دادید؟ و به واسطه ستم‌‌هایی که کرده‌‌اند عذاب بر آنها واجب و حتمی ‌‌شود و ایشان سخن نمی‌‌گویند. نمل: ۸۴-۸۵.</ref> بعد از داستان بیرون شدن دابه از [[زمین]] واقع شده‌‌اند، که خود یکی از علائمی است که قبل از [[قیامت]] واقع می‌‌شود، قیامتی که در چند [[آیه]] بعد درباره آن می‌‌فرماید: {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|وَيَوْمَ يُنفَخُ فِي الصُّورِ}} و تا چند [[آیه]] بعد اوصاف وقایع آن روز را بیان می‌کند؛ و معنا ندارد که قبل از شروع به بیان اصل [[قیامت]] و وقایع آن، یکی از وقایع آن را جلوتر ذکر کند، چون ترتیب وقوعی اقتضاء می‌کند که اگر حشر از هر امتی هم جزء وقایع [[قیامت]] باشد، آن را بعد از مسئله نفخ صور ذکر فرماید، ولی اینطور ذکر نکرد؛ بلکه قبل از نفخ صور مسئله حشر فوج از هر امتی را آورده است. پس معلوم می‌‌شود این حشر جزو وقایع [[قیامت]] نیست<ref>المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۳۹۷ ؛در محضر علامه طباطبایی، سوال ۲۷۶، صفحه ۱۱۷ ؛و سوال ۴۰۰، صفحه ۱۶۳.</ref>.

::::::نقد: این حرف دردی را دوا نمی‌کند به اشکال را برطرف نمی‌‌سازد؛ برای اینکه اگر مراد حشر برای [[عذاب]] باشد، لازم بود غایت (برای [[عذاب]]) را ذکر کند تا مبهم نباشد، هم‌‌چنان‌‌که در [[آیه]] {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|وَيَوْمَ يُحْشَرُ أَعْدَاء اللَّهِ إِلَى النَّارِ فَهُمْ يُوزَعُونَ * حَتَّى إِذَا مَا جَاؤُوهَا}}<ref>«روزی که دشمنان خدا به سوی آتش محشور شده در آنجا حبس می‌شوند تا وقتی که به درون آتش درآیند». حم فصلت: ۱۹ و۲۰.</ref> این غایت ذکر شده است، با اینکه بعد از این [[آیه]] به جز عتاب و [[حکم]] فصل، ذکری از [[عذاب]] نیامده و [[آیه شریفه]] -به طوری که ملاحظه می‌‌فرمایید- مطلق است، و در آن هیچ قیدی نیست، که بگوییم مقصود از آن، این حشر خاصی است که این [[مفسر]] می‌گوید. به علاوه [[آیه]] بعدی که می‌‌فرماید: {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|حَتَّى إِذَا مَا جَاؤُوهَا}} و از [[عذاب]] [[آتش]] یا چیزی دیگری سخن نمی‌گوید، اطلاق [[آیه]] مورد بحث را بیشتر می‌‌کند<ref>المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۳۹۷.</ref>.

::::::[[علامه]] نیز ضمن اشاره به فراوانی این نوع [[احادیث]]، یکی از آنها که [[امام]] [[معصوم]] در آن به صورت استدلالی اثبات می‌کند مقصود از این [[آیه]] [[رجعت]] است، را ذکر می‌کند<ref>همان، جلد ۱۵، صفحه ۴۰۵.</ref>. ایشان بیان می‌‌کند که در [[تفسیر قمی]] آمده که حماد از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] کرده که [[امام]] به او فرمود: [[مردم]] درباره [[آیه]] {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِن كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا}} چه می‌‌گویند؟ گفتم: می‌‌گویند: این [[آیه]] درباره [[قیامت]] است. فرمود: نه این طور که آنان می‌گویند نیست؛ بلکه درباره [[رجعت]] است. مگر [[خدای تعالی]] در [[قیامت]] از هر امتی فوجی را محشور می‌‌کند؟! و بقیه آن امت‌‌ها را رها می‌کند؟! با این که خودش فرموده‌‌: {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|وَحَشَرْنَاهُمْ فَلَمْ نُغَادِرْ مِنْهُمْ أَحَدًا}}<ref>تفسیر قمی، جلد ۲، صفحه ۱۳۰ و ۱۳۱.</ref>.

:::::*'''[[آیات]] دیگر''': در [[المیزان]] در ذیل [[آیات]] متعدد دیگری، در رابطه با [[رجعت]]، مباحث مختصری مطرح و بعضی از [[احادیث]] [[رجعت]] نیز [[نقل]] شده است؛ از جمله در ذیل [[آیات]] {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|هَلْ يَنظُرُونَ إِلاَّ أَن يَأْتِيَهُمُ اللَّهُ فِي ظُلَلٍ مِّنَ الْغَمَامِ وَالْمَلائِكَةُ وَقُضِيَ الأَمْرُ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الأُمُورُ}}<ref>«آیا انتظار دارند که خدا و ملائکه بر ابرها سوار شده، نزد آنان بیایند و امر خدا به انجام رسد در حالی که بازگشت همه امور به جانب خدای متعال است». بقره: ۲۱۰.</ref>، {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|وَذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ}}<ref>«ای موسی مردمت را از تاریکی‌ها به سوی نور در‌‌ آور و آنها را نسبت به ایام خدا تذکر بده». ابراهیم: ۵.</ref>، {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|حَتَّى إِذَا فَتَحْنَا عَلَيْهِم بَابًا ذَا عَذَابٍ شَدِيدٍ إِذَا هُمْ فِيهِ مُبْلِسُونَ}}<ref>«تا آن که برایشان دری از بلای سخت گشودیم که ناگهان از هر جهت ناامید شدند». مومنون: ۷۷.</ref>، {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ}}<ref>«تو را به جایگاه بازگشت باز می‌‌گردانند». قصص: ۸۵.</ref>  

::::::مرحوم [[طبرسی]] در مجموعه [[مجمع البیان]] در ذیل [[آیه]] {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن|حَتَّى إِذَا فَتَحْنَا عَلَيْهِم بَابًا ذَا عَذَابٍ شَدِيدٍ}} گفته است: [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: "این [[آیه]] درباره [[رجعت]] است"<ref>همان، جلد ۱۵، صفحه ۵۲ ؛به نقل از مجمع البیان، جلد ۷، صفحه ۱۱۴.</ref>.

::::::[[علی بن ابراهیم]] قمی در [[تفسیر]] خود از جریر از ابی [[جعفر]] {{ع}} و از ابی خالد کابلی از [[علی بن الحسین]] {{ع}} [[روایت]] کرده که فرمودند: "مراد از [[معاد]] در [[آیه]] {{عربی|اندازه=100%| {{متن قرآن| لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ}} [[رجعت]] است"<ref>همان، جلد ۱۶، صفحه ۹۵ ؛به نقل از تفسیر قمی، جلد ۲، صفحه ۱۴۷.</ref>»<ref>[[علی رضا امامی میبدی|امامی میبدی، علی رضا]]، [[آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی (کتاب)|آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی]]، ص ۲۸۰-۲۸۸.</ref>.