بدون خلاصۀ ویرایش
(←مقدمه) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
"[[آسیه]]" نام [[همسر]] رامسس دوم [[فرعون]] [[مصر]] از "اسی" یا "اسو" اشتقاق یافته است. در کتب لغت "اسی" به معنای [[اندوه]] و غصه یا [[اندوهگین]] شدن آمده است<ref>فرهنگ معاصر، آذرنوش.</ref>. | |||
[[همسر فرعون]] در قصص [[اسلامی]]، [[آسیه بنت مزاحم]] معرفی شده و شاید نام وی محرف استات باشد<ref>اعلام قرآن، ص۴۸۳.</ref>؛ اگرچه در نژاد [[آسیه]] [[اختلاف]] نظر وجود دارد، ولی گویند [[آسیه]] از تبار [[بنیاسرائیل]] بوده و نام وی از اسماء [[عربی]] است<ref>معارف و معاریف، ج۱، ص۲۹.</ref>. | |||
عدهای [[آسیه]] را دختر [[مزاحم بن عبید بن ریان بن ولید قبطی]]، [[فرعون]] زمان دانستهاند<ref>تاریخ طبری، ج۱، ص۲۹۵.</ref>؛ و گروهی دیگر وی را از [[بهترین زنان]] [[بنیاسرائیل]]، پیامبرزاده و [[مادر]] و مددکار [[مؤمنان]] میدانند<ref>مجمع البیان، ج۷، ص۳۷۸.</ref>. برخی هم او را عمه [[موسی]] دانستهاند<ref>تفسیر قرطبی، ج۱۸، ص۱۳۲.</ref>؛ جمع بین دو نظر این است که [[آسیه]] از سوی [[پدر]]، قبطی و از سوی [[مادر]] از [[بنیاسرائیل]] یا به عکس بوده است و برخی معتقدند [[آسیه]] ابتدا [[همسر]] [[قابوس بن مصعب بن معاویه]] بود. هنگامی که [[موسی]] به [[پیامبری]] رسید، قابوس ([[فرعون]] زمان [[کودکی]] [[موسی]]) از [[دنیا]] رفت و برادرش [[ولید]] ([[فرعون]] [[غرق]] شده در نیل) به جای وی نشست و با [[آسیه]] [[همسر]] برادرش [[ازدواج]] کرد <ref>تاریخ طبری، ج۱، ص۲۹۵.</ref>. | |||
[[آسیه]] به [[خداوند]] [[ایمان]] داشت و در [[راه]] [[ایمان]] خود متحمل شکنجهها و [[شداید]] گردید. [[آسیه]] به برص دچار شده بود و پزشکان از درمان وی [[ناتوان]] بودند. [[کاهنان]] به [[فرعون]] گفتند: در فلان زمان [[کودکی]] را در [[رود نیل]] در صندوق مییابید که آب دهان او شفای این [[بیماری]] است. [[فرعون]]، کسانی را برکنار [[رود نیل]] بگماشت. هنگامی که صندوق را یافتند، [[آسیه]] آب دهان وی را بر برص مالید و بیدرنگ [[شفا]] یافت. اطرافیان [[فرعون]] گفتند: این همان طفلی است که باید کشته شود، ولی [[آسیه]] مانع شد و نام [[فرزند]] را [[موسی]] (برگرفته از آب و درخت یا [[فرزند]] آب) نهاد. | |||
به گفته [[ثعلبی]]، کنیزانی که برای شستشو و بردن آب به کنار نیل آمده بودند صندوق حامل [[موسی]] را یافته نزد [[آسیه]] آوردند. چون [[آسیه]] در آن را گشود [[خداوند]] [[محبت]] او را در دلش افکند و [[آسیه]] از [[فرعون]] خواست آن [[کودک]] را که مایه روشنی چشمانشان شده به او ببخشد<ref>اعلام قرآن، ص۱۰۴.</ref>. [[آسیه]] با [[مشاهده]] [[معجزه]] [[عصای موسی]] و [[غلبه]] وی بر ساحران به او [[ایمان]] آورد، ولی [[ایمان]] خود را اظهار نمیکرد تا زمانی که [[همسر]] حرقیل (خزانهدار [[فرعون]] و آرایشگر دخترش) به سبب ایمانش به دست [[فرعون]] کشته شد. آنگاه با [[اعتراض]] به [[فرعون]] و [[سرزنش]] وی [[ایمان]] خود را آشکار ساخت<ref>روض الجنان، ج۲۰، ص۲۶۸.</ref>. پس از آنکه [[آسیه]] ایمانش را آشکار کرد، [[فرعون]] او را دیوانه خواند و [[دستور]] داد [[آسیه]] را به [[زمین]] میخکوب کرده سنگی بزرگ را بالای سرش بیاویزند، اگر از ایمانش دست برنداشت، سنگ را بر او بیفکنند <ref>جامع البیان، ج۲۵، ص۶۵۵.</ref>. [[آسیه]] از [[ایمان]] خود دست برنداشت و از [[خداوند]] خواست که به جای [[قصر]] [[فرعون]]، خانهای در جوار [[رحمت]] خویش در [[بهشت]] برایش بنا کند و او را از [[فرعون]] و [[کفر]] و [[ستم]] وی و اطرافیانش [[رهایی]] بخشد{{متن قرآن|وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ}}<ref>«و خداوند برای مؤمنان، همسر فرعون را مثل زد هنگامی که گفت: پروردگارا! نزد خود در بهشت برای من خانهای بساز و مرا از فرعون و کردارش رهایی بخش و مرا از این قوم ستمگر آسوده گردان» سوره تحریم، آیه ۱۱.</ref>. | |||
از [[سلمان فارسی]] [[نقل]] شده که [[همسر فرعون]] را زیر [[آفتاب]] سوزان [[شکنجه]] میدادند و هنگامی که حرارت [[خورشید]] او را [[آزار]] میداد، [[فرشتگان]] با بالهای خود بر او سایه میافکندند<ref>تفسیر قرطبی، ج۱۸، ص۱۳۲.</ref>. | |||
به گفته [[ابنعباس]] هنگام [[شکنجه]] [[آسیه]]، [[موسی]] بر وی گذشت. [[آسیه]] با اشاره از شکنجهاش به [[موسی]] [[شکایت]] کرد. [[موسی]] او را [[دعا]] و [[خداوند]] [[شکنجه]] را بر وی آسان کرد و [[آسیه]] بر اثر [[شکنجه]] از [[دنیا]] رفت<ref>اعلام قرآن، ص۱۰۷.</ref>. | |||
[[آسیه]] پیش از [[ایمان]] به [[موسی]]{{ع}}، زنی [[نیکوکار]] محسوب میشده و [[قرآن کریم]] در برابر زنانی مانند [[همسران]] [[لوط]] و [[نوح]] که با وجود [[معاشرت]] و [[مصاحبت]] با [[پیامبران خدا]] [[کفر]] میورزیدند از [[آسیه]] به عنوان نمونه [[زنان]] [[پرهیزکار]] و [[موحد]] یاد میکند که به رغم [[زندگی]] در محیطی کفرآلود، [[ایمان]] خود را به [[پروردگار]] رها نکرد<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱، ص۳۹۸.</ref>؛ [[خداوند]]، [[آسیه]] را در کنار [[مریم]] و مقدم بر او الگوی [[مؤمنان]] معرفی میکند {{متن قرآن|وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ}}<ref>«و خداوند برای مؤمنان، همسر فرعون را مثل زد هنگامی که گفت: پروردگارا! نزد خود در بهشت برای من خانهای بساز و مرا از فرعون و کردارش رهایی بخش و مرا از این قوم ستمگر آسوده گردان» سوره تحریم، آیه ۱۱.</ref>. سبب [[الگو]] بودن [[آسیه]] آن است که [[ایمان]] خود را در کنار [[فرعون]] [[حفظ]] کرد و از همه جاذبههای [[زندگی دنیا]] گذشت و جوار [[رحمت]] [[خداوند]] را بر [[زندگی]] در [[قصر]] [[فرعون]] ترجیح داد و در دعای خود [[کرامت]] [[معنوی]] ([[قرب]] [[خداوند]]) و صوری ([[بهشت]]) را طلبید<ref>المیزان، ج۱۹، ص۵۷۸.</ref>. | |||
[[پیامبر اکرم]]{{صل}} نیز [[آسیه]] را در کنار [[مریم]]، [[خدیجه]] و [[فاطمه]] یکی از چهار [[زن]] کامل و [[برتر]] عالم و نیز از [[بهترین زنان]] [[اهل بهشت]] شمرده است<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۳۵.</ref>؛ [[پیامبر]]{{صل}} [[آسیه]] را همراه [[مریم]]، [[خدیجه]] و [[فاطمه]] از زنانی بر میشمرد که به نهایت مراتب کمال رسیدند<ref>الکشاف، ج۴، ص۵۷۳.</ref>. طبق روایتی دیگر از [[پیامبر]]{{صل}} در [[دوران پیش از اسلام]] سه تن هرگز [[کفر]] نورزیدند و حتی یک لحظه به [[وحی]] [[کافر]] نشدند: [[مؤمن آل فرعون]]، [[علی بن ابی طالب]]، [[آسیه همسر فرعون]]<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱، ص۳۹۸. </ref>. | |||
در [[قرآن کریم]] به نام [[آسیه]] تصریح نشده، ولی دو بار از این بانو بدون ذکر نام و با عنوان [[همسر فرعون]] یاد شده است: یک بار در جریان گرفتن [[موسی]] از آب که با میانجیگری مانع از کشتن طفل گردید و باعث شد که [[فرعون]] طفل را به وی ببخشد و با [[زیرکی]] [[مادر موسی]] را به عنوان دایه برای طفل برگزید {{متن قرآن|وَقَالَتِ امْرَأَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَيْنٍ لِي وَلَكَ لَا تَقْتُلُوهُ عَسَى أَنْ يَنْفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ}}<ref>«و همسر فرعون گفت: روشنی چشمی برای من و توست، او را نکشید باشد که به ما سود رساند یا آنکه او را به فرزندی بگیریم و آنان درنمییافتند (که چه میکنند)» سوره قصص، آیه ۹.</ref>؛ و در جای دیگر که [[فرعون]] از [[ایمان]] [[آسیه]] [[آگاه]] شد و [[دستور]] [[شکنجه]] وی را صادر نمود. [[آسیه]] در حین [[شکنجه]] از [[خداوند]]، قصری در [[بهشت]] در جوار رحمتش درخواست کرد و [[رهایی]] از [[فرعون]] و اطرافیانش را از [[خداوند]] [[طلب]] نمود {{متن قرآن|وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ}}<ref>«و خداوند برای مؤمنان، همسر فرعون را مثل زد هنگامی که گفت: پروردگارا! نزد خود در بهشت برای من خانهای بساز و مرا از فرعون و کردارش رهایی بخش و مرا از این قوم ستمگر آسوده گردان» سوره تحریم، آیه ۱۱.</ref>. | |||
در [[تورات]] دو بار در مورد [[آسیه]] بحث شده است: یک بار به نام دختر [[فرعون]]<ref>سفر خروج، فصل دوم، آیه ۱۰، ۱۰۴.</ref> و جایی دیگر در کتاب اول تواریخ ایام با نام "بتیا" و "بتیه" از او یاد شده است که دختر [[فرعون]] و [[همسر]] مردی به نام "مرد" بوده است<ref>کتاب اول تواریخ ایام، فصل چهارم، آیه ۱۸، ۷۶۳.</ref>. | |||
[[ابوبکر]] [[عتیق]] [[نیشابوری]] به طرح چند سؤال و جواب میپردازد. مثلاً ذیل {{متن قرآن|وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ}}<ref>«و خداوند برای مؤمنان، همسر فرعون را مثل زد هنگامی که گفت: پروردگارا! نزد خود در بهشت برای من خانهای بساز و مرا از فرعون و کردارش رهایی بخش و مرا از این قوم ستمگر آسوده گردان» سوره تحریم، آیه ۱۱.</ref> سؤال میکند: چرا [[آسیه]] از [[خدا]] خانهای در [[بهشت]] خواست نه همه [[بهشت]] را؟ در جواب بیان میکند: [[آسیه]] در آن حال برهنه بود و هیچ [[غم]] و اندوهی جز ستر عورت نداشت؛ از این رو از [[خداوند]] در [[بهشت]] نهفتگی خواست<ref>تفسیر سورآبادی، ج۴، ص۲۶۴۳.</ref>. | |||
[[سید قطب]] در [[تفسیر]] "[[فی ظلال القرآن]]" با بیان شرح [[زندگی]] [[آسیه]] و امکانات موجود در [[قصر]] [[فرعون]]، [[تقرب]] وی به سوی [[خداوند]] را ارجمند و با [[ارزش]] معرفی میکند و دعای [[همسر فرعون]] و [[جایگاه]] وی را مانند شخصی میداند که درصدد [[رهایی]] یافتن از دنیای فانی و بیارزش و رسیدن به [[مقامات]] [[اخروی]] و [[قرب الهی]] است {{متن قرآن|وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ}}<ref>«و خداوند برای مؤمنان، همسر فرعون را مثل زد هنگامی که گفت: پروردگارا! نزد خود در بهشت برای من خانهای بساز و مرا از فرعون و کردارش رهایی بخش و مرا از این قوم ستمگر آسوده گردان» سوره تحریم، آیه ۱۱.</ref>؛ و [[محبت]] وارده در [[قلب]] [[آسیه]] را همچون سلاحی میداند که در برابر [[فرعون]] [[ظهور]] میکند و [[دستور]] وی را در مورد کشتن [[موسی]] بینتیجه میسازد {{متن قرآن|وَقَالَتِ امْرَأَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَيْنٍ لِي وَلَكَ لَا تَقْتُلُوهُ عَسَى أَنْ يَنْفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ}}<ref>«و همسر فرعون گفت: روشنی چشمی برای من و توست، او را نکشید باشد که به ما سود رساند یا آنکه او را به فرزندی بگیریم و آنان درنمییافتند (که چه میکنند)» سوره قصص، آیه ۹.</ref>. | |||
[[علامه طباطبایی]] نیز ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ}}<ref>«و خداوند برای مؤمنان، همسر فرعون را مثل زد هنگامی که گفت: پروردگارا! نزد خود در بهشت برای من خانهای بساز و مرا از فرعون و کردارش رهایی بخش و مرا از این قوم ستمگر آسوده گردان» سوره تحریم، آیه ۱۱.</ref>، [[دلیل]] [[الگو]] قرار دادن [[آسیه]] برای [[مؤمنان]] را به تفصیل بیان میکند و تمامی عبارات را به طور کامل توضیح میدهد<ref>المیزان، ج۱۹، ص۵۷۸-۵۷۵.</ref>. | |||
برخی از محققان اروپایی مانند هروتیز، [[آسیه]] را با اسناث [[همسر]] [[حضرت یوسف]] یکی دانسته و این کلمه را تحریفی از آسنث یا آسناث که به [[آسیه]] تبدیل شده پنداشتهاند<ref>دانشنامه ایران و اسلام، ج۱، ص۹۷.</ref>؛[[آسیه همسر فرعون]] زمان [[موسی]] از [[زنان]] [[پرهیزکار]] و [[موحد]] [[تاریخ]] است که در [[روایات]] مختلف در شمار [[برترین]] [[زنان]] عالم محسوب شده است. | |||
نقش [[آسیه]] در [[قرآن]] همانند نقش دختر [[فرعون]] در [[تورات]] است. [[آسیه]] با قبول [[موسی]] به [[فرزند]] خواندگی و ممانعت از کشتن شدن او، باعث [[تحول]] عظیمی در [[جهان]] گردید و عامل [[ترویج دین]] شد. همچنین [[مقاومت]] و [[پایداری]] [[آسیه]] حین [[شکنجه]] و [[ثابت قدم]] بودن در [[راه]] [[ایمان]] به همراه [[توکل]] بر [[خداوند]] رمز [[جاودانگی]] این [[شخصیت]] بزرگ در [[اسلام]] گشت.<ref>[[مرضیه السادات کدخدایی|کدخدایی، مرضیه السادات]]، [[آسیه - کدخدایی (مقاله)|مقاله «آسیه»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص۴۸-۴۹.</ref> | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
* [[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[مرضیه السادات کدخدایی|کدخدایی، مرضیه السادات]]، [[آسیه (مقاله)|مقاله «آسیه»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']] | * [[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[مرضیه السادات کدخدایی|کدخدایی، مرضیه السادات]]، [[آسیه - کدخدایی (مقاله)|مقاله «آسیه»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']] | ||
==پانویس== | ==پانویس== |