تغییرمسیر به علم حصولی معصوم حذف شد
(تغییرمسیر به علم حصولی معصوم) |
(تغییرمسیر به علم حصولی معصوم حذف شد) برچسب: تغییرمسیر حذف شد |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
# | {{علم معصوم}} | ||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div> | |||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[علم حصولی در قرآن]] - [[علم حصولی در حدیث]] - [[علم حصولی معصوم در کلام اسلامی]] - [[علم حصولی در فلسفه اسلامی]] - [[علم حصولی در عرفان اسلامی]]</div> | |||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | |||
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[علم معصوم (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div> | |||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | |||
'''علم حصولی''' دارای دو معناست: ۱. علم حصولی در اصطلاح [[فلسفه]] و منطق [[دانش|دانشی]] است که از طریق صورت‌های ذهنی حاصل شده و از راه ابزارهای حسی به دست می‌آید، در مقابل [[علم حضوری]]؛ ۲. علم حصولی در اصطلاح دانشمندان [[کلام]] و [[امام‌شناسی]]: به معنای "[[علم ارادی]]" که در این صورت مراد از علم حضوری، "[[علم فعلی]]" است؛ مراد در اینجا معنای اول است. در اینکه آیا [[علوم]] [[معصومین]]{{عم}} حضوری است یا حصولی؟ گفته شده، [[امام]] هم مانند همۀ انسان‌های دیگر علومی دارد که از طریق به‌کارگیری حواس ظاهری به دست می‌آید، منتها برخی از راه‌های کسب علوم [[امامان]]{{عم}} حضوری و برخی حصولی هستند مانند: نزول بی‌واسطۀ [[وحی]] بر [[قلب]]؛ دریافت علوم از [[فرشتگان]]؛ نزول وحی در [[خواب]] و بهره‌گیری از حواس. | |||
==مقدمه== | |||
ممکن است مراد از علم حصولی معصوم یکی از موارد زیر باشد: | |||
#[[علم حصولی]] در اصطلاح [[فلسفه]] و [[منطق]] و [[معرفت‌شناسی]]: به [[دانش|دانشی]] گفته می‌شود که از طریق [[صورت‌های ذهنی]] حاصل می‌شود. این [[علم]]، [[علم اکتسابی|اکتسابی]] است و از راه [[ابزارهای حسی]]؛ مانند: [[چشم]] و [[گوش]] و دیگر [[حواس]] [[ادراک|ادراکی]] به دست می‌آید. در مقابل، در [[علم حضوری]] که ابزار آن [[قلب]] یا [[روح انسان]] است، خود معلوم نزد عالِم ([[روح]]) حاضر می‌شود. این اصطلاح هماهنگ با اصطلاحات منطق و فلسفه و [[شناخت‌شناسی]] است. | |||
#علم حصولی در اصطلاح برخی [[دانشمندان]] [[کلام]] و [[امام‌شناسی]]: به معنای "[[علم ارادی]]" است. کسانی که اینگونه تعبیراتی آورده‌اند هنگام [[سخن]] از "علم حضوری"، مراد آنان در اغلب، «[[علم فعلی]]» است: "مراد از علم حضوری او ([[امام]]) آشکار شدن معلومات نزد او به طور [[علم بالفعل|بالفعل]] است، در مقابل [[علم شأنی]]، [[علم بالقوه|بالقوه]] و به هنگام [[اراده]] که از آن این گونه تعبیر می‌شود: "اگر بخواهد که بداند، می‌داند"<ref>سید عبدالحسین لاری، المعارف السلمانیة، ص۲۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص۱۴۶.</ref>. | |||
آنچه مورد بحث در این مدخل است، علم حصولی از دیدگاه فلسفه و منطق است. | |||
==معناشناسی== | |||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[علم حصولی معصوم چیست؟ (پرسش)|علم حصولی معصوم چیست؟]]'''{{پایان}} | |||
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|(پرسمان علم معصوم)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F۸FBF۹| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}} | |||
علم حصولی به دانشی می‌گویند که از طریق صورت‌های [[ذهنی]] حاصل می‌شود. این علم، اکتسابی بوده و از راه ابزارهای [[حسی]]، مانند چشم و گوش و دیگر حواس ادراکی به دست می‌آید. در مقابل، در علم حضوری که ابزار آن قلب یا روح انسان است، خود معلوم نزد عالِم حاضر می‌شود<ref>[[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، آموزش فلسفه، ج ۱، ص۱۵۳ و ۱۷۱ و ج ۲، ص۳۳۰.</ref>. این اصطلاح، در [[آیات]] و [[روایات]] وجود ندارد لذا تطبیق آن بر [[علوم]] [[امامان]]{{عم}}، نوعی [[استنباط]] است<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص۱۴۶؛ [[کاظم صدیقی|صدیقی، کاظم]]، [[سیمای عرشیان در کلام ابن الرضا (کتاب)|سیمای عرشیان در کلام ابن الرضا]]، ص۱۵۸؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص۲۰؛ [[سید امین موسوی|موسوی، سید امین]]، [[گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی]]، ص۲۰؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص۲۶.</ref>. | |||
==حصولی یا [[حضوری بودن علم]] [[معصوم]]== | |||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[آیا معصوم علم حصولی نیز دارد؟ (پرسش)|آیا معصوم علم حصولی نیز دارد؟]]'''{{پایان}} | |||
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|(پرسمان علم معصوم)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F۸FBF۹| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}} | |||
آیا علوم [[معصومین]]{{عم}} حضوری است یا حصولی؟ در [[پاسخ]] باید گفت، [[امام]] هم مانند همۀ انسان‌های دیگر علومی دارد که از طریق به‌کارگیری [[حواس ظاهری]] به دست می‌آید<ref>ر.ک. [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]، ص۵ و ۶</ref>، منتها راه‌های کسب علوم امامان{{عم}} را می‌توان در چند طریق بیان کرد که برخی از آنها حضوری و برخی حصولی هستند: | |||
#[[نزول]] بی‌واسطۀ [[وحی]] بر [[قلب]]: مانند مواردی که [[حقایق]]، بدون واسطۀ [[حضرت]] [[جبرئیل]] بر قلب [[پیامبر]]{{صل}} نازل می‌شد<ref>[[محمد باقر مجلسی|مجلسی، محمد باقر]]، بحار الانوار، ج ۱۸، ص۲۶۰</ref>.[[ الهام]] و القای [[روح القدس]] را نیز می‌توان از این قسم دانست. | |||
#دریافت علوم از [[فرشتگان]]: مانند [[نزول جبرئیل]] بر پیامبر{{صل}} و آوردن [[آیات قرآن]]<ref>سورۀ بقره، آیۀ ۹۷</ref>. | |||
#[[نزول وحی]] در [[خواب]]: مانند [[ابلاغ]] ماموریت [[ذبح]] [[حضرت اسماعیل]] به [[حضرت ابراهیم]]{{ع}}<ref>سورۀ صافات، آیۀ ۱۰۲</ref>. | |||
#بهره‌گیری از حواس و.... | |||
راه اول جزء [[علوم حضوری]] محسوب می‌شود؛ زیرا این علوم بدون هر واسطه‌ای، از جانب [[خدا]] بر [[قلب]] [[پیامبر]] نازل می‌شود؛ [[ارتباط با فرشتگان]] نیز دو گونه است: گاهی [[ارتباط]] با [[حقیقت]] [[ملکوتی]] آنان است که در این صورت، [[علوم]] دریافتی حضوری خواهد بود<ref>سورۀ بقره، آیۀ ۹۷.</ref> و گاهی [[ارتباط با فرشته]]، همراه با تجسد مادی اوست، در این صورت، [[دانش]] حاصل از این ارتباط، حصولی خواهد بود؛ مانند [[ظهور]] مادی فرشتگانی که [[مأمور]] [[هلاکت]] [[قوم لوط]] بودند<ref>سورۀ هود، آیات ۶۹ و ۸۱.</ref>. در سایر طرق که به صورت شنیدن و دیدن هست اگر دیدن و شنیدن، [[حسی]] و مادی باشد، دانش به دست آمده از آن، حصولی خواهد بود، اما اگر حقیقت این نوع [[دیدارها]] و گفت و گو‌ها، [[شهودی]] و غیرحسی باشد، دانش به دست آمده از آنها حضوری خواهد بود. [[اطمینان]] به اینکه آیا [[کسب علم]] از راه حسی بوده است یا شهودی، نیاز به قراین دارد؛ لذا علوم باواسطه، ممکن است به شکل حصولی یا حضوری باشند<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص۱۴۶.</ref>. | |||
==نتیجه گیری== | |||
بنابراین علوم به دست آمده برای [[برگزیدگان خداوند]]، با توجه به روش‌های مختلف آن، در حضوری یا حصولی بودن متفاوت بوده، برخی حصولی و برخی حضوری اند<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص۱۴۶؛ [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص۹.</ref>. | |||
== پرسش‌های وابسته == | |||
* [[علم حصولی معصوم چیست؟ (پرسش)]] | |||
* [[آیا معصوم علم حصولی نیز دارد؟ (پرسش)]] | |||
==جستارهای وابسته== | |||
=='''[[:رده:آثار علم معصوم|منبع‌شناسی جامع علم معصوم]]'''== | |||
{{پرسش‌های وابسته}} | |||
{{ستون-شروع|3}} | |||
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های علم معصوم|کتاب‌شناسی علم معصوم]]؛ | |||
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های علم معصوم|مقاله‌شناسی علم معصوم]]؛ | |||
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های علم معصوم|پایان‌نامه‌شناسی علم معصوم]]. | |||
{{پایان}} | |||
{{پایان}} | |||
==منابع== | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1368251.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، '''[[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]''' | |||
# [[پرونده:11011457.jpg|22px]] [[کاظم صدیقی|صدیقی، کاظم]]، [[سیمای عرشیان در کلام ابن الرضا (کتاب)|'''سیمای عرشیان در کلام ابن الرضا''']] | |||
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، '''[[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]''' | |||
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|'''علم لدنی در قرآن و حدیث''']] | |||
# [[پرونده:120128.jpg|22px]] [[سید امین موسوی|موسوی، سید امین]]، [[گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|'''گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی''']] | |||
# [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|'''بررسی علم اولیای الهی''']] | |||
# [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|'''رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس}} | |||
{{علم معصوم افقی}} | |||
[[رده:مدخل]] | |||
[[رده:علم حصولی]] | |||
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]] | |||
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]] | |||
[[رده:علم معصوم]] | |||