آرامش در معارف مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها

#'''یاد [[مهدی]]{{ع}} یاد خداست''': [[خداوند متعال]] در [[قرآن کریم]]، درمان تمام غم‌ها، تنش‌ها، و اضطراب‌ها و آرامش‌دهنده قلب‌ها را ذکر و یاد و توجه به خود ([[خدا]]) معرفی کرده است و از دیدگاه [[اسلام]]، تنها چیزی که نیاز به [[آرامش]] و [[امنیت روانی]] را برآورده می‌کند، یاد خداست: {{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ}}<ref>«همان کسانی که ایمان آورده‌اند و دل‌های ایشان با یاد خداوند آرام می‌گیرد؛ آگاه باشید! با یاد خداوند دل‌ها آرام می‌یابد» سوره رعد، آیه ۲۸.</ref>. یکی [[کامل‌ترین]] مصداق [[ذکر خدا]]، [[یاد امام مهدی]]{{ع}} است. [[یاد حضرت مهدی]]{{ع}} در [[حقیقت]] یاد خداست؛ همان‌طور که [[پیروان]] [[مشتاق]] آن [[حضرت]] هر [[صبح ]][[جمعه]] در "[[دعای ندبه]]" می‌خوانند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ وَ نَحْنُ عَبِيدُكَ التَّائِقُونَ إِلَى وَلِيِّكَ، الْمُذَكِّرِ بِكَ وَ بِنَبِيِّكَ}}؛ خدایا، ما [[بندگان]]، به شدّت [[مشتاق]] به سوی ولی تو هستیم، آن‌که [[مردم]] را به یاد تو و پیامبرت اندازد<ref>مفاتیح الجنان، دعای ندبه.</ref>. آنان‌که: {{متن حدیث|وَ قَرَّبْتَهُمْ وَ قَدَّمْتَ لَهُمُ الذِّكْرَ الْعَلِيَّ وَ الثَّنَاءَ الْجَلِيَّ وَ أَهْبَطْتَ عَلَيْهِمْ مَلَائِكَتَكَ}}؛ و [[مقرّب]] درگاه‌شان نمودی و برای آنان ذکر و یاد والا و ثنای روشن پیش آوردی و فرشتگانت را بر آنها فرو فرستادی<ref>مفاتیح الجنان، دعای ندبه.</ref>. در [[زیارت جامعه کبیره]] می‌خوانند: {{متن حدیث|ذِكْرُكُمْ فِي الذَّاكِرِينَ}}؛ یاد شما در [[قلوب]] یادکنندگان است<ref>مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ}}<ref>«و به راستی یادکرد خداوند (از هر چیز) بزرگ‌تر است» سوره عنکبوت، آیه ۴۵.</ref> فرمود: {{متن حدیث|نَحْنُ ذِكْرُ اللَّهِ وَ نَحْنُ أَكْبَرُ}}؛ ما [[ذکر خدا]] هستیم و ما بزرگیم<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۹۸.</ref>. لذا، کسی که قصد [[تقرّب به خداوند]] بزرگ نماید، به [[ائمه اطهار]]{{عم}} روی می‌آورد: {{متن حدیث|وَ مَنْ قَصَدَهُ تَوَجَّهَ بِكُمْ}}<ref>مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره.</ref>، پس مهدی‌باوری، می‌تواند [[آرامش]][[ بشر]] امروزی، از نوع مثبت را تأمین کند<ref>ر.ک: سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۱۰۸-۱۱۲.</ref>. ذکر، یاد، [[توسّل]]،[[ زیارت]]، و [[انتظار ظهور امام مهدی]]{{ع}} به عنوان [[حجت خدا]] و [[مظهر]] تمام [[صفات کمالیه]] [[خداوند]]، می‌تواند برجنبه‌های فردی، [[اجتماعی]]، [[عاطفی]] و [[روانی]] [[انسان]] [[منتظِر]] اثرات مفید داشته و باعث تقویت و [[رشد شخصیت]] سالم در [[انسان]] گردد و اسباب [[امنیت]] و [[آرامش روانی]] او را فراهم آورَد. [[یاد امام مهدی]]{{ع}} به عنوان [[مظهر]] و [[امام حق]]، از این‌رو که هر چه [[باطل]] و [[طاغوت]] و مظاهر آن به حیث [[مظهر]] [[دنیاپرستی]] و تنش است از [[دل]] و [[اندیشه]] پیروانش می‌زداید، [[غم]] زدا و تنش زداست؛ و ازآن رو که [[یاد خدا]] را در [[دل]] و [[جان]] پیروانش زنده می‌کند، [[احیاگر]] [[دل]]، و آرامش‌بخش روان است.

#'''[[ آینده]] مثبت و سرشار از سعادت‌''': یکی از عوامل مخل [[آرامش]] که موجب [[افسردگی]]،[[ اضطراب]] و [[نگرانی]] در [[آدمی]] می‌شود، [[بدبینی]] و [[ترس]] از [[آینده]] مبهم است؛ ولی در [[مکتب]] [[مهدویت]]، [[آینده بشر]] بسیار مثبت و درخشان و همراه با [[سعادت]] و [[خوشبختی]] توصیف و [[پیش‌بینی]] شده است که [[انسان]] سرگشته و [[مأیوس]] از [[آینده]] را به نگرش مثبت و سرشار از [[امید به آینده]] و در نتیجه به [[اطمینان]] و [[آرامش]] می‌رساند و بستر [[رشد]] و [[تکامل]] او را فراهم می‌آورد. [[قرآن مجید]] [[ آینده]] و افق [[زندگی]] انسان‌های [[مؤمن]] و [[پیروان]] [[مکتب انتظار]] را بسیار روشن و سرشار از [[آرامش]] و [[امنیت]] توصیف کرده است: {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا}}<ref>«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند» سوره نور، آیه ۵۵.</ref>. [[روایات]] متعددی درباره [[آینده]] درخشان [[بشریت]] در عصر [[ظهور امام مهدی]]{{ع}} وجود دارد. [[رسول اکرم]]{{صل}} می‌فرماید: {{متن حدیث|وَ بِهِ يُفَرِّجُ اللَّهُ عَنِ الْأُمَّةِ}}؛ [[خداوند]] با [[مهدی]]{{ع}} از [[امت]] رفع [[غم]] و [[گرفتاری]] می‌کند"<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۱، ص۷۵.</ref> [[ایمان]] به [[مُنجی]] و [[امید به ظهور]] آخرین [[ذخیره]] [[ خیر]] و [[هدایت الهی]] و برچیده شدن دائمی طومار نظام‌های [[فاسد]] [[حاکم]] بر [[جهان]]، یگانه افق روشنی است که فردای روشن را برای [[بشریت]] نوید می‌دهد و [[استرس]] و [[نگرانی‌ها]] را از [[روح]] و [[جان]] او ستُرده و به وی [[آرامش]] می‌دهد. [[فلسفه انتظار]] و [[مکتب]] [[مهدویّت]]، در عین اینکه [[پیش بینی]] یک [[سلسله]] حوادث و تکان‌های شدید و نابسامانی‌ها و [[کشتارها]] و [[بی‌عدالتی‌ها]] را در [[آخرالزمان]] کرده است، [[پیش‌بینی]][[ آینده]] [[سعادت‌بخش]] و [[پیروزی]] کامل [[عقل]] بر [[جهل]]،[[ توحید]] بر [[شرک]]،[[ ایمان]] بر [[شک]]، [[عدالت]] بر [[ظلم]]، [[سعادت]] بر [[شقاوت]] را نیز نموده است؛ لذا نوید دِه و [[آرزو]] ساز و آرامش‌بخش است<ref>نظری شاری، عبدالله، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.</ref>.

# '''[[معرفت یقینی]]''': بسیاری از [[مشکلات]] و [[بیماری‌های روانی]] هم‌چون [[افسردگی]] و [[اضطراب]]، به [[افکار التقاطی]]، [[متزلزل]] و آمیخته به [[شک]] بر می‌گردد که [[فرد]] را به [[بی‌کفایتی]] و [[پوچی]] [[اندیشه]] و [[ترس]] از [[آینده]] [[زندگی]] گرفتار می‌کند. اغلب [[روان‌شناسان]] [[شناختی]] نگر، بر این نکته تأکید دارند که اختلال‌های اضطرابی تعمیم یافته از "باورهای نامناسب" و غیر منطقی ناشی می‌شوند. آنها فرایندهای [[شناختی]] را به منزله محور اصلی رفتارها، [[فکر]] و [[هیجان]] تلقی کرده‌اند. افراد دارای باورهای نامناسب، در برابر مسایل ناشناخته دچار [[ترس]] می‌شوند و همواره [[منتظر]] بروز فاجعه‌ای هستند، و همه چیز را زیر نظر دارند تا نشانه‌های خطر را بیابند و بدین صورت است که در واقع، چنین علایمی را همه جا می‌بینند و [[زندگی]] خود را در [[اضطراب]] می‌گذرانند<ref>دادستان، پریرخ، روان‌شناسی مرضی تحولی، ج۱، ص۱۱۶.</ref>. در مقابل [[معرفت]] و [[یقین]]، [[اطمینان]] و [[آرامش]] [[قلب]] را برای [[انسان]] به ارمغان می‌آورد. از آنجا که [[ایمان]] و [[باور به مهدویت]]، با [[شناخت]] منطقی و آگاهی‌های [[یقینی]] شکل می‌گیرد، از این رو، [[اعتقاد به مهدویت]]، جایی برای تردید و تشویش و تشکیک و [[تزلزل]] و [[ترس]] از [[آینده]] باقی نمی‌گذارد و [[انسان]] را از [[اضطراب]]، [[پوچی]] و [[بیهودگی]] می‌رهاند و به او [[نشاط]] [[روحی]]،[[ آرامش]] [[دل]] و فراغت خاطر عطا می‌کند. چون تمام [[رفتار]] ریز و درشت چنین فردی، از پشتوانه [[فکری]] [[قوی]] برخوردار است و برای تک تک کنش‌ها و واکنش‌های خود، [[دلیل]] و توجیه منطقی و قابل [[پذیرش]] دارد<ref>ر.ک: موحدی، محسن، آثار روان‌شناختی آموزه‌های مهدویت، ص۴.</ref>.

#'''[[احساس امنیت حقیقی]]''': [[آرامش روانی]] وقتی به دست می‌آید که [[انسان]] [[احساس امنیت]] داشته باشد. [[انتظار ظهور منجی]]، مهدی‌باوری و [[اعتقاد]] به [[حضور امام]]{{ع}} در میان [[مردم]]، به تقویت برخورداری از [[احساس امنیت]] کمک می‌کند؛ زیرا ما [[امام عصر]]{{ع}} را [[خلیفه خداوند]] در [[زمین]] و تجلی‌بخش [[اسمای الهی]] می‌دانیم؛ بنابراین همان‌گونه که [[خداوند]] خود [[پناه مؤمنان]] است، [[حجت]] او در [[زمین]] نیز پناهگاهی [[امن]] برای [[مؤمنان]] می‌باشد. از این‌روست که [[امام عصر]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|وَ إِنِّي لَأَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ}}؛ من مایه [[امنیت]] [[اهل]] زمینم، چنان‌که [[ستارگان]] مایه [[امنیت]] [[اهل]] آسمان‌اند<ref>طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۲۹۲.</ref>. براساس همین باورهای [[مکتب انتظار]]، [[فرد]] و [[جامعه]] [[مؤمنین]][[ ایمان]] دارند که در دوران هراس‌انگیز [[غیبت]]، [[امام مهدی]]{{ع}}، به عنوان [[حجت خداوند در زمین]]، حاضر و ناظر بر احوال [[پیروان]] خود است و آنان در [[پناه]] [[مراقبت]] و محافظت آن [[حضرت]] از گزند [[گرفتاری‌ها]] و [[شر]] [[دشمنان]] آسوده و در [[امنیت]] به سر می‌برند. چنان‌که در [[توقیع شریف]] خطاب به [[شیعیان]] فرمود: {{متن حدیث|إِنَّا غَيْرُ مُهْمِلِينَ لِمُرَاعَاتِكُمْ وَ لَا نَاسِينَ لِذِكْرِكُمْ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَنَزَلَ بِكُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَكُمُ الْأَعْدَاءُ فَاتَّقُوا اللَّهَ جَلَّ جَلَالُهُ}}؛ ما در رسیدگی و [[سرپرستی]] شما کوتاهی و [[اهمال]] نکرده و یاد شما را از خاطر نبرده‌ایم که اگر جز این بود، دشواری‌ها و [[مصیبت‌ها]] بر شما فرود می‌آمد و [[دشمنان]]، شما را ریشه کن می‌نمودند. پس تقوای [[خدای بزرگ]] را پیشه خود سازید<ref>طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، ج۲، ص۴۹۷.</ref>.

# '''پشتوانه و تکیه‌گاه [[روانی]]''': [[ایمان]] و [[اعتقاد]] به این امر که "[[خداوند]] برای [[ابلاغ پیام]] خویش و [[هدایت]] [[انسان]] و ارائه [[دستور]] و برنامه [[زندگی]] مطلوب به [[آدمی]]، کسانی را به عنوان [[پیامبر]] و [[امام]] [[منصوب]] کرده است" دارای این اثر [[روانی]] است که [[انسان]]، خود را رها شده و به خود وا نهاده شده و در نتیجه حیران و سرگردان نمی‌یابد؛ بلکه [[اطمینان]] دارد که همواره تحت [[نظارت]] و [[تربیت]] [[خداوند]] از طریق [[انبیا]]، [[اولیا]] و [[ائمه]]{{عم}} قرار دارد و به آسان‌ترین وجه ممکن می‌تواند به [[بهترین]] برنامه [[زندگی]] که متضمّن [[سعادت دنیا]] و [[آخرت]] و تأمین کننده [[سلامت جسم]] و روان او باشد،[[ دست]] یابد. ضمناً لازم نیست برای یافتن حقایق، این در و آن در بزند و شخصاً به تجربه بپردازد و با [[آزمایش]] و [[خطا]] (در مواردی که ممکن باشد) [[راه]] درست [[زندگی]] را بشناسد و در میان مکتب‌های [[فکری]] متضاد و دموکراسی‌های ناسازگار با یک‌دیگر به جستجوی [[خوشبختی]] بپردازد و در نهایت هم مطمئن نباشد که آیا به نتایج [[درستی]][[ دست]] یافته است یا خیر، و آیا توانسته است [[حقیقت]] را همان‌طور که هست دریابد یا احیاناً سراب را آب پنداشته و از [[حقیقت]] به مجاز و از اصل هر چیز به سایه و نمونه‌ای بدلی از آن رسیده است. امروز، [[علی]] رغم [[پیشرفت‌های علمی]] و صنعتی در [[جوامع]] گوناگون انسان‌های زیادی به [[حیرت]] و [[پریشانی]] ناشی از نداشتن یک [[مکتب فکری]] و نگرش [[الهی]] سالم و بدون [[تحریف]] دچارند. [[احساس]] رهاشدگی و به خود وانهادگی، به ویژه آنجا که به سر نوشت و [[سعادت ابدی]][[ انسان]] مربوط است، احساسی مخرّب و ویران‌گر است و تهدیدی جدی برای [[سلامت روانی]] افراد به حساب می‌آید و در مقابل [[احساس]] تعلّق و اینکه کسی به [[فکر]] اوست و نسبت به سرنوشتش علاقه‌مند است و می‌خواهد و می‌تواند او را کمک کند و در شناختن و پیمودن [[راه]] [[سعادت]] یاری‌گر او باشد، احساسی مطلوب، خوشایند، مثبت و سازنده است و در [[سلامت روانی]] [[فرد]] نقش اساسی ایفا می‌کند. [[ایمان به امامت]] و [[باور به مهدویت]]، هم [[انسان]] را از [[حیرت]] و [[پریشانی]] و [[راه]] گم کردگی ناشی از نداشتن [[راهنمایان]] سالم می‌رهاند، و هم نوعی [[آرامش]] و [[اطمینان]] فراگیر همراه با [[احساس]] تعلق خاطر نسبت به آن حضرتر در [[انسان]] ایجاد می‌کند؛ زیرا [[انسان]] [[یقین]] می‌کند که می‌تواند با [[دل سپردن]] و [[تسلیم]] خویش به آن [[امام]] [[معصوم]] و [[آگاه]] و [[هدایت‌گر]] [[دلسوز]]، به سرمنزل مقصود گام نهد و به [[آرمان]] مطلوب و دل‌خواه خود برسد و [[شاهد]] [[خوشبختی]] و [[سعادت دنیا]] و [[آخرت]] را در آغوش بکشد<ref>نظری شاری، عبدالله، نقش ایمان در بهداشت روانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، قم، جامعةالمصطفی العالمیه، ۱۳۸۸، ص۳۰۳.</ref>. لذا، [[ایمان به امامت]] و [[باور به مهدویت]]، یک تکیه‌گاه بسیار مهم [[روانی]] برای [[جامعه]] [[مؤمنین]] است. از نظر [[روان‌شناسی]] اشخاصی که دارای تکیه‌گاه [[روانی]] هستند، دارای [[انفعال]] نبوده و [[احساس]] آسیب‌پذیری ندارند و ویژگی‌هایی هم‌چون، [[اعتماد به نفس]]، [[احساس]] توان‌مندی،[[ امیدواری]] و تأثیرگذاری در مسیر [[سرنوشت]] خود و متأثر ساختن محیط پیرامون و [[جهان]] خارج از خود را دارا هستند.[[ اضطراب]] و [[ترس]] این افراد به حداقل میرسد و [[آرامش]] با [[زندگی]] [[فرد]] توأم می‌شود و [[احساس]] وجود [[قدرت روحی]] در [[فرد]] تقویت مییابد<ref>نظری شاری، عبدالله، نقش ایمان در بهداشت روانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، قم، جامعةالمصطفی العالمیه، ۱۳۸۸، ص۳۰۰.</ref>.

#['''[هدایت]] و [[نجات]]''': [[تاریخ]] نشان می‌دهد، [[پیامبران]] [[عظیم]] الشأنی مانند: [[ابراهیم]]{{ع}}، [[موسی]]{{ع}}، [[عیسی]]{{ع}}، و [[محمد]]{{صل}}، در شرایطی [[ظهور]] کرده‌اند که [[جامعه بشریت]] سخت [[نیازمند]] به وجود آنها بوده است؛ آنان مانند یک دست [[غیبی]] از آستین بیرون آمده‌اند و [[بشریت]] را [[نجات]] داده‌اند؛ مانند بارانی بوده‌اند که در بیابانی بر تشنه‌ای ببارد؛ [[خداوند]] به واسطه وجود آنها بر [[بیچارگان]] و [[مظلومان]] منّت نهاده و [[رسولان]] را برای [[نجات]] آنان [[مبعوث]] فرموده است<ref>{{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}} «و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref>. [[پیامبران]] معمولاً در مواقعی [[ظهور]] کرده‌اند که [[بشریت]] و یا لااقل محیط [[اجتماعی]] [[ظهور]] آنها در یک پرتگاه خطرناکی قرار داشته و آنان سبب [[نجات]] و [[اصلاح]] [[اجتماع]] خود شده‌اند. [[قرآن کریم]] خطاب به [[مردم]] عصر [[رسول اکرم]]{{صل}} چنین می‌فرماید: {{متن قرآن|وَكُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا}}<ref>«و در لبه پرتگاهی از آتش بودید که شما را از آن رهانید» سوره آل عمران، آیه ۱۰۳.</ref>. [[بدیهی]] است، همان‌طور که با [[بعثت پیامبران]]{{عم}} [[جوامع انسانی]] از [[سقوط]] و [[تباهی]] و آسیب‌ها و [[ناهنجاری]] [[نجات]] یافته است، امروزه نیز [[میراث]] گران سنگ [[معنوی]]، [[مکتب فکری]]، [[قوانین اجتماعی]]، هنجار‌های [[رفتاری]]، [[ارزش‌های اخلاقی]]، و [[سبک زندگی]] سالمی که آن بزرگواران پی‌ریزی کرده‌اند، که [[کامل‌ترین]] و سالم‌ترین آنها در [[دین اسلام]] و مخصوصاً در [[مکتب]] [[شیعه]] ارائه شده است؛ می‌تواند [[نجات‌بخش]] [[جوامع بشری]] از بحران‌های [[روانی]] و [[اجتماعی]] و نا‌برابری و بی‌عدالتی‌های فراوانی که امروز دامن گیر [[جوامع انسانی]] است، باشد.