انکار شأن ولایت تشریعی امامان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''[[روایات]] دسته دوم:''' در [[روایات]] پرشماری آمده است که [[امام]] هرچه می‌گوید از [[قرآن]] و [[سنت نبوی]] است و از خود چیزی بدان نمی‌افزاید. این [[روایات]] (که بیش از ده روایت‌اند) دست‌کم [[مستفیض]] بوده، [[ انسان]] را به صدور این محتوا از [[معصوم]] مطمئن می‌سازند. برای نمونه، [[امام باقر]]{{ع}} در ضمن روایتی صحیح فرمودند: "به [[خدا]] [[سوگند]]، اگر ما براساس نظر خود با [[مردم]] [[سخن]] بگوییم یا [[سخن]] گفته باشیم، به [[یقین]] از هلاک‌شدگان خواهیم بود و ما به وسیله آثاری که از [[پیامبر خاتم|رسول الله]]{{صل}} نزد ماست و [[نسل]] به [[نسل]] به ما می‌رسد، با [[مردم]] [[سخن]] می‌گوییم؛ آثاری که آنها را [[ذخیره]] کرده‌ایم؛ چنان‌که [[مردم]] طلا و نقره خود را [[ذخیره]] می‌کنند".<ref>همان، ص ۳۰۰. همچنین، ر.ک: همان، ص ۲۹۹ و ۳۰۱.</ref> همچنین [[نقل]] شده است که از [[امام صادق]]{{ع}} مسئله‌ای پرسیده شد. [[امام]] [[پاسخ]] فرمودند و در ادامه تأکید کردند که وقتی [[پاسخ]] تو را می‌دهم، این [[پاسخ]] از [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} است و چنین نیست که از نزد خود چیزی بگویم».<ref>همان، ص ۳۰۰ و ۳۰۱.</ref> همچنین [[سماعة بن مهران]] در روایتی صحیح از [[امام کاظم]]{{ع}} پرسید که آیا هر آنچه می‌گویید در [[کتاب خدا]] و [[سنت]] است یا آنکه براساس [[رأی]] خود می‌گویید؟ [[امام]]{{ع}} فرمودند: «هر آنچه می‌گوییم در [[کتاب خدا]] و [[سنت]] پیامبرش است».<ref>همان، ص ۳۰۱.</ref> نکته دیگر آنکه در برخی [[روایات]] نسبت به کسانی که [[معتقد]] بودند چون همه چیز در [[قرآن]] و [[سنت نبوی]] نیست، باید به [[قیاس]] [[پناه]] برد، موضع‌گیری شده است؛ چنان‌که سعید اعرج در روایتی صحیح درباره این مسئله از [[امام صادق]]{{ع}} پرسید. [[امام]]{{ع}} فرمود: «به [[خدا]] [[سوگند]]، [[ دروغ]] می‌گویند. هیچ چیزی نیست مگر آنکه در [[قرآن]] و [[سنت]] [[[حکم]]] آن آمده است».<ref>همان، ص ۳۰۱ و ۳۰۲.</ref> در [[روایت]] صحیح دیگری، سورة بن کلیب این [[پرسش]] را [[خدمت]] [[امام صادق]]{{ع}} طرح می‌کند که [[امام]] بر چه اساسی [[حکم]] می‌کند؟ [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: براساس [[قرآن]]. سورة بن کلیب پرسید: اگر چیزی نه در [[سنت]] باشد و نه در [[قرآن]]، چه می‌کند؟ [[امام]]{{ع}} فرمود: {{عربی|"قَدْ أَعْرِفُ الَّذِي تُرِيدُ يُسَدَّدُ وَ يُوَفَّقُ وَ لَيْسَ كَمَا تَظُنُّ‏"}}.<ref>همان، ص ۳۸۸.</ref> در [[حقیقت]] [[امام]]{{ع}} به [[راوی]] می‌فهماند که اگر بر فرض، چیزی از [[ایشان]] پرسیده شود که در [[قرآن]] و [[سنت]] نیامده باشد، با [[عنایت الهی]] به [[ایشان]] فهمانده می‌شود؛ اما بدان که چنین فرضی وجود ندارد.<ref>نظیر این مضمون، دست‌کم در دو روایت دیگر نیز آمده است (ر.ک: همان).</ref> بدین معنا که همه چیز در [[قرآن]] و [[سنت نبوی]] وجود دارد، و از‌این‌رو نمی‌توان گفت که [[خداوند]] این [[شأن]] را به [[امامان]]{{عم}} داده است.<ref>ر. ک. [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]]، ص۲۰۴ تا ۲۱۲.</ref>.

#در برخی [[روایات]]، از [[امام]] [[سؤال]] می‌شود که اگر از شما درباره امری [[پرسش]] شود که [[پاسخ]] آن نزد شما نباشد، چه می‌کنید؟ [[امام]] [[پاسخ]] دادند که [[روح‌القدس]] آن را به ما تلقین می‌کند.<ref>{{عربی|"عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاكَ تُسْأَلُونَ عَنِ الشَّيْ‏ءِ فَلَا يَكُونُ عِنْدَكُمْ عِلْمُهُ؟ فَقَالَ: رُبَّمَا كَانَ ذَلِكَ. قَالَ: قُلْتُ: كَيْفَ تَصْنَعُونَ؟ قَالَ: تَتَلَقَّانَا بِهِ رُوحُ الْقُدُسِ"}} (محمد بن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات، ص۴۵۱).</ref> در‌این‌باره دست‌کم دو [[روایت]] وجود دارد؛ اما چنان‌که روشن است، مدلول آنها مطلق است و متعلق آن امر مورد [[سؤال]] روشن نیست که چیست. بنابراین صلاحیت استناد در بحث ما را ندارد؛ زیرا به وسیله روایاتی که می‌گوید [[تمام دین]] در [[دوران پیامبر]] تشريع شد، [[مقید]] می‌شود. از‌این‌رو، می‌توان مقصود از شیء را غیر از [[دین]]، مانند [[علوم]] گذشته و [[آینده]] یا دیگر [[علوم]] [[امام]] دانست؛

نتیجه آنکه اطلاق [[آیه ولایت]] و [[روایات تفویض]] به وسیله روایاتی که بیانگر [[جعل]] [[تمام]] [[احکام]] بودند، [[مقید]]، و نظریه ###[[313]]### [[شأن ولایت تشریعی]] تقویت می‌شود.<ref>گفتنی است برخی استادها نظریه برخورداری امامان{{عم}} از شأن ولایت تشریعی را ترجیح داده‌اند.</ref> البته تأکید می‌کنم مقصود از آنکه [[تمام]] [[احکام]] [[جعل]] شده‌اند، بدین معنا نیست که همه آن [[احکام]] بیان شده‌اند؛ بلکه [[جعل]] و نازل شده‌اند. بله، آنها در طول [[تاریخ]] بیان می‌شوند که این مهم به وسیله [[امامان]]{{عم}} انجام می‌شود. نکته دیگر آنکه این نتیجه یعنی اختصاص [[شأن تشریع]] [[ حکم]] به [[خدا]] و [[پیامبر خاتم|رسول اکرم]]{{صل}} پاسخ‌گوی برخی [[شبهات]] در فرق میان [[نبی]] و [[امام]] نیز هست؛ بدین معنا که فارق میان [[نبی]] و [[امام]]، برخلاف آنچه برخی پنداشته‌اند، نه صفت [[عصمت]] [[ایشان]] است و نه [[دانش]] غیر اکتسابی آنها؛<ref>عبدالکریم سروش، خاتميت و ولایت، ص۵۳.</ref> بلکه یکی از آن تفاوت‌ها می‌تواند انشا یا [[دریافت دین]] از [[خداوند]] باشد؛<ref>در ادامه، شأن امام در دریافت دین از سوی خدا را بررسی خواهیم کرد.</ref> بدین معنا که [[پیامبر]]، [[شأن تشریع]] [[ حکم]] را دارد؛ به خلاف [[امام]] که تنها مبلّغ [[معصومانه]] [[ شریعت]] [[پیامبر]] است.<ref>ر. ک. [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]]، ص۲۰۴ تا ۲۱۲.</ref>.