شاخص‌های هویت اسلامی در جامعه نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

شاخص‌های هویت اسلامی در جامعه نبوی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۷ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۲۲:۰۲

۸ بایت حذف‌شده ، ‏۱۷ ژوئن ۲۰۲۰

جز

جایگزینی متن - 'نادرست' به 'نادرست'

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۲۲۷

ویرایش

@@ خط ۱۵: / خط ۱۵: @@
 *از عادت‌های [[زشت]] [[عرب جاهلی]]، شراب‌خواری و قماربازی بود و این عادات، چنان در [[جامعه]] آنان نفوذ داشت که جزء [[سرشت]] آن [[قوم]] شده بود. علاقه آنان به "شراب" به حدی بود که برخی به [[علت]] [[نهی]] [[اسلام]] از آن، از گرویدن به [[اسلام]] خودداری می‌کردند<ref>السیرة النبویة، ج ۱، ص ۷۰؛ حمیری کلاعی، الإکتفاء، ج ۱، ص ۲۲۷ و عیون الاثر، ج ۱، ص ۱۶۰.</ref>. گام بزرگ برای سالم‌سازی [[جامعه]]، بیدار کردن افکار عمومی و توجه دادن [[جامعه]] به ضررها و [[مفاسد]] شراب و قمار بود؛ به این [[دلیل]]، [[تحریم]] شراب و قمار از نمادهای [[جامعه]] [[نبوی]]{{صل}} به شمار می‌رود.‌ [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] درباره [[حرمت]] شراب و قمار بیان می‌فرماید: "[[مردم]] از تو درباره، شراب و قمار می‌پرسند؛ بگو: در آن دو، گناهی بزرگ، و سودهایی برای [[مردم]] هست، و گناهشان از سودشان بیشتر است"<ref>{{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا}} «از تو درباره شراب و قمار می‌پرسند، بگو در این دو، گناهی بزرگ و سودهایی برای مردم (نهفته) است. امّا گناه آنها از سود آنها بزرگ‌تر است» سوره بقره، آیه ۲۱۹.</ref>. یا فرموده است: "به تحقیق، شراب و انواع قمار و [[بت پرستی]] و یا سنگ‌هایی که برای [[قربانی]] [[نصب]] شده و چوبه‌های قرعه (برای [[کشف]] [[امور غیبی]])، [[پلیدی]] و از کارهای [[شیطان]] است؛ از آنها دوری گزینید، شاید [[رستگار]] شوید"<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}} «ای مؤمنان! جز این نیست که شراب و قمار و انصاب  و ازلام، پلیدی (و) کار شیطان است پس، از آنها دوری گزینید باشد که رستگار گردید» سوره مائده، آیه ۹۰.</ref>.‌ [[خداوند]] در جای دیگر نیز چنین فرموده است: "[[شیطان]] می‌خواهد [[کینه‌توزی]] و [[دشمنی]] را از طریق شراب و قمار در میان شما بیفکند و تضادهای داخلی را بیشتر کند و شما را از [[یاد خدا]] و [[نماز]] باز دارد؟ آیا باز هم از آن دست بر نمی‌دارید؟"<ref>{{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ...}} «شیطان، تنها بر آن است تا با شراب و قمار میان شما دشمنی و کینه افکند» سوره مائده، آیه ۹۱.</ref>‌. [[رسول خدا]]{{صل}} هم در این باره فرموده است: "قطعا [[خداوند]]، شراب و قمار... را [[حرام]] کرده است"<ref>شیخ طوسی، الرسائل العشر (رسائل الشیخ الطوسی)، ص ۲۵۸؛ احمد بن حنبل، مسند احمد، ج ۱، ص ۲۷۴ و نعمان بن محمد مغربی، دعائم الاسلام، ج ۲، ص ۱۹.</ref><ref> [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۴۱-۴۴۲.</ref>.
 ===حفظ [[عفت]] عمومی===
-*بدون تردید، حفظ "[[عفت]] عمومی" برای [[سلامت]] و [[پایداری]] هر جامعه‌ای ضرورتی انکارناپذیر است. روابط ناسالم میان مرد و [[زن]] و [[قوانین]] [[نادرست]] [[ازدواج]] در [[دوران جاهلیت]] [[عرب]]، [[عفت]] عمومی را کمرنگ کرده و [[سلامت]] [[نسل]] را به خطر انداخته بود و [[اسلام]] در این جنبه از [[زندگی]] [[جاهلی]]، تحوّلی چشمگیر پدید آورد و [[مقام]] انسانی [[زن]] را زنده کرد و برای وی [[حقوق]] [[اجتماعی]] ویژه‌ای در نظر گرفت<ref>سوره نساء، آیات ۴، ۷، ۲۲ و ۳۲.</ref>. [[اسلام]] [[قوانین]] مربوط به [[ازدواج]] و [[طلاق]] را معین و مدوّن ساخت و انواع ازدواج‌های [[عرب جاهلی]] را که [[پاکی]] و [[سلامت]] [[نسل]] را از میان می‌برد، [[ممنوع]] اعلام کرد<ref>البخاری، صحیح، ج ۶، ص ۱۳۲ - ۱۳۳.</ref><ref> [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۴۲.</ref>.
+*بدون تردید، حفظ "[[عفت]] عمومی" برای [[سلامت]] و [[پایداری]] هر جامعه‌ای ضرورتی انکارناپذیر است. روابط ناسالم میان مرد و [[زن]] و [[قوانین]] نادرست [[ازدواج]] در [[دوران جاهلیت]] [[عرب]]، [[عفت]] عمومی را کمرنگ کرده و [[سلامت]] [[نسل]] را به خطر انداخته بود و [[اسلام]] در این جنبه از [[زندگی]] [[جاهلی]]، تحوّلی چشمگیر پدید آورد و [[مقام]] انسانی [[زن]] را زنده کرد و برای وی [[حقوق]] [[اجتماعی]] ویژه‌ای در نظر گرفت<ref>سوره نساء، آیات ۴، ۷، ۲۲ و ۳۲.</ref>. [[اسلام]] [[قوانین]] مربوط به [[ازدواج]] و [[طلاق]] را معین و مدوّن ساخت و انواع ازدواج‌های [[عرب جاهلی]] را که [[پاکی]] و [[سلامت]] [[نسل]] را از میان می‌برد، [[ممنوع]] اعلام کرد<ref>البخاری، صحیح، ج ۶، ص ۱۳۲ - ۱۳۳.</ref><ref> [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۴۲.</ref>.
 *[[قرآن]] درباره رعایت [[عفت]]، به بانوان [[رسول خدا]]{{صل}} می‌فرماید: "با نامحرمان (با ناز و کرشمه و [[هوس]] انگیز) سخن نگویید که بیماردلان در شما [[طمع]] کنند"<ref>{{متن قرآن|فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذِي فِي قَلْبِهِ مَرَضٌ...}} «پس نرم سخن مگویید مبادا آنکه بیماردل است به طمع افتد..». سوره احزاب، آیه ۳۲.</ref>. همچنین به آنها می‌فرماید: "و شما در خانه‌های خود بمانید و همچون [[جاهلیت]] نخستین (در میان [[مردم]]) ظاهر نشوید (و اندام و وسایل زینت خود را در معرض تماشای دیگران قرار ندهید)"<ref>{{متن قرآن|وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى}} «و در خانه‌هایتان آرام گیرید و چون خویش‌آرایی دوره جاهلیت نخستین خویش‌آرایی مکنید» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>. همچنین [[خداوند متعال]] برای حفظ [[حریم]] [[ناموس]] [[مسلمانان]]، نگاه‌های [[هوس]] آلود [[زن]] و مرد نامحرم را [[ممنوع]] اعلام کرده است و می‌فرماید: "ای [[رسول]] ما! به مردان [[مؤمن]] بگو چشم‌های خود را از نگاه به نامحرمان بپوشانند... و به [[زنان]] با [[ایمان]] نیز اعلام کن تا دیدگان خود را از هر نامحرمی فروبندند"<ref>{{متن قرآن|قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ... وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ}} «به مردان مؤمن بگو دیدگان (از نگاه حرام) فرو دارند... و به زنان مؤمن بگو دیدگان (از نگاه حرام) فرو دارند» سوره نور، آیه ۳۰-۳۱.</ref><ref> [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۴۲.</ref>.
 *[[رسول خدا]] نیز درباره نگاه‌های [[هوس]] آلود فرموده است: "نگاه به نامحرم، تیری از تیرهای [[شیطان]] است. هر کس آن را به خاطر [[ترس از خدا]] ترک کند، [[خداوند]] نیز به او ایمانی می‌بخشد که در دلش، [[لذت]] شیرینی آن را احساس می‌کند"<ref>محمدباقر مجلسی، ج۱۰۱، ص۳۰۸: {{متن حدیث| النَّظَرُ سَهْمٌ مَسْمُومٌ مِنْ سِهَامِ إِبْلِيسَ فَمَنْ تَرَكَهَا خَوْفاً مِنَ اللَّهِ أَعْطَاهُ اللَّهُ إِيمَاناً يَجِدُ حَلَاوَتَهُ‌ فِي‌ قَلْبِه‌}}؛ و تاج الدین شعیری، جامع الاخبار، ص۹۳ و کنز العمال، ج۵، ص۳۲۹.</ref>. و فرموده است: "درباره [[زنان]] [[مردم]] [[عفت]] بورزید تا دیگران نیز درباره [[زنان]] شما [[عفت]] بورزند و [[زنان]] شما از تعرض نامحرمان در [[امان]] بمانند"<ref>الکافی، ج ۵، ص ۵۵: {{متن حدیث|عِفُّوا عَنْ نِسَاءِ النَّاسِ‌ تَعِفَ‌ نِسَاؤُكُم}} و حسن بن فضل طبرسی، مکارم الاخلاق، ص ۲۳۸.</ref>. همچنین از ایشان [[نقل]] شده است: "در [مجامع عمومی] میان [[زنان]] و مردان نامحرم فاصله ایجاد کنید"<ref>الخطاب الرعینی، مواهب الجلیل، ج ۲، ص ۵۷۸ - ۵۷۹؛ و العجلونی، کشف الخفاء، ج ۱، ص ۲۷۹.</ref>. و "بر [[زنان]] سزاوار نیست که از وسط جاده عبور کنند؛ بلکه آنان باید از کنار دیوار و جاده بروند"<ref>الکافی، ج ۵، ص ۵۱۸ ۱؛ ابن ابی جمهور، عوالی اللآلی، ج ۳، ص ۳۰۹ و مکارم الاخلاق، ص ۲۵۹.</ref><ref> [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۴۳.</ref>.
@@ خط ۴۱: / خط ۴۱: @@
 ==هویت‌سازی بر پایه [[امّت]] اسلامی‌==
-*از اقدامات [[رسول خدا]]{{صل}} برای ایجاد [[هویت]] [[جدید]]، امت‌سازی است که همه اعضای [[جامعه]] در قبال یکدیگر و [[جامعه]]، [[احساس مسئولیت]] می‌کنند؛ از این رو، [[قرآن کریم]]، [[امت اسلامی]] را در [[عصر پیامبر]]{{صل}} [[بهترین]] [[امت]] و جامعه‌ای دانسته است که تا آن زمان تشکیل شده بود<ref>سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref>. از ویژگی‌هایی که [[قرآن]] برای [[امت]] نمونه و [[شاهد]]<ref>سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref> یاد کرده، موارد زیر است: بر کارهای یکدیگر، نظارت و همدیگر را [[امر به معروف و نهی از منکر]] می‌کنند<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۰۴.</ref>. [[همکاری]] میان آنها در کارهای [[پسندیده]] و [[نیک]] اصالت دارد<ref>سوره مائده، آیه ۲.</ref>؛ ولی [[همکاری]] در اهداف [[باطل]] و [[اعمال]] [[نادرست]] و ظالمانه مطلقاً [[ممنوع]] است<ref>همان.</ref>. [[برادری]] ایمانی در میان آنان به آن اندازه است که از خود می‌گذرند و [[ایثار]] می‌کنند<ref>سوره حشر، آیه ۹.</ref>؛ درباره یکدیگر به تجسس و [[جاسوسی]] نمی‌پردازند<ref>سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref> و [[غیبت]]، [[تهمت]] و افترا در میانشان نیست<ref>سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref>. آنها [[اختلافات]] را با [[رجوع]] به [[خدا]] و رسولش{{صل}} حل می‌کنند<ref>سوره نور، آیه ۵۱.</ref>. در همه امور ، ر اصل بر تقواست و آنها گذشت را حتی درباره [[قاتل]] در نظر می‌گیرند و قصاص و [[قتل]] را اصل نمی‌دانند. هر چند قصاص و برخی امور دیگر، [[حق]] ایشان است<ref>سوره بقره، آیه ۱۷۸.</ref>. به یک معنا، آنها از [[حق]] خویش برای تقویت همبستگی می‌گذرند و اصول [[همدلی]] و [[همراهی]] محکم را در خود تقویت می‌کنند و از یکدیگر [[انتقام]] نمی‌گیرند. آنها بر [[دشمنان]]، سختگیر و محکم اما با یکدیگر [[دلسوز]] ، [[بخشنده]]، [[مهربان]]<ref>سورت فتح،‌ آیه۲۹.</ref> و برادرند <ref>سوره حجرات، آیه۱۰.</ref>. آنها [[مال]]، [[جان]] و عرض یکدیگر را محترم می‌شمارند<ref>سوره نساء، آیه۲۹.</ref> و [[امنیت]] [[اقتصادی]]، [[سیاسی]]، [[اجتماعی]] را برای [[جامعه]] فراهم می‌آورند و عوامل ایجاد [[آرامش]] و [[آسایش]] را در [[جامعه]] تقویت می‌کنند و بسیاری دیگر از مسائلی که در [[قرآن]] بدان پرداخته و به تفصیل توضیح داده شده است<ref> [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۴۷-۴۴۸.</ref>.
+*از اقدامات [[رسول خدا]]{{صل}} برای ایجاد [[هویت]] [[جدید]]، امت‌سازی است که همه اعضای [[جامعه]] در قبال یکدیگر و [[جامعه]]، [[احساس مسئولیت]] می‌کنند؛ از این رو، [[قرآن کریم]]، [[امت اسلامی]] را در [[عصر پیامبر]]{{صل}} [[بهترین]] [[امت]] و جامعه‌ای دانسته است که تا آن زمان تشکیل شده بود<ref>سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref>. از ویژگی‌هایی که [[قرآن]] برای [[امت]] نمونه و [[شاهد]]<ref>سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref> یاد کرده، موارد زیر است: بر کارهای یکدیگر، نظارت و همدیگر را [[امر به معروف و نهی از منکر]] می‌کنند<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۰۴.</ref>. [[همکاری]] میان آنها در کارهای [[پسندیده]] و [[نیک]] اصالت دارد<ref>سوره مائده، آیه ۲.</ref>؛ ولی [[همکاری]] در اهداف [[باطل]] و [[اعمال]] نادرست و ظالمانه مطلقاً [[ممنوع]] است<ref>همان.</ref>. [[برادری]] ایمانی در میان آنان به آن اندازه است که از خود می‌گذرند و [[ایثار]] می‌کنند<ref>سوره حشر، آیه ۹.</ref>؛ درباره یکدیگر به تجسس و [[جاسوسی]] نمی‌پردازند<ref>سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref> و [[غیبت]]، [[تهمت]] و افترا در میانشان نیست<ref>سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref>. آنها [[اختلافات]] را با [[رجوع]] به [[خدا]] و رسولش{{صل}} حل می‌کنند<ref>سوره نور، آیه ۵۱.</ref>. در همه امور ، ر اصل بر تقواست و آنها گذشت را حتی درباره [[قاتل]] در نظر می‌گیرند و قصاص و [[قتل]] را اصل نمی‌دانند. هر چند قصاص و برخی امور دیگر، [[حق]] ایشان است<ref>سوره بقره، آیه ۱۷۸.</ref>. به یک معنا، آنها از [[حق]] خویش برای تقویت همبستگی می‌گذرند و اصول [[همدلی]] و [[همراهی]] محکم را در خود تقویت می‌کنند و از یکدیگر [[انتقام]] نمی‌گیرند. آنها بر [[دشمنان]]، سختگیر و محکم اما با یکدیگر [[دلسوز]] ، [[بخشنده]]، [[مهربان]]<ref>سورت فتح،‌ آیه۲۹.</ref> و برادرند <ref>سوره حجرات، آیه۱۰.</ref>. آنها [[مال]]، [[جان]] و عرض یکدیگر را محترم می‌شمارند<ref>سوره نساء، آیه۲۹.</ref> و [[امنیت]] [[اقتصادی]]، [[سیاسی]]، [[اجتماعی]] را برای [[جامعه]] فراهم می‌آورند و عوامل ایجاد [[آرامش]] و [[آسایش]] را در [[جامعه]] تقویت می‌کنند و بسیاری دیگر از مسائلی که در [[قرآن]] بدان پرداخته و به تفصیل توضیح داده شده است<ref> [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۴۷-۴۴۸.</ref>.
 *[[رسول خدا]]{{صل}} برای ایجاد همبستگی ایمانی [[مسلمانان]] و یک [[امت]] [[واحد]] و [[روح]] [[وحدت]] در بین [[جامعه]] با [[هدف]] برپایی [[هویت اسلامی]] سفارش‌هایی کردند که به گوشه‌ای از آنها می‌پردازیم:‌ [[مسلمانان]] [[برادر]] یکدیگرند<ref>الکافی، ج ۱، ص ۴۰۳؛ تهذیب الاحکام، ج ۴، ص ۱۳۱؛ دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۳۷۸ و حاکم نیشابوری، المستدرک، ج ۱، ص ۹۳.</ref>، آنان همگی چون فردی هستند که هرگاه یکی از اعضای پیکرش به درد آید، دیگر اعضای او با آن [[همدردی]] می‌کنند<ref>مسند احمد، ج۴، ص۲۷۰؛ مسلم نیشابوری، صحیح، ج۸، ص۲۰؛ علی بن الجعد، مسند ابن الجعد، ص۱۰۲ و البیهقی، السنن الکبری، ج۲۳، ص۳۵.</ref>؛ [[امر به معروف و نهی از منکر]] می‌کنند<ref>مکارم الاخلاق، ص ۲۶؛ دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۳۶۸ و ورام بن ابی فراس، مجموعه ورام، ج ۲، ص ۲۳۹.</ref>؛ [[مسلمانان]] دیگر را [[آزار]] نمی‌دهند<ref>ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۷۶ - ۷۷؛ جامع الأخبار، ص ۱۴۷؛ محمد بن حسن فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ج ۲، ص ۲۹۳ و عوالی اللآلی، ج ۱، ص ۳۶۱.</ref>؛ به حل مشکلات [[مسلمانان]] توجه دارند؛ [[فریادرس]] [[مظلومان]] هستند<ref>الکافی، ج ۲، ص ۱۶۳؛ محمد بن محمد کوفی، الجعفریات، ص ۸۸؛ فضل الله راوندی، النوادر، ص ۲۱؛ الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۵۷۲ و کنز العمال، ج ۱۶، ص ۱۱.</ref>؛ دنبال [[لغزش]] [[عیب]] یکدیگر نیستند و آبرو و [[شخصیت اجتماعی]] دیگر [[مسلمانان]] را حفظ می‌کنند<ref>الکافی، ج ۲، ص ۳۵۵ و ابوالفضل علی بن حسن طبرسی، مشکاة الأنوار، ص ۱۰۷.</ref>؛ به [[پیمان]] خود وفادارند<ref>الکافی، ج ۲، ص ۳۶۴ و تحف العقول، ج۴، ص۴۵.</ref>؛ [[فضایل]] [[اخلاقی]] در بین آنها رواج دارد؛ لذا با هم [[حسن]] خُلق دارند و از [[کینه]] و بدخواهی پرهیز می‌کنند<ref>شهید ثانی، منیة المرید، ص ۳۲۱ و کشف الخفاء، ج ۲، ص ۲۹۴.</ref>؛ از [[تفرقه]] و دوری از [[جامعه]] گریزان‌اند<ref>مجموعه ورام، ج ۲، ص ۲۶۶؛ محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۶، ص ۵۰۷، صحیح البخاری، ج ۳، ص ۸۸ و النسائی، السنن الکبری، ج ۵، ص ۳۳.</ref>؛ به این [[دلیل]]، [[رسول خدا]]{{صل}} برای ساخت [[امت]] و [[هویت]] [[جدید]] [[اسلامی]] در [[جامعه]] جاهلیِ آن روز موفق شد با استفاده از شیوه‌ها و ابزارهای [[فرهنگی]]، [[نبوت]] و [[رهبری]] را به جای [[شیخ]] [[قبیله]]؛ ارزش‌های [[اسلامی]] را به جای ارزش‌های [[جاهلی]]؛ [[توحید]] و [[یکتاپرستی]] را به جای [[شرک]] و چندخدایی؛ [[مسئولیت‌پذیری]] را به جای [[مسئولیت]] گریزی؛ [[عقیده]] به [[معاد]] را به جای [[اعتقاد]] به [[آینده]] پوچ و عبث؛ کار و تولید را به جای [[سستی]]؛ [[فضایل]] [[اخلاقی]] را به جای [[رذایل اخلاقی]]؛ [[کمک]] به [[نیازمندان]] و آزاد کردن بردگان را به جای به بیگاری کشاندن انسان‌های [[مستضعف]]؛ [[حکومت جهانی]] را به جای [[حکومت]] قبیله‌ای؛ [[منافع]] [[اسلامی]] و انسانی را جایگزین [[منافع]] قبیله‌ای؛ [[اعتماد]] را به جای [[بی‌اعتمادی]]؛ مسابقه دادن در انجام خیرات را به جای مسابقه دادن در انجام [[شرور]]؛ [[ایثار]] و [[عدل]] و [[انصاف]] را به جای [[غارت]] و [[ظلم]] و تلاش برای دستیابی به [[آینده]] بهتر را به جای رکود و تلاش برای حفظ وضع موجود قرار داد<ref>نجف، لک زایی، سیره پیامبر اعظم{{صل}} در گذر از جامعه جاهلی به جامعه اسلامی، ص ۲۱۶.</ref><ref> [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۴۸-۴۴۹.</ref>.