بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==منابع== * +==منابع== {{منابع}} * )) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = برهان هدایت | |||
| عنوان مدخل = برهان هدایت | |||
| مداخل مرتبط = [[برهان هدایت در کلام اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
== مقدمه == | |||
"[[برهان]] [[هدایت]]" با "[[برهان]] [[نظم]]" فرق میکند. [[برهان]] [[نظم]] از وضع "ساختمان موجودات" حکایت میکند که سازنده اینها [[عاقل]] و شاعر و [[مدبر]] است؛ ولی [[برهان]] [[هدایت]] به "کار موجودات" مربوط است؛ و این از مختصات [[قرآن]] است که میان اصل [[نظم]] و اصل [[هدایت]] تفکیک کرده است. [[قرآن کریم]] تنها منبعی است که میان [[نظم]] و [[هدایت]] تفکیک و در [[حقیقت]] آن را به عنوان دو [[دلیل]] ذکر کرده است. | |||
مجموعاً در چهار [[آیه]] از [[آیات قرآن]]، این دو در کنار یکدیگر به عنوان امر جداگانه قرار گرفته‌اند: | |||
# آیه‌ای که وقتی [[فرعون]] از [[حضرت موسی]] {{ع}} سؤال کرد: {{متن قرآن|مَنْ رَبُّكُمَا يَا مُوسَى}}<ref>«(فرعون) گفت: ای موسی! پروردگار شما کیست؟» سوره طه، آیه ۴۹.</ref>؛ [[حضرت]] {{ع}} جواب داد: {{متن قرآن|رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى}}<ref>«گفت: پروردگار ما کسی است که آفرینش هر چیز را به (فراخور) او، ارزانی داشته سپس راهنمایی کرده است» سوره طه، آیه ۵۰.</ref>. در ساختمان هر چیز، آنچه برای آن لازم است قرار داد و سپس آن را [[هدایت]] کرد. {{متن قرآن|كُلَّ شَيْءٍ}}، یعنی هر موجودی در هر مرتبه‌ای به هر نوع هدایتی که به منظور [[تکامل]] نیاز دارد، آن [[هدایت]] به او داده شده است. | |||
#آیه‌ای که وقتی [[فرعون]] از [[حضرت موسی]]{{ع}} سؤال کرد: {{متن قرآن|مَنْ رَبُّكُمَا يَا مُوسَى}}<ref>«(فرعون) گفت: ای موسی! پروردگار شما کیست؟» سوره طه، آیه ۴۹.</ref>؛ [[حضرت]]{{ع}} جواب داد: {{متن قرآن|رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى}}<ref>«گفت: پروردگار ما کسی است که آفرینش هر چیز را به (فراخور) او، ارزانی داشته سپس راهنمایی کرده است» سوره طه، آیه ۵۰.</ref>. در ساختمان هر چیز، آنچه برای آن لازم است قرار داد و سپس آن را [[هدایت]] کرد. {{متن قرآن|كُلَّ شَيْءٍ}}، یعنی هر موجودی در هر مرتبه‌ای به هر نوع هدایتی که به منظور [[تکامل]] نیاز دارد، آن [[هدایت]] به او داده شده است. | |||
#{{متن قرآن|وَالَّذِي قَدَّرَ فَهَدَى}}<ref>«و آنکه اندازه کرد و راه نمود،» سوره اعلی، آیه ۳.</ref>. در این [[آیه]] ضمن اشاره به [[خلقت]] و تسویه و تعدیل و تکمیل ساختمان اشیا؛ [[هدایت]] به عنوان یک امر مستقل ذکر شده است. | #{{متن قرآن|وَالَّذِي قَدَّرَ فَهَدَى}}<ref>«و آنکه اندازه کرد و راه نمود،» سوره اعلی، آیه ۳.</ref>. در این [[آیه]] ضمن اشاره به [[خلقت]] و تسویه و تعدیل و تکمیل ساختمان اشیا؛ [[هدایت]] به عنوان یک امر مستقل ذکر شده است. | ||
#از زبان [[ابراهیم]]{{ع}} [[نقل]] میکند: {{متن قرآن|الَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهْدِينِ}}<ref>«همان که مرا آفرید و همو راهنمایی‌ام میکند» سوره شعراء، آیه ۷۸.</ref> در این [[آیه]]، [[قرآن کریم]] به [[هدایت]]، جداگانه [[تمسک]] کرده است. | # از زبان [[ابراهیم]] {{ع}} [[نقل]] میکند: {{متن قرآن|الَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهْدِينِ}}<ref>«همان که مرا آفرید و همو راهنمایی‌ام میکند» سوره شعراء، آیه ۷۸.</ref> در این [[آیه]]، [[قرآن کریم]] به [[هدایت]]، جداگانه [[تمسک]] کرده است. | ||
#{{متن قرآن|اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ * خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ * اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ * الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ * عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ}}<ref>«بخوان به نام پروردگار خویش که آفرید * آدمی را از خونپاره‌ای فروبسته آفرید * بخوان و (بدان که) پروردگار تو گرامی‌ترین است * همان که با قلم آموزش داد * به انسان آنچه نمی‌دانست آموخت» سوره علق، آیه ۱-۵.</ref>. در این [[آیه]] ابتدا به اصل [[آفرینش انسان]] اشاره شده است؛ سپس [[هدایت]] خاص [[انسان]] را که موضوع [[علم]] و سواد و [[خواندن و نوشتن]] باشد، جداگانه ذکر کرده است | #{{متن قرآن|اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ * خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ * اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ * الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ * عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ}}<ref>«بخوان به نام پروردگار خویش که آفرید * آدمی را از خونپاره‌ای فروبسته آفرید * بخوان و (بدان که) پروردگار تو گرامی‌ترین است * همان که با قلم آموزش داد * به انسان آنچه نمی‌دانست آموخت» سوره علق، آیه ۱-۵.</ref>. در این [[آیه]] ابتدا به اصل [[آفرینش انسان]] اشاره شده است؛ سپس [[هدایت]] خاص [[انسان]] را که موضوع [[علم]] و سواد و [[خواندن و نوشتن]] باشد، جداگانه ذکر کرده است. | ||
==منابع== | در نتیجه اگر کاری که از اشیا سر می‌‌زند، لازمه قهری و جبری ساختمان آنهاست، این بر مبنای اصل [[نظم]] است و مستلزم [[هدایت]] نمی‌باشد؛ اما اگر مطالعات [[علمی]] درباره موجودات، اثبات کرد که نیرویی مجهول در راهبری آنها دخالت دارد و ساختمان ماشینی آنها برای این کار کافی نیست، اصل [[هدایت]] عمومی، به عنوان یک [[دلیل]] مستقل [[خداشناسی]] ثابت میشود. | ||
این [[برهان]] بر [[ضرورت بعثت]] [[انبیا]] مبتنی است که ممکن است به جهت [[لزوم]] شناساندن و [[راهنمایی]] باشد و یا به جهت [[ضرورت]] [[فیض]] به موجودات، دارای قابلیت باشد<ref>مطهری، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج۶، ص۱۵۴ و ۱۵۹؛ همو، نبوت، ص۶۷ - ۶۶؛ همو، توحید، ص۹۰ - ۸۸، ۱۲۱ - ۱۲۰.</ref>. | |||
تقریر [[برهان]] [[هدایت]]، این‌گونه است که وجودِ دو یا چند [[خدا]]، [[ارسال پیامبران]] متعددی را از جانب [[خدا]] برای [[هدایت]] [[بشر]] اقتضا میکند؛ همان‌گونه که [[امام علی]] {{ع}} در نامه‌ای به فرزندش می‌‌فرماید: {{متن حدیث|وَ اعْلَمْ يَا بُنَيَّ أَنَّهُ لَوْ كَانَ لِرَبِّكَ شَرِيكٌ لَأَتَتْكَ رُسُلُهُ وَ لَرَأَيْتَ آثَارَ مُلْكِهِ وَ سُلْطَانِهِ وَ لَعَرَفْتَ أَفْعَالَهُ وَ صِفَاتِهِ وَ لَكِنَّهُ إِلَهٌ وَاحِدٌ كَمَا وَصَفَ نَفْسَهُ لَا يُضَادُّهُ فِي مُلْكِهِ أَحَدٌ}}<ref>نهج‌البلاغه، نامه ۳۱.</ref>.<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص۷۴-۷۶.</ref> | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
==پانویس== | |||
[[رده: | [[رده:براهین خداشناسی]] | ||
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]] | [[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]] | ||