بنی‌اسرائیل در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۹۱: خط ۹۱:
===سایه افکندن [[ابر]] و جاری شدن چشمه===
===سایه افکندن [[ابر]] و جاری شدن چشمه===
*[[بنی‌اسرائیل]] هنگام [[سرگردانی]] در بیابان‌های میان [[مصر]] و سرزمین [[موعود]] از شدت گرمای [[خورشید]] و [[تشنگی]] به تنگ آمده، [[اعتراض]] می‌‌کردند<ref>تفسیر قرطبی، ج ۱، ص ۲۷۶.</ref>. [[خداوند]] به درخواست [[موسی]]{{ع}} و با فرستادن ابری، بر سر آنان سایه افکند: {{متن قرآن|وَظَلَّلْنَا عَلَيْكُمُ الْغَمَامَ وَأَنزَلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى كُلُواْ مِن طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref> و ابر را سایه‌بان شما کردیم و ترانگبین و بلدرچین برایتان فرو فرستادیم (و گفتیم) از چیزهای پاکیزه‌ای که روزیتان کرده‌ایم، بخورید. و آنان بر ما ستم نکردند بلکه بر خویشتن ستم روا می‌داشتند؛ سوره بقره، آیه:۵۷.</ref>؛ همچنین آن [[حضرت]] به [[فرمان خداوند]] و با زدن عصای خود بر سنگ، ۱۲ چشمه به شمار ۱۲ [[سبط]] [[بنی‌اسرائیل]] جاری ساخت: {{متن قرآن|وَإِذِ اسْتَسْقَى مُوسَى لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِب بِّعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَبَهُمْ كُلُواْ وَاشْرَبُواْ مِن رِّزْقِ اللَّهِ وَلاَ تَعْثَوْا فِي الأَرْضِ مُفْسِدِينَ }}<ref> و (یاد کنید) آنگاه را که موسی برای مردم خود در پی آب بود و گفتیم: با چوبدست خود به سنگ فرو کوب آنگاه دوازده چشمه از آن فرا جوشید؛ (چنان‌که) هر دسته‌ای از مردم آبشخور خویش را باز می‌شناخت؛ از روزی خداوند بخورید و بنوشید و در زمین تبهکارانه آشوب نورزید؛ سوره بقره، آیه:۶۰.</ref> و نیز {{متن قرآن|وَقَطَّعْنَاهُمُ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ أَسْبَاطًا أُمَمًا وَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى إِذِ اسْتَسْقَاهُ قَوْمُهُ أَنِ اضْرِب بِّعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانبَجَسَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَبَهُمْ وَظَلَّلْنَا عَلَيْهِمُ الْغَمَامَ وَأَنزَلْنَا عَلَيْهِمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى كُلُواْ مِن طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref> و آنان را به دوازده سبط که هر یک امتی بود بخش کردیم و چون قوم موسی از وی آب خواستند به موسی وحی کردیم که با چوبدست خود به (آن) سنگ بزن! و دوازده چشمه از آن فرا جوشید هر گروهی آبشخور خویش بازشناخت، و ابر را بر آنان سایه‌بان کردیم  و بر آنها ترانگبین و بلدرچین فرو فرستادیم (و گفتیم:) از چیزهای پاکیزه‌ای که روزیتان کرده‌ایم بخورید و آنان به ما ستم نورزیدند که بر خویشتن ستم می‌کردند؛ سوره اعراف، آیه:۱۶۰.</ref>.
*[[بنی‌اسرائیل]] هنگام [[سرگردانی]] در بیابان‌های میان [[مصر]] و سرزمین [[موعود]] از شدت گرمای [[خورشید]] و [[تشنگی]] به تنگ آمده، [[اعتراض]] می‌‌کردند<ref>تفسیر قرطبی، ج ۱، ص ۲۷۶.</ref>. [[خداوند]] به درخواست [[موسی]]{{ع}} و با فرستادن ابری، بر سر آنان سایه افکند: {{متن قرآن|وَظَلَّلْنَا عَلَيْكُمُ الْغَمَامَ وَأَنزَلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى كُلُواْ مِن طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref> و ابر را سایه‌بان شما کردیم و ترانگبین و بلدرچین برایتان فرو فرستادیم (و گفتیم) از چیزهای پاکیزه‌ای که روزیتان کرده‌ایم، بخورید. و آنان بر ما ستم نکردند بلکه بر خویشتن ستم روا می‌داشتند؛ سوره بقره، آیه:۵۷.</ref>؛ همچنین آن [[حضرت]] به [[فرمان خداوند]] و با زدن عصای خود بر سنگ، ۱۲ چشمه به شمار ۱۲ [[سبط]] [[بنی‌اسرائیل]] جاری ساخت: {{متن قرآن|وَإِذِ اسْتَسْقَى مُوسَى لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِب بِّعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَبَهُمْ كُلُواْ وَاشْرَبُواْ مِن رِّزْقِ اللَّهِ وَلاَ تَعْثَوْا فِي الأَرْضِ مُفْسِدِينَ }}<ref> و (یاد کنید) آنگاه را که موسی برای مردم خود در پی آب بود و گفتیم: با چوبدست خود به سنگ فرو کوب آنگاه دوازده چشمه از آن فرا جوشید؛ (چنان‌که) هر دسته‌ای از مردم آبشخور خویش را باز می‌شناخت؛ از روزی خداوند بخورید و بنوشید و در زمین تبهکارانه آشوب نورزید؛ سوره بقره، آیه:۶۰.</ref> و نیز {{متن قرآن|وَقَطَّعْنَاهُمُ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ أَسْبَاطًا أُمَمًا وَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى إِذِ اسْتَسْقَاهُ قَوْمُهُ أَنِ اضْرِب بِّعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانبَجَسَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَبَهُمْ وَظَلَّلْنَا عَلَيْهِمُ الْغَمَامَ وَأَنزَلْنَا عَلَيْهِمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى كُلُواْ مِن طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref> و آنان را به دوازده سبط که هر یک امتی بود بخش کردیم و چون قوم موسی از وی آب خواستند به موسی وحی کردیم که با چوبدست خود به (آن) سنگ بزن! و دوازده چشمه از آن فرا جوشید هر گروهی آبشخور خویش بازشناخت، و ابر را بر آنان سایه‌بان کردیم  و بر آنها ترانگبین و بلدرچین فرو فرستادیم (و گفتیم:) از چیزهای پاکیزه‌ای که روزیتان کرده‌ایم بخورید و آنان به ما ستم نورزیدند که بر خویشتن ستم می‌کردند؛ سوره اعراف، آیه:۱۶۰.</ref>.
===[[برتری]] بر عالمیان===
*در برخی [[آیات]]، [[خداوند]] از [[برتری]] [[بنی اسرائیل]] بر دیگر عالمیان خبر داده است: {{متن قرآن|يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref>«ای بنی اسرائیل، نعمتم را که ارزانی شما داشتم به یاد آورید و (نیز) این را که شما را بر جهانیان برتری دادم» سوره بقره، آیه۱۲۲.</ref> و نیز {{متن قرآن|قَالَ أَغَيْرَ اللَّهِ أَبْغِيكُمْ إِلَهًا وَهُوَ فَضَّلَكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref>«(نیز) گفت: آیا خدایی جز خداوند برایتان بجویم در حالی که او شما را بر جهانیان برتری داده است؟» سوره اعراف، آیه۱۴۰.</ref> با توجه به [[آیه]] {{متن قرآن|كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتَابِ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُم مِّنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَكْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ }}<ref> شما بهترین گروهی بوده‌اید که (به عنوان سرمشق) برای مردم پدیدار شده‌اید؛ به کار پسندیده فرمان می‌دهید و از (کار) ناپسند باز می‌دارید و به خداوند ایمان دارید و اهل کتاب اگر ایمان می‌آوردند برای آنان بهتر بود؛ برخی از آنها مؤمن امّا بسیاری از آنان نافرمانند؛ سوره آل عمران، آیه: ۱۱۰.</ref> که [[برتری]] [[امت]] [[حضرت محمد]]{{صل}} بر دیگر امتها را می‌‌رساند، [[مفسران]] در حل [[تعارض]] ظاهری دو [[آیه]] که در نگاه نخست به نظر می‌‌رسد، نظرهایی ابراز داشته‌‌اند؛ برخی مراد از عالمیان را فقط [[مردمان]] معاصر [[بنی‌اسرائیل]] دانسته‌‌اند<ref>تفسیر قمی، ج ۱، ص ۷۵؛ جامع‌‌البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۳۷۷؛ تفسیر قرطبی، ج ۱، ص ۲۵۶.</ref>. برخی دیگر مراد از [[برتری]] [[بنی‌اسرائیل]] را برخورداری آنان از امتیازاتی مانند کثرت [[پیامبران]]، [[معجزات]] فراوان واقع شده در زمان آنان و برخورداری از نعمتهای فراوان گفته‌‌اند<ref>جامع البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۳۷۷ـ۳۷۸؛ مجمع البیان، ج ۹، ص‌‌۱۱۳؛ تفسیر صدرالمتالهین، ج ۳، ص ۳۱۱ـ۳۱۲.</ref>. البته توجه به تفاوت کاربرد دو تعبیر {{متن قرآن|فَضَّلْتُكُمْ}} و {{متن قرآن|خَيْرًا}} می‌‌تواند در حل این چالش کارگشا باشد. تعبیر "تفضیل" در مورد برخورداری از پاره‌‌ای امتیازات مادی و [[معنوی]] کاربرد دارد و لزوماً به معنای خیر و بهتر بودن افراد برخوردار نیست، چنان‌‌که [[تاریخ]] نشان می‌‌دهد [[بنی‌اسرائیل]] به رغم برخورداری از امتیازات فراوان نه فقط بهره لازم را نبردند، بلکه همواره به [[بیراهه]] رفتند.
===اسکان در [[سرزمین مقدس]]===
*{{متن قرآن|وَقُلْنَا مِنْ بَعْدِهِ لِبَنِي إِسْرَائِيلَ اسْكُنُوا الْأَرْضَ فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ الْآخِرَةِ جِئْنَا بِكُمْ لَفِيفًا}}<ref>«و پس از وی به بنی اسرائیل گفتیم: در این سرزمین جای گیرید و چون وعده جهان واپسین در رسد شما را با هم (گرد) می‌آوریم» سوره اسراء، آیه۱۰۴.</ref> شماری از [[مفسران]] این سرزمین را [[شام]]<ref>جامع البیان، مج ۹، ج ۱۵، ص ۲۱۹؛ التبیان، ج ۶، ص ۵۲۹.</ref> یا [[مصر]]<ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۲۸؛ نورالثقلین، ج ۳، ص ۲۳۱.</ref> امّا برخی دیگر با استشهاد به [[آیه]] {{متن قرآن|يَا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَلَا تَرْتَدُّوا عَلَى أَدْبَارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خَاسِرِينَ}}<ref>«ای قوم من! به سرزمین مقدّسی که خداوند برای شما مقرّر فرموده است وارد شوید و واپس مگرایید که زیانکار گردید» سوره مائده، آیه۲۱.</ref> آن را [[ارض]] [[مقدس]] [[موعود]] دانسته‌‌اند<ref>ر. ک: المیزان، ج ۱۳، ص ۲۳۴.</ref>؛ گویا سرزمین [[موعود]] در آن زمان بخشی از [[شام]] بوده است؛ همچنین در [[آیه]] دیگری [[خداوند]] از به [[میراث]] نهادن سرزمین [[مبارک]] خبر می‌‌دهد: {{متن قرآن| وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كَانُواْ يُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنَى عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ بِمَا صَبَرُواْ وَدَمَّرْنَا مَا كَانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَقَوْمُهُ وَمَا كَانُواْ يَعْرِشُونَ}}<ref> و قومی را که (از سوی فرعونیان) ناتوان شمرده می‌شدند وارث شرق و غرب آن سرزمین کردیم که در آن برکت نهاده بودیم و سخن نیکوی پروردگارت درباره بنی اسرائیل به خاطر شکیبی که ورزیدند راست آمد و آنچه را فرعون و قومش می‌ساختند و آنچه را بر می‌افراختند زیر و زبر کردیم؛ سوره اعراف، آیه: ۱۳۷.</ref> [[مفسران]] با بهره‌‌گیری از [[وصف]] {{متن قرآن|بَارَكْنَا فِيهَا}} این سرزمین را همان [[سرزمین مقدس]] [[موعود]] ([[فلسطین]]) گفته‌‌اند<ref>تفسیر ابن کثیر، ج ۲، ص ۲۵۲؛ تفسیر المنار، ج ۸، ص ۱۰۰؛ المیزان، ج ۵، ص ۲۸۸ـ۲۸۹.</ref>. در تعبیر دیگری از مکانی که [[بنی‌اسرائیل]] در آن ساکن شدند با عنوان {{متن قرآن|مُبَوَّأَ صِدْقٍ}} یاد شده است:{{متن قرآن|وَلَقَدْ بَوَّأْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ مُبَوَّأَ صِدْقٍ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ فَمَا اخْتَلَفُوا حَتَّى جَاءَهُمُ الْعِلْمُ إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ}}<ref>«و به یقین ما بنی اسرائیل را در جایگاهی سزاوار  جای دادیم و به آنان از چیزهای پاکیزه روزی بخشیدیم و به اختلاف رو نیاوردند مگر آنگاه که به دانش دست یافتند ؛ بی‌گمان پروردگارت روز رستخیز در آنچه اختلاف می‌ورزیدند میان آنان داوری خواهد کرد» سوره یونس، آیه۹۳.</ref>[[علامه طباطبایی]] این مکان را جایگاهی می‌‌داند که همه امکانات و لوازم [[زندگی]] به وفور در آن فراهم بوده است<ref>المیزان، ج ۱۰، ص ۱۲۰.</ref>. برخی از [[مفسران]] دیگر نیز با اشاره به مناسب بودن این مکان، آن را [[مصر]]، [[شام]] یا [[بیت المقدس]] دانسته‌‌اند<ref>التبیان، ج ۵، ص ۴۲۹؛ البرهان، ج ۳، ص ۵۳؛ کنز الدقائق، ج ۶، ص ۹۵.</ref>.
===نشان دادن [[معجزات الهی]]===
*[[خداوند]] برای تقویت [[ایمان]] [[بنی اسرائیل]] و [[پایداری]] آنان بارها [[معجزات]] خود را برای آنان نمایان کرد. عبور [[بنی اسرائیل]] از دریا و [[غرق]] شدن [[فرعون]] از این جمله است{{متن قرآن|وَجَاوَزْنَا بِبَنِي إِسْرَائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَجُنُودُهُ بَغْيًا وَعَدْوًا حَتَّى إِذَا أَدْرَكَهُ الْغَرَقُ قَالَ آمَنْتُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا الَّذِي آمَنَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِيلَ وَأَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ}}<ref>«و بنی اسرائیل را از دریا گذراندیم و فرعون و سپاهش از ستم و دشمنی، سر در پی آنان نهادند تا آنگاه که آب از سرش گذشت؛ گفت: ایمان آوردم که هیچ خدایی نیست جز همان که بنی اسرائیل بدان ایمان دارند و من از گردن نهادگانم» سوره یونس، آیه۹۰.</ref>.
*براساس برخی گزارش‌های [[تاریخی]]، [[خداوند]] برای راسخ‌‌تر شدن [[ایمان]] [[بنی اسرائیل]] اجساد همه [[لشکریان]] [[فرعون]] را در دریا [[غرق]] کرد؛ ولی [[جسد]] [[فرعون]] را به ساحل آورد تا [[حقارت]] او روشن شود و [[بنی‌اسرائیل]] در [[مرگ]] او تردیدی نکنند<ref>تفسیر قمی، ج ۱، ص ۳۴۴؛ جامع‌‌البیان، مج ۷، ج ۱۱، ص ۲۱۵؛ روض‌‌الجنان، ج ۱۰، ص ۱۹۸.</ref>؛ امّا آنان به رغم دیدن چنین معجزاتی پس از [[نجات]] باز به بت‌‌پرستی روی آوردند{{متن قرآن|وَجَاوَزْنَا بِبَنِي إِسْرَائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتَوْا عَلَى قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلَى أَصْنَامٍ لَّهُمْ قَالُواْ يَا مُوسَى اجْعَل لَّنَا إِلَهًا كَمَا لَهُمْ آلِهَةٌ قَالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ }}<ref> و بنی اسرائیل را از دریا گذراندیم آنگاه آنان به قومی رسیدند که به پرستش بت‌هایی که داشتند رو آورده بودند ، گفتند: ای موسی! برای ما خدایی بگمار چنان که آنان خدایانی دارند، (موسی) گفت: به راستی که شما قومی نادانید؛ سوره اعراف، آیه:۱۳۸.</ref>.
*برخی [[آیات]] شمار [[معجزات الهی]] برای [[بنی‌اسرائیل]] را ۹ تا ذکر کرده است:{{متن قرآن| وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى تِسْعَ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ فَاسْأَلْ بَنِي إِسْرَائِيلَ إِذْ جَاءَهُمْ فَقَالَ لَهُ فِرْعَوْنُ إِنِّي لَأَظُنُّكَ يَا مُوسَى مَسْحُورًا}}<ref> و به راستی به موسی نه نشانه آشکار دادیم؛ از بنی اسرائیل بپرس هنگامی را که وی نزد آنان آمد و فرعون به او گفت: ای موسی! من تو را جادوزده می‌دانم؛ سوره اسراء، آیه:۱۰۱.</ref>.
*[[مفسران]] درباره این ۹ [[نشانه]] [[اختلاف]] کرده‌‌اند. [[علامه طباطبایی]] با [[اعتقاد]] به اینکه مجموع [[معجزات]] بیش از ۹ تاست، [[ذکر]] این تعداد [[معجزه]] را به احتمال اشاره به [[معجزات]] [[موسی]]{{ع}} برای [[دعوت]] [[فرعون]] دانسته است<ref>المیزان، ج ۱۳، ص ۲۱۸.</ref>. برخی با استناد به روایتی از [[امام صادق]]{{ع}} این نشانه‌‌ها را عصای [[موسی]]{{ع}}، [[طوفان]]، بلای ملخ، بلای قورباغه ، بلای‌‌ خون شدن رودها و دریاها، بردن کوه طور بر فراز سر آنان، [[نزول]] {{متن قرآن|الْمَنَّ وَالسَّلْوَى}} و شکافته شدن دریا ذکر کرده‌‌اند<ref> البرهان، ج ۳، ص ۵۹۷.</ref>. در برخی از [[تفاسیر]] دیگر، این موارد با اندکی تفاوت بیان شده است<ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۲۸؛ تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۳۱۸؛ التبیان، ج ۶، ص ۵۲۷.</ref>.


==[[بنی‌اسرائیل]] در فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم==
==[[بنی‌اسرائیل]] در فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم==
۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش