جز
جایگزینی متن - 'قسم' به 'قسم'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'قسم' به 'قسم') |
||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
==واژه‌شناسی لغوی== | ==واژه‌شناسی لغوی== | ||
*این واژه در لغت به‌معنای [[سخت‌کوشی]] است<ref>التحقیق، ج۲، ص۱۲۸، «جهد».</ref> و در اصطلاح از ۲ زاویه به آن نگریسته می‌شود<ref>[[محمد صادق یوسفی مقدم|یوسفی مقدم، محمد صادق]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۲، ص۱۲۰-۱۴۷.</ref>: | *این واژه در لغت به‌معنای [[سخت‌کوشی]] است<ref>التحقیق، ج۲، ص۱۲۸، «جهد».</ref> و در اصطلاح از ۲ زاویه به آن نگریسته می‌شود<ref>[[محمد صادق یوسفی مقدم|یوسفی مقدم، محمد صادق]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۲، ص۱۲۰-۱۴۷.</ref>: | ||
# [[اجتهاد]] به‌معنای عام، بین [[فقیهان]] [[شیعه]] و [[اهل سنت]]، که برای آن تعاریف مختلفی شده است؛ برخی آن را به‌کارگیری نهایت کوشش برای تحصیل [[ظن]] به [[حکم شرعی]]<ref>موسوعة الفقه، ج۳، ص۵؛ المنار، ج۵، ص۲۰۴؛ الاحکام، آمدی، ج۴، ص۱۶۲.</ref> یا تحصیل [[حجت]] بر [[حکم شرعی]] یا [[تعیین]] [[وظیفه عملی]] دانسته‌اند<ref>مصباح الاصول، ج۳، ص۴۳۴.</ref>. برخی دیگر [[اجتهاد]] را تلاشی [[علمی]] و روش‌مند جهت [[استنباط]] و استخراج [[حجت]] بر [[وظایف]] [[شرعی]] مربوط به موضوعات و پدیده‌های فرعی، از اصول و قواعد و منابع [[شرعی]] و [[عقلی]] می‌دانند<ref>آشنایی با علوم اسلامی، ج۳، ص۱۸؛ مجموعه آثار، ج۳، ص۱۹۶، «ختم نبوت».</ref>. کاربرد واژه [[اجتهاد]] در ملکه [[استنباط]] حکم‌شرعی و توان بر [[استنباط]]، بسیار رایج است<ref>کفایة‌الاصول، ص۴۶۳؛ زبدة‌الاصول، ص۱۵۹؛ خلاصة القوانین، ص۱۷۵.</ref>. و کلمه [[مجتهد]] با همین نگرش، بر [[فقیه]] اطلاق می‌شود؛ بنابراین، [[مجتهد]] کسی است که واجد ملکه [[استنباط]] باشد؛ هر چند بالفعل به [[استنباط]] نپردازد. [[اجتهاد]]، چه از نوع ملکه [[استنباط]] و چه به‌معنای فعلیت آن، به ۲ | # [[اجتهاد]] به‌معنای عام، بین [[فقیهان]] [[شیعه]] و [[اهل سنت]]، که برای آن تعاریف مختلفی شده است؛ برخی آن را به‌کارگیری نهایت کوشش برای تحصیل [[ظن]] به [[حکم شرعی]]<ref>موسوعة الفقه، ج۳، ص۵؛ المنار، ج۵، ص۲۰۴؛ الاحکام، آمدی، ج۴، ص۱۶۲.</ref> یا تحصیل [[حجت]] بر [[حکم شرعی]] یا [[تعیین]] [[وظیفه عملی]] دانسته‌اند<ref>مصباح الاصول، ج۳، ص۴۳۴.</ref>. برخی دیگر [[اجتهاد]] را تلاشی [[علمی]] و روش‌مند جهت [[استنباط]] و استخراج [[حجت]] بر [[وظایف]] [[شرعی]] مربوط به موضوعات و پدیده‌های فرعی، از اصول و قواعد و منابع [[شرعی]] و [[عقلی]] می‌دانند<ref>آشنایی با علوم اسلامی، ج۳، ص۱۸؛ مجموعه آثار، ج۳، ص۱۹۶، «ختم نبوت».</ref>. کاربرد واژه [[اجتهاد]] در ملکه [[استنباط]] حکم‌شرعی و توان بر [[استنباط]]، بسیار رایج است<ref>کفایة‌الاصول، ص۴۶۳؛ زبدة‌الاصول، ص۱۵۹؛ خلاصة القوانین، ص۱۷۵.</ref>. و کلمه [[مجتهد]] با همین نگرش، بر [[فقیه]] اطلاق می‌شود؛ بنابراین، [[مجتهد]] کسی است که واجد ملکه [[استنباط]] باشد؛ هر چند بالفعل به [[استنباط]] نپردازد. [[اجتهاد]]، چه از نوع ملکه [[استنباط]] و چه به‌معنای فعلیت آن، به ۲ قسم"[[اجتهاد]] مطلق و تجزّی در [[اجتهاد]]" تقسیم می‌شود<ref>کفایة‌الاصول، ص۴۶۴؛ الفصول، ج۲، ص۱۱۷ـ۱۱۹؛ الاصول العامه، ص۵۸۲.</ref><ref>[[محمد صادق یوسفی مقدم|یوسفی مقدم، محمد صادق]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۲، ص۱۲۰-۱۴۷.</ref>. | ||
# [[اجتهاد]] به‌معنای خاص، که تنها در میان [[فقیهان]] [[اهل سنت]] مطرح است. این اصطلاح مرادف با [[رأی]] و عبارت از نوعی [[تشریع]] و [[جعل]] [[قانون]] از سوی [[فقیه]] در موارد فقدان [[نص]] و مصداق روشن آن [[قیاس]] است<ref>الاصول العامه، ص۳۸۵.</ref>؛بلکه [[شافعی]] آن را مرادف [[قیاس]] می‌داند<ref>الرساله، ص۴۷۷.</ref>. [[شیعه]] به جهت غنای [[فرهنگی]] و برخوردار بودن از [[روایات]] [[امامان]]{{عم}} که ابواب گوناگون [[فقه]] را [[پوشش]] داده، خود را از [[اجتهاد]] به‌معنای خاص، بی‌نیاز می‌داند ولی [[اجتهاد]] به‌معنای عام را که در عصر [[معصومان]] نیز میان [[اصحاب]] ایشان رواج داشته، می‌پذیرد. به نظر برخی از [[فقیهان]] [[شیعه]]، اگر بعضی از منابع [[اجتهاد]]، مانند [[قیاس]]، از حوزه [[اجتهاد]] نظری حذف گردد، تعریف [[اجتهاد]] در میان [[شیعه]] و [[اهل سنت]] یکی می‌شود؛ چون [[اجتهاد]] بر اعتباراتی نظری مبتنی است که بیش‌تر از ظاهر [[نصوص]] مستفاد نیست<ref>معارج‌الاصول، ص۱۷۹ـ۱۸۰.</ref><ref>[[محمد صادق یوسفی مقدم|یوسفی مقدم، محمد صادق]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۲، ص۱۲۰-۱۴۷.</ref>. | # [[اجتهاد]] به‌معنای خاص، که تنها در میان [[فقیهان]] [[اهل سنت]] مطرح است. این اصطلاح مرادف با [[رأی]] و عبارت از نوعی [[تشریع]] و [[جعل]] [[قانون]] از سوی [[فقیه]] در موارد فقدان [[نص]] و مصداق روشن آن [[قیاس]] است<ref>الاصول العامه، ص۳۸۵.</ref>؛بلکه [[شافعی]] آن را مرادف [[قیاس]] می‌داند<ref>الرساله، ص۴۷۷.</ref>. [[شیعه]] به جهت غنای [[فرهنگی]] و برخوردار بودن از [[روایات]] [[امامان]]{{عم}} که ابواب گوناگون [[فقه]] را [[پوشش]] داده، خود را از [[اجتهاد]] به‌معنای خاص، بی‌نیاز می‌داند ولی [[اجتهاد]] به‌معنای عام را که در عصر [[معصومان]] نیز میان [[اصحاب]] ایشان رواج داشته، می‌پذیرد. به نظر برخی از [[فقیهان]] [[شیعه]]، اگر بعضی از منابع [[اجتهاد]]، مانند [[قیاس]]، از حوزه [[اجتهاد]] نظری حذف گردد، تعریف [[اجتهاد]] در میان [[شیعه]] و [[اهل سنت]] یکی می‌شود؛ چون [[اجتهاد]] بر اعتباراتی نظری مبتنی است که بیش‌تر از ظاهر [[نصوص]] مستفاد نیست<ref>معارج‌الاصول، ص۱۷۹ـ۱۸۰.</ref><ref>[[محمد صادق یوسفی مقدم|یوسفی مقدم، محمد صادق]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۲، ص۱۲۰-۱۴۷.</ref>. | ||