←پرسش‌های وابسته
جز (جایگزینی متن - '''']].' به '''']]') |
|||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
*ظهور [[حضرت حجت]] {{ع}} از اموری است که در [[اسلام]] نسبت به آنها به شدت تأکید شده و در حتمیت آن ذره‌ای شک و شبهه وجود ندارد. در آیاتی نظیر آیه ٥٥ سوره نور خداوند متعال به مؤمنان وعده داده است که فرمانروایان زمین گردند و بر آن سیطره یابند که چنین واقعه‌ای در تمام طول تاریخ تاکنون اتفاق نیفتاده است و از آن‌جا که {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لاَ يُخْلِفُ الْمِيعَادَ}}<ref>سوره آل عمران، ۹.</ref> و خداوند در وعده خویش تخلف نمی‌کند، در آینده‌ای دور یا نزدیک حتما چنین اتفاقی خواهد افتاد ان شاء الله... <ref>نشریه موعود، شماره ۳۷، ص ۶۰.</ref>. | *ظهور [[حضرت حجت]] {{ع}} از اموری است که در [[اسلام]] نسبت به آنها به شدت تأکید شده و در حتمیت آن ذره‌ای شک و شبهه وجود ندارد. در آیاتی نظیر آیه ٥٥ سوره نور خداوند متعال به مؤمنان وعده داده است که فرمانروایان زمین گردند و بر آن سیطره یابند که چنین واقعه‌ای در تمام طول تاریخ تاکنون اتفاق نیفتاده است و از آن‌جا که {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لاَ يُخْلِفُ الْمِيعَادَ}}<ref>سوره آل عمران، ۹.</ref> و خداوند در وعده خویش تخلف نمی‌کند، در آینده‌ای دور یا نزدیک حتما چنین اتفاقی خواهد افتاد ان شاء الله... <ref>نشریه موعود، شماره ۳۷، ص ۶۰.</ref>. | ||
*علاوه بر اینکه در موارد بسیاری رسول مکرم اسلام {{صل}} و معصومین {{عم}} شدیدا تأکید نموده‌اند که: حتی اگر از عمر هستی بیش از یک روز باقی نمانده باشد، خداوند آن‌قدر این روز را طولانی می‌کند که [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} ظهور کرده و جهان را مملو از قسط و عدالت گرداند<ref>ارشاد مفید، ج ۲، ص ۳۴۰؛ اعلام الوری، ص ۴۰۱؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۱۳۳.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۶۱.</ref>. | *علاوه بر اینکه در موارد بسیاری رسول مکرم اسلام {{صل}} و معصومین {{عم}} شدیدا تأکید نموده‌اند که: حتی اگر از عمر هستی بیش از یک روز باقی نمانده باشد، خداوند آن‌قدر این روز را طولانی می‌کند که [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} ظهور کرده و جهان را مملو از قسط و عدالت گرداند<ref>ارشاد مفید، ج ۲، ص ۳۴۰؛ اعلام الوری، ص ۴۰۱؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۱۳۳.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۶۱.</ref>. | ||
==بداء در فرهنگنامه آخرالزمان== | |||
بداء از نظر لغت به معنای [[آشکار]] شدن و روشن شدن است، اما در اصطلاح [[دینی]] به معنای «اتخاذ نظری [[جدید]] درباره یک امر» می‌باشد. بداء را از دو منظر می‌توان مورد بررسی قرار داد، یکی بداء میان مخلوقات و دیگری بداء از جانب [[خدای متعال]]. | |||
بداء در میان مخلوقات ممکن است به خاطر ارتقای [[دانش]]، [[پشیمانی]]، [[فراموشی]]، [[جهل]] و یا [[ضعف]] و [[ناتوانی]] باشد؛ به این معنا که شخص از روی [[نادانی]] و [[فراموشی]]، کاری را که قرار بوده انجام دهد، انجام نمی‌دهد، یا اینکه [[اراده]] کاری را می‌کند، اما [[قدرت]] و [[توانایی]] انجام آن کار را پیدا نمی‌کند و خلاف تصمیم خود عمل می‌کند. بداء در میان مخلوقات مستلزم نوعی [[جهل]] در آن نیز هست، یعنی شخصی که برای او تغییری در تصمیماتش انجام می‌گیرد، از اول به این تغییر تصمیم خود واقف نبوده بلکه با گذشت زمان این تغییر ایجاد شده است. | |||
اما بداء درباره [[حضرت]] [[حق]] جل‌وعلا، هیچ کدام از این ویژگی‌ها را نخواهد داشت زیرا [[خداوند]] به صفاتی چون [[فراموشی]]، [[جهل]] و [[ناتوانی]] توصیف نمی‌شود، بلکه او بر هر کاری توانا و به همه چیز داناست. | |||
[[شیخ صدوق]] در کتاب [[شریف]] «[[توحید]]» در باب بداء می‌فرماید: بداء بدان معنایی که [[مردم]] [[نادان]] می‌پندارند نیست، زیرا [[خداوند]] از هر گونه [[ندامت]] و [[پشیمانی]] منزه است. اما این [[واجب]] است که [[اقرار]] کنیم، [[خدای عزوجل]] می‌تواند امری را بیافریند و آن را زودتر از امر دیگری قرار دهد و یا خلقی را معدوم کرده و خلقی [[جدید]] حادث کند، و یا به مسئله‌ای [[دستور]] دهد و سپس از انجام آن [[نهی]] نماید، یا از کاری [[مردم]] را باز دارد و سپس به انجام آن [[فرمان]] دهد. مثال این گونه بداء، [[نسخ]] شدن شریعت‌های پیشین و یا تغییر [[قبله]] [[مسلمین]] است. خدایی که [[مردم]] را در این زمان به انجام کاری [[دستور]] می‌دهد، می‌داند که اکنون [[صلاح]] [[بندگان]] در انجام چنین کاری است، این را نیز می‌داند که در زمان دیگری [[صلاح]] [[بندگان]] در عدم انجام همان کار است، بنابراین وقتی زمانی فرا رسد که [[صلاح]] در عدم انجام آن کار است، به [[یقین]] بندگانش را به امری که صلاحشان باشد [[دستور]] خواهد داد. | |||
هر کس درباره [[خداوند]] [[اقرار]] کند که هر چه را بخواهد انجام می‌دهد، هرچه را بخواهد می‌تواند معدوم نماید، هر چه را بخواهد می‌تواند به جای مخلوقات دیگر قرار دهد، هر چه را بخواهد می‌تواند پس و پیش کند، به هر چه [[دوست]] داشته باشد امر می‌کند، پس چنین کسی طبعاً به بداء [[اقرار]] نموده است (زیرا این خود معنای بداء [[الهی]] است) و [[خداوند]] به هیچ چیزی بزرگ داشته نمی‌شود مثل این که درباره او بگوییم: [[خلقت]] موجودات و [[فرماندهی]] مخلوقات به دست اوست، تقدیم و تأخیر همه چیز در ید [[قدرت]] اوست، ایجاد آنچه تا کنون نبوده و از بین بردن آنچه تاکنون موجود بوده است مخصوص اوست. [[یهودیان]] معتقدند که [[خداوند]] تقدیرات را اندیشیده و دیگر از پرداختن به آن کناره گرفته و دست او در تغییر آن بسته است<ref>ر.ک: تفسیر قمی، تفسیر آیه ۶۴ سوره مائده. خداوند در این آیه می‌فرماید: {{متن قرآن|وَقَالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَلُعِنُوا بِمَا قَالُوا بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ يُنْفِقُ كَيْفَ يَشَاءُ}}<ref>«و یهودیان گفتند که دست خداوند بسته است، دستشان بسته باد و بر آنچه گفته‌اند لعنت بر ایشان باد بلکه دست‌های او باز است و هرگونه بخواهد می‌بخشد» سوره مائده، آیه ۶۴.</ref>. یعنی پس و پیش می‌کند و زیاد و کم می‌نماید و بداء در تصمیمات برای او خواهد بود.</ref>؛ بداء این [[عقیده]] [[یهود]] را رد می‌کند، و به [[عقیده]] ما [[مسلمانان]] [[خداوند]] هر روز شأنی [[جدید]] دارد، زنده می‌کند، می‌میراند، [[رزق]] می‌دهد و هر چه را بخواهد انجام می‌دهد و بدای [[الهی]] از روی [[پشیمانی]] نیست بلکه [[آشکار]] شدن امر [[جدید]] از سوی [[خدای عزوجل]] است، زیرا در میان [[عرب]] بداء به معنای [[آشکار]] شدن و ظاهر شدن است زیرا می‌گویند: {{عربی|بَدَا لِي شَخْصٌ فِي طَرِيقِي}} یعنی شخصی در راه به من برخورد و [[آشکار]] شد. [[خداوند]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَبَدَا لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مَا لَمْ يَكُونُوا يَحْتَسِبُونَ}}<ref>«و چیزی که گمان نمی‌برده‌اند از سوی خداوند بر آنان آشکار می‌شود» سوره زمر، آیه ۴۷.</ref>. هرگاه [[خداوند]] از بنده‌ای اعمالی چون [[صله ارحام]] ببیند، [[عمر]] او را طولانی خواهد کرد و هرگاه ببیند [[قطع رحم]] نموده است [[عمر]] او را کوتاه خواهد نمود و هر گاه ببیند که شخصی مرتکب [[زنا]] می‌شود [[رزق]] او را می‌کاهد و هرگاه ببیند او [[پاک‌دامنی]] می‌کند، [[رزق]] و [[عمر]] او را افزایش می‌دهد (و این خود دلیلی بر بدای [[الهی]] است). | |||
اکنون باید ببینیم که بداء در چه محدوده‌ای اتفاق می‌افتد. در [[حدیثی]] [[حضرت]] مراتب ایجاد یک امر را این گونه بیان می‌فرماید: اول [[علم الهی]] است، سپس [[مشیت]] و خواست اوست، پس از آن [[اراده الهی]] است، بعد مرحله تقدیر و اندازه‌گیری است، سپس [[قضا]] و تعیین محدوده [[اجرا]] است و در پایان نیز امضای آن امر خواهد بود. | |||
یعنی [[خداوند]] می‌داند آنچه را می‌خواهد، و می‌خواهد آنچه را که [[اراده]] می‌کند، و [[اراده]] می‌کند آنچه را تقدیر می‌نماید، و تقدیر می‌کند آنچه را [[قضا]] نموده است، و آنچه را که از قضای خود می‌گذراند ایجاد می‌نماید و تعین می‌بخشد. | |||
[[خداوند]] تا زمانی که [[علم]] خود را [[مشیت]] ننموده است در آن بداء حاصل می‌کند و اگر [[علمی]] به خواست او درآمد، پیش از آن‌که آن را [[اراده]] نماید، در آن بداء ایجاد می‌کند، و همین گونه تقدیر پیش از آن‌که [[اراده]] شود، و [[قضای الهی]] پیش از آن‌که تقدیر شود. اما زمانی که [[قضای الهی]] [[امضا]] شد، اگر هنوز تعین خارجی پیدا نکرده است، امکان بداء در او وجود دارد ولی اگر تعین خارجی گرفت و دارای رنگ، بو، وزن، اندازه و تمام اعراض محسوس شد، دیگر [[بدا]] به آن تعلق نخواهد گرفت<ref>توحید صدوق، ص ۳۳۴.</ref>. | |||
[[حضرت]] [[امام محمد باقر]]{{ع}} فرمود: [[خداوند]] به چیزی (ارزشمند) مانند بداء [[عبادت]] نشده است. | |||
در [[حدیث]] دیگری [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: [[خداوند]] بزرگ داشته نشده است به چیزی مانند بداء. (زیرا [[اعتقاد]] به بداء، [[اعتقاد]] به [[قدرت]] مطلق و بی‌چون و چرای [[الهی]] است و [[اقرار]] به [[بندگی]] و محکومیت [[بندگان]] در برابر [[خالق]] خود می‌باشد). | |||
[[امام صادق]]{{ع}} فرمود: [[خداوند]] هر [[پیامبری]] را که به [[نبوت]] [[مبعوث]] کرد، بر چند چیز از او [[پیمان]] گرفت: [[اقرار]] به [[بندگی]] [[خداوند]] و عدم [[شرک]] به [[خدای عزوجل]] و [[سجده]] به درگاه او و [[اطاعت]] از [[دستورات]] [[خداوند]] و [[اعتقاد]] به بداء و [[مشیت الهی]] و اینکه [[خداوند]] هر چه را بخواهد مقدم کرده و هر چه را بخواهد به تأخیر می‌اندازد. | |||
[[امام صادق]]{{ع}} فرمود: {{متن قرآن|يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ}}<ref>«خداوند هر چه را بخواهد (از لوح محفوظ) پاک می‌کند و (یا در آن) می‌نویسد» سوره رعد، آیه ۳۹.</ref>، آیا جز این است که [[خداوند]] اموری را که موجودند، نابود می‌کند، و اموری را که موجود نیستند، به وجود می‌آورد؟! (این خود [[دلیل]] بداء [[الهی]] است که در مخلوقات خود تغییر و تبدل انجام می‌دهد)<ref>توحید صدوق: باب بداء.</ref>. | |||
یکی از ویژگی‌ها و حکمت‌های بداء را می‌توان رغبت [[بندگان]] در انجام [[کارهای نیک]] و [[امید]] به [[گشایش]] و [[رحمت]] [[پروردگار]] و برطرف ساختن [[سختی‌ها]] و [[بخشایش]] [[حق]] دانست، زیرا اگر کسی به بداء [[معتقد]] نباشد، دیگر [[استغفار]]، [[دعا]]، طلب [[رحمت]]، [[امید]] به [[شفاعت]] و [[نجات]] و... معنایی نخواهد داشت. از این روست که [[اعتقاد]] به بداء مایه [[برترین]] [[عبادات]] نزد [[خداوند]] است. | |||
در [[روایات]] [[آخرالزمان]] به دو گونه به موضوع بداء اشاره شده است؛ یکی دعاهایی که در این باب وارد شده است و ما در آنها از [[خداوند]] تعجیل در [[فرج حضرت مهدی]]{{ع}} را می‌خواهیم و کوتاه شدن مدت [[غیبت]] حضرتش را می‌طلبیم و دیگری روایاتی که موضوع بداء را خصوصاً در احوال [[آخرالزمان]] و [[ظهور]] [[حضرت]] بیان می‌کند. | |||
[[امام صادق]]{{ع}} فرمود: چند چیز جزو [[نشانه‌های حتمی ظهور]] است که قطعاً پیش از [[قیام]] [[حضرت قائم]]{{ع}} روی خواهد داد؛ [[خروج سفیانی]]، فرو رفتن [[لشکر سفیانی]] در [[سرزمین بیداء]]، [[شهید]] شدن [[نفس زکیه]]، ندایی آسمانی. [[راوی]] سؤال کرد: آیا در [[نشانه‌های حتمی]]، بداء روی خواهد داد؟ [[حضرت]] پاسخ داد: آری. سپس [[راوی]] عرض کرد: می‌ترسم که در [[قیام]] [[حضرت قائم]]{{ع}} نیز بداء رخ دهد! [[حضرت]] فرمود: خیر! [[قیام]] [[حضرت قائم]]{{ع}} از [[وعده‌های الهی]] است و [[خداوند]] در [[وعده]] خود تخلف نمی‌کند، زیرا خود در [[قرآن]] فرموده: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ}}<ref>«به راستی خداوند در وعده (خود) خلاف نمی‌ورزد» سوره آل عمران، آیه ۹.</ref>. | |||
یعنی ممکن است نشانه‌های [[پیش از ظهور]] منتفی شود و یا در آن جابجایی صورت گیرد، اما [[ظهور]] [[حضرت]] به [[یقین]] واقع خواهد شد. فقط ممکن است به واسطه جابجایی [[نشانه‌ها]] آن [[ظهور]] دیر یا زود شود. | |||
[[امام صادق]]{{ع}} نیز در [[حدیثی]] فرمود: اگر [[مردم]] از [[غیبت]] امامشان به درگاه [[خداوند]] [[گریه]] و ناله کنند، [[ظهور]] [[حضرت]] نزدیک‌تر خواهد شد، و اگر [[مردم]] نسبت به دوری [[حجت خدا]] بی‌تفاوت باشند، [[غیبت]] نیز تا آخرین حد خود ادامه پیدا خواهد کرد<ref>بحارالانوار: ج ۵۲، ص ۱۳۲.</ref>. | |||
این [[حدیث]] نیز به خوبی مشخص می‌کند که بداء در مدت [[غیبت]] [[حضرت]] امکان دارد و به [[آمادگی]] [[بشریت]] و فراهم شدن بستر مناسب بستگی دارد، و هر زمانی که شرایط برای [[ظهور]] مهیا شود، [[حضرت]] هم [[ظهور]] خواهد نمود<ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]] صفحه ۱۳۳-۱۳۸.</ref>. | |||
==پرسش‌های وابسته== | ==پرسش‌های وابسته== | ||
* [[آیا بداء در ظهور امام مهدی امکان دارد؟ (پرسش)]] | * [[آیا بداء در ظهور امام مهدی امکان دارد؟ (پرسش)]] | ||
{{جستارهای وابسته}}==منابع== | {{جستارهای وابسته}} | ||
==منابع== | |||
{{ستون-شروع|2}} | {{ستون-شروع|2}} | ||
* [[پرونده:000056.jpg|22px]] [[حسین دیبا|دیبا، حسین]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵''']] | * [[پرونده:000056.jpg|22px]] [[حسین دیبا|دیبا، حسین]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵''']] | ||
| خط ۵۳: | خط ۸۰: | ||
*[[پرونده:10119018.jpg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|'''دانشنامهٔ امام مهدی''']]، ج ۷. | *[[پرونده:10119018.jpg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|'''دانشنامهٔ امام مهدی''']]، ج ۷. | ||
* [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']] | * [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']] | ||
* [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']] | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||