حضرت فاطمه بنت اسد در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[مادر]] [[امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب]] که برای [[پیامبر]]{{صل}} نیز همچون مادر بودند و پیامبر{{صل}} در دامان این بانوی بزرگوار [[تربیت]] شد، از اولین کسانی است که به ایشان [[ایمان]] آورد و با آن [[حضرت]] به [[مدینه]] [[مهاجرت]] کرد. در [[وصف]] او گفته‌اند: او اولین [[زن]] [[هاشمی]] است که برای مردی هاشمی فرزند آورد<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۳۵، ص۱۶؛ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۵، ص۲۷۸؛ البدء و التاریخ، بسوی، ج۵، ص۷۱؛ نسب قریش، زبیری، ص۴۰؛ نزهة المجالس، صفوری، ج۲، ص۱۶۵؛ ذخائر العقبی، طبری، ص۵۵؛ سیرت جاودانه، محمد سپهری، ج۱، ص۲۳۴. برای آگاهی بیشتر از مقام ایمان و اخلاص فاطمه بنت اسد در منابع اهل سنت ر.ک: الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۸۹ (ت ۳۵۰۰)؛ تذکرة الخواص، سبط ابن جوزی؛ و نیز الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۶۹؛ اسدالغابه، ابن اثیر، ج۶، ص۲۱۸ - ۲۱۷ (ت ۷۱۷۶)؛ الثقات، ابن حبان، ج۳، ص۳۳۶؛ تلقیح فهوم أهل الأثر، ابن جوزی، ص۳۱۷؛ مقاتل الطالبین، ابوالفرج اصفهانی، ص۲۴ - ۷؛ شرح الشفاء، قاضی عیاض، ج۱، ص۱۵۱.</ref>.<ref>[[حسین شهسواری|شهسواری، حسین]]، [[فاطمه بنت اسد (مقاله)|مقاله «فاطمه بنت اسد»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۴۹۱-۴۹۲؛ [[ حبیب عباسی| عباسی، حبیب]]، [[علی بن ابی‌طالب (مقاله)| مقاله «علی بن ابی‌طالب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۱۲۲.</ref>

==پیوند [[مبارک]]==

[[ستایش]] ویژه [[خدا]] و [[پروردگار]] جهانیان است؛ پروردگار [[عرش]] بزرگ و [[مقام]] گرامی؛ خدایی که ما را به بزرگی و [[خدمت]] کاری [[خانه کعبه]] برگزید و سرشناسان با [[اخلاص]] و پرده‌دارانی بزرگ گردانید و از [[زشتی]]، [[شک]]، [[آزار]] و [[عیب]] [[پاک]] کرد و مشعر را برای ما بر پا داشت و بر [[قبایل]] دیگر [[برتری]] بخشید و [[برگزیده]] [[خاندان ابراهیم]] و از [[فرزندان]] [[اسماعیل]] قرار داد.

من با دیدن این صحنه، ناگهان از [[خواب]] بیدار شدم و به نزد «ابوکرز» [[کاهن]] رفتم؛ ولی «[[جمیل]]» نزد او نشسته بود که از [[قبیله]] [[بنی‌تمیم]] بود. [[صبر]] کردم تا برود تا من خواب خود را برای «ابوکرز» بیان کنم. «جمیل» کاهن متوجه من شد و به من نگریست و خندید و گفت: تو [[منتظر]] هستی که من بروم تا از «ابوکرز» تعبیر خوابت را بپرسی؟ گفتم: اگر راست می‌گویی، بگو بدانم من چه خوابی دیده‌ام؟ جمیل در جواب من ابیاتی خواند که من دریافتم از همه خواب من خبر دارد؛ پس به او گفتم: تو که خواب مرا می‌دانی، تعبیر آن را برای من بگو. گفت: چهار شمشیر، چهار پسر است که یکی به آسمان پرواز می‌کند - چه بسا طالب است که زود از [[دنیا]] رفت - و یکی در هوا می‌ماند - شاید [[عقیل]] باشد که [[عمر طولانی]] نمود و بعد از [[حضرت علی]]{{ع}} از دنیا رفت - و دیگری که شکسته شد - مراد جعفر است که در [[جنگ موته]] [[شهید]] شد - و دیگری به شکل شیر درآمد - که منظور امیرالؤمنین علی{{ع}} می‌باشد<ref>فاطمه بنت اسد، ص۳۱.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۷۳.</ref>.

[[فاطمه بنت اسد]] در دهم ذی‌الحجة، آخرین فرزندش را حامله شد؛ در حالی که صورتش می‌درخشید. بین عده‌ای از [[زنان]] [[قبیله قریش]] که نام همه آنها فاطمه بود، تنها صورت او می‌درخشید<ref>اثبات الوصیة، ص۲۴۶.</ref>. فاطمه خود می‌گوید:

وقتی علی را حامله شدم، هرگاه نزدیک [[بت‌ها]] می‌شدم، فرزندم به شکمم فشار می‌آورد؛ گویا [[مأموریت]] داشت مرا هر چه زودتر از کنار آن بت‌ها دور کند<ref>نورالابصار، ص۷۶.</ref>.

[[حاکم نیشابوری]] و گروهی دیگر گفته‌اند [[اخبار متواتر]] است که [[فاطمه بنت اسد]]، [[امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب]]{{ع}} را در درون [[خانه کعبه]] به [[دنیا]] آورد.... شماری از [[دانشمندان]] و مورخان تصریح کرده‌اند احدی غیر از او در خانه کعبه متولد نشده است<ref>سیرت جاودانه، سپهری، ج۱، ص۲۳۵؛ همچنین بنگرید: المستدرک، حاکم نیشابوری، ج۳، ص۴۸۳؛ الفصول المهمه، سید شرف الدین، ص۱۲؛ المناقب، ابن مغازلی، ص۷؛ اسدالغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۳۱؛ السیرة الحلبیه، حلبی، ج۱، ص۱۳۹؛ تذکرة الخواص، سبط ابن جوزی، ص۱۰؛ الغدیر، علامه امینی، ج۶، ص۲۲ - ۴۸؛ کنز الفوائد، کراجکی، ج۱، ص۲۵۳ - ۲۵۶.</ref>.

[[عباس بن عبدالمطلب]] می‌گوید: بعد از آنکه فاطمه پس از سه روز از همان جایی که به کعبه وارد شده بود، خارج شد، در حالی که [[علی]]{{ع}} نیز در آغوشش بود، به [[مردم]] گفت: "ای مردم! به [[راستی]] [[خداوند متعال]] از میان بندگانش مرا برگزید و نسبت به برگزیدگان پیشین [[برتری]] بخشید. [[خداوند]] [[آسیه]] دختر مزاحم ([[همسر فرعون]]) را برگزید چرا که وی مخفیانه خداوند را در جایی [[عبادت]] می‌کرد که به جز در حال [[اضطرار]]، چنان عبادتی پذیرفته نمی‌شود، [[مریم دختر عمران]] را [[انتخاب]] کرد، چرا که [[ولادت حضرت عیسی]]{{ع}} را برای او آسان کرد و درخت خرمای خشکیده را با تکان دادن سبز کرد و خرمای تازه از آن می‌افتاد و او می‌خورد و این در حالی است که خداوند مرا بر آن دو و نیز سایر [[زنان]] عالم برتری بخشید و برگزیده‌تر ساخت، چرا که من فرزندم را داخل [[بیت]] [[عتیق]] و [[خانه کعبه]] به [[دنیا]] آوردم و در آنجا سه روز ماندم و از میوه‌های بهشتی و برگ‌های آن استفاده می‌کردم. هنگامی که خواستم از آنجا بیرون بیایم، ندایی شنیدم که می‌گفت: ای فاطمه، نام این طفل را [[علی]] بگذار که من علی اعلا و بلند مرتبه هستم. من این [[کودک]] را از [[قدرت]] و [[عزت]] و [[عدل و داد]] آفریدم و نام او را از نام خود برگرفته و او اول فردی است که بر بام [[خانه]] من [[اذان]] می‌گوید و [[بت‌ها]] را می‌شکند و آنها را به رو بر [[زمین]] می‌اندازد و کلمه [[توحید]] را برافراشته می‌کند و او بعد از [[حبیب]] و [[پیامبر]] و [[برگزیده]] از میان آفریده‌های من، [[محمد]]{{صل}} [[رسول]] من، [[امام]] و [[وصی]] اوست. خوشا به حال کسی که او را [[دوست]] داشته باشد و وای به حال کسی که از او [[نافرمانی]] و بر علیه او [[قیام]] کند و [[حقوق]] او را نادیده بگیرد"<ref>الامالی، شیخ طوسی، ص۷۰۸ - ۷۰۷.</ref>.  

[[فتال نیشابوری]] خبری را به صورت کوتاه از [[علی بن الحسین]]{{ع}} [[نقل]] می‌کند که ایشان فرمود: "فاطمه بنت اسد هنگامی که مشغول [[طواف]] کعبه بود، به درد زایمان [[مبتلا]] شد. پس داخل کعبه شد و [[امیرالمؤمنین]] را در آن به [[دنیا]] آورد"<ref>روضة الواعظین، فتال نیشابوری، ص۱۰۰؛ تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۱، ص۲۶۲.</ref>. و در روایتی از [[امام]] [[موسی بن جعفر]]{{ع}} آمده است: "پس علی{{ع}} در کعبه متولد شد، در حالی که [[پاک]] و [[پاکیزه]] و بدون [[آلودگی]] بود. او [[ختنه]] شده به دنیا آمد و نافش هم بریده شده بود و صورتش همانند [[خورشید]] می‌درخشید. سپس [[ابوطالب]] او را علی نامید و [[پیامبر]]{{صل}} او را به سوی [[خانه]] آورد"<ref>الفصول المهمة، سید شرف الدین، ص۱۴؛ تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۱، ص۲۶۲.</ref>.

===شنیدن صدای [[ملکوتی]]===

کعبه از این مولود به خود می‌بالید؛ زیرا می‌دانست روزی فرزند کعبه [[بت‌ها]] را از او دور و [[خداپرستان]] را به او رهنمون خواهد ساخت. فاطمه بنت اسد می‌گوید:

===اتفاقات ولادت===

[[ابوطالب]] در بیرون [[کعبه]]، [[منتظر]] بود تا [[خورشید]] کعبه از درون آن طلوع کند. بعد از سه [[روز]]، فاطمه از کعبه خارج شد. ابوطالب به استقبال فاطمه و نوزادش رفت. وقتی چشم فاطمه به ابوطالب افتاد، گفت:

[[ابن سعد]] از [[زبیر بن بکار]] نقل می‌کند که وی اول [[زن]] هاشمیه است که فرزندش [[خلیفه]] شده و بعد از او [[فاطمه زهراء]]، [[دختر رسول خدا]] چنین فضیلتی یافت<ref>اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۷۷ - ۳۷۶؛ الارشاد، شیخ مفید، ج۱، ص۵؛ اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ج۱، ص۳۰۷؛ التهذیب، طوسی، ج۶، ص۱۹؛ تاریخ الموالید، طبرسی، ص۸۸ و ۸۹؛ المستدرک، حاکم نیشابوری، ج۳، ص۱۸۰؛ مناقب، ابن مغازلی، ج۶، ص۳ - ۲؛ المناقب، خوارزمی، ص۱۳ - ۱۲؛ اسدالغابه، ابن اثیر، ج۵، ص۵۱۷؛ الریاض النضرة، محب الطبری، ج۳، ص۱۰۴؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۶۹.</ref>. [[شخصیت فاطمه]] چنان برجسته است که فرزندی این بانوی بزرگوار را از جمله [[افتخارات امام علی]]{{ع}} می‌دانند؛ از میان سروده‌های شعرا که [[شیخ مفید]] نیز آنها را در [[ارشاد]] آورده [[نقل]] می‌کنیم:

[[حجاج بن علاط سلمی]] نیز اشعاری در این باره گفته که ترجمه‌اش این است: به [[راستی]] [[خداوند]] چه دفاع‌کننده‌ای دارد که از [[حزب]] او (آنان که [[خدا]] پرستند) [[دشمنان]] را دور کند! و منظور من پسر فاطمه (بنت اسد یعنی علی است) که عموها و دائی‌های او [[مردمان]] [[کریم]] و بزرگواری هستند<ref>الارشاد، شیخ مفید (ترجمه: رسولی)، ج۱، ص۸۲ - ۸۱.</ref>.

#[[ابن جوزی]]: [[فاطمه بنت اسد]] اولین زنی بود که پیاده از [[مکه]] به سوی مدینه هجرت کرد. اولین زنی بود که با [[پیغمبر]] [[بیعت]] نمود و اولین [[زن]] [[هاشمی]] بود که [[خلیفه]] هاشمی به [[دنیا]] آورد و خلیفه‌ای دیگر نیست که [[پدر]] و [[مادر]] او هاشمی باشد؛ مگر امیرالمؤمنین علی{{ع}}<ref>حاشیه فصول المهمة، ص۳۱.</ref>..<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۸۲.</ref>.

[[کلینی]] از [[امام]] [[جعفر صادق]]{{ع}} [[روایت]] کرده است که فرمود: "پس از [[تولد پیامبر]]{{صل}} فاطمه بنت اسد نزد همسرش [[ابوطالب]] آمد تا ولادت پیامبر{{صل}} را به او [[بشارت]] دهد. ابوطالب گفت: روزگاری [[صبر]] کن. تو را به [[فرزندی]] مانند وی بشارت می‌دهم، جز آنکه او پیامبر نیست" و در روایت دیگری نقل شده که گفت: "تو نیز [[وصی]] و [[یاور]] وی را به [[دنیا خواهی]] آورد"<ref>اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۴۵۲.</ref>.

[[عبدالمطلب]] زمانی که نشانه‌های [[مرگ]] خود را دید، همه [[فرزندان]] خود را جمع کرد و به آنان گفت: بعد از من، کدام یک از شما [[سرپرستی]] محمد{{صل}} را بر عهده می‌گیرد؟ [[فرزندان عبدالمطلب]] عرض کردند: محمد{{صل}} از ما زیرک‌تر و داناتر است. به او بگو خودش یکی از ما را [[انتخاب]] کند. عبدالمطلب به نوه‌اش فرمود: جدت در آستانه [[سفر آخرت]] است. کدام یک از عموها یا عمه‌هایت را انتخاب می‌کنی تا [[کفالت]] تو را بر عهده بگیرد. محمد{{صل}} به عموهایش نگریست و [[ابوطالب]] را برگزید. عبدالمطلب به ابوطالب گفت: من از [[دیانت]] و [[امانتداری]] تو آگاهم. برای فرزند برادرت، [[مهربان]] باش؛ آن چنان که من بودم. عبدالمطلب درگذشت و ابوطالب، محمد{{صل}} را به [[منزل]] ما آورد. من او را [[خدمت]] می‌کردم و او مرا [[مادر]] خطاب می‌نمود<ref>تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۷؛ الخرایج و الجرایح، ص۱۱۰؛ بحارالانوار، ج۳۵، ص۸۳.</ref>.

==[[یار]] [[پیامبر]]{{صل}}==

[[فاطمه دختر اسد بن هاشم]] که [[همسر]] ابوطالب و [[مادر]] همه [[فرزندان]] او بود، رسول خدا را در آن دوران همانند فرزندان خود، بلکه بهتر از آنها پرورش داد<ref>تاریخ الیعقوبی، یعقوبی، ج۲، ص۱۴؛ تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۱، ص۳۴۳.</ref>.

==فاطمه و [[نقل]] [[معجزات]] و [[کرامات]] [[دوران کودکی پیامبر]]{{صل}}==

با دیدن این [[معجزه]]، [[ترس]] بر من [[غلبه]] کرد و نزد [[ابوطالب]] آمدم و ماجرا را به ایشان گفتم. ابوطالب گفت: آرام باش و این ماجرا را جایی نگو. شاید خوابی [[دروغین]] باشد. گفتم: نه، به [[خدا]] قسم! بلکه به [[یقین]] در حال [[بیداری]] بود؛ نه در حال خواب. من به خدا امیدوارم که این [[گمان]] مرا نسبت به محمد ثابت نماید و آن طور باشد که با [[خدمت]] به او، به من [[بشارت]] داده شده است و من به جهت [[کفالت]] آن بزرگوار، [[رستگار]] گردم<ref>الخرایج و الجرایح، ص۱۱۰؛ اثبات الوصیة، ص۲۴۴.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۷۹.</ref>.

زمانی که [[فرستاده الهی]] [[مردم]] را به [[پرستش]] خدای واحد یگانه و سبک شمردن [[بت‌ها]] و تندیس‌هائی که مردم آنها را به جای [[خدا]]، [[پروردگار]] خویش گرفته بودند، دعوتش را آغاز کرد، فاطمه و شوهر و فرزندانش در [[پذیرفتن]] [[دعوت]] او و [[ایمان]] به رسالتش و [[اخلاص]] ورزیدن با وی در پنهان و آشکار پیشی گرفتند <ref>سیرة المصطفی، هاشم معروف الحسنی (ترجمه: ترقی جاه)، ج۱، ص۵۷ - ۵۶.</ref>.

[[ابن ابی‌الحدید]] می‌گوید:

[[زبیر]] می‌گوید:

فاطمه از اولین [[زنان]] [[بیعت‌کننده]] با پیامبر بود. وقتی [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ}}<ref>«ای پیامبر! چون زنان مؤمن نزد تو آیند تا با تو بیعت کنند.».. سوره ممتحنه، آیه ۱۲.</ref> نازل شد و [[رخصت]] داد که زنان با پیامبر بیعت کنند، پیامبر زنان را برای بیعت دعوت کرد و فاطمه، دختر [[اسد]] اولین زنی بود که بیعت نمود<ref>کشف‌الغمه، ج۱، ص۸۹؛ بحارالانوار، ج۳۶، ص۱۲۲.</ref>.

بنابراین، [[فاطمه بنت اسد]] طبق مفاد [[آیه]] فوق از کسانی است که [[خدا]] از او [[راضی]] است و او نیز از [[خداوند]] [[رضایت]] دارد و در باغ‌های بهشتی متنعم به [[نعمت]] همیشگی خداوند است. [[وعده]] [[بهشت]] در بخشی از [[زیارت‌نامه]] آن بانوی ارجمند نیز ذکر شده است: {{متن حدیث|وَ جَعَلَ الْجَنَّةَ مَنْزِلَكِ وَ مَأْوَاكِ‌}}<ref>مفاتیح الجنان.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۸۰.</ref>.

[[امام صادق]]{{ع}} فرمود: فاطمه بنت اسد، مادر امیرالمؤمنین، اولین زنی بود که پیاده از [[مکه]] به سوی مدینه هجرت کرد<ref>این با آنچه که علی{{ع}}، مادرش فاطمه و سایر فاطمه‌های هاشمی را به مدینه برد، منافاتی ندارد و بعید نیست که وی ملازم با علی{{ع}} و پا برهنه به مدینه هجرت کرده باشد.</ref>. [[علامه امینی]] از [[سبط ابن جوزی]] نقل می‌کند بانوی گرانقدر فاطمه بنت اسد نه تنها پیاده بلکه با پای برهنه هجرت فرموده است<ref>الغدیر، علامه امینی (ترجمه: جمعی از مترجمان)، ج۱۱، ص۴۴.</ref>. برخی گفته‌اند، فاطمه پیش از هجرت از [[دنیا]] رفت ولی درست آن است که وی هجرت کرد و در مدینه از دنیا رفت و [[شعبی]] نیز به این نظر [[معتقد]] است<ref>الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۶۹.</ref>.

ماجرای هجرت فواطم به همراه [[امام علی]]{{ع}} بنا به گزارش کتاب‌های [[تاریخ]]، چنین است که امیرالمؤمنین{{ع}} به [[دستور]] [[رسول خدا]]{{صل}} در مکه ماند و اعلام کرد هر کس نزد [[محمد]]{{صل}} امانتی دارد، بیاید بگیرد. پس از سه شبانه [[روز]] توقف در مکه و سپردن [[امانت‌ها]] به صاحبانشان همراه [[زنان]] [[هاشمی]] و ایمن بن ام أیمن، [[غلام]] رسول خدا{{صل}}، [[ابو واقد]]، فرستاده رسول خدا{{صل}}، [[سوده]]، [[همسر رسول خدا]] و [[ام کلثوم]] دختر آن [[حضرت]] و مسلمانانی که تا آن روز هجرت نکرده بودند، به سوی مدینه حرکت کرد<ref>تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۲، ص۱۷۴.</ref> و در [[دل]] [[شب]] از [[راه]] [[ذی طوی]] رهسپار یثرب شد. به [[روایت]] [[شیخ طوسی]] جاسوسان [[قریش]] از هجرت دسته جمعی [[علی آگاه]] شدند و به تعقیب آنان پرداختند و در منطقه ضجنان به کاروان [[علی]]{{ع}} رسیدند و از او خواستند کاروان را به [[مکه]] باز گرداند. سخنان زیادی میان آنان و علی{{ع}} رد و بدل شد. در این حال [[شیون]] [[زنان]] به [[آسمان]] بلند بود. علی{{ع}} دید که جز [[دفاع از حریم اسلام]] و [[مسلمانان]] چاره دیگری ندارد؛ از این رو [[حضرت]] قهرمانانه به [[دفاع]] برخاست و [[قریشیان]] را سخت [[تهدید]] کرد و فرمود: هر کس می‌خواهد بدنش قطعه قطعه و خونش ریخته شود نزدیک بیاید!" قریشیان چون با این پاسخ کوبنده روبرو شدند از درگیری با علی{{ع}} خودداری کرده به مکه بازگشتند. علی{{ع}} که [[جوانی]] بیست و سه ساله بود زنان را سوار بر مرکب‌ها کرد و خود پیاده [[راه]] پیمود و به سبب طولانی بودن مسافت، پاهای وی به [[سختی]] مجروح و از آنها [[خون]] جاری شد. او همراه کاروان کوچک خود شب‌ها راه می‌رفت و روزها پنهان می‌شد تا سرانجام [[روز]] پانزدهم [[ربیع الاول]] به دهکده [[قبا]] رسید<ref>الامالی، شیخ طوسی (جزء شانزدهم)، ص۶۸۶ - ۶۸۹.</ref>. [[ابن اثیر]]<ref>الکامل، ابن اثیر، ج۲، ص۷۵.</ref> و [[ابن شاکر]]<ref>عیون التواریخ، ابن شاکر، ج۱، ص۱۰۲.</ref> [[نقل]] کرده‌اند: هنگامی که علی{{ع}} با پاهای زخمی به قبا، وارد شد، [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: "علی را بگویید نزد من بیاید". گفتند: نمی‌تواند راه برود. پس خود حضرت نزد علی{{ع}} رفت و وی را در آغوش گرفت و چون ورم و زخم‌های پاهایش را دید، [[گریه]] کرد<ref>فروغ ابدیت، سبحانی، ص۴۳۴.</ref>.

===[[نزول]] آیاتی در [[شأن]] علی{{ع}} و همراهان ایشان===

[[نقل]] شده قبل از ورود آنها به مدینه این [[آیات]] در شأن آنها نازل شد و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} آنها را [[تلاوت]] فرمود<ref>الامالی، شیخ طوسی، الجزء السادس عشر، ص۶۸۶ - ۶۹۸؛ تفسیر نور الثقلین، حویزی، ج۱، ص۴۲۳ - ۴۲۴؛ تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۲، ص۱۷۶.</ref>: {{متن قرآن|إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِّأُولِي الأَلْبَابِ الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَىَ جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلاً سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ رَبَّنَا إِنَّكَ مَن تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَيْتَهُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ رَّبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُنَادِي لِلإِيمَانِ أَنْ آمِنُواْ بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الأَبْرَارِ رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلَى رُسُلِكَ وَلاَ تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّكَ لاَ تُخْلِفُ الْمِيعَادَ فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لاَ أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِّنكُم مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى بَعْضُكُم مِّن بَعْضٍ فَالَّذِينَ هَاجَرُواْ وَأُخْرِجُواْ مِن دِيَارِهِمْ وَأُوذُواْ فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُواْ وَقُتِلُواْ لأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ ثَوَابًا مِّن عِندِ اللَّهِ وَاللَّهُ عِندَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ }}<ref>بی‌گمان در آفرینش آسمان‌ها و زمین و پیاپی آمدن شب و روز نشانه‌هایی برای خردمندان است.(همان) کسان که خداوند را ایستاده و نشسته و آرمیده بر پهلو یاد می‌کنند و در آفرینش آسمان‌ها و زمین می‌اندیشند: پروردگارا! این (ها) را بیهوده نیافریده‌ای، پاکا که تویی! ما را از عذاب آتش (دوزخ) باز دار. پروردگارا! هر که را به آتش (دوزخ) درآوری، خوار کرده‌ای و ستمگران را یاوری نخواهد بود. پروردگارا! ما شنیدیم فرا خواننده‌ای به ایمان فرا می‌خواند که به پروردگار خود ایمان آورید! و ایمان آوردیم؛ پروردگارا، گناهان ما را بیامرز و از بدی‌های ما چشم بپوش و ما را با نیکان بمیران. پروردگارا! و آنچه با پیامبرانت به ما وعده کردی عطا کن و روز رستخیز ما را خوار مگردان؛ بی‌گمان تو در وعده (خود) خلاف نمی‌ورزی. آنگاه پروردگارشان به آنان پاسخ داد  که: من پاداش انجام دهنده هیچ کاری را از شما چه مرد و چه زن- که همانند یکدیگرید- تباه نمی‌گردانم بنابراین بی‌گمان از گناه آنان که مهاجرت کردند و از دیار خود رانده شدند و در راه من آزار دیدند و کارزار کردند یا کشته شدند چشم می‌پوشم و آنان را به بوستان‌هایی در خواهم آورد که از بن آنها جویباران روان است، به پاداشی از نزد خداوند؛ و پاداش نیک (تنها) نزد خداوند است؛ آل عمران: ۱۹۱-۱۹۵.</ref>.

==[[هدیه]] [[پیامبر]]{{صل}} به [[فاطمه بنت اسد]]==

از خبری که [[بلاذری]] درباره تقسیم [[کار در خانه]] میان فاطمه، [[دختر رسول خدا]] و [[فاطمه بنت اسد]] که [[علی]]{{ع}} انجام داد و مطلبی که [[ابن اثیر]] درباره [[هدیه]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به علی{{ع}} [[نقل]] کرده، فهمیده می‌شود فاطمه بنت اسد هنگام [[ازدواج حضرت علی]] و زهرا{{عم}} زنده بوده و در [[مراسم]] حضور داشته است، اگر چه نامی از او در کتاب‌ها نیامده است. هم‌چنین از [[تاریخ]] [[وفات]] فاطمه به دست می‌آید او بعد از [[تولد امام حسن]]{{ع}} از [[دنیا]] رفته است؛ اما با این وجود از حضور وی در این دو مراسم مطلبی نقل نشده و به جای وی اسم [[اسماء بنت عمیس]]، تصحیف شده [[اسماء بنت یزید بن سکن انصاری]] که خواستگاری از [[زنان]] را انجام می‌داد، به چشم می‌خورد<ref>تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۱، ص۳۴۳؛ امتاع الاسماع، مقریزی، ج۲، ص۶۵.</ref>.<ref>[[حسین شهسواری|شهسواری، حسین]]، [[فاطمه بنت اسد (مقاله)|مقاله «فاطمه بنت اسد»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۵۱۱.</ref>

===تقسیم کارِ [[خانه]] بین فاطمه بنت اسد و [[فاطمه زهرا]]{{س}}===

[[بلاذری]] با [[سند]] خود از علی{{ع}} [[روایت]] می‌کند او بعد از [[ازدواج]] با فاطمه [[زهرا]] به مادرش فرمود: "فاطمه دختر رسول خدا{{صل}} را در کارهای خارج از خانه مانند آب آوردن و غیره [[یاری]] کن و او هم در کارهای داخلی خانه مانند [[آسیا]] کردن و خمیر کردن آرد و غیره به تو کمک می‌کند<ref>انساب الاشراف، بلاذری، ج۲، ص۳۸ - ۳۷ و در الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۸۹۳-۱۸۹۴ ترجمه شماره (۴۰۵۷)؛ اسدالغابه، ابن اثیر، ج۵، ص۵۱۷؛ الاصابه، ابن حجر، ج۷، ص۱۶۱ و ج۸، ص۲۶۹؛ این در حالی است که شیخ طوسی در امالی، از امام صادق{{ع}} روایت می‌کند که فرمود: حضرت علی{{ع}} هیزم و آب می‌آورد و منزل را جاروب می‌کرد و فاطمه{{س}} آرد آسیاب و خمیر می‌کرد و نان می‌پخت. شاید این کمک‌ها بعد از وفات مادرش فاطمه بنت اسد بوده است.</ref>.<ref>[[حسین شهسواری|شهسواری، حسین]]، [[فاطمه بنت اسد (مقاله)|مقاله «فاطمه بنت اسد»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۵۱۲.</ref>

یکی از علامات [[مؤمن]] این است که [[دل]] به دنیا نمی‌بندد؛ بلکه همیشه به [[فکر]] [[برزخ]] و قیامت است و سعی می‌کند تا برای [[آخرت]] خود توشه‌ای فراهم کند.

علی{{ع}} می‌فرماید:

==[[وصیت]] فاطمه بنت اسد==

فاطمه بنت اسد ۶۰ یا ۶۵ سال با [[افتخار]] در این [[جهان]] زیست و به [[تربیت پیامبر]] و علی{{ع}} پرداخت و سرانجام در بستر [[بیماری]] افتاد. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید:

این که فاطمه با وجود فرزندش علی{{ع}}، به پیامبر وصیت می‌کند، نشانگر [[اعتقاد]] [[قوی]] و [[ایمان]] او به پیامبر است.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۸۴.</ref>.

از جمله [[حوادث سال چهارم هجری]] [[وفات]] [[فاطمه بنت اسد]]، [[مادر]] [[علی]]{{ع}} بود<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۰، ص۱۸۵ به نقل از المنتقی، ص۱۲۸؛ تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۳، ص۷۵ - ۱۷۳.</ref>.

از رسول خدا{{صل}} [[روایت]] شده است پس از وفات فاطمه که زنی [[مسلمان]] و بزرگوار بود، فرمود: "امروز مادرم وفات کرد"<ref>{{متن حدیث| اَلْيَوْمَ مَاتَتْ أُمِّي}}؛تاریخ الیعقوبی، یعقوبی، ج۲، ص۱۴؛ تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی (ترجمه: عربی)، ج۱، ص۳۴۳.</ref>. [[رسول]] مهر و [[رحمت]]، آن با وفای [[بزرگواری]] که به [[مردم]]، [[وفا]] و [[نیکوکاری]] می‌آموخت، کسی نبود که همراهی‌های فاطمه را ـ که فقدان [[پدر]] و مادر و [[نیایش]] را از یاد او برده بود ـ فراموش کند. از این رو وقتی که فاطمه از [[دنیا]] رفت، بر او گریست و در حالی که اشک‌ها از دیدگانش فرو می‌بارید، گفت: "امروز مادرم [[مرد]]"، و او را با [[جامه]] خویش [[کفن]] کرد و در [[قبر]] وی رفته، در آن دراز کشید و چنان [[رفتاری]] کرد که برای هیچ [[مسلمانی]] پیش از او نکرده بود<ref>سیرة المصطفی، هاشم معروف الحسنی (ترجمه: ترقی جاه)، ج۱، ص۵۶ - ۵۷.</ref>.

#نسبت به [[رسول خدا]] از همه [[مردم]] خوشرفتارتر و مهربان‌تر بوده است، در [[خدمتگزاری]] و [[احسان]] به شخص پیامبر{{صل}} که بزرگترین [[رجال]] [[جهان]] و [[برگزیده]] عالمیان است از همه مردم بدون استثناء بیشتر [[خدمت]] و [[مهربانی]] کرده است. این کلمه اشعار به یک نحو [[منت]] پذیری از این بزرگ زن دارد چه مقامی بالاتر از این است که پیامبر اسلام{{صل}} منت پذیر کسی باشد با این تعبیر که او را اول شخص همه احسان‌کنندگان به خود قرار دهد چه [[روح]] بزرگی در وجود این زن بزرگ بود که [[شعور]] به [[مقام]] بزرگ [[نبوت]] خاتم پیامبر{{صل}} او را برانگیخت و این اندازه [[حسن]] خدمت انجام داد.

#قوت [[ایمان]] و [[ترس از خدا]] و [[ملکه]] [[عفت]] که بزرگترین [[محاسن]] و امتیازات زن است، به مجرد اینکه از پیامبر{{صل}} می‌شنود مردم [[روز قیامت]] برهنه‌اند فریادش بلند می‌شود که وای از این رسوایی، به مجرد اینکه می‌شنود مرده‌ها [[فشار قبر]] دارند فریاد می‌کشد وای از [[سستی]] و [[ناتوانی]] در برابر این [[شکنجه]]، با زبانی گویا در پرتو [[سخن پیامبر]]{{صل}} همان [[آینده]] دور از [[باور]] مردان [[مؤمن]] [[جهان]] را در خود [[مشاهده]] می‌کند و از روی [[احساس]] [[ایمانی]] و [[وجدان]] [[دینی]] ناله می‌کشد و این همان [[مقام]] [[یقین]] است که بالاترین درجات [[سیر]] دینی است و یا به تعبیر عرفا مقام [[شهود]] است که در اثر نفس [[پیامبر]]{{صل}}، نفس آماده و [[پاک]] او تا اعماق جهان آینده پیش می‌رود و نادیده را می‌بیند و این [[احساس دینی]] را به فرزند خود از [[راه]] [[خون]] و شیر منتقل می‌کند که می‌فرماید {{عربی|لو کشف الغطاء ما ازددت یقینا}}: اگر پرده از [[غیب]] برگیرند برای من [[علم]] جدیدی به دست نیاید زیرا من هر چه در پس پرده است دیده‌ام و دانسته‌ام.

از [[ابن عباس]] [[روایت]] شده: وقتی فاطمه، مادر علی{{ع}} فوت کرد، [[رسول خدا]]{{صل}} [[لباس]] خود را بر وی پوشانیده و در [[قبر]] او خوابید. [[اصحاب]] آن [[حضرت]]{{صل}} گفتند: یا [[رسول الله]]، ندیده‌ایم چنین کاری را برای غیر فاطمه انجام دهید؟! فرمود: "به [[درستی]] که بعد از [[ابوطالب]] کسی از او بر من مهربان‌تر نبود و من لباس خود را بر او پوشانیدم تا [[خدا]] بر او از لباس‌های بهشتی بپوشاند و در قبر او خوابیدم تا [[فشار قبر]] او آسان شود!"<ref>مقاتل الطالبین، ابو الفرج اصفهانی، ص۵ - ۴ و از او در مقدمه شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج۱، ص۱۴۱ و از او در بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۰، ص۱۸۱؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۶۹.</ref>

===[[وفات]] فاطمه و [[گریه]] پیامبر{{صل}}===

[[حضرت]] [[فاطمه بنت اسد]] پس از سپری کردن عمری پربار و افتخارآمیز، در بستر بیماری افتاد. بنا بر نقل [[ابن اثیر]]، [[مادر]] گرامی [[امیرالمؤمنین]] در [[مدینه]] و بعد از [[ازدواج حضرت علی]]{{ع}} و فاطمه زهر{{س}} درگذشت؛ بنابراین، او در سال سوم یا چهارم [[هجری]] وفات کرده است<ref>اسد الغابه، ج۵، ص۴۱۷.</ref>. در آن لحظات غم‌انگیز رنجوری و جدایی فاطمه بنت اسد، فرزند گرامی‌اش امیرالمؤمنین{{ع}} بر بالین مادر حاضر بود. وقتی مادر [[فداکار]] و ایثارگر امیرالمؤمنین{{ع}} وفات یافت، آن حضرت نزد [[رسول خدا]]{{صل}} آمد تا این خبر حزن‌آور را به او بدهد. [[غم]] از دست دادن مادر چنان بر علی{{ع}} سنگین بود که با صدای بلند فرمود: {{متن قرآن|إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ}}.

==تشییع و نماز میت==

[[پیامبر]] و [[اصحاب]]، [[بدن]] فاطمه را تشییع کردند [[حضرت]] پابرهنه در [[تشییع جنازه]] [[فاطمه بنت اسد]]، یک قدم برمی‌داشت و گام دیگر را به آرامی برمی‌داشت. اصحاب علت را از او جویا شدند. حضرت فرمود: «این که در تشییع جنازه فاطمه بنت اسد قدم‌های خود را با [[احتیاط]] برمی‌داشتم، به سبب ازدحام فرشتگانی بود که در تشییع جنازه شرکت کرده بودند»<ref>بصائر الدرجات، ص۲۸۷؛ بحارالانوار، ج۳۵، ص۱۸.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۸۶.</ref>.

===نخستین [[نماز]] میت===

وقتی [[پیامبر]] هفتاد [[تکبیر]] بر جنازه [[فاطمه بنت اسد]] گفت، [[عمر]] به پیامبر عرض کرد: یا [[رسول‌الله]]! چه شد که بر جنازه این [[زن]] هفتاد تکبیر گفتی؛ در حالی که قبل از این با دیگران چنین نمی‌کردی؟! پیامبر در جواب عمر فرمود: این بانو به منزله [[مادر]] من بود و [[جبرئیل]] از جانب [[پروردگار]] به من خبر داد که وی [[اهل بهشت]] است و [[خدای تبارک و تعالی]] به هفتاد هزار [[فرشته]] امر نمود تا بر جنازه او [[نماز]] بخوانند<ref>مستدرک الصحیحین، ج۳، ص۱۰۸.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۸۶.</ref>.

پیامبر به [[اسامة بن زید]]، [[ابوایوب انصاری]]، عمر و یکی از [[غلامان]] دستور داد تا قبری برای فاطمه بنت اسد حفر کنند و چون به جای لحد رسید، خودش داخل [[قبر]] شد و بقیه قبر را با دست خود حفر کرد و خاک‌ها را بیرون آورد. پس از آماده شدن لحد، آن [[حضرت]] همراه [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} [[بدن]] فاطمه را در قبر نهاد؛ و سپس بالای سر جنازه [[حضرت فاطمه]] ایستاد و فرمود:

فاطمه! منم محمد، [[سرور]] [[آدمیان]] که [[فخر]] نمی‌کنم. اگر [[فرشتگان]] از تو پرسیدند پروردگار تو کیست، بگو: [[خداوند یکتا]]. بعد بگو: محمد، پیامبرم؛ [[اسلام]]، دینم؛ [[قرآن]]، کتابم و پسرم [[علی بن ابی‌طالب]]، [[امام]] من است.

[[پیامبر]] بعد از [[دفن]] [[فاطمه بنت اسد]]، فرمود:

از [[علی]]{{ع}} [[نقل]] شده است که [[رسول خدا]]{{صل}} [[فاطمه بنت اسد]] را در الروحاء، مقابل حمام ابی قطیفه (قطیعه) به خاک سپرد<ref>مقاتل الطالبین، ابوالفرج اصفهانی، ص۵ - ۴ و از او در مقدمه شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱، ص۱۴۱.</ref>.