بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{نبوت}} <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل ا...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
[[تفسیر فقهی]] گونه‌ای از [[تفسیر موضوعی]] است که در آن، [[مفسر]] [[آیات]] دربرگیرنده [[احکام وضعی]] و تکلیفی [[مکلفان]] را [[تفسیر]] می‌کند. | |||
این شیوه پیشینه‌ای طولانی دارد؛ زیرا در [[قرآن]] آیات [[مبین]] [[احکام فقهی]] وجود دارد و در [[زمان رسول خدا]]{{صل}} [[مسلمانان]] می‌توانستند این [[احکام]] را استخراج و آن‌گاه که به مشکلی برمی‌خوردند به خود [[رسول اکرم]]{{صل}} مراجعه کنند. | |||
پس از [[رحلت رسول اکرم]]{{صل}} [[صحابه]] برای استخراج این احکام از قرآن جد و جهد فراوان کردند. البته گاهی به [[حکم]] واحدی می‌رسیدند و گاهی نیز گرفتار [[اختلاف]] می‌شدند. | |||
[[قرن سوم]] را باید قرن [[ظهور]] [[مذاهب فقهی]] دانست. این قرن روشن‌ترین جلوه [[اجتهاد]] در [[فقه اسلامی]] است. پس از این عصر، تفسیر فقهی قرآن نیز به تعداد مذاهب فقهی و فِرَق [[اسلامی]] متفاوت شد. | |||
تطورات تفسیر فقهی تا عصر تدوین تفسیر ادامه یافت و در این دوران، مؤلفان به تألیف تفسیرهای [[فقهی]] [[همت]] گماشتند. | |||
به‌طور معمول، [[تفاسیر]] فقهی به یکی از دو روش ذیل تألیف می‌شود: | |||
#تنظیم آیات فقهی براساس ابواب و موضوعات فقهی مانند [[طهارت]]، [[صلوة]]، [[زکوة]]، [[حج]] و...؛ | |||
# [[تفسیر آیات]] [[احکام]] بر اساس ترتیبی که در قرآن وجود دارد؛ یعنی [[تفسیر قرآن]] را از [[سوره حمد]] شروع می‌کردند و تا آخر قرآن به تفسیر آیات احکام ادامه می‌دادند. | |||
شیوه نخست هواداران بیشتری دارد و در سراسر [[ابواب فقه]] در کتاب‌های فقهی استفاده شده است <ref> ذهبی، محمد حسین، التفسیر والمفسرون، جلد۲، صفحه ۴۷۲؛ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه (۸۸-۹۰)؛ رومی، فهد بن عبدالرحمان، اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، جلد۲، صفحه (۴۱۳-۵۱۴)؛ معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۲، صفحه (۳۵۴-۳۷۲)</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۸۱۳.</ref> | |||
==تفاسیر فقهی== | |||
[[تفاسیر]] [[فقهی]] آیاتی را [[تفسیر]] می‌کنند که متضمن بیان [[احکام تکلیفی]] و وضعی [[مکلفان]] هستند و از آنها به آیات‌الاحکام نیز تعبیر می‌شود؛ مانند: | |||
# [[مسالک الأفهام الی آیات الأحکام (کتاب)|مسالک الأفهام الی آیات الأحکام]]، به [[کوشش]] [[فاصل جواد کاظمی]]، در چهار جلد؛ | |||
# [[زبدة البیان فی أحکام القرآن (کتاب)|زبدة البیان فی أحکام القرآن]] تألیف [[احمد بن محمد]] مشهور به [[مقدس اردبیلی]]؛ | |||
# [[کنزالعرفان فی فقه القرآن (کتاب)|کنزالعرفان فی فقه القرآن]] نوشته [[جمال‌الدین مقداد بن عبدالله سیوری]] در دو جلد؛ | |||
# [[آیات الأحکام (کتاب)|آیات‌الأحکام]]، اثر [[محمد بن علی بن ابراهیم استرآبادی]] در یک جلد؛ | |||
# [[تبصرة الفقهاء بین الکتاب و السنّة (کتاب)|تبصرة‌الفقهاء بین الکتاب و السنّة]]، تألیف شیخ [[محمد صادقی تهرانی]]، در دو جلد؛ | |||
# آیات الأحکام (کتاب)|آیات‌الأحکام، نوشته [[سید احمد میرخانی]]، به [[زبان فارسی]] و در دو جلد؛ | |||
# [[احکام القرآن (کتاب)|احکام‌القرآن]]، تألیف [[محمد خزائلی]]، به زبان فارسی؛ | |||
# [[تفسیر شاهی (کتاب)|تفسیر شاهی]]، شرح [[آیات الأحکام]] به [[فارسی]] در دو مجلد، تألیف [[سید امیر ابوالفتح جرجانی]]؛ | |||
# [[تفسیر آیات الأحکام (کتاب)|تفسیر آیات الأحکام]] به قلم [[احمد محمد حصری]]؛ | |||
# [[احکام القرآن (کتاب)|احکام القرآن]] اثر [[محمد بن ادریس الشافعی]]. | |||
این تفاسیر از تفسیرهای موضوعی به‌شمار می‌آیند<ref>ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه (۹۱-۹۲)؛ ذهبی، محمد حسین، التفسیر والمفسرون، جلد۲، صفحه (۴۷۹-۵۱۸)؛ رومی، فهد بن عبدالرحمان، اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، جلد۲، صفحه (۴۱۳-۵۱۴)؛ معرفت، محمد هادی، التفسیر والمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۲، صفحه (۳۵۵-۳۷۲)</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۷۱۵.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||