بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''[[اراده]]''' صفت ترجیح‌دهنده یکی از دو طرف فعل و ترک، همراه با [[علم]] و [[شعور]]<ref>[[محمد حسین حشمت‌پور|حشمت‌پور، محمد حسین]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۲، ص ۴۴۲.</ref>. | |||
==واژه‌شناسی لغوی== | |||
*[[اراده]]، مصدر باب [[افعال]]، به‌معنای خواستن و به چیزی میل و رغبت کردن<ref>القاموس‌المحیط، ج۱، ص۴۱۵ «رود».</ref> و از مادّه «رَوْد» به‌معنای طلب و رفت و آمد در جستجوی چیزی<ref>اقرب‌الموارد، ج۲، ص۴۵۵ «رود»؛ شمس‌العلوم، ج۴، ص۲۶۸۱؛ المنجد، ص۲۸۶ «راد».</ref> است<ref>[[محمد حسین حشمت‌پور|حشمت‌پور، محمد حسین]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] ج ۲، ص ۴۴۲.</ref>. | |||
==[[اراده]] در [[فلسفه]] و [[کلام]]== | |||
==تفاوت [[اراده]] با دیگر عناوین مشابه== | |||
==مبادی [[اراده]]== | |||
==متعلّقات اراده== | |||
==[[اراده الهی]]== | |||
==اراده در فرهنگ مطهر== | |||
اراده یعنی تحت کنترل قراردادن همه [[میل‌های نفسانی]] و ضدمیل‌های [[نفسانی]] یعنی تنفّرها، خوف‌ها و ترس‌ها. اراده نیرویی است در [[انسان]] که همه میل‌ها و ضدمیل‌ها، را همه کشش‌ها و تنفّرها، خوف‌ها، [[بیم‌ها]] و ترس‌ها را تحت [[اختیار]] خود قرار می‌دهد و نمی‌گذارد که یک میل یا ضدّمیل انسان را به یک طرف بکشد<ref>فلسفه اخلاق، ص۴۹.</ref>. اراده عبارت است از میل و [[شوق]] مفرط به پرواز که در نفس پدید می‌آید<ref>مقالات فلسفی (۲)، ص۱۷۱؛ مجموعه آثار، ج۷، ص۱۳۰.</ref>. اراده مربوط است به مالک‌بودن بر نفس و [[احساسات]] خود<ref>مجموعه آثار، ج۷، ص۳۵۹.</ref>. | |||
انسان [[قادر]] است و [[توانایی]] دارد که در برابر میل‌های درونی خود [[ایستادگی]] کند و [[فرمان]] آنها را [[اجرا]] نکند. این توانایی را انسان به [[حکم]] یک نیروی دیگر دارد که از آن به “اراده” تعبیر می‌شود. اراده به نوبه خود تحت فرمان [[عقل]] است؛ یعنی عقل تشخیص می‌دهد و اراده انجام می‌دهد<ref>مجموعه آثار، ج۲، ص۲۸۱.</ref>. | |||
اراده حالت خاصی است که پس از [[استبصار]] و [[اعتقاد]] و [[ایمان به غیب]] در انسان پیدا می‌شود خواه آنکه این اعتقاد ناشی از [[برهان]] [[علمی]] باشد و یا در اثر [[ایمان]] به گفته‌های [[اولیاء]] حاصل شده باشد. به هرحال پس از این اعتقاد، انسان [[احساس]] می‌کند که ناقص است و باید به کامل متّصل شود و [[ضعیف]] است و باید به [[قوی]] متّکی گردد و قطره است و باید با دریا متّحد شود و جزء است و باید اتّصال به کل پیدا کند؛ از این‌رو یک حالت [[هیجان]] و رغبت شدیدی از نوع رغبت بازگشت فرع به اصل در وی پدید می‌آید. این رغبت شدید در اصطلاح [[عارفان]] “اراده” نامیده می‌شود<ref>مجموعه آثار، ج۷، ص۱۲۷؛ مقالات فلسفی جلد دوم، ص۱۶۷.</ref>.<ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۷۴.</ref> | |||
===اراده آزاد=== | |||
اراده‌ای که تابع [[قانون]] علّیّت نباشد<ref>مجموعه آثار، ج۱، ص۳۸۸.</ref>.<ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۷۴.</ref> | |||
===[[اراده تشریعی]]=== | |||
معنای اراده تشریعی این است که [[خدا]] این‌طور [[راضی]] است، خدا این‌چنین می‌خواهد<ref>حماسه حسینی، جلد اول، ص۳۱۷ و جلد سوم، ص۳۴۸.</ref>.<ref>محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر، ص ۷۴.</ref> | |||
===[[اراده تکوینی]]=== | |||
اراده تکوینی، یعنی [[قضاء و قدر]] [[الهی]] که اگر چیزی [[قضا و قدر]] حتمی الهی به آن تعلق گرفت، معنایش این است که در مقابل [[قضا و قدر الهی]] دیگر کاری نمی‌شود کرد<ref>حماسه حسینی، جلد اول، ص۳۱۷.</ref>. مقصود از اراده تکوینی، قضا و قدر حتمی الهی است<ref>حماسه حسینی، جلد سوم، ص۳۴۸</ref>.<ref>محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر، ص ۷۴.</ref> | |||
===[[اراده کامله]]=== | |||
اراده کامله، اراده‌ای است بالفعل و [[ازلی]] و احتیاج به [[انگیزه]] و محرّک و باعث ندارد، مانند اراده [[باری‌تعالی]] و همچنین [[عقول]] مجرده که حکمای الهی به آن قائل‌اند<ref>مجموعه آثار، ج۵، ص۴۳۱.</ref>.<ref>محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر، ص ۷۴.</ref> | |||
===[[اراده نیک]]=== | |||
اراده نیک [[انسان]] یعنی در مقابل فرمان‌های [[وجدان]] [[مطیع]] مطلق باشد<ref>فلسفه اخلاق، ص۷۰.</ref>.<ref>محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر، ص ۷۴.</ref> | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس2}} | |||
اراده: صفت ترجیح‌دهنده یکی از دو طرف فعل و ترک، همراه با علم و شعور | اراده: صفت ترجیح‌دهنده یکی از دو طرف فعل و ترک، همراه با علم و شعور | ||