|
|
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{امامت}} | | {{مدخل مرتبط |
| <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[قاسطین]]''' است. "'''[[قاسطین]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| | | موضوع مرتبط = قاسطین |
| <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[قاسطین در حدیث]] - [[قاسطین در کلام اسلامی]] - [[قاسطین در نهج البلاغه]] - [[قاسطین در تاریخ اسلامی]]</div>
| | | عنوان مدخل = قاسطین |
| <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[قاسطین (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| | | مداخل مرتبط = [[قاسطین در تاریخ اسلامی]] - [[قاسطین در نهج البلاغه]] - [[قاسطین در فقه سیاسی]] |
| | | پرسش مرتبط = |
| | }} |
|
| |
|
| ==مقدمه== | | == مقدمه == |
| *قاسط از ریشه "قَسط" به‌معنای [[ظلم]] و حق‌ستیزی و مخالف قِسط و [[عدل]] است. این واژه در [[قرآن کریم]] با واژه "قاسطون" به‌کار رفته است. ولی [[منحرفان]] (قاسطون)، هیزم [[جهنم]] خواهند بود<ref>{{متن قرآن| وَأَمَّا الْقَاسِطُونَ فَكَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا }}؛سوره جن، آیه ۱۵.</ref>.<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۶۳۴.</ref>
| | قاسط از ریشه "قَسط" به‌معنای [[ظلم]] و [[حق‌ستیزی]] و مخالف قِسط و [[عدل]] است. این واژه در [[قرآن کریم]] با واژه "قاسطون" به‌کار رفته است. ولی [[منحرفان]] (قاسطون)، هیزم [[جهنم]] خواهند بود<ref>{{متن قرآن| وَأَمَّا الْقَاسِطُونَ فَكَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا}}؛سوره جن، آیه ۱۵.</ref>. |
| *[[قاسطین]] یکی از سه گروه [[دشمنان]] [[حکومت]] عدالت‌مدار [[امام علی]] {{ع}} بودند که با استفاده از سه عامل [[زر و زور]] و [[تزویر]] به مقابله با [[امام]] پرداختند و ضربات [[سختی]] بر پیکره [[حکومت امام]] {{ع}} وارد ساختند. [[امام]] {{ع}} می‌فرماید: و بدانید که [[خدا]] به من [[فرمان]] داده است با "سرکشان" و "[[پیمان‌شکنان]]" و "مفسدان" [[زمین]] بجنگم. پس با [[پیمان‌شکنان]] ([[ناکثین]]) جنگیدم و با آنان که دست از [[حق]] برداشتند ([[قاسطین]]) [[جهاد]] کردم و کسانی را که از [[دین خدا]] بیرون رفتند ([[مارقین]]) [[زبون]] و ذلیل ساختم<ref>{{متن حدیث|أَلَا وَ قَدْ أَمَرَنِيَ اللَّهُ بِقِتَالِ أَهْلِ الْبَغْيِ وَ النَّكْثِ وَ الْفَسَادِ فِي الْأَرْضِ؛ فَأَمَّا النَّاكِثُونَ فَقَدْ قَاتَلْتُ، وَ أَمَّا الْقَاسِطُونَ فَقَدْ جَاهَدْتُ، وَ أَمَّا الْمَارِقَةُ فَقَدْ دَوَّخْتُ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ١٩٢.</ref>.<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۶۳۴.</ref>
| |
| *در منظر [[امام]] {{ع}}، [[قاسطین]] کسانی هستند که در [[زمین]] [[فساد]] و [[تباهی]] می‌کنند. از این‌رو [[امام]] {{ع}} به [[مبارزه]] سخت و درگیرانه با آنها پرداخت، به‌طوری که در همان اوایل [[حکومت]] خویش، با وجود توصیه برخی مصلحت‌اندیشان که وی را به مماشات با [[معاویه]] ترغیب می‌کردند، حتی برای ساعتی [[معاویه]] را ابقا نکرد و به [[ولایت]] او [[رضایت]] نداد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۶۳۴.</ref>.
| |
| *مقر [[سلطه]] [[قاسطین]] سرزمین [[شام]] بود. [[حکومت]] [[شام]] بر سرکردگی [[معاویه]]، [[فرزند]] [[ابوسفیان]]، در سایه امکاناتی که از سال‌ها [[حکومت]] بر [[شام]] و سرحدات آن، به‌دست آمده بود، از نظر [[نظامی]] و [[اقتصادی]] به‌خوبی تقویت شده بود. از دیگر سو، ملکه [[تقوا]] که لازمه سیاست‌مداری بر اساس [[کتاب و سنت]] است، در آنها وجود نداشت. از این‌رو با [[ریا]] و [[تزویر]] [[مردم]] را به [[گمراهی]] کشاندند و خود را بر [[حق]] جلوه می‌دادند. [[امام علی]] {{ع}} در مورد حیله‌ورزی آنها فرمود: به [[خدا]] [[سوگند]]، [[معاویه]] از من زیرک‌تر نیست. او [[پیمان‌شکنی]] می‌کند و [[گنه‌کاری]]. اگر [[پیمان‌شکنی]] را ناخوش نمی‌داشتم، من زیرک‌ترین [[مردم]] می‌بودم. ولی [[پیمان‌شکنان]]، گنه‌کارند و گنه‌کاران، نافرمان. هر [[پیمان‌شکنی]] را در [[روز قیامت]] پرچمی است که بدان شناخته شود<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ مَا مُعَاوِيَةُ بِأَدْهَى مِنِّي، وَ لَكِنَّهُ يَغْدِرُ وَ يَفْجُرُ؛ وَ لَوْ لَا كَرَاهِيَةُ الْغَدْرِ لَكُنْتُ مِنْ أَدْهَى النَّاسِ، وَ لَكِنْ كُلُّ غُدَرَةٍ فُجَرَةٌ وَ كُلُّ فُجَرَةٍ كُفَرَةٌ، وَ لِكُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ يُعْرَفُ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ؛ وَ اللَّهِ مَا أُسْتَغْفَلُ بِالْمَكِيدَةِ وَ لَا أُسْتَغْمَزُ بِالشَّدِيدَة}}؛ نهج البلاغه، خطبه ٢٠٠.</ref>.<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۶۳۴.</ref>
| |
| *[[قاسطین]] برای براندازی [[حکومت امام]] فتنه‌های بسیار برپا کردند. نقش آنها در تحریک [[طلحه]] و [[زبیر]] و برپایی [[جنگ جمل]] نقشی بارز و برجسته است. پس از [[جمل]] نیز با ورود به [[جنگ صفین]]، که به واقعه [[حکمیت]] انجامید، [[قدرت]] و نفوذ خود را بیشتر کردند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۶۳۴.</ref>.
| |
| *مسئله‌ای که نباید از نظر دور داشت، این است که پیروزی‌های [[قاسطین]] در سایه نبود تحلیل درست [[مردمان]] و کاهلی و [[عافیت‌طلبی]] آنها رخ داد، زیرا [[امام]] بارها [[مردمان]] را به [[نبرد]] با آنها [[تشویق]] کرد، ولی آنها [[سستی]] و کاهلی کردند. [[امام]] {{ع}} در [[نهج البلاغه]] به‌دنبال [[تجاوز]] [[سپاهیان]] [[معاویه]] به [[شهر]] [[انبار]] و تاراج آن، می‌فرماید: شب و روز، در [[نهان]] و آشکارا، شما را به [[نبرد]] با این [[قوم]] فراخواندم و گفتم پیش از آن‌که [[سپاه]] بر سرتان کشند، بر آنها بتازید. به [[خدا]] [[سوگند]]، به هیچ قومی در خانه‌هایشان تاخت نیاوردند، مگر آن‌که [[زبون]] خصم شدند. شما نیز آن [[قدر]] از [[کارزار]] سر بر تافتید و کار را به گردن یکدیگر انداختید و یکدیگر را [[نصرت]] ندادید، تا هر چه داشتید به باد یغما رفت و سرزمینتان جولانگاه دشمنانتان شد<ref>{{متن حدیث|أَلَا وَ إِنِّي قَدْ دَعَوْتُكُمْ إِلَى قِتَالِ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ لَيْلًا وَ نَهَاراً وَ سِرّاً وَ إِعْلَاناً وَ قُلْتُ لَكُمُ اغْزُوهُمْ قَبْلَ أَنْ يَغْزُوكُمْ، فَوَاللَّهِ مَا غُزِيَ قَوْمٌ قَطُّ فِي عُقْرِ دَارِهِمْ إِلَّا ذَلُّوا؛ فَتَوَاكَلْتُمْ وَ تَخَاذَلْتُمْ حَتَّى شُنَّتْ عَلَيْكُمُ الْغَارَاتُ وَ مُلِكَتْ عَلَيْكُمُ الْأَوْطَانُ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۲۷.</ref>.<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۶۳۵.</ref>
| |
| *[[قاسطین]] پس از [[نبرد صفین]]، پیوسته به [[تجاوز]] به مرزهای شهرهای تحت نظر [[امام]] پرداختند و [[امنیت]] و [[آسایش]] را از [[مردمان]] سلب کردند و جنایت‌های فراوان آفریدند. [[تاریخ]] نقش آنها را در توطئه علیه [[امام علی]] {{ع}} و [[به شهادت رسیدن]] ایشان ثبت کرده است. [[معاویه]]، [[رهبر]] [[قاسطین]]، توانست پس از [[شهادت امام علی]] {{ع}} زمام [[خلافت]] را، که سال‌ها به‌دنبال آن بود، به‌دست گیرد و بنیان‌گذار سلسله [[ستم‌پیشه]] [[امویان]] در [[تاریخ اسلام]] شود. آنها در زمان [[خلافت]] خود جرم‌ها و جنایت‌های فراوان مرتکب شدند. [[شیعیان]] [[امام علی]] {{ع}} در آن دوران، روزگار سخت و پرمشقتی را گذراندند و بسیاری از [[شیعیان]] به‌دست سفاکان [[اموی]] به [[شهادت]] رسیدند. از جمله سران [[قاسطین]] می‌توان از [[عمر]] بن عاص، عبدالرحمن بن [[خالد بن ولید]]، [[مروان حکم]] و [[بُسر بن ابی‌ارطاة]] نام برد»<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۶۳۵.</ref>.
| |
|
| |
|
| == پرسش‌های وابسته ==
| | [[قاسطین]] یکی از سه گروه دشمنان حکومت عدالت‌مدار امام علی{{ع}} بودند که با استفاده از سه عامل زر و زور و تزویر به مقابله با [[امام]] پرداختند و ضربات [[سختی]] بر پیکره حکومت امام{{ع}} وارد ساختند. امام{{ع}} می‌فرماید: و بدانید که [[خدا]] به من [[فرمان]] داده است با "سرکشان" و "[[پیمان‌شکنان]]" و "[[مفسدان]]"[[زمین]] بجنگم. پس با پیمان‌شکنان ([[ناکثین]]) جنگیدم و با آنان که دست از [[حق]] برداشتند (قاسطین) [[جهاد]] کردم و کسانی را که از [[دین خدا]] بیرون رفتند ([[مارقین]]) زبون و [[ذلیل]] ساختم<ref>{{متن حدیث|أَلَا وَ قَدْ أَمَرَنِيَ اللَّهُ بِقِتَالِ أَهْلِ الْبَغْيِ وَ النَّكْثِ وَ الْفَسَادِ فِي الْأَرْضِ؛ فَأَمَّا النَّاكِثُونَ فَقَدْ قَاتَلْتُ، وَ أَمَّا الْقَاسِطُونَ فَقَدْ جَاهَدْتُ، وَ أَمَّا الْمَارِقَةُ فَقَدْ دَوَّخْتُ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ١٩٢.</ref>. |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته ==
| | در منظر امام{{ع}}، قاسطین کسانی هستند که در [[زمین]] [[فساد]] و [[تباهی]] می‌کنند. از این‌رو امام{{ع}} به [[مبارزه]] سخت و درگیرانه با آنها پرداخت، به‌طوری که در همان اوایل [[حکومت]] خویش، با وجود توصیه برخی مصلحت‌اندیشان که وی را به مماشات با معاویه ترغیب می‌کردند، حتی برای ساعتی معاویه را ابقا نکرد و به [[ولایت]] او [[رضایت]] نداد. |
|
| |
|
| ==منابع== | | مقر [[سلطه]] قاسطین [[سرزمین شام]] بود. [[حکومت شام]] بر سرکردگی معاویه، فرزند [[ابوسفیان]]، در [[سایه]] امکاناتی که از سال‌ها حکومت بر [[شام]] و سرحدات آن، به‌دست آمده بود، از نظر نظامی و [[اقتصادی]] به‌خوبی تقویت شده بود. از دیگر سو، ملکه تقوا که لازمه سیاست‌مداری بر اساس [[کتاب و سنت]] است، در آنها وجود نداشت. از این‌رو با [[ریا]] و تزویر [[مردم]] را به [[گمراهی]] کشاندند و خود را بر حق جلوه می‌دادند. [[امام علی]]{{ع}} در مورد حیله‌ورزی آنها فرمود: به خدا [[سوگند]]، معاویه از من زیرک‌تر نیست. او [[پیمان‌شکنی]] می‌کند و گنه‌کاری. اگر پیمان‌شکنی را ناخوش نمی‌داشتم، من زیرک‌ترین [[مردم]] می‌بودم. ولی [[پیمان‌شکنان]]، گنه‌کارند و گنه‌کاران، نافرمان. هر پیمان‌شکنی را در [[روز قیامت]] پرچمی است که بدان شناخته شود<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ مَا مُعَاوِيَةُ بِأَدْهَى مِنِّي، وَ لَكِنَّهُ يَغْدِرُ وَ يَفْجُرُ؛ وَ لَوْ لَا كَرَاهِيَةُ الْغَدْرِ لَكُنْتُ مِنْ أَدْهَى النَّاسِ، وَ لَكِنْ كُلُّ غُدَرَةٍ فُجَرَةٌ وَ كُلُّ فُجَرَةٍ كُفَرَةٌ، وَ لِكُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ يُعْرَفُ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ؛ وَ اللَّهِ مَا أُسْتَغْفَلُ بِالْمَكِيدَةِ وَ لَا أُسْتَغْمَزُ بِالشَّدِيدَة}}؛ نهج البلاغه، خطبه ٢٠٠.</ref>. |
| * [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']]
| | |
| | [[قاسطین]] برای براندازی حکومت [[امام]] فتنه‌های بسیار برپا کردند. نقش آنها در تحریک [[طلحه]] و [[زبیر]] و برپایی [[جنگ جمل]] نقشی بارز و برجسته است. پس از [[جمل]] نیز با ورود به [[جنگ صفین]]، که به واقعه [[حکمیت]] انجامید، [[قدرت]] و نفوذ خود را بیشتر کردند. |
| | |
| | مسئله‌ای که نباید از نظر دور داشت، این است که پیروزی‌های قاسطین در [[سایه]] نبود تحلیل درست [[مردمان]] و [[کاهلی]] و عافیت‌طلبی آنها رخ داد؛ زیرا امام بارها مردمان را به [[نبرد]] با آنها [[تشویق]] کرد، ولی آنها [[سستی]] و کاهلی کردند. امام{{ع}} در [[نهج البلاغه]] به‌دنبال [[تجاوز]] سپاهیان معاویه به [[شهر انبار]] و تاراج آن، می‌فرماید: شب و [[روز]]، در [[نهان]] و آشکارا، شما را به نبرد با این [[قوم]] فراخواندم و گفتم پیش از آن‌که [[سپاه]] بر سرتان کشند، بر آنها بتازید. به [[خدا]] [[سوگند]]، به هیچ قومی در خانه‌هایشان تاخت نیاوردند، مگر آن‌که زبون [[خصم]] شدند. شما نیز آن قدر از [[کارزار]] سر بر تافتید و کار را به گردن یکدیگر انداختید و یکدیگر را [[نصرت]] ندادید، تا هر چه داشتید به باد یغما رفت و سرزمینتان جولانگاه دشمنانتان شد<ref>{{متن حدیث|أَلَا وَ إِنِّي قَدْ دَعَوْتُكُمْ إِلَى قِتَالِ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ لَيْلًا وَ نَهَاراً وَ سِرّاً وَ إِعْلَاناً وَ قُلْتُ لَكُمُ اغْزُوهُمْ قَبْلَ أَنْ يَغْزُوكُمْ، فَوَاللَّهِ مَا غُزِيَ قَوْمٌ قَطُّ فِي عُقْرِ دَارِهِمْ إِلَّا ذَلُّوا؛ فَتَوَاكَلْتُمْ وَ تَخَاذَلْتُمْ حَتَّى شُنَّتْ عَلَيْكُمُ الْغَارَاتُ وَ مُلِكَتْ عَلَيْكُمُ الْأَوْطَانُ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۲۷.</ref>. |
| | |
| | [[قاسطین]] پس از [[نبرد صفین]]، پیوسته به [[تجاوز]] به مرزهای شهرهای تحت نظر [[امام]] پرداختند و [[امنیت]] و [[آسایش]] را از [[مردمان]] سلب کردند و جنایت‌های فراوان آفریدند. [[تاریخ]] نقش آنها را در [[توطئه]] علیه [[امام علی]]{{ع}} و به شهادت رسیدن ایشان ثبت کرده است. معاویه، [[رهبر]] قاسطین، توانست پس از شهادت امام علی{{ع}} زمام [[خلافت]] را، که سال‌ها به‌دنبال آن بود، به‌دست گیرد و بنیان‌گذار سلسله [[ستم‌پیشه]] [[امویان]] در تاریخ اسلام شود. آنها در [[زمان]] خلافت خود جرم‌ها و جنایت‌های فراوان مرتکب شدند. شیعیان امام علی{{ع}} در آن دوران، [[روزگار]] سخت و پرمشقتی را گذراندند و بسیاری از [[شیعیان]] به‌دست سفاکان [[اموی]] به [[شهادت]] رسیدند. از جمله سران قاسطین می‌توان از [[عمر بن عاص]]، [[عبدالرحمن بن خالد بن ولید]]، [[مروان حکم]] و [[بُسر بن ابی‌ارطاة]] نام برد»<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۲]]، ص۶۳۴ ـ ۶۳۵.</ref>. |
| | |
| | == منابع == |
| | {{منابع}} |
| | # [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']] |
| | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
| == پانویس == | | == پانویس == |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
|
| |
|
| [[رده:مدخل]]
| |
| [[رده:امام علی]]
| |
| [[رده:قاسطین]] | | [[رده:قاسطین]] |
| [[رده:قاسطین در نهج البلاغه]]
| |
| [[رده:مدخل نهج البلاغه]] | | [[رده:مدخل نهج البلاغه]] |
