طهارت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

مراد آن دسته از آیاتی است که به [[جایگاه]] و اهمیت [[طهارت]] ظاهری و [[باطنی]] در [[تعالیم]] [[نبوی]] می‌پردازد. این [[طهارت]]، گاه دستوری است به شخص [[پیامبر]] که خود را از پلیدی‌ها دور کند و یا [[لباس]] خود را نگذارد که [[آلوده]] شود، و گاه دستوری است به [[مؤمنان]] که از انواع قذارت‌های ظاهری و [[باطنی]] برحذر باشند و چون [[آلوده]] شدند، خود را [[پاک]] کنند. این [[دستورات]] که اساس و جهت‌گیری آن برای [[طهارت]] [[معنوی]] است، چنان مهم است که [[خدا]] در جایی به صورت کلی سخن از [[دوست داشتن]] خود از پاکیزان می‌کند: {{متن قرآن|وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ}}<ref>«بی‌گمان خداوند توبه کاران و شست‌وشوکنندگان را دوست می‌دارد» سوره بقره، آیه ۲۲۲.</ref>. برای [[فهم]] بهتر این [[تعلیم]] باید به گذشته برگشت و در [[تعالیم]] موسوی و عیسوی این [[حقیقت]] را جست که [[طهارت]] به ویژه [[طهارت]] [[معنوی]] و [[پاکیزگی]] [[اجتماعی]]، ارزشی [[دینی]] در تمام [[ادیان الهی]] دارد، تا جایی که [[رفتاری]] از [[یهود]] باعث می‌شود که سخن از [[اراده]] و [[مشیت الهی]] در عدم [[تطهیر]] آنان به خاطر برخی رفتارهای [[ناپسند]] کند: {{متن قرآن|أُولَئِكَ الَّذِينَ لَمْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يُطَهِّرَ قُلُوبَهُمْ}}<ref>«آنان کسانی هستند که خداوند نخواسته است دل‌هایشان را پاکیزه گرداند» سوره مائده، آیه ۴۱.</ref>. به [[مریم]] خطاب می‌کند: ای [[مریم]]، [[خداوند]] تو را [[برگزیده]] و [[پاک]] ساخت: {{متن قرآن|يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ}}<ref>«و آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را برگزید و پاکیزه داشت» سوره آل عمران، آیه ۴۲.</ref>. به همین [[دلیل]]، [[طهارت]] حقیقتی ساخته [[دین]] نیست، فهمی عرفی از این کلمه مخاطب دارد و خواسته‌ای [[عقلی]] و [[فطری]] و ما قبل [[دین]] است، البته [[ادیان الهی]] هم آن را تعریف کرده و هم توسعه داده‌اند. نخستین مرحله آن [[پاکی]] ظاهر از [[بدن]] و [[لباس]] است و مرحله بعدی در [[عقیده]] و [[رفتار]] و [[سیرت]] [[باطنی]] است که از آن تعبیر به [[طهارت]] [[قلب]] شده و با همه مقدمات و ظروف آن نمونه‌ای از این توسعه تعلیمی است. این که [[عقیده]] شرک‌آمیز نداشته باشد که [[قلب]] [[پاکیزه]] گردد: {{متن قرآن|وَمُطَهِّرُكَ مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا}}<ref>«و رهایی‌بخش تو از گروه کافرانم» سوره آل عمران، آیه ۵۵.</ref>. و تو را از [آلایش] کسانی که [[کفر]] ورزیده‌اند [[پاک]] می‌گردانم. این که [[انسان]] کاری نکند که جنس مخالف [[حرام]] به او [[تمایل]] پیدا کند تا [[قلب]] [[پاک]] بماند: {{متن قرآن|ذَلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ}}<ref>«این برای دل‌های شما و دل‌های آنان پاکیزه‌تر است» سوره احزاب، آیه ۵۳.</ref> این که [[گناه]] نکند که [[قلب]] [[آلوده]] می‌شود: {{متن قرآن|ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ}}<ref>«این برای شما بهتر و پاکیزه‌تر است» سوره مجادله، آیه ۱۲.</ref> یا برای اُسوگان خواسته که آنان از [[پلیدی]] به دور باشند: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گردان» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>. از تعاریفی و توسعه‌هایی است که [[دین]] برای [[حیات]] [[معنوی]] ارمغان آورده و در [[تعالیم]] [[نبوی]] به صراحت و شفافیت بیان شده است. جالب این است که [[آب]]، چنین نقشه واسطه‌ای ایفا می‌کند، از سویی وسیله پالایش و [[پاکیزگی]] می‌شود، اما از سویی با [[وضو]] و [[غسل]] زمینه‌های [[خالص]] کردن [[دل]] را فراهم می‌سازد: {{متن قرآن|مَاءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَيُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطَانِ وَلِيَرْبِطَ عَلَى قُلُوبِكُمْ وَيُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدَامَ}}<ref>«و از آسمان آبی فرو می‌باراند تا شما را بدان پاکیزه گرداند و پلیدی شیطان را از شما بزداید و دل‌هایتان را نیرومند سازد و گام‌ها (یتان) را بدان استوار دارد» سوره انفال، آیه ۱۱.</ref>.

# [[خداوند]] به [[ثروتمندان]] فرصت‌طلب که نجوی – در گوشی صحبت کردن – با [[پیامبر]] را امتیازی برای خود می‌‌دانستند [[دستور]] می‌‌دهد که برای نجوی باید [[صدقه]] بدهند {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نَاجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَةً...}} سپس می‌افزاید: این برای شما بهتر و پاکیزه‌تر است {{متن قرآن|ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ}} اما خیر بودن این [[صدقه]] هم برای متمکنان بود، زیرا موجب ثوابی می‌شد، و هم برای [[نیازمندان]]، چرا که وسیله کمکی به آنها محسوب می‌گشت. و اما “اطهر” بودنش از این نظر بود که [[قلوب]] [[اغنیا]] را از [[حب]] [[مال]] می‌شست، و [[قلوب]] [[نیازمندان]] را از [[کینه]] و [[ناراحتی]]، زیرا هنگامی که نجوی از صورت مجانی در می‌آید و [[نیاز]] به دادن صدقه‌ای داشت طبعاً کمتر می‌شد همان گونه‌ای که شد و این یک نوع [[پاکیزگی]] برای محیط [[فکری]] و [[اجتماعی]] [[مسلمانان]] بود. ولی از آنجا که اگر [[وجوب]] [[صدقه]] قبل از نجوی [[عمومیت]] می‌داشت [[فقرا]] از طرح مسائل مهم یا نیازهای خود در برابر [[پیامبر]]{{صل}} به صورت نجوی [[محروم]] می‌شدند، در ذیل [[آیه]] [[حکم]] [[صدقه]] را از این گروه برداشته می‌فرماید: اگر [[توانایی]] نداشته باشید [[خداوند]] [[غفور]] و [[رحیم]] است {{متن قرآن|فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}} و به این ترتیب آنها که [[تمکن مالی]] داشتند دادن [[صدقه]] قبل از نجوی برای ‌آنان [[واجب]] بود، و آنها که نداشتند بدون آن می‌توانستند با [[پیامبر]]{{صل}} نجوی کنند<ref>تفسیر نمونه ج۲۳، ص۴۴۷.</ref>.  

# [[خداوند]] اعلام می‌‌کند که [[پیامبری]] که از سوی ما فرستاده شده، صحیفه‌های [[پاک]] و پاکیزه‌ای را بر شما می‌‌خواند {{متن قرآن|رَسُولٌ مِنَ اللَّهِ يَتْلُو صُحُفًا مُطَهَّرَةً}} {{متن قرآن|رَسُولٌ مِنَ اللَّهِ}} اشعار به این دارد که آن [[رسول]] [[انسانی]] فرستاده و رها شده از جانب [[خدا]] و زبان و [[رفتار]] و همه وجودش نمایاننده [[حق]] است و هیچ‌گونه [[انگیزه‌ها]] و عقده‌ها و [[هواهای نفسانی]] و عوامل محیط تأثیر و دخالتی در رسالتش ندارند، از این جهت حوادث و موانع و [[شکست]] و [[پیروزی]] [[منطق]] و راه و روشش را تغییر نمی‌دهد. او چون [[فرستاده خدا]] است و [[نماینده]] [[وحی]] او است [[دل]] و زبان و آغاز و انجامش یکی و یکسان می‌باشد. او چون [[برتر]] از محیط و زمان است موجد حوادث و پیش برنده آن می‌باشد و مانند کسانی که [[حق]] را عنوان و وسیله می‌نماید و مرد روز و [[سیاست]] زمان می‌باشند، حوادث او را پیش نمی‌برد و متوقف نمی‌گرداند و به هر سو نمی‌پیچد و با هر شرایط [[تطبیق]] نمی‌دهد و برای [[پیشرفت]] کارش [[فریب]] و [[نیرنگ]] به کار نمی‌برد و به چهره‌های مختلف در نمی‌آید. او یک چهره، یک زبان، یک [[دعوت]] و یک روش دارد. او [[نامه]] و منشور [[رسالت]] خود را آشکارا همی خواند {{متن قرآن|يَتْلُو صُحُفًا مُطَهَّرَةً}} [[صحیفه]] او هدف‌های عالی [[انسان]] و طریق رسیدن به آنها را می‌نمایاند و به گروندگان تحرک و [[امید]] و [[قدرت]] می‌بخشد و [[دشمنان]] [[حق]] را از [[مخالفت]] بر حذر می‌دارد و به [[آینده]] خطرناکشان [[بیم]] می‌دهد. آن‌چه می‌خواند و می‌گوید دارای [[بلاغت]] کامل و [[اعجاز]] است و ابهام و نارسایی ‌ندارد و از [[آلودگی]] به تمنیات و [[دشمنی]] و [[کینه‌توزی]] و سود یا زیان گروه و طبقه‌ای [[پاک]] است و خود [[مطهر]] و برای [[تطهیر]] [[نفوس]] و [[عقول]] و رهاندن آنها از [[کفر]] و [[شرک]] می‌باشد<ref>پرتوی از قرآن، ج۴، ص۲۰۹.</ref>.  

# [[خداوند]] خطاب به [[مؤمنین]] می‌‌فرماید: غرض ما از [[تشریع]] [[وضو]] و [[غسل]] و [[تیمم]] تنها حاصل شدن [[طهارت]] در شما است، و برای [[حفظ]] [[منافع]] [[مؤمنین]] قرار داده شده و به هیچ‌وجه [[هدف]] دیگری در کار نبوده است، [[خداوند]] نمی‌خواهد [[تکلیف]] طاقت‌فرسایی بر دوش شما بگذارد {{متن قرآن|مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ}} [[خداوند]] می‌خواهد با این [[دستورها]] [[طهارت]] و [[پاکیزگی]] برای [[مردم]] فراهم شود چون این سه [[دستور]] سه وسیله و سبب برای [[طهارت]] است، و این [[طهارت]] غیر از [[پاکیزگی]] ظاهری و برطرف شدن خبث و کثافات است، بلکه مراد از [[بدن]] طهارتی است [[معنوی]]، که به وسیله یکی از این سه [[دستور]] حاصل می‌شود، و آن‌چه که در [[نماز]] شرط شده علاوه بر [[پاکی]] ظاهر [[بدن]]، همین [[طهارت]] [[معنوی]] است که با قصد قربت به [[خداوند]] برای این [[کارها]] حاصل می‌‌شود که شرط صحت و کمال این [[اعمال]] است؛