جز
جایگزینی متن - '|دانشنامه نهج البلاغه]]؛' به '|دانشنامه نهج البلاغه]]،'
جز (جایگزینی متن - '، ص:' به '، ص') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - '|دانشنامه نهج البلاغه]]؛' به '|دانشنامه نهج البلاغه]]،') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
*ابوبکر جزء اولین [[مسلمانان]] بود که در مکّه به [[پیامبر]] گروید و با آن حضرت به [[مدینه]] [[هجرت]] کرد. وی که از قبیلۀ "تیم" بود و موقعیت اجتماعی خوبی داشت، پیوستن او به [[اسلام]] در پیشرفت آیین خدا مؤثّر بود و [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]] نیز با ازدواج با [[عایشه]] دختر ابوبکر، از این موقعیت به نفع [[اسلام]] بهره گرفت. پس از وفات [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} و بروز تعصّبات جاهلی و رقابت مهاجران و انصار، با صحنه‌سازی‌هایی که در [[سقیفه]] بنی ساعده انجام گرفت، برخلاف نصّ صریح و نصب قطعی [[پیامبر]]، ابوبکر را به [[خلافت]] برگزیدند و [[امام علی|علی]]{{ع}} را کنار زدند. در دورۀ او ظلم به [[اهل بیت]] و محروم ساختن امّت از [[امامت]] [[امام علی|امیر المؤمنین]]{{ع}} پایه‌ریزی شد و به خانۀ [[فاطمه زهرا|حضرت زهرا]]{{عم}} حمله گشت و فدک غصب شد و [[فاطمه زهرا|حضرت زهرا]]{{عم}} تا آخر عمر از او و عمر ناراضی بود. میان او و [[امام علی|علی]]{{ع}} ماجراهاست که در این مختصر نمی‌گنجد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۶.</ref>. | *ابوبکر جزء اولین [[مسلمانان]] بود که در مکّه به [[پیامبر]] گروید و با آن حضرت به [[مدینه]] [[هجرت]] کرد. وی که از قبیلۀ "تیم" بود و موقعیت اجتماعی خوبی داشت، پیوستن او به [[اسلام]] در پیشرفت آیین خدا مؤثّر بود و [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]] نیز با ازدواج با [[عایشه]] دختر ابوبکر، از این موقعیت به نفع [[اسلام]] بهره گرفت. پس از وفات [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} و بروز تعصّبات جاهلی و رقابت مهاجران و انصار، با صحنه‌سازی‌هایی که در [[سقیفه]] بنی ساعده انجام گرفت، برخلاف نصّ صریح و نصب قطعی [[پیامبر]]، ابوبکر را به [[خلافت]] برگزیدند و [[امام علی|علی]]{{ع}} را کنار زدند. در دورۀ او ظلم به [[اهل بیت]] و محروم ساختن امّت از [[امامت]] [[امام علی|امیر المؤمنین]]{{ع}} پایه‌ریزی شد و به خانۀ [[فاطمه زهرا|حضرت زهرا]]{{عم}} حمله گشت و فدک غصب شد و [[فاطمه زهرا|حضرت زهرا]]{{عم}} تا آخر عمر از او و عمر ناراضی بود. میان او و [[امام علی|علی]]{{ع}} ماجراهاست که در این مختصر نمی‌گنجد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۶.</ref>. | ||
*[[ابوبکر]]، [[فرزند]] [[ابوقحافه عثمان]] و مادرش [[ام‌الخیر سلمی]]، هر دو از طریق جدّ پنجمشان با [[پیامبر]] نسبت داشتند. [[ابوبکر]] بنابر برخی [[روایات]]، دو سال و چند ماه پس از واقعه عام‌الفیل در [[مکه]] به‌دنیا آمد. نام وی در دوران پیش از [[اسلام]] عبدالکعبة بود و پس از [[اسلام]] [[پیامبر]] وی را [[عبدالله]] خواند. [[القاب]] دیگر او را عتیق، [[صدیق]] و فاروق نوشته‌اند. علمای [[شیعه]] تعلق [[لقب]] [[صدیق]] و فاروق را به [[ابوبکر]] مردود می‌شمارند و با استناد به منابع [[اهل سنت]] این [[القاب]] را از [[القاب]] [[امام علی]] {{ع}} می‌دانند. | *[[ابوبکر]]، [[فرزند]] [[ابوقحافه عثمان]] و مادرش [[ام‌الخیر سلمی]]، هر دو از طریق جدّ پنجمشان با [[پیامبر]] نسبت داشتند. [[ابوبکر]] بنابر برخی [[روایات]]، دو سال و چند ماه پس از واقعه عام‌الفیل در [[مکه]] به‌دنیا آمد. نام وی در دوران پیش از [[اسلام]] عبدالکعبة بود و پس از [[اسلام]] [[پیامبر]] وی را [[عبدالله]] خواند. [[القاب]] دیگر او را عتیق، [[صدیق]] و فاروق نوشته‌اند. علمای [[شیعه]] تعلق [[لقب]] [[صدیق]] و فاروق را به [[ابوبکر]] مردود می‌شمارند و با استناد به منابع [[اهل سنت]] این [[القاب]] را از [[القاب]] [[امام علی]] {{ع}} می‌دانند. | ||
*[[ابوبکر]] از [[جوانی]] به شغل بازرگانی (بزازی) اشتغال داشت و مردی توانگر بود. وی در زمره نخستین کسانی است که [[اسلام]] آوردند. برجسته‌ترین حادثه زندگی [[ابوبکر]] در [[مکه]]، [[همراهی]] او با [[پیامبر]] {{صل}} در [[هجرت]] به [[مدینه]] (اول [[ربیع]] الاول سال اول هجری، سال چهاردهم پس از [[بعثت]]) و [[پنهان]] شدن در [[غار ثور]] است. در شب چهارم [[ربیع]] الاول [[پیامبر]] {{صل}} همراه با [[ابوبکر]] از [[غار ثور]]، آهنگ یثرب کردند و روز [[دوشنبه]] دوازدهم [[ربیع]] الاول وارد یثرب ([[مدینه]]) شدند. [[ابوبکر]] پس از آن در بیشتر اوقات همراه [[پیامبر]] بود. [[عایشه]] یکی از همسران [[پیامبر]] نیز [[فرزند]] [[ابوبکر]] است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]] | *[[ابوبکر]] از [[جوانی]] به شغل بازرگانی (بزازی) اشتغال داشت و مردی توانگر بود. وی در زمره نخستین کسانی است که [[اسلام]] آوردند. برجسته‌ترین حادثه زندگی [[ابوبکر]] در [[مکه]]، [[همراهی]] او با [[پیامبر]] {{صل}} در [[هجرت]] به [[مدینه]] (اول [[ربیع]] الاول سال اول هجری، سال چهاردهم پس از [[بعثت]]) و [[پنهان]] شدن در [[غار ثور]] است. در شب چهارم [[ربیع]] الاول [[پیامبر]] {{صل}} همراه با [[ابوبکر]] از [[غار ثور]]، آهنگ یثرب کردند و روز [[دوشنبه]] دوازدهم [[ربیع]] الاول وارد یثرب ([[مدینه]]) شدند. [[ابوبکر]] پس از آن در بیشتر اوقات همراه [[پیامبر]] بود. [[عایشه]] یکی از همسران [[پیامبر]] نیز [[فرزند]] [[ابوبکر]] است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 79- 81.</ref>. | ||
==[[ابوبکر]] پس از [[رحلت پیامبر]]== | ==[[ابوبکر]] پس از [[رحلت پیامبر]]== | ||
*[[پیامبر]] {{صل}} روز ۲۸ صفر سال یازدهم هجری [[رحلت]] کرد. سابقه [[ابوبکر]] هر چند پیش از [[رحلت پیامبر اکرم]] سابقه‌ای به‌نسبت خوب است، اما پس از [[رحلت پیامبر]] به واسطه او، امر [[خلافت]] که [[حق]] مسلم [[امام علی]] {{ع}} بود، از [[جایگاه]] اصلی‌اش خارج شد. بنابر قول مشهور، [[ابوبکر]] هنگام خبر [[رحلت پیامبر]] در منطقه سنح بوده است. حضور [[ابوبکر]] در [[مسجد]] و پیوستن او به‌همراه [[عمر]] و [[ابوعبیده جراح]] به اجتماع [[انصار]] در [[سقیفه]] بنی‌ساعده، همراه با [[زمینه‌سازی]] [[عمر]]، در نهایت سبب شد که [[ابوبکر]] دو روز بعد از [[رحلت پیامبر اکرم]] {{صل}} –در حالی که [[امام علی]] {{ع}} و دیگر بزرگان [[بنی‌هاشم]] مشغول مراسم تدفین [[پیامبر]] بودند- بر کرسی [[خلافت]] بنشیند، تصدّی کرسی [[خلافت]] [[مسلمین]] [[ابوبکر]] در شرایطی پیش آمد که [[حدود]] ۲ ماه پیش در [[جریان غدیر]] [[خم]]، [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به‌طور رسمی در مقابل دیدگان جمع کثیری از حاجیان<ref>اقوال مختلف تعداد جمعیت حاضر در روز غدیر خم را از حداقل ۷۰ هزار تا ۱۲۰ هزار نفر ذکر کرده‌اند.</ref> [[علی]] {{ع}} را به‌عنوان [[جانشین]] خود [[انتخاب]] و به [[مردم]] معرفی کرده بود. [[حدیث]] [[متواتر]] {{عربی|مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ، فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ. أَللّهُمَّ والِ مَنْ والاهُ، وَ عادِ مَنْ عاداهُ}} که در منابع [[اهل سنت]] نیز از اعتبار و [[تواتر]] برخوردار است، دلیلی بر این مدعاست. از این‌رو [[شیعیان]] از این مسئله با عنوان [[غصب خلافت]] یاد می‌کنند و معتقدند [[پیامبر اکرم]]، [[امام علی]] {{ع}} را به‌عنوان [[خلیفه]] و [[جانشین]] خود در امر [[امامت]] برگزید. یک روز بعد از [[ماجرای سقیفه]] بیشتر [[مردم]] با [[ابوبکر]] [[بیعت]] کردند، اما در این میان برخی از بزرگان [[اصحاب]] چون [[ابوذر غفاری]]، [[سلمان فارسی]]، [[عباس بن عبدالمطلب]]، [[مقداد بن عمرو]] و... از [[بیعت]] با وی خودداری کردند. [[امام علی]] {{ع}} بنابر [[روایات]] مشهور از [[بیعت با ابوبکر]] با وجود اعمال فشار و [[خشونت]] بر وی و [[خانواده]] و یارانش تا [[چهل]] روز یا ۷۵ روز و در بعضی اقوال تا [[وفات]] [[حضرت]] [[فاطمه]] {{س}} –یعنی شش ماه بعد- امتناع کرد. سرانجام [[امام علی]] {{ع}} به‌دلیل مشاهده گسترش شدید [[ارتداد]]، طغیان قبایل و [[ظهور]] [[مدعیان پیامبری]] در [[جزیرة العرب]] و ایجاد خطر [[فتنه]] و [[فساد]] در [[جامعه]] [[مسلمین]]، اوضاع را نابسامان دید و برای حفظ جامعة نوپای [[مسلمین]] تن به [[بیعت]] داد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]] | *[[پیامبر]] {{صل}} روز ۲۸ صفر سال یازدهم هجری [[رحلت]] کرد. سابقه [[ابوبکر]] هر چند پیش از [[رحلت پیامبر اکرم]] سابقه‌ای به‌نسبت خوب است، اما پس از [[رحلت پیامبر]] به واسطه او، امر [[خلافت]] که [[حق]] مسلم [[امام علی]] {{ع}} بود، از [[جایگاه]] اصلی‌اش خارج شد. بنابر قول مشهور، [[ابوبکر]] هنگام خبر [[رحلت پیامبر]] در منطقه سنح بوده است. حضور [[ابوبکر]] در [[مسجد]] و پیوستن او به‌همراه [[عمر]] و [[ابوعبیده جراح]] به اجتماع [[انصار]] در [[سقیفه]] بنی‌ساعده، همراه با [[زمینه‌سازی]] [[عمر]]، در نهایت سبب شد که [[ابوبکر]] دو روز بعد از [[رحلت پیامبر اکرم]] {{صل}} –در حالی که [[امام علی]] {{ع}} و دیگر بزرگان [[بنی‌هاشم]] مشغول مراسم تدفین [[پیامبر]] بودند- بر کرسی [[خلافت]] بنشیند، تصدّی کرسی [[خلافت]] [[مسلمین]] [[ابوبکر]] در شرایطی پیش آمد که [[حدود]] ۲ ماه پیش در [[جریان غدیر]] [[خم]]، [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به‌طور رسمی در مقابل دیدگان جمع کثیری از حاجیان<ref>اقوال مختلف تعداد جمعیت حاضر در روز غدیر خم را از حداقل ۷۰ هزار تا ۱۲۰ هزار نفر ذکر کرده‌اند.</ref> [[علی]] {{ع}} را به‌عنوان [[جانشین]] خود [[انتخاب]] و به [[مردم]] معرفی کرده بود. [[حدیث]] [[متواتر]] {{عربی|مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ، فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ. أَللّهُمَّ والِ مَنْ والاهُ، وَ عادِ مَنْ عاداهُ}} که در منابع [[اهل سنت]] نیز از اعتبار و [[تواتر]] برخوردار است، دلیلی بر این مدعاست. از این‌رو [[شیعیان]] از این مسئله با عنوان [[غصب خلافت]] یاد می‌کنند و معتقدند [[پیامبر اکرم]]، [[امام علی]] {{ع}} را به‌عنوان [[خلیفه]] و [[جانشین]] خود در امر [[امامت]] برگزید. یک روز بعد از [[ماجرای سقیفه]] بیشتر [[مردم]] با [[ابوبکر]] [[بیعت]] کردند، اما در این میان برخی از بزرگان [[اصحاب]] چون [[ابوذر غفاری]]، [[سلمان فارسی]]، [[عباس بن عبدالمطلب]]، [[مقداد بن عمرو]] و... از [[بیعت]] با وی خودداری کردند. [[امام علی]] {{ع}} بنابر [[روایات]] مشهور از [[بیعت با ابوبکر]] با وجود اعمال فشار و [[خشونت]] بر وی و [[خانواده]] و یارانش تا [[چهل]] روز یا ۷۵ روز و در بعضی اقوال تا [[وفات]] [[حضرت]] [[فاطمه]] {{س}} –یعنی شش ماه بعد- امتناع کرد. سرانجام [[امام علی]] {{ع}} به‌دلیل مشاهده گسترش شدید [[ارتداد]]، طغیان قبایل و [[ظهور]] [[مدعیان پیامبری]] در [[جزیرة العرب]] و ایجاد خطر [[فتنه]] و [[فساد]] در [[جامعه]] [[مسلمین]]، اوضاع را نابسامان دید و برای حفظ جامعة نوپای [[مسلمین]] تن به [[بیعت]] داد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 79- 81.</ref>. | ||
*[[ابوبکر]] در روز [[دوشنبه]] ۷ [[جمادی]] الآخر سال سیزدهم هجری تب کرد و بستری شد. در این بیماری که پانزده روز طول کشید [[عمر]] به‌جای وی بر [[نماز]] ایستاد. سرانجام در ۲۲ همان ماه در سن ۶۲ سالگی، در حالی‌که دو سال و سه ماه و ۲۲ روز از خلافتش سپری شده بود، درگذشت. [[ابوبکر]] را همسرش اسماء [[غسل]] داد و همان شب [[عمر]] بر پیکرش نمازگزارد و در کنار مدفن [[پیامبر]] به [[خاک]] سپرده است. [[امام علی]] {{ع}} در [[خطبه]] سوم [[نهج البلاغه]] فرمود: "[[آگاه]] باشید. به [[خدا]] [[سوگند]] که [[فرزند]] ابی‌قحافه [[خلافت]] را چون جامه‌ای بر تن کرد و نیک می‌دانست که پایگاه من نسبت به آن (امر [[خلافت]]) چونان محور است به آسیاب". [[امام علی]] {{ع}} در این [[خطبه]] به صراحت اعتراض خود را بیان می‌کند: [[ابوبکر]] با وجودی که می‌دانست [[جایگاه]] [[امام]] در امر [[خلافت]] به منزله [[قطب]] آسیاست، اما [[خلافت]] را به دست گرفت. استوانه آسیا حرکات سنگ را تنظیم می‌کند و در نتیجه گردش سنگ حاصل می‌شود. [[امام]] {{ع}} نیز بر وفق [[حکمت الهی]]، نظم‌دهنده امور [[مسلمین]] و [[آگاه]] به [[سیاست]] شرعیّه است. به این سبب [[جایگاه]] خود را در [[خلافت]] به موقعیّت و نقش استوانه آسیاب [[تشبیه]] کرده است. آنچه مسلم است [[غصب خلافت]] و کنار گذاشتن اما از اداره امور [[جامعه]] لطمه‌ای جبران‌ناپذیر بر [[بشریت]] وارد ساخت که جبران آن امری ناممکن است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]] | *[[ابوبکر]] در روز [[دوشنبه]] ۷ [[جمادی]] الآخر سال سیزدهم هجری تب کرد و بستری شد. در این بیماری که پانزده روز طول کشید [[عمر]] به‌جای وی بر [[نماز]] ایستاد. سرانجام در ۲۲ همان ماه در سن ۶۲ سالگی، در حالی‌که دو سال و سه ماه و ۲۲ روز از خلافتش سپری شده بود، درگذشت. [[ابوبکر]] را همسرش اسماء [[غسل]] داد و همان شب [[عمر]] بر پیکرش نمازگزارد و در کنار مدفن [[پیامبر]] به [[خاک]] سپرده است. [[امام علی]] {{ع}} در [[خطبه]] سوم [[نهج البلاغه]] فرمود: "[[آگاه]] باشید. به [[خدا]] [[سوگند]] که [[فرزند]] ابی‌قحافه [[خلافت]] را چون جامه‌ای بر تن کرد و نیک می‌دانست که پایگاه من نسبت به آن (امر [[خلافت]]) چونان محور است به آسیاب". [[امام علی]] {{ع}} در این [[خطبه]] به صراحت اعتراض خود را بیان می‌کند: [[ابوبکر]] با وجودی که می‌دانست [[جایگاه]] [[امام]] در امر [[خلافت]] به منزله [[قطب]] آسیاست، اما [[خلافت]] را به دست گرفت. استوانه آسیا حرکات سنگ را تنظیم می‌کند و در نتیجه گردش سنگ حاصل می‌شود. [[امام]] {{ع}} نیز بر وفق [[حکمت الهی]]، نظم‌دهنده امور [[مسلمین]] و [[آگاه]] به [[سیاست]] شرعیّه است. به این سبب [[جایگاه]] خود را در [[خلافت]] به موقعیّت و نقش استوانه آسیاب [[تشبیه]] کرده است. آنچه مسلم است [[غصب خلافت]] و کنار گذاشتن اما از اداره امور [[جامعه]] لطمه‌ای جبران‌ناپذیر بر [[بشریت]] وارد ساخت که جبران آن امری ناممکن است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 79- 81.</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||