بصره در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

*شهر بصره که اینک یکی از شهرهای جنوبی [[عراق]] و نزدیک مرز [[ایران]] و کویت است، در زمان [[عمر]] ساخته شد و مرکز نیروهای رزمی و پایگاه اعزام [[سپاه]] بود و جزو قلمرو [[حکومت امام]] [[علی]] {{ع}} قرار داشت. [[طلحه]]، [[زبیر]] و [[عایشه]] در آن‌جا گردآمدند و [[جنگ جمل]] را در آن منطقه به راه انداختند. [[عبدالله بن عباس]] و [[عثمان بن حنیف]] مدتی از طرف [[امام علی]] {{ع}} [[حکومت]] بصره را بر عهده داشتند.

*بصره شهری ساحلی است و نسبت به شهرهای منطقه ارتفاع کمتری دارد. این وضعیت مشکلات خاصی برای ساکنان آن ایجاد کرده است. برای نمونه می‌توان به [[آب]] آن شهر اشاره کرد که به خاطر نزدیک بودن به دریا و مخلوط شدن با آن، شور و بدمزه بوده و بیماری‌های فراوانی از جمله کندذهنی، سفاهت و خستگی، سوءهاضمه، [[فساد]] طحال و امراض پوستی را برای مردمان ایجاد کرده است.  

*در نگاه [[امام علی]] {{ع}} [[مردم]] آن منطقه مردمی ساده‌لوح بودند و به خاطر سبک مغزی و کم‌ثباتی خود در اموری که به [[مصالح]] آن‌هاست، سریع تحت تأثیر فتنه‌ها و فریب‌های فتنه‌جویان قرار می‌گرفتند. هرکس بخواهد آن‌ها را اذیت کند به‌راحتی و با نقشه صحیح به آن‌ کار دست می‌زند. بسیاری از [[مردم]] آن‌جا [[فاسق]] و فاجر بودند و به‌دلیل وجود افراد [[شرور]] و فتنه‌جو در آن منطقه فتنه‌های زیادی از آن‌جا آغاز شد و هر کس در آن منطقه ساکن می‌شد به‌خاطر [[همراهی]] آنان در فتنه‌ها یا بازنداشتن آ‌ن‌ها از [[گناه]]، خود نیز به [[گناه]] آنان آلوده می‌شد. اهل بصره مردمی سست‌پیمان و [[منافق]] صفت بودند که سریع از [[عهد]] و [[پیمان]] خویش دست می‌کشیدند، همان‌گونه که ابتدا در زمره [[یاران امام]] بودند، ولی در [[جنگ جمل]] بر ضد [[امام]] شدند.

#جاری شدن سیل در بصره و غرق شدن [[مردم]]، به‌گونه‌ای که به تعبیر [[امام]]، فقط کنگره‌های مساجد آن‌جا همانند سینه کشتی یا سینه پرنده روی دریا یا شترمرغی که بر سینه خوابیده است از سیل بیرون می‌ماند و از دور قابل مشاهده است. [[ابن ابی الحدید]] می‌گوید: این [[پیش‌گویی]] دو بار تحقّق یافت و تمام بصره در زیر [[آب]] غرق شد، یکی از زمان "قادر بالله" و دیگری در زمان "[[قائم]] بامر [[الله]]" که هر دو از خلفای بنی‌عباس بودند و در هر دو مرتبه تمام بصره غرق شد و تنها قسمتی از [[مسجد]] [[جامعه]] آن از [[آب]] بیرون بود. [[آب]] از خلیج [[فارس]] از جایی که امروز به "جزیره فرس" معروف است و از سوی کوهی معروف به "کوه سنام" طغیان کرد و سیلابی نیز از کوه‌های اطراف سرازیر شد و تمام خانه‌های بصره ویران و هرچه در آن بود، غرق شد و بسیاری از [[مردم]] کشته شدند. [[اخبار]] مربوط به این دو حادثه نزد [[مردم بصره]] معروف است و اشخاص از قول نیاکان خود آن‌را [[نقل]] می‌کنند. [[ابن میثم بحرانی]] می‌نویسد: این‌که بصره از [[ناحیه]] خلیج [[فارس]] غرق شده باشد محل اشکال است، زیرا [[امام]] فرموده است که [[آب]] از خود بصره جوشش و جریان پیدا می‌کند، آن‌جا که می‌فرماید: "من جای جریان [[آب]] را در آبادی شما می‌دانم." اقتضای [[سخن امام]] این است که خرابی شهر بصره از جای دیگری صورت نگرفته است.

#حمله [[صاحب]] [[زنج]] که بدون سر و صدا صورت خواهد گرفت و بسیاری از [[مردم]] در زیر تیغ [[شمشیر]] او و سپاهیانش کشته خواهند شد و نهرهایی از [[خون]] جاری می‌شود که [[حضرت]] از آن به [[مرگ سرخ]] یاد کرده‌اند. آن هم زمانی که [[مردم بصره]] در مادیات غرق شده و خانه‌هایی به‌سان کاخ‌ها ساخته و بالکن‌های آن خانه‌ها چون بال کرکسان و ناودان‌ها خانه‌هایشان به‌سان خرطوم فیل، بلند و بزرگ شده باشد. وی ([[صاحب]] [[زنج]]) چهارده سال و چهار ماه در آن‌جا حضور داشت و بر صغیر و کبیر و [[زن]] و [[مردم]] رحم نکرد و شهر را با آتش‌سوزی و تخریب اماکن آن ویران کرد.  

#[[قحطی]] و خشک‌سالی که در پی حمله [[صاحب]] [[زنج]] به آن منطقه دامن‌گیر [[مردم بصره]] می‌شود به‌گونه‌ای که از شدت [[گرسنگی]] چهره‌های آن‌ها حالت غبار به خود می‌گیرد و در آن به [[سختی]] [[جان]] می‌دهند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 167- 168.</ref>.