|
|
| خط ۹: |
خط ۹: |
|
| |
|
| ==مقدمه== | | ==مقدمه== |
| *امامان معصوم(علیهم السلام) همواره بر این حقیقت پای فشرده اند که دانش آنان از پدرانشان و سرانجام از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به ارث رسیده است و بخشی از این انتقال به کمک صحیفه‌هائی همچون "جفر" و "جامعه" و مصحف فاطمه(سلام الله علیها) صورت پذیرفته است و پیشوایان معصوم(علیهم السلام)، بسیاری از خبرهای غیبی خود را به این کتاب‌ها مستند ساخته اند.<ref>ر.ک. عسکری امام خان، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟؟؛ افتخاری، سیدابراهیم، بررسی مقایسه ایی شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص 62 ـ 66؛ شیخ زاده، قاسم علی، رابطۀ علم غیب امام حسین(علیه السلام) و حادثۀ عاشورا، ص 67 ـ 71؛ نیرومند، رضا، مرتضوی، سیدمحمد، محمدزاده، الهام، رابطۀ الهام و تحدیث در علم امامان شیعه، ص 140؛ پارسانسب، گل افشان، پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها)، ص 38</ref> در روایات فراوانی که در آنها سخن از منابع علم امامان(علیهم السلام) به میان آمده است، نام و اوصاف برخی از این کتب به چشم می خورد که هر یک حاوی پاره‌ای از علوم غیبی‌اند.<ref>ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص 163 ـ 170</ref>
| | [[امامان معصوم]]{{ع}} همواره بر این [[حقیقت]] پای فشرده‌اند که [[دانش]] آنان از پدرانشان و سرانجام از [[رسول خدا]]{{صل}} به [[ارث]] رسیده است و بخشی از این انتقال به کمک صحیفه‌هائی همچون "[[جفر]]" و "[[جامعه]]" و [[مصحف فاطمه]]{{س}} صورت پذیرفته است و [[پیشوایان معصوم]]{{ع}} بسیاری از [[خبرهای غیبی]] خود را به این کتاب‌ها مستند ساخته‌اند. در [[روایات]] فراوانی که در آنها [[سخن]] از [[منابع علم امامان]]{{ع}} به میان آمده است، نام و اوصاف برخی از این کتب به چشم می‌‌خورد که هر یک حاوی پاره‌ای از [[علوم]] غیبی‌اند<ref>ر.ک: عسکری امام خان، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم؛ افتخاری، سیدابراهیم، بررسی مقایسه ایی شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص۶۲ ـ ۶۶؛ شیخ زاده، قاسم علی، رابطۀ علم غیب امام حسین{{ع}} و حادثۀ عاشورا، ص۶۷ ـ ۷۱؛ نیرومند، رضا، مرتضوی، سیدمحمد، محمدزاده، الهام، رابطۀ الهام و تحدیث در علم امامان شیعه، ص۱۴۰؛ پارسانسب، گل افشان، پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا{{س}}، ص۳۸؛ بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص۱۶۳ ـ ۱۷۰.</ref>. |
|
| |
|
| ==جفر و چیستی آن== | | ==جفر و چیستی آن== |
| *بر اساس روایات این کتاب یکی از معروفترین منابع<ref>ر.ک. افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائرالدرجات، ص 44 ـ 50</ref> و کتب نزد امامان(علیهم السلام) است، منتها روایات در عین اتفاق بر نام، در دو جهت اختلاف دارند: یکی در صفات ظاهری این کتاب و اینکه چند ذراع است و جنسش از چیست؟ آیا پوست بز است یا میش یا گاو یا شتر و یا چیز دیگر؟ و اینکه چه رنگی دارد؟ کوچک است یا بزرگ؟ بر روی خودش، آن علوم نوشته شده یا آنکه جفر نام ظرفی است که کتب حاوی علوم غیبی در آن قرار دارد؟ و...؛ دوم در منشأ و محتوا و اینکه آیا جفر عیناً همان الواح حضرت موسی(ع) است و یا ترجمه آنها به عربی، و یا همان‌ها به ضمیمه انجیل حضرت عیسی(ع) و زبور حضرت داوود(ع) و یا اینها همه به ضمیمۀ همۀ کتب انبیاء پیشین؟ و یا اینکه اصلاً جفر ربطی به کتب انبیاء سلف نداشته و علوم غیبی دیگری در آن وجود دارد که مخصوص پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) بوده و به امیرالمؤمنین(علیه السلام) تعلیم داده‌اند؟ و آیا فقط حاوی حکمت علمی و دستورات فقهی و اخلاقی است یا معارف نظری هم در آن یافت می‌شود؟<ref>ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص 163 ـ 170</ref> جفر به معنای مخزنی از چرم است، حاوی علوم انبیا و اوصیاء و گذشتگان از بنی اسرائیل. <ref>ر.ک. خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج 2، ص 392 ـ 396؛ عرفانی، محمدنظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص 183</ref> جفر از نشانه ها و اختصاصات امامت بوده<ref>ر.ک. غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟</ref> و اکنون نزد امام زمان(علیه السلام) است.<ref>ر.ک. سبحانی، سیدمحمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 99 ـ 130؛ باقری، سیدمحمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص 116 ـ 129</ref> آنچه مهم است علومی است که جفر دربردارندۀ آن است.<ref>ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص 163 ـ 170</ref>
| | بر اساس روایات، جفر یکی از معروفترین منابع و کتب نزد [[ائمه]]{{ع}} است، منتها روایات در [[عین]] اتفاق بر نام، در دو جهت [[اختلاف]] دارند: |
| | #یکی در صفات ظاهری این کتاب و اینکه چند ذراع است و جنسش از چیست؟ آیا پوست بز است یا میش یا گاو یا شتر و یا چیز دیگر؟ و اینکه چه رنگی دارد؟ کوچک است یا بزرگ؟ بر روی خودش، آن علوم نوشته شده یا آنکه جفر نام ظرفی است که کتب حاوی [[علوم غیبی]] در آن قرار دارد؟ و...؛ |
| | #دوم در منشأ و محتوا و اینکه آیا جفر عیناً همان [[الواح حضرت موسی]]{{ع}} است و یا ترجمه آنها به [[عربی]] و یا همان‌ها به ضمیمه [[انجیل]] [[حضرت عیسی]]{{ع}} و [[زبور]] [[حضرت داوود]]{{ع}} و یا اینها همه به ضمیمۀ همۀ [[کتب انبیاء]] پیشین؟ و یا اینکه اصلاً [[جفر]] ربطی به کتب انبیاء [[سلف]] نداشته و [[علوم غیبی]] دیگری در آن وجود دارد که مخصوص [[پیامبر اکرم]]{{صل}} بوده و به [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} [[تعلیم]] داده‌اند؟ و آیا فقط حاوی [[حکمت]] [[علمی]] و [[دستورات]] [[فقهی]] و [[اخلاقی]] است یا [[معارف]] نظری هم در آن یافت می‌شود؟ |
|
| |
|
| ==محتوای جفر بر اساس روایات==
| | جفر به معنای مخزنی از چرم است، حاوی [[علوم انبیا]] و [[اوصیاء]] و گذشتگان از [[بنی اسرائیل]]. جفر از [[نشانه‌ها]] و اختصاصات [[امامت]] بوده و اکنون نزد [[امام زمان]]{{ع}} است. آنچه مهم است علومی است که جفر دربردارندۀ آن است<ref>ر.ک: افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائرالدرجات، ص۴۴ ـ ۵۰؛ بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص۱۶۳ ـ ۱۷۰؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص۳۹۲ ـ ۳۹۶؛ عرفانی، محمدنظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص۱۸۳؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی؛ سبحانی، سیدمحمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص۹۹ ـ ۱۳۰؛ باقری، سیدمحمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص۱۱۶ ـ ۱۲۹.</ref>. |
| *روایات، محتوای خاصی برای این کتاب بیان کرده اند مانند:
| |
| #جفر حاوی "عِلْمُ الأَوَّلِينَ وَ الاخِرِين" است: امام صادق(علیه السلام) برای ابوحمزۀ ثمالی جریان مفصل الواح حضرت موسی(ع) بعد از رحلتش و نحوه رسیدن آن به دست مبارک پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و کیفیت فراگیری امیرالمؤمنین(علیه السلام) محتویات آنها را بیان داشته و در پایان می‌فرماید:<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۱۹۴</ref> «رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به امیرالمؤمنین(علیه السلام) امر فرمود که الواح را استنساخ نماید، و ایشان آنها را در پوست گوسفندی نوشت و آن جفر است و در آن است علم اولین و آخرین، و آن نزد ماست و ... .»<ref>ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص 163 ـ 170؛ افتخاری، سیدابراهیم، بررسی مقایسه ایی شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص 62 ـ 66</ref>
| |
| #علم حوادث گذشته و آینده تا روز قیامت در جفر است: "عِلْمِ الْمَنَايَا وَ الْبَلَايَا وَ الرَّزَايَا وَ عِلْمِ مَا كَانَ وَ مَا يَكُونُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَة"<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج 2، ص 353</ref>:<ref>ر.ک. نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص 110</ref> در روایتی سدیر صیرفی می گوید:<ref>طوسی، محمد بن حسن، الغیبة للحجة، ص 167</ref> من و مفضل بن عمر و داوود بن کثیر رقی و ابوبصیر و ابان بن تغلب بر مولایمان امام صادق(علیه السلام) وارد شدیم ... سپس فرمودند: «وای بر شما، من امروز صبح در کتاب جفر نگریستم و آن کتابی است مشتمل بر علم منایا و بلایا و رزایا و علم آنچه در گذشته بوده و آنچه در آینده تا روز قیامت به وقوع خواهد پیوست، که خداوند مخصوص گردانیده به آن محمد(صلی الله علیه و آله) و ائمه(علیهم السلام) بعد از وی را ... .»<ref>ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص 163 ـ 170؛ افتخاری، سیدابراهیم، بررسی مقایسه ایی شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص 62 ـ 66؛ باقری، سیدمحمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص 116 ـ 129</ref>
| |
| #برخی از روایات دیگر جفر را حاوی "جَمِيع الْعُلُوم" وصف می‌کنند: حسن بن فضال نقل می کند امام رضا(علیه السلام) فرمودند:<ref>حرعاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات،ج ۵ ،ص ۳۴۴</ref> امام نشانه هایی دارد ... و جفر اکبر و جفر اصغر که جمیع علوم در آنهاست نزد وی است.»<ref>ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص 163 ـ 170</ref>
| |
| #برخی از روایات هم جفر را شامل "عِلْمُ النَّبِيِّينَ وَ الْوَصِيِّينَ وَ عِلْمُ الْعُلَمَاءِ الَّذِينَ مَضَوْا مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ"<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 239</ref> دانسته‌اند:<ref>ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص 163 ـ 170</ref> ابوبصیر می گوید بر امام صادق(علیه السلام) وارد شده عرض کردم:<ref>كلینی، قم، نشر دارالحدیث ، ج۱ ،ص 239</ref> فدایت شوم سؤالی دارم، آیا کسی در اینجا هست که سخنم را بشنود؟ امام صادق(علیه السلام) پرده بین خود و اتاق دیگر را بالا زده و درون آن را نگریسته و فرمودند: ای ابو محمد از آنچه در نظر داری سؤال نما. عرض کردم: فدایت شوم، شیعیانت حدیثی نقل می‌نمایند که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به علی(علیه السلام) بابی تعلیم نمود که از آن، هزار باب گشوده می‌شود؟ امام صادق(علیه السلام) فرمود: ای ابو محمد، پیامبر(صلی الله علیه و آله) به علی(علیه السلام) هزار باب آموخت که از هر بابش هزار باب گشوده می‌شود ... سپس مدتی سکوت نموده و بعد فرمود: همانا جفر نزد ماست و آنان چه می‌دانند که جفر چیست. پرسیدم: جفر چیست؟ فرمود: ظرفی از پوست‌های دباغی شده است که در آن علم انبیاء و اوصیاء و علم علمای گذشته بنی اسرائیل وجود دارد.»<ref>ر.ک. مظفر، محمدحسین، پژوهشی در باب علم امام، ص 79 ـ 82؛ بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص 163 ـ 170؛ رستمی، محمدزمان، آل بویه، طاهره، علم امام، صفحه؟؟؟؛ پارسانسب، گل افشان، پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها)، ص 38</ref>
| |
|
| |
|
| ==چیستی جامعۀ علی(علیه السلام)== | | ==محتوای جفر بر اساس [[روایات]]== |
| *جامعه: جامعه کتابی است مخصوص علی(علیه السلام) به طول هفتاد زراع و در آن کلیۀ حوادث عالم تا پایان به طریق رمز نوشته شده است و اولاد آن حضرت به آن کتاب حکم می‌کنند.<ref>ر.ک. شیرازی، سیدمحمد(سلطان الواعظین)، شب های پیشاور، ص 214 ـ 215</ref> از این کتاب با نام صحیفۀ علی(علیه السلام) یا کتاب علی(علیه السلام) نیز یاد می‌شود.<ref>ر.ک. خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج 2، ص 392 ـ 396؛ سبحانی، سیدمحمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 99 ـ 130؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائرالدرجات، ص 44 ـ 50؛ باقری، سیدمحمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص 116 ـ 129؛ اکبری راد، طیبه، جمشیدی، فاطمه، بررسی مفهوم علم و کیفیت انتقال آن در احادیث، ص 98</ref> این کتاب بعد از امیرالمؤمنین(علیه السلام) به امامان بعدی یکی پس از دیگری منتقل شده و اکنون نزد امام زمان(علیه السلام) است.<ref>ر.ک. سبحانی، سیدمحمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 99 ـ 130</ref>
| | روایات، محتوای خاصی برای این کتاب بیان کرده‌اند مانند: |
| *ابوبصیر از امام صادق(علیه السلام) روایت می کند حضرت فرمودند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 239</ref> «ای ابومحمد! جامعه نزد ما است و آنها چه می‌دانند جامعه چیست؟» عرض کردم: "قربانت گردم! جامعه چیست؟" فرمود: «صحیفه‌ای است با طول هفتاد ذرع به ذرع رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و املای آن حضرت از دهان مبارکش و دست خط علی(علیه السلام). هر حلال و حرام و هر چیزی که مردم به آن نیاز داشته باشند؛ حتی دیه خراش‌های کوچک، در آن است.» امام با دستش به من زد و فرمود: ای ابومحمد! به من اجازه می‌دهی؟ عرض کردم: قربانت گردم من در اختیار شما هستم. هرچه می‌خواهید بکن. حضرت همچون کسی که خشمگین است، دست مرا نیشگون گرفت و فرمود: حتی دیه این، عرض کردم: به خدا این علم است. فرمود: این علم است؛ ولی نه همه علم.»<ref>ر.ک. مظفر، محمدحسین، پژوهشی در باب علم امام، ص 79 ـ 82؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج 2، ص 392 ـ 396؛ عسکری امام خان، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟؟؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص 85؛ شیخ زاده، قاسم علی، رابطۀ علم غیب امام حسین(علیه السلام) و حادثۀ عاشورا، ص 67 ـ 71؛ بیابانی اسکویی، محمد، امامت، ص 147؛ رستمی، محمدزمان، آل بویه، طاهره، علم امام، صفحه؟؟؟؛ عرفانی، محمدنظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص 183؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص 66؛ گنجی، حسین، امام شناسی، ج 1، ص 172؛ باقری، سیدمحمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص 116 ـ 129؛ رنجبر، جواد، کنکاشی در کیفیت علم و سرچشمه های علم امام، صفحه؟؟؟</ref>
| | #جفر حاوی "عِلْمُ الأَوَّلِینَ وَ الاخِرِین" است: [[امام صادق]]{{ع}} برای ابوحمزۀ ثمالی جریان مفصل [[الواح حضرت موسی]]{{ع}} بعد از رحلتش و نحوه رسیدن آن به دست [[مبارک]] پیامبر اکرم{{صل}} و کیفیت فراگیری امیرالمؤمنین{{ع}} را بیان داشته و در پایان می‌فرماید: "[[رسول خدا]]{{صل}} به امیرالمؤمنین{{ع}} [[امر]] فرمود که [[الواح]] را استنساخ نماید و ایشان آنها را در پوست گوسفندی نوشت و آن جفر است و در آن است [[علم]] اولین و آخرین و آن نزد ماست و..." <ref>{{متن حدیث|فَأَمَرَهُ رَسُولُ اللَّهِ صأَنْ یَنْسَخَهَا فَنَسَخَهَا فِی جِلْدِ شَاةٍ وَ هُوَ الْجَفْرُ وَ فِیهِ عِلْمُ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ هُوَ عِنْدَنَا وَ الْأَلْوَاحُ وَ عَصَا مُوسَی عِنْدَنَا وَ نَحْنُ وَرِثْنَا النَّبِیَّ ص}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۱۹۴.</ref>.<ref>ر.ک: بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص۱۶۳ ـ ۱۷۰؛ افتخاری، سیدابراهیم، بررسی مقایسه ایی شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص۶۲ ـ ۶۶.</ref> |
| | | # [[علم]] حوادث گذشته و [[آینده]] تا [[روز قیامت]] در [[جفر]] است: {{متن حدیث|عِلْمِ الْمَنَایَا وَ الْبَلَایَا وَ الرَّزَایَا وَ عِلْمِ مَا کَانَ وَ مَا یَکُونُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَة}}<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج ۲، ص۳۵۳.</ref>.<ref>ر.ک: نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص۱۱۰.</ref> در روایتی [[سدیر]] صیرفی می‌‌گوید: من و [[مفضل بن عمر]] و [[داوود بن کثیر رقی]] و [[ابوبصیر]] و [[ابان بن تغلب]] بر مولایمان [[امام صادق]]{{ع}} وارد شدیم... سپس فرمودند: "وای بر شما، من امروز صبح در کتاب جفر نگریستم و آن [[کتابی]] است مشتمل بر [[علم منایا و بلایا]] و رزایا و علم آنچه در گذشته بوده و آنچه در آینده تا روز قیامت به وقوع خواهد پیوست، که [[خداوند]] مخصوص گردانیده به آن [[محمد]]{{صل}} و [[ائمه]]{{ع}} بعد از وی را..."<ref>{{متن حدیث|وَیْکَمُ إِنِّی نَظَرْتُ صَبِیحَةَ هَذَا الْیَوْمِ فِی کِتَابِ الْجَفْرِ الْمُشْتَمِلِ عَلَی عِلْم الْبَلَایَا وَ الْمَنَایَا وَ عِلْمِ مَا کَانَ وَ مَا یَکُونُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ الَّذِی خَصَّ اللَّهُ تَقَدَّسَ اسْمُهُ بِهِ مُحَمَّداً وَ الْأَئِمَّةَ مِنْ بَعْدِهِ ع}}؛ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة للحجة، ص۱۶۷.</ref>.<ref>ر.ک: بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص۱۶۳ ـ ۱۷۰؛ افتخاری، سیدابراهیم، بررسی مقایسه ایی شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص۶۲ ـ ۶۶؛ باقری، سیدمحمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص۱۱۶ ـ ۱۲۹.</ref> |
| ==چیستی مصحف فاطمه(سلام الله علیها) و محتوای آن==
| | #برخی از [[روایات]] دیگر جفر را حاوی "جَمِیع الْعُلُوم" [[وصف]] می‌کنند: [[حسن]] بن فضال [[نقل]] می‌‌کند [[امام رضا]]{{ع}} فرمودند: "[[امام]] نشانه‌هایی دارد... و جفر اکبر و جفر اصغر که جمیع [[علوم]] در آنهاست نزد وی است"<ref>{{متن حدیث|و یکون عنده الجفر الأکبر و الجفر الأصغر إهاب ماعز و إهاب کبش فیهما جمیع العلوم}}؛ حرعاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، ج ۵، ص۳۴۴.</ref>.<ref>ر.ک: بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص۱۶۳ ـ ۱۷۰.</ref> |
| *از دیگر منابع معرفتی اهل بیت(علیهم السلام) که دربردارندۀ اخبار غیبی و وقایع نسبت به زمان آینده است و توسط جبرئیل بعد از رحلت پیامبر(صلی الله علیه و آله) عرضه و توسط امیرالمؤمنین(علیه السلام) نگاشته شده است مصحف حضرت زهرا(سلام الله علیها) است.<ref>ر.ک. خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج 2، ص 392 ـ 396؛ سبحانی، سیدمحمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 99 ـ 130</ref> این کتاب نیز مانند جفر و جامعه جزء میراث انحصاری امامان(علیهم السلام) است.<ref>ر.ک. افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائرالدرجات، ص 44 ـ 50</ref> بر اساس روایات این کتاب حاوی علوم بسیار است که نزد امامان(علیهم السلام) موجود است. با استفاده از روایات برخی از مجموع مواردی که در این کتاب وجود دارد عبارتند از: مقام عظیم پیامبر(صلی الله علیه و آله)، آیندۀ ذریۀ حضرت زهرا(سلام الله علیها)، حوادثی که رخ خواهد داد، نام های اوصیا و انبیا، اسامی پادشاهان و پدران آنها، وصیت حضرت زهرا(سلام الله علیها) و اینکه احکام شرعی و نیز چیزی از قرآن در آن نیست و ... .<ref>ر.ک. افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائرالدرجات، ص 44 ـ 50</ref> مصحف فاطمه(سلام الله علیها) ميراثى ارزشمند است كه نزد امامان معصوم(علیهم السلام) دست به دست گشته است.<ref>ر.ک. سبحانی، سیدمحمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 99 ـ 130</ref>
| | #برخی از [[روایات]] هم [[جفر]] را شامل {{متن حدیث|عِلْمُ النَّبِیِّینَ وَ الْوَصِیِّینَ وَ عِلْمُ الْعُلَمَاءِ الَّذِینَ مَضَوْا مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص۲۳۹.</ref> دانسته‌اند. [[ابوبصیر]] می‌‌گوید بر [[امام صادق]]{{ع}} وارد شده و عرض کردم: فدایت شوم سؤالی دارم، آیا کسی در اینجا هست که سخنم را بشنود؟ امام صادق{{ع}} پرده بین خود و اتاق دیگر را بالا زده و درون آن را نگریسته و فرمودند: ای [[ابو محمد]] از آنچه در نظر داری [[سؤال]] نما. عرض کردم: فدایت شوم، شیعیانت [[حدیثی]] [[نقل]] می‌نمایند که [[رسول خدا]]{{صل}} به [[علی]]{{ع}} بابی [[تعلیم]] نمود که از آن، [[هزار باب]] گشوده می‌شود؟ امام صادق{{ع}} فرمود: ای ابو محمد، [[پیامبر]]{{صل}} به علی{{ع}} هزار باب آموخت که از هر بابش هزار باب گشوده می‌شود... سپس مدتی [[سکوت]] نموده و بعد فرمود: همانا جفر نزد ماست و آنان چه می‌دانند که جفر چیست. پرسیدم: جفر چیست؟ فرمود: ظرفی از پوست‌های دباغی شده است که در آن [[علم]] [[انبیاء]] و [[اوصیاء]] و علم علمای گذشته [[بنی اسرائیل]] وجود دارد"<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی أَسْأَلُکَ عَنْ مَسْأَلَةٍ هَاهُنَا أَحَدٌ یَسْمَعُ کَلَامِی قَالَ فَرَفَعَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}سِتْراً بَیْنَهُ وَ بَیْنَ بَیْتٍ آخَرَ فَاطَّلَعَ فِیهِ ثُمَّ قَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ سَلْ عَمَّا بَدَا لَکَ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ شِیعَتَکَ یَتَحَدَّثُونَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صعَلَّمَ عَلِیّاً{{ع}}بَاباً یُفْتَحُ لَهُ مِنْهُ أَلْفُ بَابٍ قَالَ فَقَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ عَلَّمَ رَسُولُ اللَّهِ صعَلِیّاً{{ع}}أَلْفَ بَابٍ یُفْتَحُ مِنْ کُلِّ بَابٍ أَلْفُ بَابٍ قَالَ قُلْتُ هَذَا وَ اللَّهِ الْعِلْمُ قَالَ فَنَکَتَ سَاعَةً فِی الْأَرْض... َ وَ إِنَّ عِنْدَنَا الْجَفْرَ وَ مَا یُدْرِیهِمْ مَا الْجَفْرُ قَالَ قُلْتُ وَ مَا الْجَفْرُ قَالَ وِعَاءٌ مِنْ أَدَمٍ فِیهِ عِلْمُ النَّبِیِّینَ وَ الْوَصِیِّینَ وَ عِلْمُ الْعُلَمَاءِ الَّذِینَ مَضَوْا مِنْ بَنِی إِسْرَائِیل}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۲۳۹.</ref>.<ref>ر.ک: مظفر، محمدحسین، پژوهشی در باب علم امام، ص۷۹ ـ ۸۲؛ بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص۱۶۳ ـ ۱۷۰؛ رستمی، محمدزمان، آل بویه، طاهره، علم امام؛ پارسانسب، گل افشان، پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا{{س}}، ص۳۸.</ref> |
| *حماد بن عثمان می گوید: از امام صادق(علیه السلام) پرسیدم مصحف فاطمه(سلام الله علیها) چیست؟ فرمود: هنگامی که خداوند متعال پیامبرش را قبض روح فرمود، آنچنان حزن شدیدی بر فاطمه(سلام الله علیها) وارد شد که جز خدا نمی‌داند. پس خداوند فرشته‌ای را نزد او فرستاد که غمش را تسلیت داده با او سخن گوید، او نزد امیرالمؤمنین(علیه السلام) شکایت نمود، آن حضرت فرمود: هرگاه آن را احساس نموده و صدا را شنیدی به من بگو. پس فاطمه(سلام الله علیها) او را از آمدن فرشته آگاه گردانید. پس امیرالمؤمنین(علیه السلام) تمامی آنچه را که می‌شنید، می‌نوشت تا آنکه از آن مصحفی پدید آمد. سپس فرمود: آگاه باش که در آن هیچ چیزی از حلال و حرام نیست، ولی در آن علم همۀ چیزهایی است که در آینده واقع خواهد شد.<ref>ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص 163 ـ 170؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص 85، بیابانی اسکویی، محمد، امامت، ص 147؛ عسکری امام خان، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟؟؛ موسوی، سیدعلی، تبیین و گسترۀ علم امام از دیدگاه علامۀ طباطبایی و امام خمینی، ص 45؛ شاکر، محمدتقی، منابع علم امام در قرآن، فصلنامه امامت پژوهی، ش 6، ص 179؛ رستمی، محمدزمان، آل بویه، طاهره، علم امام، صفحه؟؟؟؛ بیابانی اسکویی، محمد، امامت، ص 147</ref>
| |
| *باید دانست روایات در مورد جفر و جامعه و مصحف فاطمه(سلام الله علیها) به مقداری است که مورد تایید علمای اهل سنت نیز قرار گرفته است.<ref>ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل، کتاب و سنت، ص 163 ـ 170</ref>
| |
| *نتیجه اینکه سه کتاب جفر و جامعه و مصحف حضرت زهرا(سلام الله علیها) از جمله منابع علوم امامان(علیهم السلام) هستند.
| |
|
| |
|
| ==منابع== | | ==منابع== |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| # [[پرونده:1368251.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|'''ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی''']]
| |
| # [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[عسکری امام‌خان|امام خان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|'''منشأ و قلمرو علم امام''']] | | # [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[عسکری امام‌خان|امام خان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|'''منشأ و قلمرو علم امام''']] |
| # [[پرونده:426310763.jpg|22px]] [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی ج۲ (کتاب)|'''کلام نوین اسلامی ج۲''']] | | # [[پرونده:426310763.jpg|22px]] [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی ج۲ (کتاب)|'''کلام نوین اسلامی ج۲''']] |
| # [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایان‌نامه)|'''علم ائمه از نظر عقل و نقل''']]
| |
| # [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید علی موسوی|موسوی، سید علی]]، [[تبیین و بررسی گستره علم امام از دیدگاه علامه طباطبایی و امام خمینی (پایان‌نامه)|'''تبیین و بررسی گستره علم امام از دیدگاه علامه طباطبایی و امام خمینی''']]
| |
|
| |
| # [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی]]
| |
| # [[پرونده:Mg1150 91icl.jpg|22px]] [[الهام محمدزاده نقاشان|محمدزاده نقاشان، الهام]] و [[رضا نیرومند|نیرومند، رضا]]، [[رابطه الهام و تحدیث در علم امامان شیعه (مقاله)|'''رابطه الهام و تحدیث در علم امامان شیعه''']] | | # [[پرونده:Mg1150 91icl.jpg|22px]] [[الهام محمدزاده نقاشان|محمدزاده نقاشان، الهام]] و [[رضا نیرومند|نیرومند، رضا]]، [[رابطه الهام و تحدیث در علم امامان شیعه (مقاله)|'''رابطه الهام و تحدیث در علم امامان شیعه''']] |
| # [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|'''رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا''']] | | # [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|'''رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا''']] |
| # [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[سید محمد فائز باقری|فائز باقری، سید محمد]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|'''بررسی علم اولیای الهی''']] | | # [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[سید محمد فائز باقری|فائز باقری، سید محمد]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|'''بررسی علم اولیای الهی''']] |
| # [[پرونده:1103985.jpg|22px]] [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|'''آفاق علم امام در الکافی''']] | | # [[پرونده:1103985.jpg|22px]] [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|'''آفاق علم امام در الکافی''']] |
| # [[پرونده:34567.jpg|22px]] [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[بررسی مسائل کلی امامت (کتاب)|'''بررسی مسائل کلی امامت''']]
| |
| # [[پرونده:899550304.jpg|22px]] [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|'''بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات''']] | | # [[پرونده:899550304.jpg|22px]] [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|'''بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات''']] |
| # [[پرونده:95220153.jpg|22px]] [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|'''منابع علم امامان شیعه''']] | | # [[پرونده:95220153.jpg|22px]] [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|'''منابع علم امامان شیعه''']] |
| # [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[گل‌افشان پارسانسب|پارسانسب، گل‌افشان]]، [[پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا (پایان‌نامه)|'''پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا''']] | | # [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[گل‌افشان پارسانسب|پارسانسب، گل‌افشان]]، [[پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا (پایان‌نامه)|'''پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا''']] |
| # [[پرونده:Daneshgaheqom.jpg|22px]] [[سید حبیب بخارایی‌زاده|بخارایی‌زاده، سید حبیب]]، [[علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت (پایان‌نامه)|'''علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت''']]
| |
| # [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|'''بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین''']] | | # [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|'''بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین''']] |
| # [[پرونده:ews.jpg|22px]] [[سید محمد شیرازی|شیرازی، سید محمد]]، [[شب‌های پیشاور (کتاب)|'''شب‌های پیشاور''']]
| |
| # [[پرونده:3984848.jpg|22px]] [[حسین گنجی|گنجی، حسین]]، [[امام‌شناسی ۱ (کتاب)|'''امام‌شناسی''']]
| |
| # [[پرونده:93C19166.jpg|22px]] [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی، علی]]، [[علم غیب ۲ (کتاب)|'''علم غیب''']] | | # [[پرونده:93C19166.jpg|22px]] [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی، علی]]، [[علم غیب ۲ (کتاب)|'''علم غیب''']] |
| # [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
| |
| {{پایان منابع}} | | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
