سیاست‌های اداری امام علی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۷: خط ۳۷:
* [[امام علی]]{{ع}}‌- در سفارش‌نامه‌اش به [[مالک اشتر]]، هنگامی که او را بر [[حکومت مصر]] گماشت-: [[نیکوکار]] و [[بدکار]]، نزدِ تو یکسان نباشند؛ چرا که این کار، [[نیکوکاران]] را از [[نیکی]] باز دارد و بدکاران را به [[بدی]] وا دارد، و درباره هریک از آنان، به چیزی پایبند باش که خود بدان پایبند است<ref>{{متن حدیث|عنه{{ع}}- فی عَهدِهِ إلی‌ مالِک الأَشتَرِ-: ولا یکونُ المُحسِنُ وَالمُسی‌ءُ عِندَک بِمَنزِلَةٍ سَواءٍ؛ فَإِن فی ذلِک تَزهیداً لِاهلِ الإِحسانِ فِی الإِحسانِ، وتَدریباً لِأَهلِ الإِساءَةِ عَلَی الإِساءَةِ. وألزِم کلاً مِنهُم ما ألزَمَ نَفسَهُ}} (نهج البلاغة، نامه ۵۳).</ref><ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۲۷۲-۲۷۸.</ref>.
* [[امام علی]]{{ع}}‌- در سفارش‌نامه‌اش به [[مالک اشتر]]، هنگامی که او را بر [[حکومت مصر]] گماشت-: [[نیکوکار]] و [[بدکار]]، نزدِ تو یکسان نباشند؛ چرا که این کار، [[نیکوکاران]] را از [[نیکی]] باز دارد و بدکاران را به [[بدی]] وا دارد، و درباره هریک از آنان، به چیزی پایبند باش که خود بدان پایبند است<ref>{{متن حدیث|عنه{{ع}}- فی عَهدِهِ إلی‌ مالِک الأَشتَرِ-: ولا یکونُ المُحسِنُ وَالمُسی‌ءُ عِندَک بِمَنزِلَةٍ سَواءٍ؛ فَإِن فی ذلِک تَزهیداً لِاهلِ الإِحسانِ فِی الإِحسانِ، وتَدریباً لِأَهلِ الإِساءَةِ عَلَی الإِساءَةِ. وألزِم کلاً مِنهُم ما ألزَمَ نَفسَهُ}} (نهج البلاغة، نامه ۵۳).</ref><ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۲۷۲-۲۷۸.</ref>.
==[[قاطعیت]] در برابر کارگزاران‌==
==[[قاطعیت]] در برابر کارگزاران‌==
*'''[[اشعث]] بن قیس‌'''<ref>کارگزار عثمان بود که امام علی{{ع}} پس از خلافتش او را عزل کرد.</ref>: [[نثر الدر (کتاب)|نثر الدر]]: [[[امام علی]]{{ع}}‌] به [[اشعث بن قیس]] فرمود: "آنچه [از [[اموال]] بیت‌المال‌] بر عهده توست، ادا نما؛ و گرنه تو را با [[شمشیر]] خواهم زد". او نیز آنچه بر عهده‌اش بود، ادا کرد<ref>نثر الدر: {{متن حدیث|قالَ‌ [عَلِی{{ع}}‌] لِلأَشعَثِ بنِ قَیسٍ: أد وإلا ضَرَبتُک بِالسیفِ. فَأَدی‌ ما کانَ عَلَیهِ، فَقالَ لَهُ: مَن کانَ عَلَیک لَو کنا ضَرَبناک بِعَرضِ السیفِ؟ فَقالَ: إنک مِمن إذا قالَ فَعَلَ}} (نثر الدر، ج ۱، ص ۲۹۲).</ref>.
*'''[[اشعث]] بن قیس‌'''<ref>کارگزار عثمان بود که امام علی{{ع}} پس از خلافتش او را عزل کرد.</ref>: [[نثر الدر (کتاب)|نثر الدر]]: [امام علی{{ع}}‌] به [[اشعث بن قیس]] فرمود: "آنچه [از [[اموال]] بیت‌المال‌] بر عهده توست، ادا نما؛ و گرنه تو را با [[شمشیر]] خواهم زد". او نیز آنچه بر عهده‌اش بود، ادا کرد<ref>نثر الدر: {{متن حدیث|قالَ‌ [عَلِی{{ع}}‌] لِلأَشعَثِ بنِ قَیسٍ: أد وإلا ضَرَبتُک بِالسیفِ. فَأَدی‌ ما کانَ عَلَیهِ، فَقالَ لَهُ: مَن کانَ عَلَیک لَو کنا ضَرَبناک بِعَرضِ السیفِ؟ فَقالَ: إنک مِمن إذا قالَ فَعَلَ}} (نثر الدر، ج ۱، ص ۲۹۲).</ref>.
*'''[[زیاد بن ابیه‌]]''': [[امام علی]]{{ع}}‌- از نامه‌اش به [[زیاد بن ابیه]]-: به [[خدا]] [[سوگند]] یاد می‌کنم، سوگندی [[راستین]]، که اگر به من خبر رسد که در [[ثروت]] [[مسلمانان]] [[خیانت]] کرده‌ای، کم یا زیاد، چنان بر تو سخت بگیرم که تو را اندک‌مال کند، و بارِ هزینه عیال بر دوشت سنگینی کند و [[خوار]] و پریشانْ‌حال شوی. والسلام!<ref>{{متن حدیث|الإمام علی{{ع}}- مِن کتابِهِ إلی‌ زِیادِ بنِ أبیهِ-: إنی اقسِمُ بِاللهِ قَسَماً صادِقاً، لَئِن بَلَغَنی أنک خُنتَ مِن فَی‌ءِ المُسلِمینَ شَیئاً صَغیراً أو کبیراً، لَأَشُدن عَلَیک شِدةً تَدَعُک قَلیلَ الوَفر، ثَقیلَ الظهرِ، ضَئیلَ الأَمرِ. وَالسلامُ}} (نهج البلاغة، نامه ۲۰).</ref><ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۲۷۲-۲۷۸.</ref>.
*'''[[زیاد بن ابیه‌]]''': [[امام علی]]{{ع}}‌- از نامه‌اش به [[زیاد بن ابیه]]-: به [[خدا]] [[سوگند]] یاد می‌کنم، سوگندی [[راستین]]، که اگر به من خبر رسد که در [[ثروت]] [[مسلمانان]] [[خیانت]] کرده‌ای، کم یا زیاد، چنان بر تو سخت بگیرم که تو را اندک‌مال کند، و بارِ هزینه عیال بر دوشت سنگینی کند و [[خوار]] و پریشانْ‌حال شوی. والسلام!<ref>{{متن حدیث|الإمام علی{{ع}}- مِن کتابِهِ إلی‌ زِیادِ بنِ أبیهِ-: إنی اقسِمُ بِاللهِ قَسَماً صادِقاً، لَئِن بَلَغَنی أنک خُنتَ مِن فَی‌ءِ المُسلِمینَ شَیئاً صَغیراً أو کبیراً، لَأَشُدن عَلَیک شِدةً تَدَعُک قَلیلَ الوَفر، ثَقیلَ الظهرِ، ضَئیلَ الأَمرِ. وَالسلامُ}} (نهج البلاغة، نامه ۲۰).</ref><ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۲۷۲-۲۷۸.</ref>.
==کنار نهادن [[کارگزاران]] خیانت‌پیشه‌==
==کنار نهادن [[کارگزاران]] خیانت‌پیشه‌==
* [[الاستیعاب (کتاب)|الاستیعاب]]: [[علی]]{{ع}} بر [[شهرها]]، [[دینداران]] و امانت‌پیشگان را می‌گماشت و اگر خیانتی از یکی از آنان به وی می‌رسید، برایش می‌نوشت: "در [[حقیقت]]، شما را از جانب پروردگارتان [[پند]] و اندرزی آمده است. پس پیمانه و ترازو را دادگرانه تمام نَهید، و [[اموال]] [[مردم]] را کم مدهید و در [[زمین]]، به [[فساد]] سر برمدارید. اگر [[مؤمن]] باشید، باقی‌مانده [حلالِ‌] [[خداوند]] برای شما بهتر است و من بر شما نگاهبان نیستم<ref>اقتباس از سوره اعراف، آیه ۸۵ و هود، آیه ۸۵ و ۸۶.</ref>. هنگامی که نامه‌ام به تو رسید، وظایفی که بر عهده‌ات بود، سامان ده تا شخصی را روانه کنیم و از تو تحویل بگیرد". آن‌گاه رویش را به‌سوی [[آسمان]] می‌کرد و می‌گفت: "بار خدایا! تو می‌دانی که من نه آنان را به [[ستم]] کردن بر بندگانت [[فرمان]] دادم و نه به کنار گذاردن [[حقوق]] تو". سخنرانی‌ها، موعظه‌ها و سفارش‌های او به کارگزارانش هنگامی که آنان را به سوی [[کارها]] روانه می‌کرد، بسیار است و از بازگو کردنش صرف‌نظر کردم تا کتابم طولانی نشود؛ گرچه تمامی آنها زیباست<ref>الاستیعاب، ج ۳، ص ۲۱۰.</ref><ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۲۷۲-۲۷۸.</ref>.
* [[الاستیعاب (کتاب)|الاستیعاب]]: [[علی]]{{ع}} بر [[شهرها]]، [[دینداران]] و امانت‌پیشگان را می‌گماشت و اگر خیانتی از یکی از آنان به وی می‌رسید، برایش می‌نوشت: "در [[حقیقت]]، شما را از جانب پروردگارتان [[پند]] و اندرزی آمده است. پس پیمانه و ترازو را دادگرانه تمام نَهید، و [[اموال]] [[مردم]] را کم مدهید و در [[زمین]]، به [[فساد]] سر برمدارید. اگر [[مؤمن]] باشید، باقی‌مانده [حلالِ‌] [[خداوند]] برای شما بهتر است و من بر شما نگاهبان نیستم<ref>اقتباس از سوره اعراف، آیه ۸۵ و هود، آیه ۸۵ و ۸۶.</ref>. هنگامی که نامه‌ام به تو رسید، وظایفی که بر عهده‌ات بود، سامان ده تا شخصی را روانه کنیم و از تو تحویل بگیرد". آن‌گاه رویش را به‌سوی [[آسمان]] می‌کرد و می‌گفت: "بار خدایا! تو می‌دانی که من نه آنان را به [[ستم]] کردن بر بندگانت [[فرمان]] دادم و نه به کنار گذاردن [[حقوق]] تو". سخنرانی‌ها، موعظه‌ها و سفارش‌های او به کارگزارانش هنگامی که آنان را به سوی [[کارها]] روانه می‌کرد، بسیار است و از بازگو کردنش صرف‌نظر کردم تا کتابم طولانی نشود؛ گرچه تمامی آنها زیباست<ref>الاستیعاب، ج ۳، ص ۲۱۰.</ref><ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۲۷۲-۲۷۸.</ref>.
۵۳٬۳۷۰

ویرایش