تواضع در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

*در بسیاری از [[روایات]] اهل [[عصمت]]{{عم}}، می‌بینیم که آنان با تمامی عظمتی که از آن برخوردار بوده‌اند، عیوبی را برای خود و اعمالشان برشمرده‌اند. این، تنها نتیجه چنین ملکه‌ای است که در وجود آنان ریشه دوانیده است. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در یکی از [[ادعیه]] خود می‌خوانده‌اند: "خدایا! آنچه هست را آن‌گونه که هست به من بنما"<ref>{{متن حدیث| رَبِّ‌ أَرِنِي‌ الْأَشْيَاءَ كَمَا هِيَ‌}}.</ref>. ملکه [[تواضع]]، می‌تواند این [[دعای پیامبر اکرم]]{{صل}} را در [[حقّ]] [[آدمی]] به [[اجابت]] رساند؛ چه [[انسان]] [[متواضع]] [[حقیقت]] خود را در می‌یابد، و از [[تکبّر]] و [[غرور]] که از ذات او فرسنگ‌ها به‌دور است، در [[امان]] می‌ماند<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۱۵۶.</ref>.

*این [[فضیلت]] نیز همچون دیگر [[فضائل]] -، دارای مراتبی چند است، که هرچه شدّت گیرد و از مراتب پائین رو به بالا فزونی یابد، از حُسن بیشری برخوردار خواهد بود؛ تا سرانجام به مراتب غیر قابل شمارش [[مقام]] لقاء رسیده، نه تنها از رؤیت فضائل خود که از رؤیت [[نفس]] خود نیز بازماند.

*از آنجا که [[تواضع]]، [[ذلّت]] [[نفس]] را در خود نهفته دارد، [[انسان]] [[متواضع]] هرچند در مراتب [[تواضع]] [[قوّت]] گیرد، [[نفس]] خود را ذلیل‌تر می‌یابد؛ این [[ذلّت]] [[نفس]] امّا با ذلّتی که در شمار [[رذائل اخلاقی]] است، تفاوتی بسیار دارد. [[حضرت]] [[حق]] در شمار [[صفات ]][[مؤمنان]] از این [[ذلّت]] یاد فرموده است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! هر کس از دینش برگردد خداوند به زودی گروهی را می‌آورد که دوستشان می‌دارد و دوستش می‌دارند؛ در برابر مؤمنان خاکسار و در برابر کافران دشوارند، در راه خداوند جهاد می‌کنند و از سرزنش سرزنشگری نمی‌هراسند؛ این بخشش خداوند است که به هر کس بخواهد ارزا» سوره مائده، آیه ۵۴.</ref>؛ چه تفاوتی میان آن و [[عزّت]] و [[کرامت]] [[نفس]] نیست!. [[تواضع]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} برای کوچک‌ترین افراد [[جامعه اسلامی]]، از همین باب بوده است؛ و مهم‌تر آنکه این [[تواضع]] خود برخاسته از [[عزّت]] [[نفس]]، و نبود آن نشان‌گر [[ذلّت]] آن است؛ [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند: "هیچ انسانی نیست که [[تکبّر]] و یا [[خودبزرگ‌بینی]] ورزد، مگر آنکه در خود ذلّتی می‌یابد که او را به این کار واداشته است"

<ref>{{متن حدیث| مَا مِنْ‌ رَجُلٍ‌ تَكَبَّرَ أَوْ تَجَبَّرَ إِلَّا لِذِلَّةٍ وَجَدَهَا فِي نَفْسِهِ}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۳۱۲.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۱۵۷.</ref>.