|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{خرد}}
| | #تغییر_مسیر [[خندق]] |
| {{امامت}}
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[جنگ خندق در قرآن]] | [[جنگ خندق در حدیث]] | [[جنگ خندق در کلام اسلامی]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[جنگ خندق (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
| | |
| '''[[جنگ خندق]]''' [[نبرد]] [[خندق]] در زمان [[پیامبر]] (سال ۵ هجری) در غرب [[مدینه]] اتفاق افتاد. و نقش سرنوشت‌ساز و عظیم [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} در آن، یادکردنی است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۸۵.</ref>.
| |
| | |
| ==مقدمه==
| |
| *[[سپاه]] [[مشرکین]] [[مدینه]] را محاصره کردند. به پیشنهاد [[سلمان فارسی]] دور [[مدینه]] [[خندق]] کندند تا [[دشمن]] وارد [[مدینه]] نشود. عمرو بن عبدودّ با تعدادی از شجاعان نام‌آور از [[خندق]] گذشتند و در میدانی رویاروی [[مسلمانان]] قرار گرفتند و [[مبارز]] طلبیدند و کسی جواب نداد. [[امام علی|امیر المؤمنین]]{{ع}} به میدان او رفت. جملۀ معروف {{عربی|برز الإیمان کلّه إلی الشّرک کلّه}}همۀ [[ایمان]] در برابر همۀ [[شرک]] قرار گرفته است) از زبان [[پیامبر]] شنیده شد<ref>بحار الأنوار، ج ۲۰ ص ۲۱۵</ref> و [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} را [[دعا]] کرد. نبردی سخت درگرفت و [[امام علی|امیر المؤمنین]] با ضربتی عمرو بن عبدودّ را از پای درآورد و [[سپاه]] [[مشرکین]] گریختند و [[نبرد]] به سود [[مسلمانان]] پایان یافت. دربارۀ آن ضربت بی‌همتا و سرنوشت‌ساز، [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} فرمود: {{عربی|"لضربة علیّ لعمرو یوم الخندق تعدل عبادة الثّقلین"}}<ref>عوالی اللّئالی، ج ۴ ص ۸۶</ref> و آن ضربت را برابر با [[ارزش]] [[عبادت]] جنّ و انس دانست. این [[ستایش]] با تعبیرهای مختلف (مثل: لمبارزة علیّ، [[قتل]] علیّ و. . .) آمده است. [[اخلاص]] [[امام علی|علی]]{{ع}} در این [[نبرد]] نیز مهمّ است. وقتی پس از ضربتی روی سینۀ عمرو بن عبدودّ نشست، او جسارت کرده [[آب]] دهان افکند، [[امام علی|علی]]{{ع}} برخاست و چند قدم راه رفت، دوباره برگشت و سر او را از تن جدا کرد. وقتی علّت این کار را پرسیدند، فرمود: نخواستم به خاطر [[عصبانیت]] او را بکشم، بلکه می‌خواستم فقط به خاطر [[خدا]] باشد<ref> مناقب، ابن شهر آشوب، ج ۲ ص ۱۱۵، بحار الأنوار، ج ۴۱ ص ۵۱</ref>. این [[اخلاص]]، در شعرهای معروف [[مولوی]] آمده است.<ref>مثنوی، دفتر اوّل، بیتهای ۳۷۲۱ تا ۳۸۱۰، گوا مخفّف گواه است</ref> برخورد جوانمردانۀ [[امام]] با کشتۀ [[دشمن]] نیز مشهور است، که [[زره]] از تن او نکند و چون خواهر عمرو بر بالین برادر آمد و از کشندۀ او پرسید و دانست که [[امام علی|علی بن ابی طالب]]{{ع}} او را کشته، بر برادر نگریست و گفت که [[جوانمردی]] بزرگ او را کشته است.<ref>ارشاد، ج ۱ ص ۱۰۷</ref> این نیز از افتخارات و [[فضایل]] آن [[حضرت]] به شمار می‌رود.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۸۵.</ref>
| |
| ==ضربه سرنوشت‌ساز در جنگ خندق==
| |
| هنگامی که بنی نضیر از اطراف [[مدینه]] رفتند (گروهی به [[خیبر]] و گروهی به [[شام]])، سران آنها به تحریک [[مشرکان]] پرداختند و آنان را به هم‌پیمانی با [[یهود]] و فراهم آوردن [[سپاه]] از تمام [[قبایل]] و حمله به [[مدینه]] با [[یاری]] [[یهودیان]] ترغیب کردند. چنین شد که سپاهی بزرگ، متشکل از ده هزار نفر از تمام [[مخالفان]] [[حکومت]] نوبنیاد [[پیامبر]] {{صل}}، گِرد آمد و راهی [[مدینه]] شد. از این رو، این [[نبرد]]، عنوان "[[نبرد]] احزاب" به خود گرفت. [[پیامبر]] {{صل}}، در چگونگی رویارویی با [[دشمن]]، با یارانش به [[رایزنی]] پرداخت.
| |
| [[سلمان]]، پیشنهاد کرد که در ورودی [[مدینه]]، "[[خندق]]" [[کنده]] شود تا [[دشمن]]، زمینگیر شود. این پیشنهاد، پذیرفته شد و [[پیامبر]] {{صل}} به یارانش [[فرمان]] کندن [[خندق]] را داد و خود نیز برای این کار، [[همکاری]] نمود. روزی عمرو بن [[عبد]] وَد با تنی چند از پیکارجویان و شجاعان پُرآوازه [[دشمن]]، از [[خندق]] گذشتند و در مقابل [[سپاه اسلام]] قرار گرفته، هماورد طلبیدند؛ ولی کسی پاسخشان نداد. این درخواست، بارها تکرار شد. آوازه عمرو، همه را ترسانده بود. نَفَس‌ها در سینه حبس بود و کسی فریادهای مستانه عمرو را پاسخ نمی‌داد. [[پیامبر خدا]] فرمود: "فردی به پا خیزد و [[شر]] او را کم کند". جز [[علی]] {{ع}}، کسی برنخاست و چون [[علی]] {{ع}} در برابر عمرو قرار گرفت، [[پیامبر خدا]]، آن جمله جاودانه را فرمود که: همه [[ایمان]] در برابر همه [[شرک]]، [[ایستاده]] است<ref>شرح نهج البلاغة، ج ۱۹، ص ۶۱.</ref>. [[علی]] {{ع}}، با حمله‌ای برق‌آسا و پس از نبردی سخت، عمرو را از پای درآورد و فریاد "[[الله اکبر]]" در صحنه [[نبرد]] پیچید و همراهان عمرو پا به فرار نهادند و [[سپاه]] احزاب، با همه هیمنه و شکوهِ خیالی از هم پاشید.
| |
| | |
| حضور [[علی]] {{ع}} و نقش والای وی را در این [[نبرد]]، می‌توان بدین‌گونه بر شمرد:
| |
| #چون عمرو بن [[عبد]] ود و همراهانش از محل باریک [[خندق]] گذشتند، [[علی]] {{ع}} با گروهی در آن‌جا مستقر شدند تا [[مشرکان]] دیگر نگذرَند. | |
| #حادثه [[قتل]] عمرو بن عبدِ وَد، چنان مهم و سرنوشت‌ساز بود که [[پیامبر خدا]] فرمود: [[مبارزه]] [[علی بن ابی طالب]] با عمرو بن عبدِ وَد در [[جنگ خندق]]، از همه [[اعمال]] امتم تا [[روز قیامت]]، [[برتر]] است<ref>المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۳۴، ح ۴۳۲۷.</ref>. و در [[روایت]] دیگری گفت:
| |
| بی‌گمان، ضربت زدن [[علی]] به عمرو در [[جنگ خندق]] با [[عبادت]] انس و [[جن]]، [[برابری]] می‌کند<ref>عوالی اللآلی، ج ۴، ص ۸۶، ح ۱۰۲.</ref>. این قهرمان بزرگ [[عرب]]، به هنگام کشته شدن با [[ناامیدی]]، [[آب]] دهان به صورت [[علی]] {{ع}} انداخت و ایشان، مخلصانه ایستاد و در کشتن او درنگ کرد تا عملش ذره‌ای شائبه [[غضب]] نداشته باشد.
| |
| #[[امام]] {{ع}}، پس از کشتن عمرو و فرار همراهانش آنان را تعقیب کرد و نوفل بن [[عبد الله]] را به [[قتل]] رساند.
| |
| #[[علی]] {{ع}}، چون پای عمرو را قطع کرد و او را از پای درآورد، [[خاک]] [[خواری]] و [[هراس]] بر سرِ [[لشکر]] [[شرک]] پاشید و آنان را در آستانه [[فروپاشی]] و [[شکست]] قرار داد.
| |
| #[[علی]] {{ع}}، عمرو بن [[عبد]] وَد را کشت؛ اما کریمانه از [[زره]] گران‌قیمت او گذشت، که [[علی]] {{ع}} "[[شمشیر]] در پی [[حق]] می‌زد" و نه جز آن. این همه والایی و بزرگی و [[کرامت]] از دیده‌ها [[پنهان]] نمانْد و حتی خواهر عمرو، آن را ستود.
| |
| | |
| [[پیامبر خدا]] {{صل}}: بی [[گمان]]، رویارویی [[علی بن ابی طالب]] با عمرو بن [[عبد]] ود در [[جنگ خندق]]، [[برتر]] از [همه] [[اعمال]] امتم تا [[روز قیامت]] است<ref>رسول الله {{صل}}: {{متن حدیث|لَمُبارَزَةُ عَلِی بنِ أبی طالِبٍ لِعَمرِو بنِ عَبدِ وَد یومَ الخَندَقِ أفضَلُ مِن أعمالِ امتی إلی یومِ القِیامَةِ}} (المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۳۴، ح ۴۳۲۷).</ref>.
| |
| | |
| [[پیامبر خدا]] {{صل}}: ضربه [[علی]] به عمرو در [[جنگ خندق]]، برابر [[عبادت]] انس و جِن است<ref>رسول الله {{صل}}: {{متن حدیث|لَضَربَةُ عَلِی لِعَمرٍو یومَ الخَندَقِ تَعدِلُ عِبادَةَ الثقَلَینِ}} (عوالی اللآلی، ج ۴، ص ۸۶، ح ۱۰۲).</ref><ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۶۵.</ref>.
| |
| | |
| ==جستارهای وابسته ==
| |
| {{مدخل امام علی}}
| |
| ==پرسش وابسته==
| |
| * [[نقش امام علی در جنگ خندق چه بود؟ (پرسش)]]
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| * [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']].
| |
| * [[پرونده:13681148.jpg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|'''گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین''']].
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| {{یادآوری پانویس}}
| |
| {{پانویس2}}
| |
| {{امام علی}}
| |
| | |
| [[رده:امام علی]]
| |
| [[رده:جنگ خندق]]
| |
| [[رده:مدخل فرهنگ غدیر]]
| |
| [[رده:مدخل گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]
| |
| [[رده:اتمام لینک داخلی]]
| |
