شام در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

شام در نهج البلاغه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۴ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۱۰

۶۶۱ بایت حذف‌شده ، ۱۴ مارس

۱۱۳٬۱۰۸

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{مدخل مرتبط
+| موضوع مرتبط = شام
+| عنوان مدخل  = شام
+| مداخل مرتبط = [[شام در نهج البلاغه]] - [[شام در معارف مهدویت]] - [[شام در معارف و سیره حسینی]]
+| پرسش مرتبط  =
+}}
-{{امامت}}
+== مقدمه ==
-<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[شام]]''' است. "'''[[شام]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
+سرزمین [[شام]] متشکل از کشورهای [[سوریه]]، [[لبنان]]، [[اردن]] و [[فلسطین]] کنونی، سابقه‌ای طولانی حدود پنج‌هزار سال در [[تاریخ]] [[تمدن بشری]] دارد. در طول [[تاریخ]]، [[اقوام]] متعددی در آن نواحی ساکن شده‌اند. [[شام]] در فاصله سال‌های ۱۳ تا ۱۶ هجری به‌دست [[سپاه اسلام]] [[فتح]] شد. [[شامیان]] از آن پس [[آیین اسلام]] را به‌عنوان [[آیین]] رسمی برگزیدند. این سرزمین به‌لحاظ موقعیت سوق‌الجشی از اهمیت بالایی برخوردار است. [[شام]]، محل اتصال سه قاره اروپا، آسیا و آفریقاست.
-<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[شام در حدیث]] - [[شام در نهج البلاغه]] - [[شام در معارف دعا و زیارات]] - [[شام در تاریخ اسلامی]]</div>
-<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[شام (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
-==مقدمه==
+ریشه لغوی [[شام]]، "ش أ م" است و به‌صورت "الشَآم" و "الشَّأْم" هم تلفظ شده است. معنای آن هم "جانب چپ" است. وجه تسمیه "سرزمین [[شام]]" نیز قرار گرفتن آن در جانب چپ [[قبله]]، گفته شده است.
-*سرزمین [[شام]] متشکل از کشورهای [[سوریه]]، [[لبنان]]، [[اردن]] و [[فلسطین]] کنونی، سابقه‌ای طولانی حدود پنج‌هزار سال در [[تاریخ]] [[تمدن بشری]] دارد. در طول [[تاریخ]]، [[اقوام]] متعددی در آن نواحی سکنا گزیده‌اند.[[شام]] در فاصله سال‌های ۱۳ تا ۱۶ هجری به‌دست [[سپاه اسلام]] [[فتح]] شد. [[شامیان]] از آن پس [[آیین اسلام]] را به‌عنوان [[آیین]] رسمی برگزیدند. این سرزمین به‌لحاظ موقعیت سوق‌الجشی از اهمیت بالایی برخوردار است. [[شام]]، محل اتصال سه قاره اروپا، آسیا و آفریقاست<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 480.</ref>.
-*ریشه لغوی [[شام]]، "ش أ م" است و به‌صورت "الشَآم" و "الشَّأْم" هم تلفظ شده است. معنای آن هم "جانب چپ" است. وجه تسمیه "سرزمین [[شام]]" نیز قرار گرفتن آن در جانب چپ [[قبله]]، گفته شده است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 480.</ref>.
-*[[امام علی]] {{ع}} در [[نهج البلاغه]] درباره "[[شام]]" و "[[شامیان]]" به مناسبت‌های مختلف سخن گفته‌اند. این مناسبت‌ها عبارت‌اند از:
-#رد درخواست [[معاویه]] برای [[حکومت]] بی‌قید و شرط بر [[شام]]؛
-#بیان فریب‌خوردگی [[اهل شام]]؛
-#مذمت [[شامیان]] با اوصاف متعدد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 480.</ref>.
-==بقای [[نامشروع]] [[معاویه]] بر [[حکومت]] [[شام]]==
-*[[امام]] {{ع}} در پاسخ به نامه‌ای که [[معاویه]] در آن، برای دومین بار، [[حکومت]] بی‌قید و شرط بر شما را طلب کرده است، می‌فرماید: و امّا این‌که از من [[شام]] را خواستی، پس من پیش از این، آن را از تو نگرفته و باز نداشته بودم تا امروز آن را به تو ببخشم<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا طَلَبُكَ إِلَيَّ الشَّامَ، فَإِنِّي لَمْ أَكُنْ لِأُعْطِيَكَ الْيَوْمَ مَا مَنَعْتُكَ أَمْسِ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۱۷</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 480.</ref>.
-==[[فریفتگی]] [[اهل شام]]==
+[[امام علی]] {{ع}} در [[نهج البلاغه]] درباره "[[شام]]" و "[[شامیان]]" به مناسبت‌های مختلف سخن گفته‌اند. این مناسبت‌ها عبارت‌اند از:
-*[[امام]] در خطبه‌ای در مورد [[عمرو بن عاص]] می‌فرماید: می‌گوید به [[مردم]] [[شام]] [به] [[دروغ]]، که من مردی شوخ و بسیار بازی‌گوشم و به شوخی و بازی ممارست دارم؛ نادرست سخن گفته و به این گفتار گناه‌کار است<ref>{{متن حدیث|عَجَباً لاِبْنِ النَّابِغَةِ! يَزْعُمُ لااَهْلِ الشَّامِ أَنَّ فِىَّ دُعَابَةً، وَ أَنِّي امْرُؤٌ تِلْعَابَةٌ، أُعَافِسُ وَ أُمَارِسُ! لَقَدْ قَالَ بَاطِلا وَ نَطَقَ آثِماً}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۸۴</ref>. نیز در نامه‌ای به [[معاویه]] می‌فرماید: گروه بسیاری از [[مردم]] را تباه ساختی، ایشان را به [[گمراهی]] خود فریفتی و در موج دریای ([[نفاق]] و دورویی) خویش انداختی...<ref>{{متن حدیث|وَ أَرْدَيْتَ جِيلًا مِنَ النَّاسِ كَثِيراً، خَدَعْتَهُمْ بِغَيِّكَ وَ أَلْقَيْتَهُمْ فِي مَوْجِ بَحْرِكَ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۳۲</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 480.</ref>.
+# رد درخواست [[معاویه]] برای [[حکومت]] بی‌قید و شرط بر [[شام]]؛
+# بیان فریب‌خوردگی [[اهل شام]]؛
+# مذمت [[شامیان]] با اوصاف متعدد<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص۴۸۰.</ref>.
-==[[وصف]] حال [[اهل شام]]==
+== بقای [[نامشروع]] [[معاویه]] بر [[حکومت]] [[شام]] ==
-*در [[خطبه‌ها]] و نامه‌های متعدد، [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} اوصافی را برای [[اهل شام]] ذکر فرموده‌اند. البته باید توجه داشت که در غالب موارد، مراد [[حضرت]] از "[[اهل شام]]"، [[لشکریان]] [[معاویه]] در [[نبرد]] با حضرت‌اند. برخی از این اوصاف، عبارت‌اند از: [[دشمن]]<ref>{{متن حدیث|عَدُوَّهُ مِنْ نَفْسِهِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۳۴ و {{متن حدیث|جِهَادِ الْعَدُوِّ}}؛ نامه ۴۲</ref>؛ [[اهل بغی]]<ref>{{متن حدیث|أَهْلِ الْبَغْيِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۹۷</ref>؛ [[ستمگر]]<ref>{{متن حدیثپ|إِلَى ظَلَمَةِ أَهْلِ الشَّامِ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۴۲</ref>؛ [[سنگ‌دل]] رذل<ref>{{متن حدیث|تَحُوزُكُمُ الْجُفَاةُ الطَّغَامُ}}؛ نهج البلاغه، خطبه‌های ۱۰۷ و {{متن حدیث|جُفَاةٌ طَغَامٌ}}؛ ۲۳۸</ref>؛ [[عرب]] بادیه‌نشین<ref>{{متن حدیث|أَعْرَابُ أَهْلِ الشَّامِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۰۷</ref>؛ زیردست [[پست]]؛ دارای اصل و [[نسب]] نامعلوم؛ [[نادان]] و سزاوار [[آموزش]] و [[تربیت]]<ref>{{متن حدیث|جُفَاةٌ طَغَامٌ وَ عَبِيدٌ أَقْزَامٌ، جُمِعُوا مِنْ كُلِّ أَوْبٍ وَ تُلُقِّطُوا مِنْ كُلِّ شَوْبٍ، مِمَّنْ يَنْبَغِي أَنْ يُفَقَّهَ وَ يُؤَدَّبَ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۲۳۸</ref>؛ کوردل؛ کر و کور؛ جوینده [[حق]] از [[باطل]]؛ معصیت‌کننده [[خالق]] با [[اطاعت]] مخلوق<ref>{{متن حدیث|أُنَاسٌ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ، الْعُمْيِ الْقُلُوبِ، الصُّمِّ الْأَسْمَاعِ، الْكُمْهِ الْأَبْصَارِ، الَّذِينَ يَلْبِسُونَ الْحَقَّ بِالْباطِلِ وَ يُطِيعُونَ الْمَخْلُوقَ فِي مَعْصِيَةِ الْخَالِقِ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۳۳</ref>؛ حریص بر [[دنیا]]<ref>{{متن حدیث|كُنْتُمْ مِمَّنْ دَخَلَ فِي الدِّينِ إِمَّا رَغْبَةً وَ إِمَّا رَهْبَةً}}؛ نهج البلاغه، نامه ۱۳</ref>؛ سرعت‌گیرنده به‌سوی [[باطل]]؛ [[مطیع]] [[حاکم]] معصیت‌کار<ref>{{متن حدیث|وَ لَكِنْ لِإِسْرَاعِهِمْ إِلَى [بَاطِلِهِمْ] بَاطِلِ صَاحِبِهِمْ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۹۷</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 481.</ref>.
+[[امام]] {{ع}} در پاسخ به نامه‌ای که [[معاویه]] در آن، برای دومین بار، [[حکومت]] بی‌قید و شرط بر شما را طلب کرده است، می‌فرماید: و امّا این‌که از من [[شام]] را خواستی، پس من پیش از این، آن را از تو نگرفته و باز نداشته بودم تا امروز آن را به تو ببخشم<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا طَلَبُكَ إِلَيَّ الشَّامَ، فَإِنِّي لَمْ أَكُنْ لِأُعْطِيَكَ الْيَوْمَ مَا مَنَعْتُكَ أَمْسِ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۱۷</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص۴۸۰.</ref>
-== پرسش‌های وابسته ==
+== فریفتگی [[اهل شام]] ==
+[[امام]] در خطبه‌ای در مورد [[عمرو بن عاص]] می‌فرماید: می‌گوید به [[مردم]] [[شام]] [به] [[دروغ]]، که من مردی شوخ و بسیار بازی‌گوشم و به شوخی و بازی ممارست دارم؛ نادرست سخن گفته و به این گفتار گناه‌کار است<ref>{{متن حدیث|عَجَباً لاِبْنِ النَّابِغَةِ! يَزْعُمُ لااَهْلِ الشَّامِ أَنَّ فِىَّ دُعَابَةً، وَ أَنِّي امْرُؤٌ تِلْعَابَةٌ، أُعَافِسُ وَ أُمَارِسُ! لَقَدْ قَالَ بَاطِلا وَ نَطَقَ آثِماً}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۸۴</ref>. نیز در نامه‌ای به [[معاویه]] می‌فرماید: گروه بسیاری از [[مردم]] را تباه ساختی، ایشان را به [[گمراهی]] خود فریفتی و در موج دریای ([[نفاق]] و دورویی) خویش انداختی...<ref>{{متن حدیث|وَ أَرْدَيْتَ جِيلًا مِنَ النَّاسِ كَثِيراً، خَدَعْتَهُمْ بِغَيِّكَ وَ أَلْقَيْتَهُمْ فِي مَوْجِ بَحْرِكَ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۳۲</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص۴۸۰.</ref>
-== جستارهای وابسته ==
+== وصف حال [[اهل شام]] ==
+در [[خطبه‌ها]] و نامه‌های متعدد، [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} اوصافی را برای [[اهل شام]] ذکر فرموده‌اند. البته باید توجه داشت که در غالب موارد، مراد حضرت از "[[اهل شام]]"، [[لشکریان]] [[معاویه]] در [[نبرد]] با حضرت‌اند. برخی از این اوصاف، عبارت‌اند از: [[دشمن]]<ref>{{متن حدیث|عَدُوَّهُ مِنْ نَفْسِهِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۳۴ و {{متن حدیث|جِهَادِ الْعَدُوِّ}}؛ نامه ۴۲</ref>؛ [[اهل بغی]]<ref>{{متن حدیث|أَهْلِ الْبَغْيِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۹۷</ref>؛ [[ستمگر]]<ref>{{متن حدیثپ|إِلَى ظَلَمَةِ أَهْلِ الشَّامِ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۴۲</ref>؛ [[سنگ‌دل]] رذل<ref>{{متن حدیث|تَحُوزُكُمُ الْجُفَاةُ الطَّغَامُ}}؛ نهج البلاغه، خطبه‌های ۱۰۷ و {{متن حدیث|جُفَاةٌ طَغَامٌ}}؛ ۲۳۸</ref>؛ [[عرب]] بادیه‌نشین<ref>{{متن حدیث|أَعْرَابُ أَهْلِ الشَّامِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۰۷</ref>؛ زیردست [[پست]]؛ دارای اصل و [[نسب]] نامعلوم؛ [[نادان]] و سزاوار [[آموزش]] و [[تربیت]]<ref>{{متن حدیث|جُفَاةٌ طَغَامٌ وَ عَبِيدٌ أَقْزَامٌ، جُمِعُوا مِنْ كُلِّ أَوْبٍ وَ تُلُقِّطُوا مِنْ كُلِّ شَوْبٍ، مِمَّنْ يَنْبَغِي أَنْ يُفَقَّهَ وَ يُؤَدَّبَ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۲۳۸</ref>؛ کوردل؛ کر و کور؛ جوینده [[حق]] از [[باطل]]؛ معصیت‌کننده [[خالق]] با [[اطاعت]] مخلوق<ref>{{متن حدیث|أُنَاسٌ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ، الْعُمْيِ الْقُلُوبِ، الصُّمِّ الْأَسْمَاعِ، الْكُمْهِ الْأَبْصَارِ، الَّذِينَ يَلْبِسُونَ الْحَقَّ بِالْباطِلِ وَ يُطِيعُونَ الْمَخْلُوقَ فِي مَعْصِيَةِ الْخَالِقِ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۳۳</ref>؛ حریص بر [[دنیا]]<ref>{{متن حدیث|كُنْتُمْ مِمَّنْ دَخَلَ فِي الدِّينِ إِمَّا رَغْبَةً وَ إِمَّا رَهْبَةً}}؛ نهج البلاغه، نامه ۱۳</ref>؛ سرعت‌گیرنده به‌سوی [[باطل]]؛ [[مطیع]] [[حاکم]] معصیت‌کار<ref>{{متن حدیث|وَ لَكِنْ لِإِسْرَاعِهِمْ إِلَى [بَاطِلِهِمْ] بَاطِلِ صَاحِبِهِمْ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۹۷</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص۴۸۱.</ref>
-==منابع==
+== منابع ==
-* [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']]
+{{منابع}}
+# [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']]
+{{پایان منابع}}
-==پانویس==
+== پانویس ==
-{{یادآوری پانویس}}
 {{پانویس}}
-[[رده:امام علی]]
 [[رده:شام]]
-[[رده:شام در نهج البلاغه]]
 [[رده:مدخل نهج البلاغه]]
-[[رده: مدخل]]
+[[رده:مدخل]]