دفاع در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

دفاع در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۰ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۰۱

۳٬۴۹۲ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۰ آوریل ۲۰۲۱

←‏دفاع از حریم شخصی

دیداریویکی‌متن

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش

@@ خط ۳۲: / خط ۳۲: @@
 [[قرآن]] در [[آیه]] ۶۰ [[انفال]] / ۸ به [[آمادگی]] * نظامی در برابر [[حمله]] [[دشمن]] اشاره دارد و مسلمانان را در برابر تهاجم [[پیش‌بینی]] نشده [[دشمنان]] بر ضد مسلمانان به آمادگی دفاعی [[ترغیب]] می‌کند: "واَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ ومِن رِباطِ الخَیلِ تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللّهِ وعَدُوَّکُم". (انفال / ۸، ۶۰) <ref>احکام القرآن، ج ۲، ص ۷۸۲ ـ ۸۷۳؛ کنزالعرفان، ج ۱، ص ۳۸۸؛ المیزان، ج ۹، ص ۱۱۷. </ref> این تاکتیک دفاعی سبب می‌شود دشمن در [[اندیشه]] حمله به مرزهای [[اسلامی]] نباشد، از این رو [[فقیهان]] به هنگام درگیری و [[رویارویی]] با دشمن، دفاع را [[واجب]] دانسته‌اند. <ref>ر. ک: جواهر الکلام، ج ۲۱، ص ۳۸؛ المنیر، ج ۱۰، ص ۵۰ ـ ۵۱. </ref> نزدیک به همه [[فقها]] با استناد به آیاتی چون "وقـتِلوا فی سَبیلِ اللّهِ الَّذینَ یُقـتِلونَکُم... * فَاِن قـتَلوکُم فَاقتُلوهُم" (بقره / ۲، ۱۹۰ ـ ۱۹۱)، "فَمَنِ اعتَدی عَلَیکُم فاعتَدوا عَلَیهِ بِمِثلِ مَا اعتَدی عَلَیکُم" (بقره / ۲، ۱۹۴) و "ولَولا دَفعُ اللّهِ النّاسَ بَعضَهُم بِبَعضٍ لَفَسَدَتِ الاَرض" (بقره / ۲، ۲۵۱؛ نیز نک: حجّ / ۲۲، ۳۹ ـ ۴۰) دفاع از کیان اسلام، [[جان]]، [[مال]]، [[آبرو]] و [[حریم]] مسلمانان در برابر تهاجم دشمن را امری [[مشروع]] و ضروری خوانده‌اند <ref>النهایه، ص ۲۹۰؛ المغنی، ج ۱۰، ص ۲۳۸؛ جواهرالکلام، ج ۴۱، ص ۶۵۰. </ref> که ویژه شخص و [[زمان]] خاصی نیست. <ref>جواهرالکلام، ج ۲۱، ص ۱۸ ـ ۱۹؛ ج ۴۱، ص ۶۵۱؛ الجهاد، ص ۴۱۳. </ref> گرچه [[مفسران]] ذیل این [[آیات]] بیشتر به بررسی [[جنگ]] [[مسلمانان]] با [[مشرکان]] پرداخته‌اند، ازآنجا که [[حکم]] به [[قتال]] در مقابل کسانی است که به [[کشتار]] مسلمانان پرداخته‌اند، قطعا حکم [[دفاع]] را بیان می‌کند. <ref>نک: مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۶۲۱؛ روض‌الجنان، ج ۱۳، ص ۳۳۷، قس: جهاد در اسلام، ص ۲۰، ۳۵. </ref> بر این پایه، برخی [[جهاد ابتدایی]] را به گونه‌ای کلی جایز نمی‌دانند و معتقدند [[آیات مطلق]] [[جهاد در راه خدا]] (مانند آیات ۲۱۶ بقره / ۲، ۷۴، ۷۶ [[نساء]] / ۴، ۲۹ و ۱۱۱ [[توبه]] / ۹) با آیاتی که [[جهاد]] را به [[هجوم]] [[دشمن]] تقیید کرده (بقره / ۲، ۱۹۰ ـ ۱۹۴؛ [[حجّ]] / ۲۲، ۳۹ ـ ۴۰) تخصیص خورده‌اند و بر این پایه، [[جهاد]] تنها در برابر هجوم دشمن و برای دفاع از مسلمانان و [[اسلام]] [[مشروع]] است؛<ref>جهاد در اسلام، ص ۳۲ ـ ۳۴. </ref> حتی برخی به عدم جواز قتال مشرکانی [[فتوا]] داده‌اند که به [[مبارزه]] با مسلمانان نمی‌پردازند. <ref>ر. ک: فقه السنه، ج ۲، ص ۶۱۴ ـ ۶۱۵؛ جهاد در اسلام، ص ۳۴. </ref> برپایه برخی از آیات یاد شده، در [[مکه]] که [[شهر]] [[امن]] [[الهی]] است، نباید جنگ و [[خونریزی]] انجام گیرد؛ اما تا وقتی که دشمن به [[شمشیر]] [[دست]] نبرده و اگر دشمن به جنگ دست زد، حتی در [[مسجدالحرام]] باید با او [[پیکار]] کرد و به سزای اعمالش رساند: "ولا تُقـتِلوهُم عِندَ المَسجِدِ الحَرامِ حَتّی یُقـتِلوکُم فیهِ فَاِن قـتَلوکُم فَاقتُلوهُم کَذلِکَ جَزاءُ الکـفِرین". (بقره / ۲، ۱۹۱) [[امام صادق]]{{ع}} [[آیه]] ۳۹ حجّ / ۲۲ را گویای جواز دفاع در برابر دشمن در هر زمان دانسته‌اند. <ref>الکافی، ج ۵، ص ۱۷؛ تهذیب، ج ۶، ص ۱۳۲؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ج ۱، ص ۱۲۲. </ref> [[قرآن]]، [[مقابله به مثل]] را شرط [[دفاع]] می‌داند. (بقره / ۲، ۱۹۴؛ نیز [[شوری]] / ۴۲، ۴۰)، بنابراین در دفع [[ظلم]] [[دشمن]] باید به اندازه [[تجاوز]] او پاسخ داد. <ref>تفسیر سمرقندی، ج ۱، ص ۱۲۸ - ۱۲۹؛ جهاد در اسلام، ص ۳۲، جهاد، ص ۲۹۸. </ref> برخی از [[فقها]] [[اقدام]] به بیش از تجاوز دشمن در دفاع را ضمان‌آور، حتی موجب [[قصاص]] دانسته‌اند. <ref> تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۴۸۸؛ ر. ک: الفقه الاسلامی، ج ۴، ص ۲۸۷۳. </ref> به نظر [[فقهای شیعه]]، در [[جهاد دفاعی]] اجازه [[امام]] [[معصوم]]{{ع}} شرط نیست؛<ref>النهایه، ص ۲۹۰؛ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص ۱۴ ـ ۱۹؛ تفسیر جامع آیات الاحکام، ج ۶، ص ۳۵۴. </ref> ولی از آنجا که در جهاد دفاعی نیز به [[فرماندهی]] برخوردار از [[دانش]] [[جنگ]] و [[درایت]] لازم نیاز است، انجام گرفتن آن را با [[رهبری]] [[پیشوایی]] [[عادل]] بهتر می‌دانند <ref> فقه القرآن، ج ۱، ص ۳۳۲ ـ ۳۳۳؛ جهاد در راه خدا، ص ۶۸. </ref> و در نبود پیشوایی عادل، [[دفاع]] با [[راهنمایی]] امام [[جور]] را جایز می‌خوانند با این شرط که مدافع به [[نیت]] [[دفاع از خود]]، [[اسلام]] و [[مسلمانان]] [[پیکار]] کند؛ نه به قصد دفاع از امام جور<ref>النهایه، ص ۲۹۰؛ المغنی، ج ۱۰، ص ۳۷۱؛ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص ۴۷. </ref>.<ref>[[سید احمد سادات|سادات، سید احمد]]؛ [[دفاع (مقاله)|مقاله "دفاع"]]؛ [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref>
 === دفاع از [[حریم]] شخصی===
-دفاع از حریم شخصی به [[حکم عقل]] و [[فطرت]] بایسته است و [[متون دینی]] نیز بر آن تأکید دارند و دفاع از [[جان]]، [[مال]]، عرض و [[ناموس]] را [[واجب]] می‌دانند. <ref>المجموع، ج ۱۹، ص ۲۵۱؛ وسائل الشیعه، ج ۱۵، ص ۱۱۹؛ جهاد در راه خدا، ص ۵۷ ـ ۵۸. </ref> این نکته را از برخی عمومات [[قرآن کریم]]، مانند [[آیه]] ۱۹۴ بقره / ۲؛ ۳۹ ـ ۴۱ شوری / ۴۲ می‌توان دریافت. گرچه همان‌گونه که از [[سیاق آیات]] بر می‌آید این [[آیات]] درباره مشرکانی است که به [[مقدّسات]] اسلام [[احترام]] نگذاشته و [[حرمت]] حریم [[امن]] [[الهی]] را می‌شکنند یا [[احترام]] [[ماه‌های حرام]] را نگه نمی‌دارند، همان‌گونه که در میان محققان مشهور است، مورد، مخصص نیست. <ref>ر. ک: المیزان، ج ۹، ص ۸؛ جواهرالکلام، ج ۲، ص ۳۵۷ ـ ۳۵۸؛ اصول الفقه، ج ۴، ص ۳۰۰. </ref> از آیاتی دیگر نیز می‌توان [[حکم]] [[دفاع]] شخصی را فهمید؛ مانند "ولا تُلقوا بِاَیدیکُم اِلَی التَّهلُکَةِ". (بقره / ۲، ۱۹۵) برخی این [[آیه]] را دلیل بر [[وجوب دفاع]] شخص توانا در برابر سارق و جز او دانسته‌اند. <ref>الخلاف، ج ۵، ص ۳۴۵ ـ ۳۴۶؛ المجموع، ج ۱۹، ص ۲۴۷. </ref> براین پایه، شخص [[توانمند]] اگر در برابر سارق و [[متجاوز]] از خود دفاع نکند و [[تسلیم]] او شود با دست خودش، خود را به هلاک انداخته است؛ نیز نظیر "لاَ یُحِبُّ اللّهُ الجَهرَ بِالسّوءِ مِنَ القَولِ اِلاّ مَن ظُـلِم" ([[نساء]] / ۴، ۱۴۸) که به [[مظلوم]] اجازه می‌دهد در [[مقام]] [[دفاع از خود]] تظلّم کند و بدی‌هایی را که در [[حق]] او شده بازگو کند. <ref>ر. ک: التبیان، ج ۳، ص ۳۷۱؛ تفسیر مراغی، ج ۶، ص ۵. </ref> آیه ۶۰ [[حجّ]] / ۲۲ به کسانی که در برابر [[ظالم]] از خود دفاع می‌کنند، [[نصرت الهی]] را [[وعده]] می‌دهد که بنابر نظری به دفاع از نفس اشاره دارد،<ref>المیزان، ج ۱۴، ص ۴۰۰؛ المنیر، ج ۱۷، ص ۲۵۸ ـ ۲۵۹. </ref> چنان‌که آیه ۱۹۰ بقره / ۲ <ref> التفسیر الکاشف، ج۱، ص۳۹۷؛ المنیر، ج۲، ص۱۸۷. </ref> نیز [[فقها]] در [[احکام]] این گونه دفاع گفته‌اند اگر مدافع به هنگام دفاع از خود و حریمش ([[همسر]]، فرزند، [[خادم]] و...) به مهاجم و یا [[اموال]] او آسیبی بزند، ضامن نیست و مهاجم نمی‌تواند وی را [[قصاص]] کند؛ یا دیه یا ارش از او بخواهد،<ref>جواهرالکلام، ج ۴۱، ص ۶۵۰ ـ ۶۵۱. </ref> بنابراین دفاع از [[جان]] و [[حریم]] شخصی، و به [[ظلم]] تن ندادن در هر وضعیتی، حتی هنگام احتمال خطر و عدم توان فرار از چنگ [[ظالم]]، [[واجب]] است؛ لیکن در [[دفاع از مال]] اگر احتمال خطر جانی وجود داشته باشد، تنها روش‌های [[مسالمت‌آمیز]] جایز دانسته شده است. <ref>جواهرالکلام، ج ۲۱، ص ۱۶؛ تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۴۸۸. </ref> همچنین اگر مهاجمی به [[انسان]] یا به [[حریم]] او [[حمله]] یا حتی آهنگ [[تجاوز]] به حریم او را کند، [[مبارزه]] با او و راندنش به هر وسیله ممکن، جایز است و چنانچه به [[قتل]] مهاجم انجامد، مدافع، [[قصاص]] نمی‌شود؛<ref>النهایه، ص ۲۹۷؛ المجموع، ج ۱۹، ص ۲۴۷، ۲۵۴. </ref> اما اگر مهاجم به مدافع آسیبی زند، ضامن است و بر اثر قتل مدافع، قصاص می‌شود<ref>تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۴۸۸؛ جهاد در راه خدا، ص ۶۰. </ref><ref>[[سید احمد سادات|سادات، سید احمد]]؛ [[دفاع (مقاله)|مقاله "دفاع"]]؛ [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref>
+دفاع از حریم شخصی به [[حکم عقل]] و [[فطرت]] بایسته است و [[متون دینی]] نیز بر آن تأکید دارند و دفاع از [[جان]]، [[مال]]، عرض و [[ناموس]] را [[واجب]] می‌دانند. <ref>المجموع، ج ۱۹، ص ۲۵۱؛ وسائل الشیعه، ج ۱۵، ص ۱۱۹؛ جهاد در راه خدا، ص ۵۷ ـ ۵۸. </ref> این نکته را از برخی عمومات [[قرآن کریم]]، مانند [[آیه]] {{متن قرآن|الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«(این) ماه حرام در برابر (آن) ماه حرام است و حرمت شکنی‌ها قصاص دارد پس هر کس بر شما ستم روا داشت همان‌گونه که با شما ستم  روا داشته است با وی ستم روا دارید، و از خداوند پروا کنید و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۱۹۴.</ref>، {{متن قرآن|وَالَّذِينَ إِذَا أَصَابَهُمُ الْبَغْيُ هُمْ يَنتَصِرُونَ وَجَزَاء سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِّثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ لا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ وَلَمَنِ انتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ فَأُولَئِكَ مَا عَلَيْهِم مِّن سَبِيلٍ}}<ref>«و آنان که چون بدیشان ستم رسد داد (خود) می‌ستانند و کیفر هر بدی بدی‌یی، مانند آن است پس هر که درگذرد و به راه آید پاداش وی بر خداوند است، بی‌گمان او ستمگران را دوست نمی‌دارد و بر آنانکه پس از ستم دیدن داد ستانند ایرادی نیست» سوره شوری، آیه ۳۹-۴۱.</ref> می‌توان دریافت. گرچه همان‌گونه که از [[سیاق آیات]] بر می‌آید این [[آیات]] درباره مشرکانی است که به [[مقدّسات]] اسلام [[احترام]] نگذاشته و [[حرمت]] حریم [[امن]] [[الهی]] را می‌شکنند یا [[احترام]] [[ماه‌های حرام]] را نگه نمی‌دارند، همان‌گونه که در میان محققان مشهور است، مورد، مخصص نیست. <ref>ر. ک: المیزان، ج ۹، ص ۸؛ جواهرالکلام، ج ۲، ص ۳۵۷ ـ ۳۵۸؛ اصول الفقه، ج ۴، ص ۳۰۰. </ref>
+ز آیاتی دیگر نیز می‌توان [[حکم]] [[دفاع]] شخصی را فهمید؛ مانند {{متن قرآن|وَأَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ وَأَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ}}<ref>«و در راه خداوند هزینه کنید و با دست خویش خود را به نابودی نیفکنید و نیکوکار باشید که خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد» سوره بقره، آیه ۱۹۵.</ref> برخی این [[آیه]] را دلیل بر [[وجوب دفاع]] شخص توانا در برابر سارق و جز او دانسته‌اند. <ref>الخلاف، ج ۵، ص ۳۴۵ ـ ۳۴۶؛ المجموع، ج ۱۹، ص ۲۴۷. </ref> براین پایه، شخص [[توانمند]] اگر در برابر سارق و [[متجاوز]] از خود دفاع نکند و [[تسلیم]] او شود با دست خودش، خود را به هلاک انداخته است؛ نیز نظیر {{متن قرآن|ا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ وَكَانَ اللَّهُ سَمِيعًا عَلِيمًا}}<ref>«خداوند بانگ برداشتن به بدگویی را دوست نمی‌دارد مگر (از) کسی که بر او ستم رفته است و خداوند شنوایی داناست» سوره نساء، آیه ۱۴۸.</ref> که به [[مظلوم]] اجازه می‌دهد در [[مقام]] [[دفاع از خود]] تظلّم کند و بدی‌هایی را که در [[حق]] او شده بازگو کند. <ref>ر. ک: التبیان، ج ۳، ص ۳۷۱؛ تفسیر مراغی، ج ۶، ص ۵. </ref>
+آیه {{متن قرآن|ذَلِكَ وَمَنْ عَاقَبَ بِمِثْلِ مَا عُوقِبَ بِهِ ثُمَّ بُغِيَ عَلَيْهِ لَيَنْصُرَنَّهُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ}}<ref>«چنین است و هر کس مانند کیفری که دیده است (دیگران را) کیفر کند سپس بر او ستم رود خداوند او را یاری خواهد کرد، بی‌گمان خداوند درگذرنده‌ای آمرزنده است» سوره حج، آیه ۶۰.</ref> به کسانی که در برابر [[ظالم]] از خود دفاع می‌کنند، [[نصرت الهی]] را [[وعده]] می‌دهد که بنابر نظری به دفاع از نفس اشاره دارد،<ref>المیزان، ج ۱۴، ص ۴۰۰؛ المنیر، ج ۱۷، ص ۲۵۸ ـ ۲۵۹. </ref> چنان‌که آیه {{متن قرآن|وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ}}<ref>«و در راه خداوند با آنان که با شما جنگ می‌کنند، جنگ کنید اما تجاوز نکنید که خداوند تجاوزکاران را دوست نمی‌دارد» سوره بقره، آیه ۱۹۰.</ref>.<ref> التفسیر الکاشف، ج۱، ص۳۹۷؛ المنیر، ج۲، ص۱۸۷. </ref> نیز [[فقها]] در [[احکام]] این گونه دفاع گفته‌اند اگر مدافع به هنگام دفاع از خود و حریمش ([[همسر]]، فرزند، [[خادم]] و...) به مهاجم و یا [[اموال]] او آسیبی بزند، ضامن نیست و مهاجم نمی‌تواند وی را [[قصاص]] کند؛ یا دیه یا ارش از او بخواهد،<ref>جواهرالکلام، ج ۴۱، ص ۶۵۰ ـ ۶۵۱. </ref> بنابراین دفاع از [[جان]] و [[حریم]] شخصی، و به [[ظلم]] تن ندادن در هر وضعیتی، حتی هنگام احتمال خطر و عدم توان فرار از چنگ [[ظالم]]، [[واجب]] است؛ لیکن در [[دفاع از مال]] اگر احتمال خطر جانی وجود داشته باشد، تنها روش‌های [[مسالمت‌آمیز]] جایز دانسته شده است. <ref>جواهرالکلام، ج ۲۱، ص ۱۶؛ تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۴۸۸. </ref> همچنین اگر مهاجمی به [[انسان]] یا به [[حریم]] او [[حمله]] یا حتی آهنگ [[تجاوز]] به حریم او را کند، [[مبارزه]] با او و راندنش به هر وسیله ممکن، جایز است و چنانچه به [[قتل]] مهاجم انجامد، مدافع، [[قصاص]] نمی‌شود؛<ref>النهایه، ص ۲۹۷؛ المجموع، ج ۱۹، ص ۲۴۷، ۲۵۴. </ref> اما اگر مهاجم به مدافع آسیبی زند، ضامن است و بر اثر قتل مدافع، قصاص می‌شود<ref>تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۴۸۸؛ جهاد در راه خدا، ص ۶۰. </ref><ref>[[سید احمد سادات|سادات، سید احمد]]؛ [[دفاع (مقاله)|مقاله "دفاع"]]؛ [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref>
 === [[یاری مظلوم]]===
 از آنجا که [[ظلم]] در [[اسلام]] به کلی منفور است،<ref>ثواب الاعمال، ص۲۷۲ ـ ۲۷۴؛ ریاض السالکین، ج ۷، ص ۲۲۶. </ref> [[مقابله با ستم]] و [[دفاع از مظلوم]] برای خشکاندن ریشه [[ستم]] راهکاری مناسب و [[مشروع]] است؛<ref> ر. ک: التفسیر الکاشف، ج ۷، ص ۱۱۳. </ref> ولی [[مسلمانان]] در [[دفاع]] از [[جان]]، [[مال]] و [[ناموس]] خویش نباید [[تجاوزگری]] پیشه کرده و بیش از آنچه به آنان ظلم شده در مورد [[دشمن]] خویش انجام دهند: {{متن قرآن|وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ}}<ref>«و در راه خداوند با آنان که با شما جنگ می‌کنند، جنگ کنید اما تجاوز نکنید که خداوند تجاوزکاران را دوست نمی‌دارد» سوره بقره، آیه ۱۹۰.</ref>، گرچه برخی این [[آیه]] را از آن رو که تنها [[جنگ]] با کسانی را جایز می‌داند که با مسلمانان [[نبرد]] می‌کنند، [[منسوخ]] با آیه {{متن قرآن|فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَخَلُّوا سَبِيلَهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«و چون ماه‌های حرام به پایان رسید مشرکان را هر جا یافتید بکشید و دستگیرشان کنید و به محاصره درآورید  و در هر کمینگاهی به کمین آنان بنشینید؛ و اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات دادند آزادشان بگذارید که بی‌گمان خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۵.</ref> دانسته‌اند که مسلمانان را به جنگ با [[مشرکان]] به صورت مطلق [[دستور]] می‌دهد <ref>ر. ک: بدایة المجتهد، ج ۱، ص ۳۰۸؛ جامع‌البیان، ج ۲، ص ۲۵۹ ـ ۲۶۰؛ مجمع‌البیان، ج ۵، ص ۱۲. </ref> و بر اساس آن، نبرد با [[کافران]] را تنها به سبب کفرشان واجب خوانده که این [[حکم]] اطفال، [[رهبانان]]، کشاورزان، [[زنان]] و مردان غیر جنگجوی [[کفار]] را نیز در برمی‌گیرد. <ref>نک: النهایه، ص ۲۹۲؛ المغنی، ج ۱۰، ص ۴۰۲ ـ ۴۰۳؛ الاحکام السلطانیه، ص ۹۰. </ref> در مقابل، بسیاری از [[مفسران]] [[منسوخ]] بودن [[آیه]] را نپذیرفته و معتقدند سبب [[قتال]] با [[مشرکان]]، [[تجاوز]] نظامی آنان است، بنابراین {{متن قرآن|وَلَا تَعْتَدُوا}} [[کشتار]] [[رهبانان]] را که در صومعه‌ها سرگرم عبادت‌اند و اطفال و [[زنان]]، نیز کسانی را که کارشان [[جنگ]] با [[مسلمانان]] نیست ـ مانند کشاورزان ـ یا کسانی را که به [[نبرد]] با مسلمانان نپرداخته‌اند روا نمی‌شمارد. <ref> روض‌الجنان، ج ۳، ص ۷۳؛ ج ۹، ص ۱۴۳؛ نیز ر. ک: زبده‌البیان، ص ۳۰۶؛ بدایة المجتهد، ج ۱، ص ۳۰۸. </ref> به دیده برخی، این آیه از نخستین آیاتی است که تهاجم نظامی به [[دشمن]] را برای [[دفاع]] [[تشریع]] و مسلمانان را به آن [[تشویق]] کرده است. <ref>نمونه، ج ۲، ص ۱۷؛ التحریر والتنویر، ج ۲، ص ۱۹۶؛ المیزان، ج۲، ص ۶۵. </ref>