بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div> | : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div> | ||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | ||
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[سوره اسراء در قرآن]] - [[سوره اسراء در | : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[سوره اسراء در قرآن]] - [[سوره اسراء در علوم قرآنی]] - [[سوره اسراء در معارف و سیره رضوی]]</div> | ||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
«[[اسراء]]» به معنای حرکت دادنِ شبانه است. در آغاز [[سوره]] به حرکت و [[سیر شبانه پیامبر]]{{صل}} توسط [[خداوند]] از [[مکه]] تا [[مسجد الاقصی]] اشاره شده است؛ لذا «[[إسراء]]» نامیده شده است. این حرکت مقدمه [[معراج]] بزرگ [[پیامبر]]{{صل}} به [[آسمان‌ها]] و رمزی از حرکت صعودی [[انسان]] در مسیر [[تکامل]] بود. | |||
این سوره هدفی را دنبال می‌کند که آن عبارت است از [[تسبیح]] [[خدای تعالی]]، این سوره مطلب را با اشاره به داستان معراج [[رسول خدا]]{{صل}} و [[سیر]] آن [[حضرت]] از [[مسجد الحرام]] به [[مسجد]] اقصی (که همان [[بیت المقدس]] باشد و بنائی است مرتفع (هیکل) که [[داوود]] و سلیمان{{ع}} برای [[بنی اسرائیل]] بنا نمودند، و [[خدا]] آن را [[خانه]] [[مقدس]] ایشان قرار داد) شروع نموده و متذکر شده است. | |||
آن گاه [[کلام]] را به مناسبت، به مقدرات بنی اسرائیل کشانده، از [[عزت]] و [[ذلت]] آنان و این که خداوند در هر روزگاری که او را [[اطاعت]] می‌کردند سربلندشان می‌کرده، و هر وقت که از در [[عصیان]] در می‌آمدند [[ذلیل]] و خوارشان می‌ساخته، [[سخن]] گفته و نیز کیفیت [[نزول]] کتاب بر آنان و پیرامون [[دعوت]] آنان به [[توحید]] و [[نفی]] [[شرک]] توضیح داده است. | |||
سپس به همین مناسبت کلام را به وضع این [[امت]] معطوف ساخته، که بر این امت نیز کتاب نازل کرده پس اگر اطاعت کنند [[اجر]] می‌برند، و اگر عصیان بورزند [[عقاب]] می‌شوند، و ملاک کار ایشان مانند آنان به همان اعمالی است که می‌کنند، و به طور کلی با هر [[انسانی]] بر طبق عملش [[معامله]] می‌کنند، و [[سنت الهی]] در امت‌های گذشته نیز بر همین منوال بوده است. | |||
پس آن گاه [[حقایق]] مهم و بسیاری از [[معارف]] مربوط به [[مبدأ و معاد]] و [[شرایع]] [[عامه]] از [[اوامر و نواهی]] و غیر آن را بیان می‌کند. | |||
== | ==ویژگی‌های [[سوره اسراء]]== | ||
#این سوره ۱۱۱ [[آیه]] به عدد [[کوفی]]، ۱۱۰ آیه طبق اعداد دیگر، ۱۵۳۳ یا ۱۵۶۰ کلمه و ۶۴۶۰ حرف دارد. | |||
#در [[ترتیب نزول]]، پنجاهمین و در ترتیب [[مصحف شریف]] هفدهمین [[سوره]] است. | |||
#پس از [[سوره قصص]] و پیش از [[سوره یونس]] در [[مکه]] نازل شد؛ مگر [[آیات]] {{متن قرآن|وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا}}<ref>«و حقّ خویشاوند را به او برسان و نیز (حقّ) مستمند و در راه مانده را و هیچ‌گونه فراخ‌رفتاری مورز» سوره اسراء، آیه ۲۶.</ref>، {{متن قرآن|وَلَا تَقْرَبُوا الزِّنَا إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاءَ سَبِيلًا}}<ref>«و نزدیک زنا نشوید که کاری زشت و راهی بد است» سوره اسراء، آیه ۳۲.</ref>، {{متن قرآن|وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سُلْطَانًا فَلَا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ إِنَّهُ كَانَ مَنْصُورًا}}<ref>«و آن کس را که خداوند (کشتن وی را) حرام کرده است جز به حقّ مکشید و آنکه به ستم کشته شود برای وارث او حقّی نهاده‌ایم پس نباید در کشتن (به قصاص) گزافکاری کند زیرا (از سوی شرع) یاری شده است» سوره اسراء، آیه ۳۳.</ref>، {{متن قرآن|أُولَئِكَ الَّذِينَ يَدْعُونَ يَبْتَغُونَ إِلَى رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحْذُورًا}}<ref>«آن کسانی که (مشرکان به پرستش) می‌خوانند خود به سوی پروردگارشان دستاویز می‌جویند تا کدام یک (به خداوند) نزدیک‌تر گردند و به بخشایش او امید می‌برند و از عذاب وی می‌هراسند؛ بی‌گمان عذاب پروردگارت پرهیختنی است» سوره اسراء، آیه ۵۷.</ref>، {{متن قرآن|وَإِنْ كَادُوا لَيَفْتِنُونَكَ عَنِ الَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ لِتَفْتَرِيَ عَلَيْنَا غَيْرَهُ وَإِذًا لَاتَّخَذُوكَ خَلِيلًا}}<ref>«و نزدیک بود که تو را از آنچه ما به تو وحی کردیم (به ترفند) باز دارند تا جز آن را بر ما بربندی و آنگاه تو را بی‌گمان دوست می‌گرفتند» سوره اسراء، آیه ۷۳.</ref>، {{متن قرآن|وَلَوْلَا أَنْ ثَبَّتْنَاكَ لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئًا قَلِيلًا}}<ref>«و اگر ما تو را پابرجا نمی‌داشتیم نزدیک بود اندکی به آنان گرایش یابی» سوره اسراء، آیه ۷۴.</ref>، {{متن قرآن|إِذًا لَأَذَقْنَاكَ ضِعْفَ الْحَيَاةِ وَضِعْفَ الْمَمَاتِ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَكَ عَلَيْنَا نَصِيرًا}}<ref>«آنگاه بی‌گمان دو چندان در زندگی و دو چندان پس از مرگ به تو (از عذاب) می‌چشاندیم سپس در برابر ما برای خویش یاوری نمی‌یافتی» سوره اسراء، آیه ۷۵.</ref>، {{متن قرآن|وَإِنْ كَادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الْأَرْضِ لِيُخْرِجُوكَ مِنْهَا وَإِذًا لَا يَلْبَثُونَ خِلَافَكَ إِلَّا قَلِيلًا}}<ref>«و به راستی نزدیک بود که تو را از این سرزمین بلغزانند تا از آن بیرون رانند و در آن صورت (آنها نیز) پس از تو جز اندکی درنگ نداشتند» سوره اسراء، آیه ۷۶.</ref>، {{متن قرآن|سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنَا وَلَا تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِيلًا}}<ref>«بنا بر سنتی (انجام یافته) با پیامبران ما که پیش از تو فرستادیم و در سنّت ما هیچ دگرگونی نمی‌یابی» سوره اسراء، آیه ۷۷.</ref>، {{متن قرآن|أَقِمِ الصَّلَاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا}}<ref>«نماز را از هنگام بازگشت خورشید (در نیمه روز) تا تاریکی شب بپا دار! و (نیز) نماز صبح را که نماز صبح با گواهی (فرشتگان) است» سوره اسراء، آیه ۷۸.</ref>، {{متن قرآن|وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَكَ عَسَى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا}}<ref>«و پاره‌ای از شب را بدان (نماز شب) بیدار باش که (نمازی) افزون برای توست باشد که پروردگارت تو را به جایگاهی ستوده برانگیزد» سوره اسراء، آیه ۷۹.</ref>،{{متن قرآن|وَقُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لِي مِنْ لَدُنْكَ سُلْطَانًا نَصِيرًا}}<ref>«و بگو: پروردگارا مرا با درآوردنی درست (به هر کار) در آور و با بیرون بردنی درست (از هر کار) بیرون بر و از نزد خویش برای من برهانی یاریگر بگمار!» سوره اسراء، آیه ۸۰.</ref> که [[مدنی]] هستند. | |||
#از نظر کمّیّت، سه چهارم از یک جزء [[قرآن]] را دربرگرفته است. | |||
#از سُوَر مئین است. | |||
#چهارمین [[سوره]] از سوره‌های دارای [[سجده]] [[مستحب]] است. | |||
#سه [[آیه]] [[منسوخ]] دارد. | |||
==[[احکام فقهی]] [[سوره اسراء]]== | |||
# [[حرمت]] [[زنا]] و [[روابط]] [[نامشروع]]؛ | |||
#حرمت [[قتل]]؛ | |||
# [[حق]] [[قصاص]] برای [[ولیّ]] مقتول؛ | |||
#حرمت [[تعدی]] به [[مال یتیم]] و [[لزوم]] [[حفظ]] آن؛ | |||
#اوقات [[نماز]]؛ | |||
# لزوم عمل به [[عقود]]؛ | |||
#حرمت کلاهبرداری و [[کم‌فروشی]] و [[خیانت]] در کَیل و وزن. | |||
==پیام‌های سوره اسراء== | |||
# [[توحید]]؛ | |||
# [[معاد]]، نتایج [[اعمال]] و [[حسابرسی]] به آن؛ | |||
# [[معراج]] [[پیامبر]]{{صل}} به [[آسمان‌ها]]؛ | |||
#داستان [[حضرت موسی]] با [[فرعون]] و [[بنی‌اسرائیل]] و فرازهایی از [[تاریخ]] [[حضرت نوح]]؛ | |||
#مسئله [[اختیار]] و [[آزادی]] عمل و [[اراده]]؛ | |||
# [[قانونگذاری]] و [[تشریع]] چند [[حکم]] مهم [[فقهی]]؛ | |||
# مسائل [[اخلاقی]] همچون [[تواضع]] و [[خوش‌خویی]]؛ | |||
# [[حقوق]] [[والدین]] و [[خویشاوندان]]<ref>سخاوی، علی بن محمد، جمال القراء و کمال الاقراء، جلد۱، صفحه ۴۴۴؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۴؛ حجتی، محمد باقر، پژوهشی درتاریخ قرآن کریم، صفحه ۱۴۳و۱۴۲؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۲۸۸؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۱۲، صفحه (۱-۶)؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳و۳۹؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۱۹۳و۴۳؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۶؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۲۳۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۲۷۳۷.</ref> | |||
==[[فضیلت سوره]] [[اِسراء]]== | |||
در [[فضیلت]] این [[سوره]] از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} وسلم نقل شده: «هر کس این سوره را بخواند و هنگام خواندن آیه‌ای که درباره [[پدر]] و [[مادر]] است {{متن قرآن|وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا}}<ref>«و پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نکویی کنید؛ اگر هر یک از آن دو یا هر دو، نزد تو به پیری رسند به آنان اف مگو و بر آنها بانگ مزن و با ایشان سخن به نکویی بگوی!» سوره اسراء، آیه ۲۳.</ref> دچار رقّت [[قلب]] شود در [[بهشت]] اجری به او داده می‌شود که برابر ۲۴۰۰ پیمانه و هر پیمانه‌ای از تمام نعمت‌های [[دنیا]] بهتر است». | |||
[[امام صادق]]{{ع}} در این باره فرموده‌اند: «هر کس که [[سوره اسراء]] را در شب‌های [[جمعه]] [[تلاوت]] نماید، در [[زمان]] زنده بودنش [[حضرت قائم]]{{ع}} را [[درک]] خواهد کرد و از [[اصحاب]] او خواهد بود». | |||
در [[روایات]]، برای این [[سوره]] آثار و برکاتی شمرده‌اند، مثل: برآورده شدن [[حاجات]]، باز شدن زبان طفل، زیاد شدن [[فهم]] و [[قدرت]] [[سخنوری]]، درمان [[وسواس]]، درمان درد، ایمن شدن در برابر [[سرقت]]. | |||
<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال، صفحه ۱۰۶؛ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القران، جلد۶، صفحه ۲۱۳؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، جلد۲، صفحه ۶۲۶؛ طبرسی، فضل بن حسن، مکارم الاخلاق، صفحه ۴۴۳ و ۳۶۹.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۳۵۸۰.</ref> | |||
==اسامی [[سوره اسراء]]== | |||
این سوره علاوه بر «[[اسراء]]» (به [[فتح]] همزه یا کسر آن) که معروف‌ترین نام این سوره است، دو نام دیگر نیز دارد: | |||
# [[بنی‌اسرائیل]]: این نام برگرفته از داستان عبرت‌انگیز [[قوم بنی‌اسرائیل]] در [[آیه]] {{متن قرآن|وَقَضَيْنَا إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ فِي الْكِتَابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيرًا}}<ref>«و به بنی اسرائیل در کتاب (تورات) خبر دادیم که دو بار در این سرزمین تباهی می‌ورزید و گردنکشی بزرگی می‌کنید» سوره اسراء، آیه ۴.</ref>. | |||
#سبحان: کلمه «سبحان» از ریشه «[[تسبیح]]» و تسبیح به معنای منزّه و مبرّا دانستن [[خدا]] از [[عیب‌ها]] و نواقص است و در [[مقام]] [[تجلیل]] از [[خداوند]] به کار می‌رود. این نام از آیه نخست این سوره که در مقام [[تقدیس]] و [[تسبیح خداوند]] نازل شده اقتباس شده است {{متن قرآن|سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى}}<ref>«پاکا آن (خداوند) که شبی بنده خویش را از مسجد الحرام تا مسجد الاقصی - که پیرامون آن را خجسته گردانده‌ایم- برد تا از نشانه‌هایمان بدو نشان دهیم، بی‌گمان اوست که شنوای بیناست» سوره اسراء، آیه ۱.</ref>.<ref>فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۲۸۸؛ سخاوی، علی بن محمد، جمال القراء و کمال الاقراء، جلد۱، صفحه ۱۸۰؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۴؛ سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۱۹۳.</ref>.<ref>فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۷۸۰.</ref> | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده: | # [[پرونده: 9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه علوم قرآنی''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
| خط ۲۷: | خط ۶۷: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:سوره اسراء]] | [[رده:سوره اسراء]] | ||